Eqrem bej Libohova
Mahmut Eqrem bej Libohova Asllan Pashali i njohur edhe thjesht Ekrem Libohova (Janinë[1] ose Gjirokastër,[2] 28 shkurt 1882 - Romë, 7 qershor 1948) ka qenë ushtarak, diplomat dhe Kryeministër i shtetit shqiptar gjatë periudhës 19 janar 1943 - 13 shkurt 1943.
Ekrem Libohova | |
|---|---|
 | |
| Kryeministër | |
| Në detyrë 18 janar – 11 shkurt 1943 | |
| Paraprirë nga | Mustafa Kruja |
| Pasuar nga | Maliq Bushati |
| Në detyrë 11 maj – 10 shtator 1943 | |
| Paraprirë nga | Maliq Bushati |
| Pasuar nga | Ibrahim Biçakçiu |
| Ministër i Punëve të Jashtme | |
| Në detyrë 9 janar 1936 – 2 prill 1939 | |
| Paraprirë nga | Fuat Asllani |
| Pasuar nga | Mihal Sherko |
| Ministër sekretar shteti i Punëve të Brendshme | |
| Në detyrë 18 janar – 23 janar 1943 | |
| Paraprirë nga | Mustafa Kruja |
| Pasuar nga | Fiqri Dine |
| Ministër sekretar shteti i Partisë Fashiste | |
| Në detyrë 11 maj – 10 shtator 1943 | |
| Paraprirë nga | Maliq Bushati |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 28 shkurt 1882 Janinë ose Gjirokastër, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 1948 Romë, Itali |
| Nënshtetësia | shqiptar |
| Bashkëshortja/et | Fizilete hanëmi e Syrja bej Vlorës |
| Fëmijët | Ballkiz dhe Shenisha hanëmi |
| Punësimi | ushtarak, diplomat, politikan |
| Nënshkrimi | .svg){kind=small} |
Biografia
RedaktoU lind më 1882 në Gjirokastër[2] ose Janinë, i biri i Ali Neki pashë Libohovës dhe Behixhe hanëm Hamzës, çerkeze nga Tuapseja.[1][3] I ati kishte qenë nëpunës i administratës osmane ku ndër të tjera kishte shërbyer si mytesarif i Gjirokastrës,[4][5] dhe më pas anëtar i Këshillit të Shtetit dhe pinjoll i degës Libohova të oxhakut të Asllan Pashallinjve, e ëma ishte çerkeze nga Tupseja.[1] Mësimet e para i mori në qytetin e vendlindjes dhe më pas hyri te Zosimea. Vijoi shkollimin e mesëm në liceun Gallatasaraj në gjuhën frënge. Më 1904 kreu Akademinë Ushtarake në Bruksel,[2] nga doli nëntoger i kalorsisë dhe hyri në ushtrinë osmane, duke arritur të gradohet katër vjet më pas major në Regjimentin e Pestë të ushtrisë osmane.[6]
Në kuadrin e një varg reformash që Porta e Lartë po ndërmerrte në vitin 1909, Eqremi dërgohet në ishullin Tenedos (tr. Bozxhe) në ngushticën e Dardaneleve, në detyrën e myhtarit (krahinarit civil). Më 1910 u caktua mytesarif në Vlorë dhe së fundi, zëvendësvali dhe komandant brigade në Çamëri.[7] Me shpërthimin e Luftës Ballkanike, u caktua të mbronte viset e Çamërisë, që përbënin krahun e djathtë të vijës mbrojtëse të Janinës. Megjithëse Janina ra në duart e grekëve, Eqrem Beu ia doli të shpëtojë trupat e veta dhe të tërhiqej në viset shqiptare.[8]
Mori pjesë në dërgatën që shkoi në Neuwied për t'i ofruar kurorën e Shqipërisë Princ Vidit më 21 shkurt 1914.[9] Pas ardhjes së tij, Libohova shërbeu si aide-de-camp me gradën e majorit. Me kryengritjen e Shqipërisë së Mesme shoqëroi Vidin për në Gjermani ku u thirr si këshilltar ushtarak në Potsdam,[7] më tej më 1915 qëndroi në Napoli dhe nga ai vit e deri më 1918 u vendos në Korfuz.[2]
Nga 1921 e deri më 1925 drejtoi legatën shqiptare në Romë, kohë në të cilën ai negocioi për krijimin e Bankës Shqiptare, në negociata iu bashkua edhe i vëllai, Myfidi.[10] Nga 1926 e deri më 1929 vazhdoi prania e tij në Romë, por si atashe ushtarak. Më pas gjer më 1933 shërbeu si ministër i oborrit mbretëror të Mbretit Zog I;[2] më 1931 kur Zogut i bënë atentatin në Vjenë, Libohova ishte ndër shoqëruesit e eskortës mbretërore, dhe kur i kanë shtënë, e mbuloi me trup Zogun dhe nisi të shkëmbente zjarr me atentatorët e jetës së mbretit. Nga shkëmbimi i zjarrit u plagos në këmbë.[11]
Në vitet 1933-'36 u emërua ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Paris, më tej vijoi si ministër i Punëve të Jashtme deri me pushtimin italian të Shqipërisë. U largua nga Shqipëria gjer më 1941, kur u kthye dhe pas dorëheqjes së kabinetit Kruja u caktua dy herë që të formonte kabinetin e tij qeverisës.[2] Gjatë kabinetit të dytë të tij, më 12 shtator drejtoi për herë të fundit mbledhjen e qeverisë në kohën kur Italia fashiste kishte kapitulluar nga Lufta e Dytë Botërore, më pas u largua për në Itali.[12] Në fund të vitit 1944 u internua për dy vjet rresht nga Roma në një provincë të Leçes. Më 1947 u rivendos në Romë,[13] ku dhe ndërroi jetë në Romë, më 1948.[2][13]
Referime
Redakto- ^ a b c Vlora, Eqrem bej (2003). Kujtime 1885-1925. Përkthyer nga Afrim Koçi. Tiranë: IDK. fq. 601. ISBN 99927-780-6-7.
- ^ a b c d e f g Dervishi, Kastriot (2012). Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Tiranë: 55. fq. 170. ISBN 9789994356225.
- ^ Bilmez, Bülent; Clayer, Nathalie (2016). "A prosopographic study one some 'Albanian' deputies". The First Ottoman Experiment in Democracy (PDF) (në anglisht). Würzburg: Ergon Verlag in Kommission. fq. 164. ISBN 978-3-95650-191-3.
- ^ Ermenji, Abas (1996). "Vendi që zë Skenderbeu në historinë e Shqipërisë". XX. Tiranë: Çabej.
- ^ Skëndi, Stavro (2015). The Albanian National Awakening (në anglisht). Princeton University Press. fq. 107. ISBN 9781400847761.
- ^ Libohova, Ajet (2003). Breznitë Libohova në shekuj. Tiranë: Lumo Skëndo. fq. 86.
- ^ a b Vlora 2003, p. 357.
- ^ Bartl, Peter (1979). "Libohova, Ekrem Bey". Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas (në gjermanisht). 3: 30.
- ^ Ikonomi, Ilir (2016). Esat pashë Toptani: njeriu, lufta, pushteti. Tiranë: Uet press. fq. 274. ISBN 978-9928-190-91-8.
- ^ Fisher, Bernd Jürgen (1984). King Zog and the Struggle for Stability in Albania (në anglisht). Boulder, Colorado: East European Monographs. fq. 89. ISBN 978-0-88033-051-0.
- ^ Dervishi, Kastriot (2010). Plumba politikës. Tiranë: 55. fq. 225. ISBN 978-99943-56-43-0.
- ^ Dervishi 2012, p. 28.
- ^ a b Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albanian History (në anglisht). Scarecrow Press. fq. 272-273. ISBN 9780810873803.