Wikipedia

Zjarret në Turqi (2021)

Zjarret ne Turqi ne ditet e sotme

Në korrik dhe gusht 2021, mbi dyqind zjarre dogjën pyjet e rajonit Mesdhetar të Turqisë,[4][5] më të këqijtë ndonjëherë në historinë e vendit.[6] Zjarret filluan në Manavgat, Antalia, më 28 korrik 2021,[7] me temperaturën rreth 37 °C (99 °F).[8] Deri më 30 korrik 2021, gjithsej 17 provinca,[9] përfshirë Muğla, Adana, Osmaniye, Mersin dhe Kayseri u prekën nga zjarret në të njëjtën kohë.[10]

Zjarret në Turqi 2021
Smogu nga provincat Antalya, Mersin and Muğla më 30 korrik
VendndodhjaRajoni i Mesdheut dhe i Egjeut
Statistikat
Gjithsej zona95,000 hektarë[1]
Data(t)28 korrik 2021 – sot
Të vdekur8[2]
Të lënduar800+[3]
Season
2022 →

Sfondi

Redakto
 
Sipërfaqja totale e djegur e pyjeve dhe numri i zjarreve të regjistruara në Turqi midis 1990 dhe 2017[11]

Në vitin 2007, Raporti i Katërt i Vlerësimit i IPCC tha se "Kushtet më të ngrohta dhe më të thata do të çojnë në thatësira më të shpeshta dhe të zgjatura, si dhe në një sezon më të gjatë zjarri dhe rritje të rrezikut nga zjarri, veçanërisht në rajonin e Mesdheut."[12] Deri në gusht 2021, shifrat zyrtare për vitin 2020 ende nuk janë publikuar, por ajo që filloi pothuajse gjysmën e 2688 zjarreve në vitin 2019 ishte e panjohur: ndezësit më të zakonshëm të zjarrit ishin rrufeja (372) dhe djegia e qëllimshme e kashtëve (184).[13]

Zjarret pasuan mot tjetër ekstrem në të gjithë botën në 2021.[14] Zjarret në pyjet e Turqisë janë të zakonshme gjatë verës, kryesisht në rajonet e Mesdheut dhe Egjeut,[15] por maji 2021 ishte maji më i nxehtë për më shumë se 50 vjet[16] dhe pasoi një thatësirë, të shkaktuar më shumë nga ndryshimet klimatike.[17] Kjo u pasua nga temperatura gati mesatarisht të qershorit me anomali pozitive të temperaturës nën 1°C dhe reshje të shumta shiu, megjithatë, kjo nuk pengoi zjarret në Kaş, Tarsus dhe Marmaris më 26 dhe 27 qershor.[18] Nxehtësia shumë më e fortë pasoi në gjysmën e dytë të korrikut, pasi disa rajone arritën anomali pozitive të temperaturës deri në 12°C, dhe një lexim të temperaturës prej 36 °C (97 °F) u regjistrua deri në veri deri në Stamboll, ku temperaturat sezonale të ditës do të ishin rreth 27 °C (81 °F).[19][20][21] Për më tepër, një rekord i temperaturës 60-vjeçare në mbarë vendin u thye në Cizër, një qytet në Turqinë juglindore, me temperatura rreth 49 °C (120 °F).

Zjarret

Redakto
 
Harta e zjarreve

Satelitët e Kopernikut matën intensitetin maksimal të nxehtësisë ditore në rreth 20 gigavat, katër herë rekordin e mëparshëm në Turqi, dhe vlerësimet e EFFIS vendosën se sipërfaqja e përgjithshme e djegur ishte gati dhjetë herë më e lartë se mesatarja në fillim të gushtit.[22] Tetë persona vdiqën nga zjarret, të paktën dy prej tyre zjarrfikës.[23] 18 fshatra në Antalia dhe 16 fshatra në Adana dhe Mersin u evakuuan. Shumica e lëndimeve ishin për shkak të thithjes së tymit. Më shumë se 4,000 turistë dhe staf në 2 hotele në Bodrum u evakuuan nga deti, nga Rojet Bregdetare Turke të ndihmuar nga anije private.[24] Ministri i Mjedisit dhe Urbanistikës Murat Kurum tha se mbi 100 muze arti do të duhej të prisheshin.[25] Presidenti shpalli pjesë të 5 provincave jugore zona fatkeqësie.[26]

Gjatë ditëve të para të gushtit shpërthyen zjarre të reja në perëndim dhe termocentrali Kemerköy në Provincën Muğla u evakuua më 4 gusht pasi një zjarr hyri në uzinë.[27][28] Në të njëjtën ditë disa njerëz të tjerë në provincë u evakuuan nga deti.[29]

Reagimet

Redakto

Vendase

Redakto

Ministri i Bujqësisë dhe Pylltarisë, Bekir Pakdemirli tha në korrik se tre avionë, 38 helikopterë dhe rreth 4,000 zjarrfikës i kishin shuar zjarret. U përdorën edhe dronë, së bashku me 485 tendera uji dhe 660 buldozerë.[30] Ai gjithashtu deklaroi se më shumë se 2,000 kafshë fermash kishin ngordhur. Autoriteti i Menaxhimit të Fatkeqësive dhe Emergjencave (AFAD) tha më 29 korrik se 58 persona ishin ende në spital. Dhjetë persona të bllokuar në digën Oymapinar u shpëtuan.[31] Sidoqoftë, aeroplanët e shuarjes së zjarrit mund të funksiononin vetëm në dritën e ditës, dhe pemët e rënë bllokuan hyrjen në rrugë të caktuara.[32] Më 3 gusht Këshilli i Lartë i Radiotelevizionit paralajmëroi mediat në Turqi që të mos jenë shumë negative në mbulimin e tyre.[33] Pagesat e huasë qeveritare u shtynë për të plagosurit, u bënë pagesa të dëmeve dhe u premtuan kredi pa interes bizneseve të vogla.[34] Qasja publike në pyje të ndryshme ishte e ndaluar deri në vjeshtë.[35] Kryetari i Partisë Republikane Popullore (CHP) Kemal Kılıdardaroğlu argumentoi se një furnizim adekuat i avionëve është thelbësor pasi shumica e zjarreve shpërthyen në ultësirën e maleve Taurus, ku aeroplanët do të kishin qenë më efikasë në mbajtjen nën kontroll të zjarreve dhe kritikoi qeverinë. duke pretenduar se kufizoi aftësinë e Shoqatës Aeronautike Turke për të ofruar.[36] Më vonë, ai tha se presidenti kishte injoruar krizën klimatike dhe thatësirën në Turqi.[37] Kryebashkiakët e njëmbëdhjetë metropolitanëve të qeverisur nga CHP bënë një deklaratë të përbashkët duke ofruar financimin e kostove të avionëve zjarrfikës.[38] Partitë e tjera opozitare gjithashtu kritikuan ministrinë: Selahattin Demirtaş nga Partia Demokratike e Popujve e quajti qeverinë të paaftë dhe udhëheqësja e Partisë së Mirë Meral Akşener tha se ajo kishte paralajmëruar ministrinë për mungesën e avionëve vitin e kaluar. Pakdemirli tha se ministria do të blinte aeroplanë zjarrfikës para fundit të vitit 2021. Shoqata Aeronautike Turke tha se kufiri i kapacitetit 5000 litra për tenderët për avionët e shuarjes së zjarrit duhet të ishte më i ulët në mënyrë që ata të mund të kishin ofertuar, por presidenti tha se ata duhet të kishin përditësuar teknologjinë e tyre. Presidenti tha se komunat janë gjithashtu përgjegjëse për shuarjen e zjarrit, por kryebashkiakët thanë se nuk ishin ftuar në takimet e koordinimit të krizës.[39]

Në gusht, Presidenti Erdoan, ndërsa udhëtonte nëpër zonat e katastrofës, hodhi qeset e çajit ndaj qytetarëve, gjë që u kritikua nga disa politikanë të opozitës. Ali Babacan e shprehu aktin si të turpshëm, ndërkohë që Muharrem İnce vuri në pikëpyetje gjendjen mjekësore të Erdoganit dhe tha se ai "po i referohej presidentit të hedhjes së çajit te mjekët turq".[40]

Ndërkombëtare

Redakto

Azerbajxhani, Rusia, Ukraina, Irani dhe Spanja dhe Kroacia nën Mekanizmin e Mbrojtjes Civile të BE-së dërguan aeroplanë, përfshirë një aeroplan amfib. Azerbajxhani dërgoi gjithashtu 53 kamionë zjarrfikës, shumë automjete të tjera të urgjencës dhe 500 zjarrfikës për të luftuar zjarret. Sidoqoftë, oferta e Greqisë për ndihmë u refuzua.[41][42] Pakdemirli tha se qeveria kishte refuzuar vetëm ofertat e avionëve të cilët mund të transportonin më pak se pesë tonë ujë.[43] Shumë vende të tjera dhe organizata ndërkombëtare ofruan ndihmë.[44]

Hetimi i shkaqeve

Redakto

Klimatologu i Universitetit Boğaziçi Levent Kurnaz tha se moti jashtëzakonisht i nxehtë dhe i thatë ndihmoi në fillimin e zjarreve. Disa meteorologë gjithashtu përmendin efektin e foehn.[45] Hikmet turzturk, ekspert i pyjeve që punon me Fondacionin Turk për Luftimin e Erozionit të Tokës, tha se megjithëse zjarret e egra janë nisur pothuajse gjithmonë nga njerëzit, efektet e ndryshimit të klimës në zjarret po e përkeqësojnë përhapjen e tyre. Ministri i Brendshëm Süleyman Soylu deklaroi se ata nuk kishin "asnjë inteligjencë sigurie" për të mbështetur pretendimin se zjarret e egra ishin shkaktuar nga sulmet me zjarrvënie.[46] As of August 2021 hetimi zyrtar në lidhje me shkaqet e zjarreve vazhdon,[47] përfshirë zjarrvënien ose neglizhencën e mundshme.[48]

Galeri

Redakto

Shiko edhe

Redakto

Lidhje të jashtme

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ "Turkey appeals for help to fight wildfires as heatwave continues". The Guardian. 2021-08-02. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ "Turkey wildfires death toll rises to eight". www.thenews.com.pk. 1 gusht 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Turkey: Death toll rises as wildfires rage along coastal resorts". Deutsche Welle. 2021-08-01. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Turkish wildfire leaves charred home and ashes, as blazes spread". Reuters. 2021-07-31. Marrë më 2021-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "Turkey marks 10th day of forest fires with hopes of recovery". Daily Sabah (në anglishte amerikane). 2021-08-06. Marrë më 2021-08-06.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  6. ^ "Turkish wildfires are worst ever, Erdogan says, as power plant breached". Reuters. 2021-08-04. Marrë më 2021-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Rothwell, James (29 korrik 2021). "One dead and ten stranded as wildfire rages across southern Turkey". The Daily Telegraph. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  8. ^ "Suspicious forest fires rage in Turkey's south for a second day". Daily Sabah. 29 korrik 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  9. ^ Fahim, Kareem; Karatas, Zeynep (29 korrik 2021). "Under a rust brown sky: Lethal wildfires menace Turkish resorts". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Three dead as wildfire in south Turkey rages on -minister". Reuters. 29 korrik 2021. Arkivuar nga origjinali më 29 korrik 2021. Marrë më 6 gusht 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Çevresel Göstergeler - 16.1 Orman Yangınları". csb.gov.tr (në turqisht). Marrë më 2021-08-03.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  12. ^ Alcamo, J; Moreno, JM; Nováky, B; Bindi, M; Corobov, R; Devoy, RJN; Giannakopoulos, C; Martin, E; Olesen, JE (2007). "Europe" (PDF). përmbledhur nga Parry, ML; Canziani, OF; Palutikof, JP; van der Linden, PJ; Hanson, CE (red.). AR4 Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press. fq. 541–580. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  13. ^ "İstatistikler" [Statistics]. web.ogm.gov.tr. Arkivuar nga origjinali më 10 gusht 2021. Marrë më 2021-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Turkish fires sweeping through tourist areas are the hottest on record". The Guardian. 30 korrik 2021. Marrë më 31 korrik 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Wildfires in southern Turkey leave 3 dead, 58 hospitalized". Associated Press. 29 korrik 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Forest fires break out as Turkey experiences hottest days - Turkey News". Hürriyet Daily News. Marrë më 30 korrik 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "91 of 101 forest fires under control in Turkey: Minister". Marrë më 2021-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ NCEI.Monitoring.Info@noaa.gov. "Global Climate Report - June 2021 | National Centers for Environmental Information (NCEI)". www.ncdc.noaa.gov. Arkivuar nga origjinali më 27 janar 2022. Marrë më 2021-08-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Cowan, Levi. "GFS Model - Tropical Tidbits". www.tropicaltidbits.com. Marrë më 2021-08-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  20. ^ "Resmi İstatistikler". mgm.gov.tr. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2020. Marrë më 13 dhjetor 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Historical Weather on Friday, July 30, 2021 at Istanbul Atatürk Airport, Turkey - Weather Spark". weatherspark.com. Marrë më 2021-08-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "EFFIS Statistics". effis.jrc.ec.europa.eu. Arkivuar nga origjinali më 29 korrik 2021. Marrë më 2021-08-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ "8 Confirmed Dead as Turkey Battles Raging Fires for 5th Day". Voice of America. 2021-08-01. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Turkey: Foreign tourists evacuated as wildfires threaten resorts". BBC News. 2021-08-01. Marrë më 2021-08-01. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ "Forest fires mostly under control as Turkey strives to recover". Daily Sabah. 30 korrik 2021. Marrë më 30 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  26. ^ CNN, Gul Tuysuz and Arwa Damon. "'The animals are on fire,' say devastated farmers as wildfires sweep Turkey". CNN. Marrë më 1 gusht 2021. {{cite web}}: |last= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Agencies, Daily Sabah with (2021-08-04). "Forest fires, new and old, burn across Turkey's west and south". Daily Sabah. Marrë më 2021-08-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ "Fire near Turkish power plant under control - local mayor". Reuters. 2021-08-04. Marrë më 2021-08-04. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Milas, AFP in (2021-08-04). "Turkish town evacuated as wildfire reaches power station". the Guardian. Marrë më 2021-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "Turkey fights forest fires raging through country's south". www.aa.com.tr. Marrë më 30 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "Turkey fights forest fires raging through country's south". www.aa.com.tr. Marrë më 30 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ "Almost a week on, Turkey strives to put out wildfires". Daily Sabah. 2021-08-02. Marrë më 2021-08-02. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  33. ^ "Turkey fires: Despite extra crews battling hard, hot and dry conditions mean the wildfires rage on". Sky News. Marrë më 2021-08-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ "Turkey battles wildfires for 3rd day in a row, 88 under control". Daily Sabah. 2021-07-31. Marrë më 2021-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  35. ^ "Turkey battles wildfires for 3rd day in a row, 88 under control". Daily Sabah. 2021-07-31. Marrë më 2021-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  36. ^ "Türk Hava Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı neden eleştiriliyor?" [Why are the Turkish Aeronautical Association and the Ministry of Agriculture and Forestry being criticized?]. BBC News Türkçe (në turqisht). Marrë më 2021-08-02.
  37. ^ "Locals in Turkey scramble to fight the fire surrounding their village". euronews. 2021-08-03. Marrë më 2021-08-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ "Main opposition CHP mayors express readiness to cover maintenance costs of firefighting planes". Gazete Duvar. 3 gusht 2021. Marrë më 2021-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  39. ^ "Wildfire reaches Turkey power plant, prompts evacuations". AP NEWS. 2021-08-04. Marrë më 2021-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ "Marmaris'te çay fırlatan Erdoğan'a tepki: Türk hekimlerine havale ediyorum". www.sozcu.com.tr (në turqisht). Marrë më 2021-08-06.
  41. ^ "Greek foreign minister offers support to Turkey amid forest fires". Anadolu Agency. 30 korrik 2021. Marrë më 3 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ "Greece says its offer to help Turkey extinguish fires still in place despite rejection". Duvar English. 2 gusht 2021. Marrë më 3 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ "Turkey battles wildfires for 6th day; 10,000 are evacuated". AP NEWS. 2021-08-02. Marrë më 2021-08-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ "Turkey brings 107 massive forest fires under control - Turkey News". Hürriyet Daily News. Marrë më 2021-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ "Criminal complaint against journalist who claimed opposition, PKK started forest fires together". Bianet. 2 gusht 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  46. ^ "İçişleri Bakanı Soylu: "Sabotaj bilgisine ulaşılamadı"". PolitikYol Haber Sitesi (në turqisht). 2021-07-29. Marrë më 2021-08-03.
  47. ^ "Antalya, Mugla wildfires continue as Turkey puts out dozens". Al Jazeera English. 1 gusht 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  48. ^ Peltier, Elian; al-Omar, Asmaa (2021-07-30). "Turkey Is Next as Wildfires Afflict Mediterranean Countries". The New York Times. ISSN 0362-4331. Marrë më 2021-08-02. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Zjarret_në_Turqi_(2021)&oldid=2703700"