Ahmed Hilmi Abdulbaki (arabisht: أحمد حلمي عبد الباقي, 1883 - 1963) ishte një ushtar, ekonomist dhe politikan me prejardhje shqiptare, i cili shërbeu në qeveri të ndryshme të pas Perandorisë Osmane dhe ishte kryeministër i Qeverisë Gjithë PalestinezeRripin e Gazës.[1]

Ahmed Hilmi Pasha
Kryeministri i Qeverisë Gjithë Palestineze
Në detyrë
23 shtator 1948 – 1959
PresidentiAmin al-Hyseini
Paraprirë ngaPozita u themelua
Ministri i Financave i Transjordanisë
Në detyrë
10 mars 1923 – 6 maj 1924
KryeministriAli Rikabi
Mazhar Raslan
Hasan Ebu el-Huda
Paraprirë ngaMadhar Raslan
Pasuar ngaHasan Ebu el-Huda
Të dhëna vetjake
U lind më1882
Sidon
Vdiq më1963
Suk el-Garb
Partia politikeIstiqlal

Jeta e hershme Redakto

Ai u lind më 183 në Sidon[2][3] dhe ishte me prejardhje shqiptare,[4] duke u referuar si el-Arnauti nga bashkëkohësit si p.sh Nabih al-Azma, Izzat Darwaza dhe ‘Ajaj Nuwayhid. Ai ishte anëtar i Komitetit të Bashkimit dhe Përparimit.[5] Para rënies së Perandorisë Osmane, Hilmiu mori gradën e Gjeneralit në Ushtrinë Osmane. Në vitin 1920 ai ishte Ministër i Financave i Mbretërisë ArabeSirisëDamask. Ai u bë Ministër i FinancaveTransjordani nga viti 1922 deri më 1924.[6]

Në Palestinën e Detyrueshme Redakto

Në vitin 1925, ai u bë Drejtor i Përgjithshëm i AwqafPalestinën e Detyrueshme, organizatë e kryesuar nga Haxh Amin Husseini, e cila kontrollonte dhe rregullonte pronat e lëna trashëgim për bamirësi sipas ligjit islam. Më vonë ai filloi karrierën e tij bankare kur iu bashkua Bankës Arabe, e cila ishte themeluar në Jeruzalem nga Abdul Hamid Shoman në vitin 1930. Disa vite më vonë Ahmed Hilmi themeloi bankën e tij, Bankën Kombëtare Arabe. Ai ishte një nga anëtarët e hershëm të partisë Istiqlal (Pavarësia) e cila u krijua në vitin 1932 dhe në prill 1936 ai u emërua si anëtar i Komitetit të Lartë Arab duke u bërë arkëtari i saj.[7][8]

Në vitin 1937 ai, së bashku me anëtarët e tjerë të Komitetit të Lartë që nuk ishin tashmë në mërgim, u deportua në Ishujt Sejshellet. Në vitin 1939 ai u lejua të marrë pjesë në Konferencën e Londrës në St. James Palace, ku ai i kërkoi Komitetit të Lartë të pranonte propozimet britanike të përcaktuara më vonë në Letrën e Bardhë të vitit 1939. I konsideruar nga autoritetet si i moderuar, ai u lejua të kthehej në Palestinë në fillim të viteve 1940 dhe rifilloi postin e tij si kryetar i Bankës Kombëtare. Ai bleu gazetën Filistin dhe e përdori për të paraqitur politikat e Istiqlalit para publikut. Vitet e luftës ishin shumë fitimprurëse për ekonominë palestineze dhe banka kishte depozita të mëdha për të investuar. Në gusht të vitit 1943 ai krijoi Fondin Kombëtar Arab, qëllimi i të cilit ishte të blinte tokë nga fermerët që kishin shumë pasuri dhe të inkurajonte themelimin e Awqaf, të ardhurat e të cilit do t'i ndaheshin Fondit. Nga mesi i vitit 1946, Fondi kishte të ardhura prej £150,000 dhe zotëronte 15,000 dynym (3,750 acres) tokë. Ajo kishte zyra në të gjitha qytetet arabe dhe në shumicën e fshatrave të mëdha. Meqenëse Këshilli i Lartë Mysliman ishte shfuqizuar, Fondi ishte i vetmi institucion që ofronte një alternativë ndaj blerjeve të tokës nga Fondi Kombëtar Hebre. Suksesi i saj u pa si një kërcënim nga pasuesit e Haxh Amin Husseini, i cili kishte formuar Partinë Arabe Palestineze me shumicën e udhëheqësve të saj në mërgim. Me përfundimin e luftës, fondi ra në rënie[9]

 
Deklarata e krijimit të Qeverisë Palestineze. Shkolla El-Falah, Qyteti i Gazës. 22 shtator 1948.

Ndërsa situata në Palestinë u përkeqësua, Lidhja Arabe u përpoq të impononte një front të bashkuar mbi fraksionet e ndryshme arabe palestineze. Përfundimisht në janar 1947, pas katër përpjekjesh, u krijua një Komitet i Lartë Arab prej pesë anëtarësh, i cili përfshinte Hilmiun.[10] Hussein Khalidi dhe Hilmi ishin të vetmit anëtarë të këtij Komiteti që banonin aktualisht në Palestinë gjatë viteve 1947 dhe 1948.[11]

Kryeministri i Qeverisë Gjithë Palestineze Redakto

Më 9 korrik 1948, pas shpalljes së shtetësisë izraelite, Lidhja Arabe ngriti Këshillin Administrativ për Palestinën, të kryesuar nga Hilmiu. Më 22 shtator u ngrit Asambleja KombëtareGaza, me Haxh Amin Husseini si President dhe Hilmiun si Kryeministër. Asambleja pushoi së funksionuari pas fitoreve të ushtrisë izraelite në Palestinën Jugore dhe Legjioni Arab që mori kontrollin mbi Betlehemin dhe Hebronin. Në vitin 1949 Hilmiu u bë guvernator ushtarak distrikti në Bregun Perëndimor dhe më vonë ai shërbeu si përfaqësues palestinez në Lidhjen Arabe.[12]

Ahmed Hilmi Pasha vdiq në vitin 1963.

Referime Redakto

  1. ^ Yitzhak Reiter. (2019). Pantheonizing the Jerusalem Haram: from Pan-Islamic to a national Palestinian pantheon.
  2. ^ Pamela Ann Smith. (1984). Palestine and Palestinians, 1876-1983. Croom Helm. ISBN 0-7099-2376-7. p.222.
  3. ^ Aharon Cohen. (1970). Israel and the Arab World. W.H. Allen. ISBN 0 491 00003 0. p.309.
  4. ^ Mufaku, Muhamet (2020). "AHMED HILMI PASHA THE ARNAUT (1882-1963): HEAD OF THE ALL-PALESTINE GOVERNMENT IN 1948 AND REPRESENTATIVE OF PALESTINE AT THE ARAB LEAGUE 1952-1963". Studime Albanologjike. ITSH: 444. Ahmed Hilmiu u lind më 1882 në Sidon (tani në Liban), ku ishte qendra e Vilajetit të Sidonit, ku i ati, Abdulbaki, shërbente si oficer në ushtrinë osmane. Burimet e asaj kohe nuk e përmendin vendin prej nga erdhi ai në Sidon, por më vonë në memoaret e bashkëkohanikëve të Ahmed Hilmiut, që u bënë figura të njohura në rajon, si Nabih al-'Azma (1886-1972), Izzat Drawazah (1887-1984) e Agag Nuwajhid (1897-1982), theksohet se ai ishte shqiptar, aq më shumë që ai përmendet me Ahmed Hilmi me llagapin Arnaut ose Al-Arnauti.
  5. ^ Mufaku, Muhamet (2020). "AHMED HILMI PASHA THE ARNAUT (1882-1963): HEAD OF THE ALL-PALESTINE GOVERNMENT IN 1948 AND REPRESENTATIVE OF PALESTINE AT THE ARAB LEAGUE 1952-1963". Studime Albanologjike (në anglisht). ITSH: 141.
  6. ^ "Financial Ministers". mof.gov.jo (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 10 mars 2019. Marrë më 29 gusht 2022.
  7. ^ Smith. pp.79,80,131,221,222,236.
  8. ^ Cohen. p.309.
  9. ^ Cohen. p.309; Smith. p.80.
  10. ^ Cohen. pp. 333,334.
  11. ^ Pappe, Ilan (1994) The making of the Arab-Israeli conflict. 1947-1951. I.B.Tauris. ISBN 1 85043 819 6. p.66
  12. ^ Smith pp.86-87, 90, 98, 190, 234.