Abdullah bin Abdulaziz Al Saudi
Abdullah bin Abdulaziz El Saudi (Arabisht: عبدالله بن عبدالعزيز آل سعود, 1 gusht 1924 – 23 janar 2015) ishte Mbreti i gjashtë i Arabisë Saudite dhe Mbrojtësi i Dy Xhamive të Shenjta nga 1 gusht 2005 deri në vdekjen e tij.[1]
| Abdullah bin Abdulaziz | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Mbreti i Arabisë Saudite Kryeministri i Arabisë Saudite Mbrojtësi i Dy Xhamive të Shenjta | |||||
| Mbretërimi | 1 gusht 2005 - 23 janar 2015 | ||||
| Paraardhës | Fehd | ||||
| Pasardhës | Selman | ||||
| |||||
| Shtëpia | Shtëpia e Saudit | ||||
| I ati | Ibn Saudi | ||||
| E ëma | Fehda bint Asi El Shurejm | ||||
| U lind | 1 gusht 1924 Riad, Sulltanati i Nexhdit | ||||
| Vdiq | 23 janar 2015 (90 vjet) Riad, Arabia Saudite | ||||
| Varrimi | Varrezat El Oud | ||||
Abdullah ishte një nga shumë bijtë e Ibn Saudit, themeluesit të Arabisë Saudite moderne. Abdullah mbajti poste të rëndësishme politike gjatë gjithë jetës së tij të rritur. Në vitin 1961 ai u bë kryetar i Mekës, zyra e tij e parë publike.[2] Vitin pasues, ai u emërua komandant i Gardës Kombëtare të Arabisë Saudite, një post që ende e mbante kur u bë mbret. Ai gjithashtu shërbeu si zëvendësministër i mbrojtjes dhe u emërua princ i kurorës kur vëllai i tij i dytë Fehd mori fronin më 1982. Pasi mbreti Fehd pësoi një goditje të rëndë më 1995, Abdullah u bë sundimtari de facto i Arabisë Saudite derisa u ngjit në fron një dekadë më vonë.
Gjatë mbretërimit të tij ai mbajti marrëdhënie të ngushta me Shtetet e Bashkuara dhe Mbretërinë e Bashkuar dhe bleu pajisje mbrojtëse me vlerë miliarda dollarë nga të dy shtetet.[3] Ai gjithashtu u dha grave të drejtën për të votuar për këshillat bashkiakë dhe për të garuar në Lojërat Olimpike.[4] Për më tepër, Abdullah mbajti status quo kur kishte valë proteste në mbretëri gjatë Pranverës Arabe.[5] Në nëntor 2013, një raport i BBC pohoi se, për shkak të marrëdhënieve të ngushta që kishte me Pakistanin, Arabia Saudite mund të merrte armë bërthamore sipas dëshirës nga ai vend.[6] Mbreti gjithashtu kishte një marrëdhënie të gjatë me Pakistanin dhe ndërmjetësoi një kompromis midis kryeministrit të rrëzuar Nawaz Sharif dhe gjeneralit Pervez Musharraf, të cilin ai kishte kërkuar të internohej në Arabinë Saudite për një internim 10-vjeçar, pas rrëzimit të tij në grushtin e shtetit të vitit 1999.[7]
Mbreti jetoi më shumë se dy princat e tij të kurorës, të cilët ishin të gjithë në mesin e Shtatë vëllezërve Sudairi të plotë (që kishte përfshirë mbretin Fehd). Ministri Konservator i Brendshëm Najef bin Abdulaziz El Saudi u emërua trashëgimtar i fronit në vdekjen e Sulltan bin Abdulaziz në tetor 2011, por vetë Najef vdiq në qershor 2012. Abdullah pastaj emëroi Ministrin e Mbrojtjes Selman bin Abdulaziz si princin e kurorës. Mbreti kishte një pasuri personale të vlerësuar në 18 miliardë dollarë,[8] duke e bërë atë kreun e tretë më të pasur të shtetit në botë. Ai vdiq më 23 janar 2015, në moshën 90 vjeç,[9] tre javë pasi u shtrua në spital për pneumoni dhe u pasua nga gjysmë-vëllai i tij Selman.[10]
Jeta e hershme
RedaktoAbdullah thuhet se ka lindur më 1 gusht 1924 në Riad.[11][12] Sidoqoftë, disa burime deklarojnë se kjo datë është e pasaktë dhe se ai ishte përafërsisht tetë vjet më i vjetër.[13] Ai ishte djali i dhjetë i Mbretit Abdulaziz. Nëna e tij, Fehda bint Asi El Shurejm, ishte një anëtare e dinastisë El Rashid, rivalë të vjetër të dinastisë El Saud. Ajo ishte me prejardhje nga fisi i fuqishëm Shammar dhe ishte vajza e ish-shefit të fisit, Asi Shurejm. Ajo vdiq kur Abdullah ishte gjashtë vjeç. Ai kishte motrat më të reja të plota, Nouf dhe Seeta.
Madavi el-Rashid argumenton se rrënjët e tij amtare dhe përvoja e tij e hershme e një pengese në të folur çuan në vonesën e ngritjes së tij në status më të lartë midis bijve të tjerë të mbretit Abdulaziz.
Komandant i Gardës Kombëtare
Redakto
Në vitin 1963, Abdullah u bë komandant i Gardës Kombëtare Saudite (SANG). Ky post e lejoi atë të siguronte pozicionin e tij në Shtëpinë e Saudit. SANG, i cili ishte bazuar në Ikhwan, u bë një forcë e armatosur moderne nën komandën e tij. Duke filluar nga viti 1985, SANG sponsorizoi gjithashtu festivalin Jenadiriyah që institucionalizoi vallet tradicionale popullore, garat e deveve dhe trashëgiminë fisnore.
Princi i Kurorës dhe Regjent
Redakto
Më 13 qershor 1982 - ditën kur vdiq mbreti Halid - Fehd bin Abdulaziz u bë Mbret, Abdullah u bë Princ i Kurorës të njëjtën ditë dhe gjithashtu mbajti pozicionin e tij si kreu i Gardës Kombëtare. Gjatë viteve të tij si princ i kurorës, Abdullah bin Abdulaziz u përshkrua si një mbështetës i akomodimit. Ai arriti të grupojë një numër të madh skajesh dhe princash të margjinalizuar të pakënaqur me shpresën që trashëgimia të kalonte mes vëllezërve Sudairi njëri pas tjetrit. Kontrolli i tij i Gardës Kombëtare ishte gjithashtu një faktor kryesor në suksesin e tij për t'u bërë princ i kurorës.[14] Kur mbreti Fehd ishte i paaftë pas një goditje të rëndë në vitin 1995, Princi i Kurorës Abdullah veproi si regjent de facto i Arabisë Saudite.
Më 4 qershor 2000, Këshilli i Familjes El Saud u krijua nga Princi i Kurorës Abdullah për të diskutuar disa çështje private, duke përfshirë aktivitetet e biznesit të anëtarëve të Shtëpisë së Saudit dhe martesat e princeshave me jo-mbretëror. Në maj 2001 Princi i Kurorës Abdullah nuk pranoi një ftesë për të vizituar Uashingtonin për shkak të mbështetjes së SHBA për Izraelin në Intifadën e Dytë. Ai gjithashtu u shfaq më i etur se Mbreti Fehd për të shkurtuar shpenzimet qeveritare dhe për të hapur Arabinë Saudite ekonomikisht. Ai bëri presion për anëtarësimin saudit në Organizatën Botërore të Tregtisë, duke befasuar disa.
Në gusht 2001, ai urdhëroi ambasadorin e atëhershëm saudit në SHBA., Bandar bin Sultan, të kthehej në Uashington. Kjo thuhet se ndodhi pasi Princi i Kurorës Abdullah dëshmoi brutalitetin e shkaktuar nga një ushtar izraelit ndaj një gruaje palestineze.[15] Më vonë, ai gjithashtu dënoi Izraelin për sulmin ndaj familjeve të të dyshuarve.[15]
Në 2002, ai zhvilloi Iniciativën Arabe të Paqes, të referuar zakonisht si "plani Abdullah", për të arritur një zgjidhje të rënë dakord për konfliktin arabo-izraelit.[16] Iniciativa u miratua në samitin e Bejrutit të Lidhjes Arabe në mars 2002.[16]
Sëmundja dhe vdekja
RedaktoMbreti kishte shkurtuar aktivitetet e tij nga qershori 2010 pa ndonjë shpjegim të qartë. Diplomatët thanë se kishte pasur paqartësi në lidhje me shkallën e problemeve të tij shëndetësore që kur Abdullah anuloi një vizitë në Francë. Në një paraqitje televizive në të cilën ai u pa që përdorte një kallam, mbreti Abdullah tha se ishte mirë me shëndet, por kishte diçka që e "shqetësonte". Në një vizitë nga diplomatët amerikanë në Arabinë Saudite në prill 2014 Mbreti Saudit u pa i lidhur me tubat e frymëmarrjes gjatë bisedave, duke treguar probleme në rritje të shëndetit.
Nga viti 2010 në 2012 Mbreti Abdullah kishte katër operacione në shpinë.[17] Dy operacionet e para ishin në New York, një në vitin 2010 për një disk të rrëshqitur dhe një mpiksje gjaku që shtypte nervat në shpinë dhe një tjetër për të stabilizuar rruazat në vitin 2011.[17] E treta ishte në Riad më 2011. Dhe e fundit ishte gjithashtu në Riad më 17 nëntor 2012.[17]
Në nëntor 2010, problemet e tij me shpinën dolën në dritë në media. Ai kishte një "akumulim gjaku" rreth palcës kurrizore. Ai vuante nga një hernie diskale dhe mjekët i thanë të pushonte. Për të ruajtur stabilitetin e Mbretërisë, Princi i Kurorës Sulltan u kthye nga Maroku gjatë mungesës së Mbretit. Mbreti u shtrua në Spitalin presbiterian të Nju Jorkut pasi një mpiksje gjaku komplikoi një disk të rrëshqitur dhe iu nënshtrua një operacioni të suksesshëm në shpinë. Kirurgu kryesor ishte Muhamed Zaka, i cili me siguri hoqi diskun e hernies dhe bëri një bashkim mesit. Ai më pas kishte një tjetër operacion të suksesshëm në të cilin kirurgët "stabilizuan një numër rruazash". Ai u largua nga spitali më 22 dhjetor 2010 dhe u konvulzua në The Plaza në New York City. Më 22 janar 2011, ai u largua nga Shtetet e Bashkuara për në Marok, dhe u kthye në Mbretëri më 23 shkurt 2011.
Mbreti Abdullah u largua nga Arabia Saudite me "leje speciale" më 27 gusht 2012. Al-Quds raportoi se ai kishte një operacion në Spitalin Mali Sinai, Nju Jork, më ose para 4 shtatorit 2012, pas një sulmi në zemër. Sidoqoftë, nuk kishte asnjë raport zyrtar për këtë operacion të pretenduar - përkundrazi, u njoftua se Mbreti shkoi në një udhëtim privat në Marok, ku dihej se frekuentonte. Mbreti u kthye në Arabinë Saudite nga Maroku më 24 shtator. Gati dy muaj më vonë, në nëntor 2012, Mbreti Abdullah iu nënshtrua një operacioni tjetër të shpinës në Riad dhe u largua nga spitali më 13 dhjetor 2012. Një raport në prill 2014 deklaroi se Mbreti kishte rreth gjashtë muaj për të jetuar, duke përmendur një diagnozë të kancerit të mushkërive terminale. Më 2 Janar 2015, Abdullah u shtrua në spital në Riad për pneumoni dhe vdiq më 23 janar në moshën 90 vjeç.[10] Sipas traditës Islame, varrimi i tij u mbajt në të njëjtën ditë, një ceremoni publike në Xhaminë e Madhe të Riadit para varrimit në një varr të pashënuar në varrezat El Oud.[18] U shpallën tre ditë zie kombëtare, në të cilat flamujt do të valviteshin në gjysmë shtizë.[18] Flamujt u ngritën gjithashtu në gjysmë shtizë në Pallatin Buckingham dhe Westminster Abbey në Londër.[19]
Referime
Redakto- ^ "King Abdullah bin Abdulaziz". 18 shtator 2015 (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 26 korrik 2015. Marrë më 19 tetor 2020.
- ^ "Who's who: Senior Saudis". BBC (në anglisht). 30 tetor 2007. Marrë më 27 prill 2012.
- ^ US confirms $60bn Saudi arms deal Al Jazeera 20 tetor 2010
- ^ Saudi Arabia profile BBC
- ^ Saudi Arabia: Fundamental change? Arkivuar 29 janar 2014 tek Wayback Machine Al Jazeera 19 tetor 2010
- ^ Saudi nuclear weapons 'on order' from Pakistan BBC
- ^ "King Abdullah said Nawaz was his friend, had to let him go: Musharraf". Dunya News (në anglisht).
- ^ The World's Richest Royals
- ^ "King Abdullah of Saudi Arabia dies at the age of 90". Aljazeera (në anglisht). Marrë më 18 shtator 2015.
- ^ a b "Saudi Arabia's King Abdullah dies". BBC (në anglisht). 23 janar 2015. Marrë më 23 janar 2015.
- ^ "King Abdullah bin Abdulaziz". Saudi Embassy (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 18 qershor 2012. Marrë më 19 tetor 2020.
- ^ "King of the Kingdom of Saudi Arabia". Ministry of Higher Education of Saudi Arabia (në anglisht). Saudi Arabia. 4 gusht 2010. Arkivuar nga origjinali më 24 dhjetor 2012. Marrë më 19 tetor 2020.
- ^ "Too Many Saudi Princes". The National Interest (në anglisht). 7 dhjetor 2012. fq. 1. Marrë më 9 prill 2016.
King Abdullah's advanced age—a leaked U.S. cable placed him at ninety-six, much older than the previously estimated eighty-eight or eighty-nine
- ^ Mai Yamani (2009). "From fragility to stability: A survival strategy for the Saudi monarchy" (PDF). Contemporary Arab Affairs (në anglisht). 2 (1): 90–105. doi:10.1080/17550910802576114. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 16 shtator 2013.
- ^ a b Elsa Walsh (24 mars 2003). "The prince" (PDF). The New Yorker (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 26 janar 2012. Marrë më 23 prill 2012.
- ^ a b Bruce Maddy-Weitzman (verë 2010). "Arabs vs. the Abdullah Plan". The Middle East Quarterly (në anglisht): 3–12.
- ^ a b c "Saudi King Abdullah has back surgery described as successful". The Washington Post (në anglisht). Riyadh. AP. 17 nëntor 2012. Arkivuar nga origjinali më 17 nëntor 2012. Marrë më 17 nëntor 2012.
- ^ a b Lubna Hussain; F. Brinley Bruton (23 janar 2015). "Saudi Arabia's King Abdullah Given Simple Muslim Burial". NBC News (në anglisht). Marrë më 23 janar 2015.
- ^ Andrew Sparrow (23 janar 2015). "Whitehall's King Abdullah half-mast flag tribute criticised by MPs". The Guardian (në anglisht). Marrë më 23 janar 2015.