Dubs

Doubs ( Frëngjisht: [du]  ( dëgjoni); Arpitan: Dubs ; Shqip: Dubsi ) është një departament në rajonin Burgonjë -Franche-Comté në Francën Lindore. I emërtuar sipas lumit Dubs, ai kishte një popullsi prej 543,974 në 2019-ën. Prefektura e tij është Besançon dhe nënprefekturat janë Montbéliard dhe Pontarlier .

Dubs Dubs (Arpitanisht)
Department
Ndërtesa e prefekturës në Besançon
Flamuri Stema
Vendndodhja e Dubsit në Francë
Koordinatat: 47°10′N 06°25′E
Shteti	Franca
Rajoni	Bourgonja-Franche-Comté
Prefektura	Besançon
Nënprefekturat	Montbéliard Pontarlier
Qeveria
• Presidenti i Këshillit të Departamentit	Christine Bouquin (DVD)
Sipërfaqja
• Gjithsej	5.232,6 km2 (20,203 sq mi)
Popullsia  (Janar 2019)
• Gjithsej	543.974
• Vendi	49
• Dendësia	10/km2 (27/sq mi)
Zona kohore	UTC+1 (CET)
• Verës (DST)	UTC+2 (CEST)
Numri i departamentit	25
Qarqet	3
Kantonet	19
Komunat	571

Historia

Qysh në shekullin e 13-të, banorët e dy të tretave veriore të Dubs flisnin Franc-Comtois, një dialekt i langues d'oïl . Banorët e dy të tretës jugore të Dubsit flisnin një dialekt të gjuhës arpitane . Të dyja gjuhët bashkëjetuan me frëngjishten, gjuha zyrtare e ligjit dhe tregtisë, dhe vazhduan të fliteshin shpesh në zonat rurale në shekullin e XX-të. Të dyja fliten ende sot, por jo në baza ditore.

Dubsi ishte i rëndësishëm si një portë për në Zvicër përmes kalimit në Cluse de Pontarlier. Shumë njerëz të famshëm, duke përfshirë Mirabeau, Toussaint Louverture dhe Heinrich von Kleist, u burgosën në Kështjellën e Jouxit .

Dubsi është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ajo u krijua nga një pjesë e ish-provincës Franche-Comté . Prefektura (kryeqyteti) është Besançoni .

Në 1793, republika e Mandeureës u aneksua nga Franca dhe u përfshi në departament. Ky distrikt u kalua midis territoreve dhe departamenteve të ndryshme në riorganizimet dhe luftërat administrative që pasuan, por u rivendos në Dubs në 1816 kur departamentit iu shtua edhe ish-principata e Montbéliardit .

Sidoqoftë, komuna Le Cerneux-Péquignot u aneksua nga Kantoni i Neuchâtelit sipas kushteve të Traktatit të Parisit të vitit 1814, dhe që atëherë mbeti territor zviceran.

Midis humbjes së Francës në Betejën e Waterloo -s dhe nëntorit 1818, Dubsi u përfshi në zonën e pushtuar nga trupat austriake .

Viktor Hygo, Gustave Courbet, Armand Peugeot, Vëllezërit Lumier dhe Frank Darabont janë ndër njerëzit e famshëm të lindur në Dubs.

Gjeografia

Dubsi është pjesë e rajonit aktual të Bourgogne-Franche-Comté dhe është i rrethuar nga departamentet franceze Jura, Haute-Saône dhe Territori i Belfortit, dhe kantonet zvicerane Vaud, Neuchâtel dhe Jura .

Departamenti dominohet nga malet Jura, të cilat ngrihen në lindje të Besançonit .

Qytetet kryesore

Komuna më e populluar është Besançoni, prefektura. Që nga viti 2019, ka 5 komuna me më shumë se 10,000 banorë:

Komuna	Popullsia (2019)
Besançon	117,912
Montbéliard	25806
Pontarlier	17,542
Audincourt	13,341
Valentigney	11272

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1791 219,642 —     1801 216,226 −1.6% 1806 226,04 +4.5% 1821 242,663 +7.4% 1831 265,535 +9.4% 1841 286,236 +7.8% 1851 296,679 +3.6% 1861 296,28 −0.1% 1872 291,251 −1.7% 1881 310,827 +6.7% 1891 303,081 −2.5% 1901 298,864 −1.4% 1911 299,935 +0.4% 1921 285,022 −5.0% 1931 305,5 +7.2% 1936 304,812 −0.2% 1946 298,255 −2.2% 1954 327,187 +9.7% 1962 384,881 +17.6% 1968 426,363 +10.8% 1975 471,082 +10.5% 1982 477,163 +1.3% 1990 484,77 +1.6% 1999 499,062 +2.9% 2006 516,823 +3.6% 2011 529,103 +2.4% 2016 538,549 +1.8%

Ekonomia

Departamenti Dubs është në të njëjtën kohë më i gjelbërti dhe më i industrializuari në Francë. 

Është vendlindja e prodhuesit të automobilave Peugeot .

Turizmi

Kalaja e Joux dhe Besançon janë destinacione të rëndësishme turistike.

Galeri

• 
  Kalaja dhe qyteti i vjetër i Besançonit në një gjarpërim të Dubsit
• 
  Kriporet Mbretërore në Arc-et-Senans
• 
  Montbéliard
• 
  Fortesa e Jouxit
• 
  Lods, një nga fshatrat më të bukur të Francës

Bibliografi

• Hoffmann, Michael, Die französischen Konservativen in der katholischen Provinz Parteigenese und politische Kultur im Doubs (1900–1930) (Frankfurt am Main ua, Peter Lang, 2008) (Moderne Geschichte und Politik, 22).