Hipopotamidët

Hipopotamidët; Vargu kohor: 16–0 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Middle Miocene-Present
	Hipopotami
	Hipopotami xhuxh
Klasifikimi shkencor
Unrecognized taxon (fix):	Hippopotamidae
Nëntaksat
	†Trilobophorous Geze, 1985 Hippopotaminae Gray, 1821 †Archaeopotamus; Choeropsis; †Hexaprotodon; Hippopotamus; †Saotherium; †Kenyapotaminae Pickford, 1983 Kenyapotamus; Palaeopotamus;

Hipopotamidae është një familje gjitarësh gjysëm-ujorë të rendit të dythundrakëve (Artiodaktila).Edhe pse ata ngjajnë fizikisht me derrat , të afërmit e tyre më të afërt që jetojnë sot janë cetacët . Hipopotamët janë anëtarët e vetëm të gjallë të familjes Hipopotamidae .

Ekzistojnë dy lloje të gjalla të hipopotamit në dy gjini; hipopotami xhuxh, Choeropsis liberiensis i pyjeve të Afrikës perëndimore, dhe hipopotam i zakonshëm, Hippopotamus amphibius .

Karakteristikat fizike

Hipopotamët janë gjitarë të mëdhenj, me këmbë të shkurtër, të ngathët dhe trupa në formë fuçije. Ata kanë koka të mëdha, me gojë të gjerë dhe hunda të vendosura në majë të turirit të tyre. Ashtu si derrat, ata kanë katër gishtërinj, por ndryshe nga derrat, të gjithë gishtërinjtë përdoren gjatë ecjes. Hipopotamidët janë thundrakë , megjithëse, ndryshe nga shumica e kafshëve të tjera të tilla, ata nuk kanë thundra, përkundrazi përdorin një jastëk të indit lidhës të ashpër në secilën këmbë. Lugthi i tyre ka tre dhoma, por ato nuk janë ripërtypës të vërtetë .

Ljojet e gjalla janë me lëkurë të butë dhe kanë mungesë të gjëndrave dhjamore dhe gjëndrave të djersës . Epiderma e jashtme është relativisht e hollë, kështu që hipoptamët dehidratohen shpejt në mjedise të thata. ^[1]

Të dy llojet e dhëmbëve, incizorët dhe dhëmbët e qenit janë të mëdhenj dhe të ngjashëm me çatajt, megjithëse çatatjt e qenit janë shumë më të mëdha. Çatajtë rriten gjatë gjithë jetës. Dhëmbët postkanine janë të mëdha dhe komplekse, të përshtatshme për përtypjen e lëndës bimore që përfshin dietat e tyre. Numri i dhëmbëve ndryshon madje brenda së të njëjtit lloji .

Evolucioni

Hipopotamidët e kanë prejardhje nga antrakoteritë , një familje e artiodaktikëve gjysmëujor dhe tokësorë, që u shfaqën në Eocenin e vonë , dhe mendohet se të kanë ngjarë me hipopotamë të vegjël me kokë të ngushtë . Hipopotamët u nda nga antrakoterat gjatë Miocenit . Pas shfaqjes së hipopotamidëve, antrakotët e mbetura kaluan në një rënie të sjellë nga një kombinim i ndryshimit klimatik dhe konkurrencës me pasardhësit e tyre, derisa gjinia i fundit, Merycopotamus , u zhduk në Pliocenin e hershëm të Indisë.

Dikur kishte shumë lloje të hipopotamidëve, por vetëm dy mbijetojnë sot: Hippopotamus amphibius , dhe Choeropsis liberiensis . Ata janë të mbijetuarit e fundit të dy vijave kryesore evolucionare , përkatësisht hipopotaamët dhe hipopotamët xhuxh; këto linja mund të konsiderohen si nënfamilje , por marrëdhënia e tyre me njëra-tjetrën - përveç të afërmve mjaft të largët - nuk është zgjidhur mirë.

Kenyapotamus enigmatik i Miocenit është i njohur sa duhet që të caktohet në një vend në filogjeninë e hipopotamëve. Për më tepër, gjinia Hexaprotodon , në një kuptim që tani kufizohet në një grup kafshësh të zhdukur dikur që jetonin përreth Oqeanit Indian verior dhe verilindor , i cili më parë përfshinte hipopotamidët më të lashta, ka rezultuar të jetë parafile .

Strukturat analoge

Dhëmbët e poshtëm të qenit të hipopotamidëve janë të ngjashëm në funksion dhe strukturë me çatajtë e elefantëve . Ndërsa hipopotamidët dhe elefantët lidhen vetëm shumë larg në klasën e gjitarëve, dhëmbët e poshtëm të qenit të të dy grupeve janë të gjata dhe kanë një kurbë të vogël, dhe llojet e të dy familjeve përdorin këtë strukturë kur luftojnë.

Llojet

Sistematika dhe taksonomia e përdorur këtu kryesisht ndjek rishikimin e Boisserie (2005). ^[2]

Gjinia Hippopotamus – hipopotamët e vërtetë
- Hippopotamus amphibius – hipopotami afrikan
- †Hippopotamus antiquus – Evropë & Ishujt Britanik; Pleistocen
- †Hippopotamus creutzburgi – Kreta; Pleistocen
- †Hippopotamus minor – Qipro; Pleistocen deri në Holocen
- †Hippopotamus melitensis – Malta; Pleistocen
- †Hippopotamus pentlandi – Sicili; Pleistocen
- †Hippopotamus lemerlei – Madagaskar; Holocen
- †Hippopotamus laloumena – Madagaskar; Holocen
- †Hippopotamus gorgops –Afrik dhe ndoshta në Evropë; Miocen–Pleistocene
Vendosen paraprakisht në gjininë Hippopotamus:
- †Hippopotamus aethiopicus – Keniaa & Etiopia; Pliocene -Pleistocene
- †Hippopotamus afarensis – ndoshta nga gjinia Trilobophorus
- †Hippopotamus behemoth – Izrael, Pleistocen
- †Hippopotamus kaisensis –Afrika Qëndrore; Pliocen
- †Hippopotamus sirensis – Marok & Algjeri; Pleistocen
Gjinia Hexaprotodon – hipopotamët e Azis
- †Hexaprotodon bruneti – Etiopia; Pliocen
- †Hexaprotodon coryndoni – Etiopia; Pliocen
- †Hexaprotodon crusafonti – Spain; Miocen(sinonim. Hexaprotodon primaevus)
- †Hexaprotodon hipponensis – Algjeri
- †Hexaprotodon imagunculus – Uganda dhe Kongo; Pliocen
- †Hexaprotodon iravaticus – Mianmar; Pliocene – Pleistocen
- †Hexaprotodon karumensis – Kenia dhe Eritrea; Pleistocen
- †Hexaprotodon madagascariensis – Madagaskar; Holocen
- †Hexaprotodon namadicus – India; (ndoshta nga Hex. palaeindicus)
- †Hexaprotodon palaeindicus – Indi;
- †Hexaprotodon pantanellii – Itali; Pliocen
- †Hexaprotodon protamphibius – Kenia dhe Çad; Pliocen
- †Hexaprotodon siculus –
- †Hexaprotodon sivajavanicus – Indonezi
- †Hexaprotodon sivalensis – Indi
- †Hexaprotodon sp. (e paspecifikuar) – Mianmar
Gjinia Archaeopotamus –nga Hexaprotodon
- †Archaeopotamus harvardi – Gadishulli Arabik dhe Afrika Qëndrore; Miocen – Pliocen
- †Archaeopotamus lothagamensis – Kenia; Miocen
Një ose dy lloje
Gjinia Choeropsis
- Choeropsis liberiensis – hippopotami xhuxh
Gjinia Saotherium –nga Hexaprotodon
- †Saotherium mingoz [it] Chad; Pliocene

Referena dhe shënimet

^ Laws, Richard (1984). Macdonald, D. (red.). The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. fq. 506–511. ISBN 0-87196-871-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Boisserie identified the species Hippopotamus minor as Phanourios minutus, but this genus is not widely recognized.

Leximi më tej

Boisserie, Jean-Renaud (2005): The phylogeny and taxonomy of Hippopotamidae (Mammalia: Artiodactyla): a review based on morphology and cladistic analysis. Zool. J. Linn. Soc. 143(1): 1–26. doi:10.1111/j.1096-3642.2004.00138.x (HTML abstract)
Hippopotamidae (TSN {{{ID}}}). Integrated Taxonomic Information System.
Petronio, C. (1995): Note on the taxonomy of Pleistocene hippopotamuses. Ibex 3: 53–55. PDF fulltext

[EoM-1] Laws, Richard (1984). Macdonald, D. (red.). The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. fq. 506–511. ISBN 0-87196-871-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Boisserie identified the species Hippopotamus minor as Phanourios minutus, but this genus is not widely recognized.

[1]

[2]