Beteja e Deçiqit

Beteja e Deçiqit ishte një betejë midis forcave shqiptare dhe osmane gjatë Kryengritjes së vitit 1911, e cila shënoi një pikë kthese për shkëputjen e shqiptarëve nga Perandoria Osmane.

Beteja e Deçiqit
Pjesë e Kryengritja shqiptare e vitit 1911
Data 6 Prill 1911 Vendodhja Deçiq afër Tuzi, Perandoria Osmane (sot Mali i zi) Pasoja Fitore Shqiptare
Palët pjesëmarrëse
Fise Malsore Shqiptare	Ottoman Empire
Komandantët dhe udhëheqësit
Ded Gjo Luli Sokol Baci Pretash Zeka	Shefket Turgut Pasha
Fuqia ushtarake
3.280 soldiers	27.000 soldiers

Vendndodhja dhe sfondi

Beteja u zhvillua në Grudë Deçiq, në jug të qytetit të Tuzit (sot në Mal të Zi). Tuzi është qendra e rajonit të Malësisë në Mal të Zi, ndërsa kryeqyteti i gjithë Malësisë së Madhe është Kopliku. Rajoni i Malësisë është kryesisht i besimit katolik romak, megjithëse ka një popullsi të konsiderueshme myslimane (përfshirë vetë Koplikun).

Beteja

Pjesa kryesore e betejës u zhvillua midis Tuzit dhe Kopliku (Shqipëri), ku Malësorët luftuan kundër mijëra ushtarëve osmanë. Kopliku është qyteti më i madh në Malësi, pikërisht përtej kufirit me Malin e Zi ndodhet Tuzi. Ndërsa luftimet vazhduan, të dy ushtritë vendosën të lëviznin në veri në Tuz, ku beteja përfundoi.

Rezultati

Në vitin 1913, me Traktatin e Londrës, fuqitë evropiane vendosën që gjysmën e tokës së Malësisë t'ia jepnin Malit të Zi, ndërsa pjesa tjetër mbetej në Shqipëri. Tuzi, së bashku me fiset e gjysmës së Hotit (Traboinit), Grudës, Trieshit dhe Kojës së Kuçit kaluan në Mal të Zi. Kelmendi, gjysma tjetër e Hotit (Rapsha), Kastrati, Shkreli dhe qyteti i Koplikut mbetën në Shqipëri, por disa pjesë të Kelmendit si Vusanja, Martinoviqi, Plava, Gucia kaluan në Mal të Zi dhe Kosova, që është shtet i pavarur që nga viti 2008, iu aneksua Serbisë.

Luftëtarë të shquar

• Ded Gjo Luli Dedvukaj i Traboin
• Sokol Baci i Grudës
• Palok Marku Lulgjuraj i Grudës
• Zef Miliqi Lulgjuraj i Selishtit
• Prel Marku Lulgjuraj i Lofkës
• Pretash Zeka Ulaj i Kojës
• Prek Cali i Kelmendit
• Dok Prëçi Krcaj i Kojës
• Gjeto Toma Kolçaj i Kojës
• Mehmet Shpendi i Shalës
• Tringe Smajl Martini i Grudës
• Palok Traboini 1888-1951, sekretar i Ded Gjo Lulit, mësues dhe pronar i flamurit Shqiptar të Deçiqit, të cilin e solli nga Vjena përmes Dalmacisë.