Hysejn Pashë Qyprilliu
Haxhi Hysejn Pasha i Qyprillinjve (turqisht: Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa; 1644 - shtator 1702) ka qenë sadrazem shqiptar i Perandorisë Osmane nën Sulltan Mustafanë II nga shtatori 1697 deri në shtator 1702.[1]:225–227 Hysein Pasha ishte i afërt me nënshtetasit e zakonshëm myslimanë osmanë duke qenë anëtar i tarikatit Mevlevi. Dihej se ai merrej me nevojat e njerëzve të thjeshtë, si dhe ato të klasave ushtarake dhe burokratike.
Hysein Pashë Kypriljoti | |
|---|---|
.jpg) | |
| Veziri i Madh i Perandorisë Osmane | |
| Në detyrë 17 shtator 1697 – 4 shtator 1702 | |
| Paraprirë nga | Elmas Mehmed Pasha |
| Pasuar nga | Daltaban Mustafa Pasha |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 1644 |
| Vdiq më | 1702 |
| Marrëdhëniet | Mehmed pashë Qyprilliu (xhaxhai) Fazil Ahmed pashë Qyprilliu (kushërirë) Fazlli Mustafa Kypriljoti (kushërirë) |
| Family | Familja Qypriliu |
Vitet e hershme Redakto
Hysein Pasha lindi në vitin 1644 dhe ishte djali i Hasan Aga Kypriljotit, vëllait të Mehmed pashë Qyprilliut. Pak dihet nga rinia dhe arsimimi i tij. Babai i tij kishte prona bujqësore në fshatin turk "Kozluca" në Bullgarinë e sotme dhe Hyseini i riu e kaloi rininë e tij atje. Ai duhet të ketë pasur një arsim të mirë klasik osman skrib ose ushtarak, pasi që kur përmendet për herë të parë është oficer shtabi. Mori pjesë në fushatën për Rrethimin e Vjenës në vitin 1683, si oficer i lartë i shtabit në ushtrinë osmane pasi osmanët komandoheshin nga veziri i madh Merzifonlu Kara Mustafa Pasha, i cili ishte i afërmi i tij. Pas humbjes së osmanëve në Betejën e Vjenës dhe tërheqjes në Beograd, Merzifonlu Kara Mustafa u ekzekutua dhe Hyseini u arrestua për shkak të marrëdhënies së tij të ngushtë me komandantin e ekzekutuar.
Në vitin 1684 u lirua nga burgu, por u largua nga selia e pushtetit si administrator provincash me gradën bejlerbej. Fillimisht u emërua roje-guvernator i Cardakut afër Gallipolit në ngushticën e Dardaneleve; pastaj iu dha grada e vezirit dhe iu dha një punë e ngjashme, por më prestigjioze në Seddulbahir. Në vitin 1691 u emërua për një kohë si guvernator i përkohshëm (kajmekami i Stambollit dhe u kthye në punën e tij kryesore në Dardanele. Në vitin 1694 u emërua Kapedan Pasha (kryeadmirali osman) dhe luajti me ndihmën e Mezzo Morto Hüseyin Pasha në rimarrjen e Hiosit nga Venedikasit në vitin 1695. Për këtë sukses ai u emërua guvernator i Hiosit. Në vitin 1696 ai u emërua përsëri si guvernator i përkohshëm i Stambollit por shpejt u dërgua në postin e guvernatorit të Beogradit. Në gusht 1697 Ushtria Osmane nën komandën e Sulltan Mustafa II ishte në fushatë kundër austriakeve dhe erdhi në Beograd. Në një Këshill të Luftës që planifikonte se çfarë të bënte më pas, Hyseini Pasha propozoi që ushtria osmane të shkonte dhe të rrethonte kështjellën e Varazhdin, por të tjerë argumentuan se duhej të shkonte drejt Temeshvarit; propozimi i tyre u pranua dhe ushtria osmane u befasua dhe u shpartallua në Betejën e Zentas.[2]
Shih edhe Redakto
Referimet Redakto
- ^ Shaw, Stanford J. (1976), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Vol.1 Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire, Cambridge:Cambridge University Press ISBN 0-521-29163-1
- ^ "Amcazade Hüseyin Paşa" in Niyazi Aksit (1984)A'dan Z'ye Tarih Ansiklopedisi (A to Z History Encyclopedia), Istanbul:Serhat Yayinlari p.55(Turqisht)