Wikipedia

Sokol Baci

Sokol Beg Baci[a] (1837 – 1920) ka qenë një prijës i Grudës, i cili fillimisht shërbeu në regjimentin shqiptar të gardës personale të Sulltan Abdyl Hamitit II, por dezertoi dhe hyri në shërbim të Knjaz Nikollës. Shërbeu si ndërmjetës i princit malazez me krerët e Malësisë së Madhe, duke kontribuar edhe në Kryengritjen e 1911 si dhe në rreshtimin e Hotit, Grudës, dhe një pjese të Kelmendit, Kastratit, dhe Shkrelit përkrah Malit e Zi gjatë Luftërave Ballkanike dhe Rrethimit të Shkodrës (1912-13). Në vitin 1913, ai u njoh si vojvodë dhe brigadier i Shkodrës nga Knjaz Nikolla.

Sokol Beg Baci
Sokol Baci Ivezaj
Lindur më1837
Gruda, Ejaleti i Rumelisë, Perandoria Osmane (tani Mali i Zi)
Vdekur më1920
Shkodër, Shqipëri
Në aleancë me Perandoria Osmane (para viteve 1870–1877)
Lidhja Shqiptare (1878-1884)[1]
Principata e Malit të Zi (1884–1913)
Fiset shqiptare të veriut (Malisor) (1837-1920)
Vite shërbimiVitet 1870–1913
GradaKomandant (bajraktar)
Gjeneral brigade (Mali i Zi)[2]
Në komandëKlani Gruda
Garda shqiptare Abdul Hamidit (para vitit 1876)
Scutari (1913–)
Betejat/luftratKryengritja e Malësorëve dhe Beteja e Deçiqit

Jeta e hershme

Redakto

U lind në Grudë, asokohe pjesë e sanxhakut të Shkodrës, i biri i Bac Precajt të vëllazërisë Ivezaj në Grudë.[3] Vëllazëria Ivezaj pretendonte se ata ishin pasardhës të Ivezës, djalit të njëfarë Vuksan Gjelës (i shkruar gjithashtu Vuksan Gelja), i cili pretendohet se vinte nga Suma, në rrethinat Shkodrës.[6]

 
Sokol Baci në vitet e tij të mesme.

Si i ri, Sokoli u mor nga autoritetet osmane për t'u stërvitur dhe rritur në Stamboll. Për shkak të inteligjencës dhe aftësive të tij sportive, Sokoli u zgjodh për të ndjekur akademinë ushtarake në Universitetin e Sorbonës në Paris, Francë. Si rezultat i betejave të shumta që ai bëri për osmanët, ai u zgjodh përfundimisht, së bashku me pesë të rinj të tjerë me pozitë të lartë, për truprojën personale të Sulltanit.[7]

Në vitin 1877, gjatë luftërave serbo-turke dhe ruso-turke, me leje në shtëpi, erdhi urdhri për çarmatosjen e fiseve të Malësisë.[8] Gruda nuk pranoi të bindej dhe duke refuzuar të ishte tradhtar i popullit të tij, ai udhëhoqi klanin e tij në betejë kundër forcave osmane.[8] Ai arriti t'i presë kokën dy oficerëve të lartë osmanë, por klani u mund dhe ai u detyrua të ikte.[9] Ai u bë një i arratisur dhe i jashtëligjshëm, në mërgim në Mal të Zi, kundër të cilit kishte luftuar më parë në vitet 1870.[9] Ai u strehua te fisi i gruas së tij në Triesh, i cili u aneksua nga Principata e Malit të Zi pas luftës malazeze-osmane. Ai kishte hyrë në bashkëpunim përmes vojvoda Mašo Vrbica, ministër i Brendshëm.[10] Baci e informoi Vrbicën për angazhimin politik shqiptar dhe lëvizjen e forcave osmane në Malësi.[10] Një dokument i datës 21 shtator 1879 nga konsullata franceze në Shkodër tregon se Sokol Baci dhe krerët e tjerë të Hotit dhe Grudës i kanë dorëzuar Fuqive të Mëdha një memorandum duke kërkuar që toka e tyre të mos i jepej Malit të Zi.[11]

Princi Nikolla I i Malit të Zi e njohu, i dha një shtëpi dhe tokë dhe e punësoi në qeverinë malazeze për çështjet e Shqipërisë së Veriut. Pas vitit 1883, diplomacia e Princ Nikollës me Malësorët kalonte kryesisht përmes Bacit.[2] Një dokument malazez, i datës nëntor 1891, me një listë të udhëheqësve hercegovinas dhe shqiptarë, tregonte se Sokol Baci merrte pagesën më të madhe nga qeveria malazeze: 540 florina dhe 967 masa miell në vit për shërbimin e tij.[2] Në mesin e korrikut 1902, Baci i dha një listë princit Nikollës të prijësve të Malësisë dhe shoqëruesve të tyre, të cilëve iu dha 1190 florina me urdhër të Princit.[2] Baci financoi ndërtimin e një kishe katolike në Podgoricë në vitin 1904 (që u shkatërrua në një bombardim të majit 1944). Baci u kthye për një kohë të shkurtër në Grudë pas hyrjes së regjimit të xhonturqve në qeverinë osmane në vitin 1908, por lindën probleme dhe ai u kthye në Podgoricë.

Shënime

Redakto
  1. ^ Emri i tij i plotë që i dha kapitenit Lazoviç ishte: Sokol Bac Precaj Iveziq Vuksanoviq (Vuksangeljoviq) Gruda.[3] Një burim tjetër shkroi emrin e tij si Sokol Rac Grcaj Veziriq Vuksangeljoviq.[4] Në dokumentet austriake, ai njihet si Nikola Bacci.[5]

Referime

Redakto
  1. ^ AMAE ,CPC ,Konsullata e Frances në Shkoder vëll. 21 ,fl.350r-351v.
  2. ^ a b c d Stojančević, Vladimir (1990). Srbija i Albanci u XIX i početkom XX veka: ciklus predavanja 10-25. novembar 1987 (në serbisht). Srpska akademija nauka i umetnosti. fq. 165–6, 183. ISBN 9788670250949. Sokol Baco
  3. ^ a b Anali Pravnog fakulteta u Beogradu (në serbisht). Pravni fakultet. 1955. fq. 448. Пуно име грудског главара који је давао одговоре капетану Лазо- вићу гласи: Сокол Бац Прецај Ивезић Вуксановић (Вуксангељовић) Груда. Шта ова имена уствари означују? Сокол је лично име и у кући оца му Баца он ће бити означаван само по личном имену — Сокол, изван куће он је у роду Сркол Бац, ван рода зову га Сокол Бац Прецај (Прецај је један од родсва у братству), изван свога братства [...]
  4. ^ Prilozi proučavanju jezika (në serbisht). Katedra za južnoslovenske jezike Filozofskog fakulteta. 1988. fq. 106. Сокол Рац Грцај Везирић Вуксангељовић
  5. ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening, 1878-1912 (në anglisht). Princeton University Press. fq. 449. The man used as intermediary in this offer was Sokol Baci (in Austrian documents, Nikola Bacci), Albanian chieftain of the clan of Grade, who at the time was in the service of Montenegro.
  6. ^ Mihailo Petrović (1941). Đerdapski ribolovi u prošlosti i u sadašnjosti (në serbisht). Izd. Zadužbine Mikh. R. Radivojeviča. fq. 47–48. Ивезићи
  7. ^ Wyon, Reginald (1905). The Land of the Black Mountain (në anglisht). London: Methuen & Co. fq. 100.
  8. ^ a b Wyon 1903, p. 314
  9. ^ a b Wyon 1903, p. 315
  10. ^ a b Историски записи (në serbisht). Vëll. 76. с.н. 2003. fq. 18.
  11. ^ AMAE, CPC, Konsullata e Frances në Shkoder vëll. 21, fl.350r-351v.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Sokol_Baci&oldid=2577117"