Gjuha maldive
Gjuha maldive, njohur gjithashtu me endonimin e saj Dhivehi [2] ose Divehi [3] [4] Dhivehi: ދިވެހި), është një gjuhë indo-ariane e folur në shtetin ishullor të Azisë Jugore të Maldiveve [5] dhe në ishullin Minicoy, Lakshadweep, një territor bashkimi i Indisë .
Dhivehi | |
---|---|
Shqiptimi | [d̪iʋehi] |
Vendase për | Maldivet Maliku |
Folës amtare | 340,000 (2012)[1] |
Familje gjuhësore | Indo-European
|
Thaana Dhives Akuru deri në shekullin e XIX | |
Statusi zyrtar | |
Gjuhë zyrtare në | Maldivet |
Rregulluar nga | Akademia Dhivehi |
Kodet gjuhësore | |
ISO 639-1 | dv |
ISO 639-2 | div |
ISO 639-3 | div |
Glottolog | dhiv1236 |
IETF | dv-MV |
Gjuha maldive ka katër dialekte të dukshme. Dialekti standard është ai i kryeqytetit Malé . Variacioni më i madh dialektor ekziston në atolet jugore Huvadhu, Addu dhe Fuvahmulah . Secili prej këtyre atoleve ka dialektin e tij të veçantë që shpesh mendohet të jetë i ndërlidhur me të tjerët, ndërsa është gjerësisht i ndryshëm nga dialekti i folur në atolet veriore. Dialektet jugore janë aq të dallueshme sa ata që flasin vetëm dialektet veriore nuk mund t'i kuptojnë ato. [5]
Dhivehi shkruhet me shkrimin Thaana .
Dhivehi është një pasardhës i Prakrites Elu dhe është i lidhur ngushtë me sinhalishten, por jo ndërsjellasi i kuptueshëm me të. Shumë gjuhë kanë ndikuar në zhvillimin e Dhivehit ndër shekuj. Ato përfshijnë arabishten, urdunë / hindin, persishten, tamilen, frëngjishten, portugalishten dhe anglishten . Fjalët angleze atol (një unazë ishujsh koralorë ose shkëmbinj nënujorë) dhe dhoni (një anije për një lundrim midis atoleve) janë forma të përmbledhura të fjalëve maldiviane atoḷu dhe dōni . Para kolonizimit evropian të Hemisferës Jugore, ajo ishte gjuha më jugore indo-evropiane.
Fonologjia
RedaktoPërpara | Qendrore | Mbrapa | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
e shkurtër | e gjatë | e shkurtër | e gjatë | e shkurtër | e gjatë | |
E mbyllur | i | iː | u | uː | ||
E mesme | e | eː | o | oː | ||
E hapur | (æː) | a | aː |
- Abafili është shenja zanore që tregon "a".
- Ibifili është shenja zanore që tregon "i".
- Ubufili është shenja zanore që tregon "u".
- Sukun është shenja që tregon mungesën e një zanoreje.
- [æː] është zhvilluar si fonemë e pavarur nga diftongu /ai/.
Buzore | Dhëmbore /Alveolare | Retrofleks | Qiellzore | Velare | Glotale | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hundore | m | n | ɳ | ( ɲ )* | ||||||||
Ndalesë/ Jofërkuese |
p |
b ᵐb |
t̪ |
d̪ ⁿd̪ |
ʈ |
ɖ ᶯɖ |
t͡ʃ |
d͡ʒ |
k |
ɡ ᵑɡ |
||
Fërkuese | f | s̪ | z | ʂ | ʃ | h | ||||||
Përafruese | ʋ | l̪ | ɭ | j | ||||||||
Tap | ɽ |
Disa shprehje të zakonshme
RedaktoFraza maldiviane | Transliterimi | shqip |
---|---|---|
ޝުކުރިއްޔާ | Shukuriyyaa | Faleminderit |
ނޫން | Noon | Nr |
- ^ Stampa:Ethnologue18
- ^ "Dhivehi". Glottolog 4.3. 2020.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "Documentation for ISO 639 identifier: div". ISO 639-2 Registration Authority – Library of Congress. Marrë më 2017-07-08.
Divehi; Dhivehi; Maldivian
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "Documentation for ISO 639 identifier: div". ISO 639-3 Registration Authority – SIL International. Marrë më 2017-07-08.
Dhivehi, Divehi, Maldivian
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ a b B. D, Cain. Introduction (Tezë). Cornell Univ. [Ithaca].
{{cite thesis}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>
tag; name ":0" defined multiple times with different content - ^ a b Gnanadesikan, Amalia E. (2017). Dhivehi: The Language of the Maldives. Berlin: De Gruyter Mouton. fq. 21–25.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid<ref>
tag; name ":1" defined multiple times with different content