Wikipedia:Projekti Fjalori/Matematikë/D

Gjendeni në faqe të projektit fjalori në hapsirën Wikipedia, saktësisht tek përmbajtja për vitrinat e projektit. ose kthehu te Vitrina Projekti Fjalori/Matematikë apo Vitrina Projekti Fjalori/D ose kapërce në shkronjat e kësaj lëmije A · B · C · Ç · D · Dh · E · Ë · F · G · Gj · H · I · J · K · L · Ll · M · N · Nj · O · P · Q · R · RR · S · Sh ·  T · TH · U · V · X · Xh · Y · Z · Zh / W

D-ja në lëmi tjera
Gjuhë dhe Letërsi Arkeologjia Arsimi Baleti Biznes Ekonomia Film Fizika Informatika Interneti Inxhenieria Judikatura Kimia Komunikacioni Kopshtaria Kuzhina Matematika Mitologjia Mjekësia Muzika Piktura Gjeografia Politika Biologjia

D

• Deka
  1. (emërtimi i shkurt da) është parashtresë me të cilën shënohet dhjetlfishi i njësive matëse. Një dekagram (1dag) ka vlerën e barabart me 10 gram
  2. sistemi dekadik thirret ndryshe sistemi decimal.
• Delos (problemi) (emrëtimi i problemit sipas ujdhesë Delos që ndodhet në Greqi). Ky problem merret me dyfishimin e zarit me rrathë dhe linja. Sipas thënjes së një orakle, mortajës në ujëdhesen Delos do ti vije fundi atëherë kur vëllimi i Altarit të Apolos, që kishte formën e zarit, të jetë dyfishuar.
• De-Morganit (Formulat e) thirren formulat për lidhjen e bashkësive ose të gjykimeve.
• Dekarti, René, (në latinisht edhe Renatus Cartesius, gjermanisht Descartes, lindur më 31 mars 1596 në La Haye, Touraine - 11 shkurt 1650, Stokholm), filozof francezë.
• Derivati -
• Determinata ose Përcaktori ose |A|
• Diagonalja
  1. Diagonale thirret çdo drejtës përbrenda një n-këndshi e till që bashkon dy kënde që nuk pasojnë njëri pas tjetrit. Gjashtëkëndshi b.f. ka 9 diagonale, AC, AB, AD, AE, AF, BA, BC, BD, ... . Një shumëkëndësh, le të themi me n-kënde ka $n(n-3) \over 2$ diagonale. Sepse çdo këndë (kulm) lidhet me n-3 kënde në mënyrë diagonale.
• Diferenca
  1. Ndryshimi; Pa; Subtraktioni. Shiko Bashkësitë
  2. Diferenca e bashkësive $\textstyle {A}$, $\textstyle {B}$ quhet bashkësia e elementeue të bashkësisë $\textstyle {A}$ që nuk janë në bashkësinë $\textstyle {B}$
• Dimensioni
  1. Dimensioni (nga latinishtja dimetri në kuptimin matë në të gjitha anët). Në jetën e përditëshme përdoret për të treguar zgjerimin, shtrirjen etj të një madhësie të pa caktuar konkretisht por që lë të kuptohet. Kur thuhet dimension mund të nënkuptohen shumë madhësi, b.f. flitet për dimensione të ndërtesës atëherë vetëvetiu kuptohet se fjala është për përmasat. Në fizikë, përdoret për të dëftuar një madhësi fizike, për të cilën më parë është caktuar mënyra e madhësisë themelore. Kështu p.sh, dimensioni i shpejtësisë është "gjatësia për krohën". Në gjeometri, dimensioni është veti e trupave (figurave) gjeometrike. Dimensioni 0, këtu ka një pikë dhe shpeshë thirret dimensioni zero. Dimensionin 1 kanë b.f drejtëzat, gjysmëdrejtëzat, lakorja, si dhe gjitha elementet tjera që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshem i tyre. Elementet e tilla shpeshë thirren edhe elemente një dimensionale. Dimensioni 2, përfshinë rrafshet, gjysmë rrafshet, sipërfaqet e katërkëndëshve dhe gjitha elementet tjera gjeometrike që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshem i tyre. Elemente e tilla shpesh thirren edhe si elemente dy dimesionale. Dimensionin 3 ka hapësira, gjysmë hapësira, sfera, trupat polieder si dhe gjitha elementet tjera gjerometrike që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshëm i tyre. Elemente e tilla shpesh thirren edhe si elemente tri dimesionale. Këtu me pasqyrimi i këthyeshëm mendohet në pasqyrim e till ku nuk vije deri tek deformimi i asnjë vije, d.m.th pikat e njëpasnjëshme gjithnjë pasqyohen si të tilla, të njëpasnjëshme. Disa dimensione, me ndihmen e sistemeve konvertuese, si b.f sistemit koordinativ mund të pasqyrohen figurativisht si dimensione të nivelit më të ultë, ku dimensionet e pa paraqitura shprehen nëpërmjet metodave të sistemit.
• Disjunksioni - gjykim i përbërë.
  1. Kur gjykimi përbërë formohet prej dy gjykimeve çfarëdo me ndihëmen e lidhëzës „ose" thuhet se ajo lidhëz përcakton veprimin logjik që quhet disjunkston.
  2. Disjunksioni inkluziv i dy gjykimeve $\textstyle {p}$ , $\textstyle {q}$ quhet gjykimi $\textstyle {p\vee q}$ (lexo : p ose q ), i cili është i saktë kur është i saktë së paku njëri nga gjykimet $\textstyle {p}$ , $\textstyle {q}$.
  3. Disjunksioni ekskluzi i dy gjykimeve $\textstyle {p}$ , $\textstyle {q}$ quhet gjykimi $\textstyle {p\veebar q}$ (lexo : ose p ose q) i cili është i saktë kur është i saktë vetëm njëri nga gjykimet $\textstyle {p}$ , $\textstyle {q}$ .
• Diskontoja
  1. Diskontoja (shpeshë edhe Diskonti, nga italishtja disconto në kuptimin kapari), pagesë e një pjese K0 të shumës së përgjithëshme të mallit të pa pranuar ende, d.m.th n - ditë para afatit të mbylljes së këmbimit. Për K0, merren kamat (përqindje) të thjeshta (pa mbikamata ) për kohën e para pagesës. Vlera e shumës që duhet paguar K (pare n'dorë) është më e vogël se K0. Dallimi i tyre, d.m.th diferenca e tyre thirret diskontoja. Gjatë llogaritjes së diskontos, viti rrumbullaksohet në 360 ditë dhe secili muaj rrumbullaksohet në 30 ditë. Për kamatën vjetore me përqindje p% rrjedhë kamata e thjeshtë Q për n - ditë. $Q=K_{0}{{p*n} \over {100*360}}$ dhe $K=K_{0}-Q$.
• Distributiviteti - ligji distributiv
• Drejtëza -
• Dyshja e renditur - bashkësia {a,{a,b}). Shiko Bashkësitë