Territoire de Belfort
Territoire de Belfort ( shqiptimi frëngjisht: [tɛʁitwaʁ də bɛlfɔʁ] (
dëgjoni); Shqip: Territori i Belfortit ) është një departament në rajonin Bourgogne-Franche-Comté, Franca lindore. Kishte një popullsi prej 141,318 banorësh në vitin 2019. [1]
Territori i Belfortit
Territoire de Belfort | |
|---|---|
 Pamja perëndimore nga Çitadela e Belfortit | |
 Flamuri  Stema | |
 Vendndodhja e Territorit të Belfortit në Francë | |
| Shteti | France |
| Rajoni | Bourgogne-Franche-Comté |
| Prefecture | Belfort |
| Subprefectures | (none) |
| Qeveria | |
Sipërfaqja
| |
| • Gjithsej | 609.400 km2 (235.291 sq mi) |
| Popullsia (Janar 2020) | |
| • Gjithsej | 140.120 |
| • Dendësia | 230/km2 (600/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Numri i departamentit | 90 |
| Qarqet | 1 |
| Kantonet | 9 |
| Komunat | 101 |
Historia
RedaktoRrethi administrativ Territori i Belfortit u krijua sipas kushteve të Traktatit të Frankfurtit të vitit 1871. Perandoria Gjermane aneksoi pothuajse të gjithë Alzasën, por francezët ishin në gjendje të negocionin ruajtjen e Territorit të Belfortit si pjesë e Francës, i cili u nda në këtë mënyrë nga pjesa tjetër e Alzasës (ku kishte qenë pjesë e departamentit të Haut-Rhin ). Kishte tre arsye kryesore për këtë trajtim të veçantë dhe të pahasur:
- Popullsia në Belfort dhe përreth saj fliste frëngjisht.
- Belforti kishte shfaqur rezistencë heroike, nën kolonelin Pierre Denfert-Rochereau, ndaj pushtimit gjerman. Zëvendësi katolik i krahut të majtë të Belfortit, Émile Keller, zhvilloi një fushatë të fuqishme politike në Asamblenë Kombëtare . Ai argumentoi se dhënia e Belfortit heroik Gjermanisë pas luftës do të ishte e paimagjinueshme.
- Meqenëse Belforti ndodhet në një kalim relativisht të sheshtë midis vargmaleve malore Vosges dhe Jura (i njohur si Hendeku Belfort ), gjermanët ranë dakord të largoheshin nga qyteti në Francë, sepse oficerët ushtarakë prusianë menduan se kjo strategji do t'i jepte Gjermanisë një kufi më të mbrojtshëm. [2]
Pasi ruajti statusin e tij unik si territoire për pak më shumë se gjysmë shekulli, Belfort u njoh zyrtarisht si departamenti i 90-të i Francës në 1922. Franca e kishte rikuperuar Alzasën tre vjet më parë, por u mor vendimi për të mos riintegruar Belfortin në departamentin e saj të mëparshëm . U fol për t'i dhënë një emër të ri departamentit, me sugjerime që përfshinin " Savoureuse " (sipas lumit kryesor të departamentit të ri) ose " Mont-Terrible " (emri i një ish departamenti të Napoleonit që përfshin pjesë të Zvicrës ), por atje nuk pati konsensus për një ndryshim emri dhe departamenti vazhdon të njihet si Territori i Belfortit.
Kur u krijuan rajonet e Francës, Belforti nuk u përfshi në rajonin e Alzasës, por në rajonin ngjitur të Franche-Comté, që nga janari 2016 i riorganizuar në Bourgogne-Franche-Comté .
Gjeografia
RedaktoGjeografët mund të mëtojnë se Territori i Belfortit shtrihet në kreshtën që ndan dy rajone të Francës, por para vitit 1870 ishte politikisht pjesë e Elzasës . Megjithatë, për sa i përket rajoneve politike të krijuara në 1982, Territori i Belfortit e ka gjetur veten në Franche-Comté dhe jo në Alzasë .
Departamenti ka një sipërfaqe prej vetëm 609 km 2 , duke qenë i pesti më i vogël i Francës (pas Parisit dhe periferive të tij Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis dhe Val-de-Marne ). Është pak më e vogël se Shën Lucia ose Xhakarta, Indonezi .
Qytetet kryesore
RedaktoKomuna më e populluar është Belforti, prefektura. Që nga viti 2019, ka 4 komuna me më shumë se 5000 banorë: [1]
| Komuna | Emri shqip | Popullsia (2019) |
|---|---|---|
| Belfort | Belfort | 46,443 |
| Delle | Dellë | 5667 |
| Valdoie | Valpatë | 5269 |
| Beaucourt | Bokurti | 5010 |
Ekonomia
RedaktoTë ardhurat neto mesatare për familje në departament për vitin 2017 ishin 21,310€. Shifra mesatare për Territorin e Belfortit maskon pabarazi relativisht të mëdha, si p.sh., në veçanti, ajo midis vetë Belfortit me 17,920 € dhe Bermontit me 26,600 €. [3]
Popullsia dhe demografia
RedaktoNë vitin 2019 departamenti regjistroi një popullsi prej 141,318 banorësh. Nga këta, pak më shumë se 46,000 jetojnë në vetë komunën Belfort .
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Katër faza kryesore mund të identifikohen në prirjet e popullsisë gjatë dy shekujve midis 1801 dhe 2000.
- periudha nga viti 1800 deri në vitin 1872 u karakterizua nga zhvillimi i qëndrueshëm ekonomik dhe një lindshmëri relativisht e lartë. Megjithatë, epidemia e kolerës, e cila në vitin 1851 mori hov nga urbanizimi në rritje, së bashku me një ngadalësim më të përgjithshëm ekonomik, uli shkallën e rritjes në çerekun e tretë të shekullit. Midis 1803 dhe 1872 popullsia e regjistruar u rrit nga 37,558 në 56,781.
- pas humbjes së pjesës më të madhe të Elzasës nga Gjermania në 1871, popullsia e Belfortit u rrit nga ardhja e një numri të madh refugjatësh prej "gjermanizimit": vitet midis 1871 dhe 1914 panë zhvillimin e fabrikave të mëdha, me sektorët mekanikë dhe tekstile në pah si zona të dukshme të rritjes. Rritja e popullsisë dhe zhvillimi ekonomik ishin më të fortë në vetë Belfort. Deri në vitin 1911, numri i popullsisë së territorit ishte 101,392.
- në vitet midis 1914 dhe 1945 narrativa ekonomike u dominua nga dy luftëra botërore dhe periudha e ngecjes që erdhi mes tyre. Popullsia ra, duke rënë në 86,648 në 1946.
- pas vitit 1945, rajoni u bë një vatër për rritjen industriale: nivelet e popullsisë ndoqën të njëjtin trend në rritje, duke arritur në 131,999 në 1982. Megjithatë, si në shumë pjesë të Francës, që nga viti 1980 ishte e qartë se kriza ekonomike e viteve 1970 po kishte një efekt të qëndrueshëm në ngadalësimin e ritmit të zgjerimit.
Administrata
RedaktoKodi i departamentit është 90, dhe prefektura (kryeqyteti) është Belforti . Ekziston një qark i vetëm ( Belfort ), i cili ndahet në 9 kantone dhe prej andej në 101 komuna .
Turizmi
Redakto-
Luani i Belfortit përkujton qëndresën e Belfortit gjatë luftës Franko-Prusiane. -
Rrugë në Belfort -
Kaskada e lumit Savoureuse -
Festivali muzikor Eurockéennes
- ^ a b Populations légales 2019: 90 Territoire de Belfort, INSEE
- ^ "Bismarks Mittheilung über den Friedendschluss". Passauer Zeitung. Vëll. 24 no. 124. 16 maj 1871. fq. 1.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Comparateur de territoire: Commune de Belfort (90010), Territoire de Belfort (90), Commune de Bermont (90011)". INSEE. Marrë më 9 shtator 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)