Ahmet Qirezi

Ahmet Qirezi (Qirez, 1930 - Prishtinë, 2019) është dramaturg dhe gazetar shqiptar që rrjedh nga një familje veteranësh të arsimit dhe të përpjekjeve për liri. Ahmet Qirezi është autor i një vargu dramash me të cilat i vuri themelet e dramaturgjisë moderne shqiptare në Kosovë. Ahmet Qirezi përpos dramaturgjisë, është marrur edhe me gazetari, kritikë të filmit dhe teatrit, kritikë letrare dhe aktrim.

Ahmet Qirezi
Emri	Ahmet
Mbiemri	Qirezi
Lindur më	1932
Lindur në	Qirez
Kombësia	shqiptare
Profesioni	shkrimtar

Biografia

U lind në fshatin Qirez në vitin 1930 dhe rrjedh nga një familje veteranësh të arsimit dhe të  përpjekjeve  për  liri. Familja e tij jetonte në Vushtrri që nga shekulli XIX, u shpërngul më 1912 në fshatin e origjinës – Qirez – për shkak të angazhimit patriotik të Ahmet Qirezit (gjyshit), në krah të patriotit të madh Hasan Prishtina. Pas përpjekjeve dy-vjeçare kundër pushtuesit serb nëpër Malet e Drenicës, Qirezi iku në Turqi dhe la pas vetes gruan Salihen dhe të birin tre vjeç Tahirin për të mos i parë më kurrë sepse pas pak kohe vdiq atje.

I ati Tahiri kthehet nga Qirezi në vendlindjen e tij në Vushtrri në vitin 1934. Duke qenë se ishte arsimuar dhe edukuar me librat dhe revistat që i kishte lënë trashëgim i ati, dhe në sajë të arsimit individual plotësues të mëvonshëm, Tahiri u punësua mësues në vitin 1941 – detyrë që e kreu deri në vitin 1944. Në këtë ambient, tek Ahmet Qirezi u zhvillua dashuria për arsim dhe libra. Pas inkuadrimit të të atit, Tahirit, në Brigadën e Shaban Polluzhës gjatë viteve 1944-45, i cili përjetoi dhe mbijetoi Golgotën e Tivarit, Ahmeti u detyrua që me punë krahu ta mbajë familjen shumanëtarëshe megjithëse e kishte përfunduar shkollimin fillor gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Në vitin 1947, Ahmet Qirezi u inkuadrua si nëpunës në Trepçë, kurse në vitin 1949 vazhdoi punën në profesionin e mësuesit, të cilin e ushtroi deri në vitin 1952. Më pastaj, kreu edhe Shkollën e Lartë Pedagogjike në Prishtinë dhe u regjistrua në Fakultetin Filozofik.

Për shkak të agjitimit të tij kundër turqizimit të shkollës shqipe në Vushtrri, së bashku me kolegët e tij, Mustafë Venhari, Burhan Badivuku dhe Shefqet Karakashi; agjitim që pengoi planet e administratës serbe  për  shuarjen  e  arsimit  në  gjuhën  shqipe; Ahmeti u përjashtua nga arsimi në vitin 1952. Si për këtë, ashtu edhe për shkak se vinte nga një familje që kishte etiketën balliste, më nuk iu lejua kthimi në arsim.

Më 1 shtator 1954, Ahmet Qirezi doli në Prishtinë dhe menjëherë u inkuadrua si aktor në Teatrin Popullor Krahinor të Prishtinës, ku punoi plot 16 vjet. Gjatë asaj kohe, interpretoi shumë role kryesore e episodike. Derisa ishte aktor, u mor edhe me dramaturgji. Ndërmjet viteve 1960-1969, Ahmet Qirezi shkroi këto drama: “Vrasja e errët”-1960, “Çipçinjtë”-1962, Nëna e vërtetë”-1964, “Erveheja”-1966, “Gjergj Kastrioti-Skenderbeu”-1967 dhe “ Ngjyrat e jetës”-1969.

Drama “Gjergj Kastrioti-Skenderbeu” u vu në skenë në Teatrin e qytetit të Prizrenit me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së heroit tonë kombëtar dhe pati një sukses shumë të madh. Mirëpo, përkundër kërkesës unanime të ansamblit të dramës shqipe, ajo u ndalua nga autoritetet që të vehej në repertorin e Teatrit të Prishtinës. Suksesin më të madh e arriti me dramën “Erveheja”. Dramat e tij, edhe si dorëshkrime janë luajtur gjatë viteve gjashtëdhjetë, shtatëdhjetë e tetëdhjetë nga teatro profesioniste e amatore të Kosovës.  Me  dramën  “Ngjyrat  e  jetës”,  Ahmet Qirezi fitoi shpërblimin e konkursit të TPK-së për tekst dramatik në vitin 1969. Si rezultat, “Ngjyrat e jetës” u vu në  repertorin e TPK-së si e para në listë për sezonin teatror 1969-1970, por pas deshifrimit të autorit ajo nuk u vu në skenë kurrë, pa kurrfarë shpjegimi.

I zhgënjyer nga ky veprim i udhëheqësisë së atëhershme të Teatrit Popullor Krahinor, në Prishtinë Ahmet Qirezi e braktisi Teatrin Popullor Krahinor dhe profesionin e tij jetësor - kthesë kjo, të cilën e përjetoi rëndë. Në vitin 1970, u punësua në Radio Prishtinë, ku punoi si gazetar-redaktor deri më 7 korrik të  vitit 1989. Gjatë kësaj kohe, ai u mor me kritikë të teatrit e të filmit, kritikë letrare dhe raportoi nga ngjarjet kulturore, në Kosovë e jashtë saj. Ka marrë pjesë me referate e kumtesa në të gjitha simpoziumet kushtuar teatrit e filmit në Jugosllavinë e atëhershme. Si kryetar i Shoqatës së Kritikëve dhe Publicistëve të Filmit të Kosovës, Ahmet Qirezi ishte edhe anëtar i kryesisë së Shoqatave së Kritikëve e Publicistëve të Filmit e të Televizionit të Jugosllavisë.

Si gazetar, Ahmet Qirezi raportoi nga vende të ndryshme të botës. Në vitin 1979 në Ankara, ai ishte gazetari i vetëm që si dëshmitar okular i operacionit të ushtrisë turke me të cilin Kenan Evren pushtoi pallatin presidencial në Ankara, raportoi nga kjo ngjarje e rëndësishme të politikës globale. Ahmet Qirezi raportoi edhe nga vende të tjera, si Shqipëria, Siria, Gjermania, për ngjarjet kulturore.

Në vitin 1981, Ahmet Qirezi iu nënshtrua diferencimit ideo-politik si masë kundër lirisë së shprehjes për të cilën u angazhua rreth raportimit mbi demonstratat studentore të 11 marsit 1981. Politika famëkeqe e diferencimeve ideopolitike kundër inteligjencisë shqiptare në Kosovë filloi me diferencimin politik të Ahmet Qirezit. Edhe pas kthimit në punë në detyrat e njëjta, Ahmet Qirezi ishte nën embargo të emrit dhe të zërit në radio.

Ahmet Qirezi është pensionuar si gazetar, pas 40 vjet pune në fushën e arsimit, teatrit, filmit, kulturës e gazetarisë. Ndërroi jete me 2 prill 2019.

Veprat

• Vrasja e Errët (1962)
• Çipçijtë - dramë muzikore (1964)
• Nëna e Vërtetë (1964)
• Erveheja (1964)
• Gjergj Kastrioti - Skënderbeu (1968)
• Ngjyrat e Jetës (1969)

Shih edhe

• Letërsia
• Dramaturgjia
• Erveheja (Ahmet Qirezi)

Lidhje të jashtme

Uebfaqja e Ahmet Qirezit -> kliko ketu Arkivuar 25 janar 2022 tek Wayback Machine.