Gani bej Kryeziu
Gani bej Kryeziu (1900 – 1952) ishte një luftëtar i rezistencës antikomuniste shqiptare të Kosovës.
Biografia
RedaktoGani Kryeziu lindi në Gjakovë, Vilajeti i Kosovës, Shqipëria Osmane, si pjesëtar i familjes së fuqishme Kryeziu, një familje sunduese që rrjedh nga kasta osmane. Ai ishte vëllai i Ceno bej Kryeziut, politikanit dhe diplomatit shqiptar i njohur si "agjent serb",[1] si dhe Seit Beut dhe Hasan Beut, të dy luftëtarë të rezistencës dhe antikomunistëve, dhe djali i Riza bej Kryeziut, një beu vendas me ndikim i cili kishte kontribuar në Lidhjen e Junikut dhe ishte një nga veprimtarët e lëvizjeve kombëtare shqiptare të fillimit të shekullit të 20-të.[2]
Gani u rrit në Serbi, ndoqi një akademi ushtarake në Sarajevë dhe shërbeu në ushtrinë serbe në fillim të viteve 1920, si dhe aide-de-camp për Aleksandrin I të Jugosllavisë dhe për një kohë të shkurtër në Shqipëri gjatë vitit 1925 pas qershorit. Revolucioni dhe ardhja e Ahmet Zogut në pushtet, ai do të bëhej armik i Zogut pas vrasjes së vëllait të tij Ceno në Pragë në vitin 1927 nga Alkiviadh Bebi dhe agjent i Ahmet Zogut.[1] Në vitin 1932, ai dhe vëllai i tij u dënuan me vdekje në mungesë për përpjekje për të prishur rendin e brendshëm. Me pushtimin italian të Shqipërisë ai iu bashkua rezistencës, duke mbajtur kontakte të ngushta me inteligjencën britanike. Britanikët u përpoqën ta dërgonin në qarkun e Kukësit për ta shpallur veten sundimtar të Shqipërisë autonome, në kontrast me shtetin shqiptar fashist, por projekti nuk u realizua kurrë.[2] Gjermanët e kapën, e burgosën në Zemun dhe më vonë ua dorëzuan italianëve, të cilët e burgosën. Pas pushtimit të Italisë në vitin 1943, kthehet në Shqipëri i ndihmuar nga Mehmet bej Konica. Ai mblodhi një grup luftëtarësh me mbështetjen e të afërmve të tij dhe shpalli luftën kundër gjermanëve.[2] Enver Hoxha do ta përmendte atë si agjent serb,... ai dhe ekuipazhi i tij nuk qëlluan kurrë me armë kundër gjermanëve.[3] Hoxha do ta konsideronte si një kundërshtar të rëndësishëm për t'u likuiduar. Gani vazhdoi të luftonte, si një pjesëtar kyç i rezistencës çlirimtare antikomuniste me mbështetjen e palës britanike (Jocelyn Percy dhe Dayrell Oakley-Hil), por u kap në një trekëndësh zjarri mes gjermanëve, partizanëve shqiptarë, partizanë të Kosovës të Fadil Hoxhës. Partizanët shqiptarë e kapën në vitin 1945, ia dorëzuan komunistëve jugosllavë të cilët çuditërisht e dënuan me vetëm pesë vjet punë të rëndë.[2]
Në vitin 1949 themeloi “Lidhjen e Refugjatëve Politikë Shqiptarë” në Prizren, selia e së cilës do të jetë në Shkup dhe një bazë ushtarake në Pejë, së bashku me Cen Elezin (1884 - 1949) dhe ndihmoi dërgimin e kryengritësve në Shqipëri me mbështetjen e Inteligjenca amerikane, britanike (që kishin ndërhyrë në palën jugosllave për lirimin e tij[4]) dhe inteligjencës jugosllave, në një farë mënyre nuk kishin koordinim me “Komitetin Kombëtar për Shqipërinë e Lirë” të Mid’hat Frashërit ku vëllai i tij Said ishte bashkëthemelues.[5][6] Njerëzit e Ganiut dhe Elezit do të kalonin kufirin në zonën e Prizrenit, në territorin shqiptar, duke u shpallur luftë komunistëve në pushtet dhe duke agjituar për një miqësi shqiptaro-jugosllave. Cen Elezi do t'u besonte shumë jugosllavëve, ai u arrestua nga autoritetet jugosllave dhe duke pasur parasysh prejardhjen nacionaliste të familjes së tij dhe mungesën e besueshmërisë që kishte Kryeziu, do të kalonte muaj në dhomat e marrjes në pyetje, derisa trupi i tij u dorëzua dhe vdiq në vitin 1949.[7] Më 28 shkurt 1950, New York Times raportoi se dy ekipe të njësive antikomuniste shqiptare, të stërvitura në Maltë, kishin zbritur në Shqipëri me udhëzime për të kontaktuar njerëzit e Ganiut në veri. Ata u zunë pritë dhe operacioni dështoi.[8]
Gani Kryeziu vdiq gjatë vitit 1952.[9]
Referime
Redakto- ^ a b Ahmet Qeriqi (2012-10-14), Ngjarje: '14 Tetor 1927 Vritet Ceno Bej Kryeziu', Gazeta Kritika, arkivuar nga origjinali më 12 tetor 2013, marrë më 2013-10-11
- ^ a b c d Robert Elsie (2012-12-24), A Biographical Dictionary of Albanian History (në anglisht), I. B. Tauris, fq. 260–261, ISBN 978-1780764313, marrë më 2013-10-11
- ^ Enver Hoxha (1982), The Anglo-American Threat to Albania: Memoirs of the National Liberation War (PDF) (në anglisht) (bot. 1), Nëntori, fq. 320–321, ASIN B0000D5S7C, marrë më 2013-10-11
- ^ Owen Pearson (2007-04-03), Albania in the Twentieth Century, A History (në anglisht), vëll. 3, I. B. Tauris, fq. 300, ISBN 978-1845111052, marrë më 2013-01-13
- ^ Durime P. Zherka (2008-12-09), The Price of Life: Memories from a Long Lasting Grief (në anglisht), AuthorHouse, fq. 10, ISBN 978-1438917665, marrë më 2013-10-12
- ^ Ragip Megjuani (2013-04-12), Këto 21-22 vjet mediumet e Kosovës , sidomos gazetat bënë krim në të vërtetën historike shkencore kombëtare, ALbanianPress.com, arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016, marrë më 2013-10-12
- ^ Cen Elezi, legendary warrior of Dibra's mountains, Gazeta Telegraf, arkivuar nga origjinali më 2013-10-30, marrë më 2013-10-13
- ^ Owen Pearson (3 prill 2007), Albania in the Twentieth Century, A History (në anglisht), vëll. 3, I. B. Tauris, fq. 396, ISBN 978-1845111052, marrë më 2013-01-13
- ^ Robert Elsie (2004). Historical Dictionary of Kosova (në anglisht). Scarecrow Press. fq. 105–106. ISBN 9780810853096. Marrë më 15 tetor 2021.