E verdha e vezës

Midis kafshëve që prodhojnë vezë, e verdha është pjesa ushqyese e vezës, funksioni kryesor i së cilës është furnizimi me ushqim për zhvillimin e embrionit . Disa lloje veze nuk përmbajnë të verdhë, për shembull, sepse ato vendosen në situata ku furnizimi me ushqim është i mjaftueshëm (si p.sh. në trupin e strehuesit të një parazitoidi ) ose sepse embrioni zhvillohet në trupin e prindit, i cili furnizon ushqimin. zakonisht përmes një placentë . Sistemet riprodhuese në të cilat trupi i nënës furnizon drejtpërdrejt embrionin thuhet se janë matrotrofikë ; ato në të cilat embrioni furnizohet nga e verdha thuhet se janë lecitotrofike . Në shumë specie, si të gjithë zogjtë, dhe në shumicën e zvarranikëve dhe insekteve, e verdha merr formën e një organi të veçantë ruajtës të ndërtuar në traktin riprodhues të nënës. Në shumë kafshë të tjera, veçanërisht në specie shumë të vogla si disa peshq dhe jovertebrorë, materiali i të verdhës nuk është në një organ të veçantë, por brenda qelizës vezë.

Si ushqim i ruajtur, të verdhat janë shpesh të pasura me vitamina, minerale, lipide dhe proteina . Proteinat funksionojnë pjesërisht si ushqim më vete, dhe pjesërisht në rregullimin e ruajtjes dhe furnizimit të lëndëve të tjera ushqyese. Për shembull, në disa specie sasia e të verdhës së vezës në një qelizë veze ndikon në proceset e zhvillimit që pasojnë fekondimin.

E verdha nuk është material qelizor i gjallë si protoplazma, por material kryesisht pasiv, domethënë deutoplazmë . Materiali ushqimor dhe strukturat përkatëse të kontrollit furnizohen gjatë oogjenezës . Një pjesë e materialit ruhet pak a shumë në formën në të cilën e ka furnizuar trupi i nënës, pjesërisht si i përpunuar nga indet e dedikuara jo mikrobe në vezë, ndërsa një pjesë e përpunimit biosintetik në formën e tij përfundimtare ndodh në vetë ovocitin .

Përdorimet

Embrioni në zhvillim brenda vezës përdor të verdhën e vezës si ushqim.
Nganjëherë ndahet nga e bardha e vezës për gatim dhe përdoret shpesh si emulsifikues dhe përdoret në majonezë, krem, salcë hollandaise, krem brûlée, avgolemono dhe moles ovos .
Përdoret në pikturë si një përbërës i temperës tradicionale të vezëve.
Përdoret në prodhimin e mediumit të pllakës së agarit me të verdhë veze, i dobishëm në testimin e pranisë së Clostridium perfringens .
E verdha e vezës përmban një antitrup të quajtur antiglobulinë ( IgY ). Antitrupi transferohet nga pula e vezës në të verdhën e vezës me imunitet pasiv për të mbrojtur embrionin dhe lindjen nga pushtimi i mikroorganizmave.
E verdha e vezës mund të përdoret për të bërë likere të tilla si Advocaat ose eggnog .
E verdha e vezës përdoret për nxjerrjen e vajit të vezës i cili ka përdorime të ndryshme kozmetike, ushqyese dhe medicinale.

Përbërja e të verdhës së vezës së pulës

E verdha përbën rreth 33% të peshës së lëngshme të vezës; përmban rreth 60 kcal, trefishi i përmbajtjes energjetike të të bardhës së vezës, kryesisht për shkak të përmbajtjes së saj të yndyrës. ^{[ <span title="the egg white article gives the overall composition of the whote: "Egg white consists primarily of about 90% water into which about 10% proteins (including albumins, mucoproteins, and globulins) are dissolved. Unlike the yolk, which is high in lipids (fats), egg white contains almost no fat, and carbohydrate content is less than 1%." Please give equivalent content here (August 2022)">Nevojitet sqarim</span> ]}

Të gjitha vitaminat e tretshme në yndyrë ( A, D, E dhe K ) gjenden në të verdhën e vezës. E verdha e vezës është një nga ushqimet e pakta që përmban vitaminë D në mënyrë natyrale.

Përbërja (nga pesha) e acideve yndyrore më të përhapura në të verdhën e vezës zakonisht është:

Acidet yndyrore të pangopura:
- Acidi oleik, 47%
- Acidi linoleik, 16%
- Acidi palmitoleik, 5%
- Acidi linolenik, 2%
Acidet yndyrore të ngopura:
- Acidi palmitik, 23%
- Acidi stearik, 4%
- Acidi miristik, 1%

E verdha e vezës është një burim lecitine, si dhe vaj veze, për aplikime kozmetike dhe farmaceutike. Në bazë të peshës, e verdha e vezës përmban rreth 9% lecitinë. ^[1]

Ngjyra e verdhë është për shkak të luteinës dhe zeaksantinës, të cilat janë karotenoidë të verdhë ose portokalli të njohur si ksantofile .

^ Chris Clarke (2004). The science of ice cream. Cambridge, Eng: Royal Society of Chemistry. fq. 49. ISBN 978-0-85404-629-4. Marrë më 2013-03-20. Egg yolk has the approximate composition (by weight) of 50% water, 16% protein, 9% lecithin, 23% other fat, 0.3% carbohydrate and 1.7% minerals. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Chris Clarke (2004). The science of ice cream. Cambridge, Eng: Royal Society of Chemistry. fq. 49. ISBN 978-0-85404-629-4. Marrë më 2013-03-20. Egg yolk has the approximate composition (by weight) of 50% water, 16% protein, 9% lecithin, 23% other fat, 0.3% carbohydrate and 1.7% minerals. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]