Merilënd
Maryland (shqiptohet: Merilënd) është një nga 50 shtetet e Shteteve të Bashkuara, që ndodhet bregun e Oqeanit Atlantik. Ai kufizohet nga Virxhinia, Virxhinia Perëndimore, dhe Washington D.C. në jug dhe në perëndim, nga Pensilvania në veri dhe nga Delaware në lindje. Qyteti më i madh i shtetit është Baltimore, dhe kryeqyteti i tij është Annapolis. Shteti e ka marrë emrin nga mbretëresha angleze Henrietta Maria, atëherë e njohur në Angli si Mary.[6][7]
Maryland | |
|---|---|
| Shteti i Maryland | |
| Nofka(t): "Old Line State", "Free State", "Little America", "America in Miniature"[1] | |
| Parimet: | |
| Himni: S'ka ("Maryland, My Maryland" shfuqizohet më 2021) | |
.svg) Harta e Shteteve të Bashkuara me Maryland të theksuar | |
| Vendi | Shtetet e Bashkuara |
| Para shtetësisë | Provinca e Maryland |
| U pranua në Bashkim | 28 prill 1788 (7-të) |
| Kryeqyteti | Annapolis |
| Qyteti më i madh | Baltimore |
| Metroja më e madhe dhe zonat urbane |
|
| Qeveria | |
| • Guvernatori | Larry Hogan (R) |
| • Guvernatori toger | Boyd Rutherford (R) |
| Legjislatura | Asambleja e Përgjithshme |
| • Dhoma e sipërme | Senati |
| • Dhoma e ulët | Dhoma e Delegatëve |
| Gjyqësori | Gjykata e Apelit në Maryland |
| Senatorët amerikan |
|
| Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA |
|
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 12.407 sq mi (32.133 km2) |
| • Sipërfaqe tokësore | 9.776 sq mi (25.314 km2) |
| • Sipërfaqe ujore | 2.633 sq mi (6.819 km2) 21% |
| Sipërfaqja vendi | 42-të |
| Dimensionet | |
| • Gjatësia | 119 mi (192 km) |
| • Gjerësia | 196 mi (315 km) |
| Lartësia mbidetare | 350 ft (110 m) |
| Lartësia më e lartë | 3.360 ft (1.024 m) |
| Lartësia më e ulët | 0 ft (0 m) |
| Popullsia (2020[5]) | |
| • Gjithsej | 6.177.224 |
| • Vendi | 18-t |
| • Dendësia | 632/sq mi (244/km2) |
| • Dendësia vendi | 5-të |
| • Të ardhurat mesatare shtëpiake | $87.063 |
| • Të ardhurat vendi | 1-rë |
| Emri i banorëve | Marylander |
| Gjuha | |
| • Gjuha zyrtare | S'ka (Anglisht, de facto) |
| Zona kohore | UTC−05:00 (Lindore) |
| • Verës (DST) | UTC−04:00 (EDT) |
| Shkurtesa USPS | MD |
| Kodi ISO 3166 | US-MD |
| Shkurtesa tradicionale | Md. |
| Gjerësia gjeografike | 37° 53′ N to 39° 43′ N |
| Gjatësia gjeografike | 75° 03′ W to 79° 29′ W |
| Faqja zyrtare | www |
.svg)
Merilëndi është një nga Trembëdhjetë Kolonitë themeluese të Shteteve të Bashkuara. Ai njihet si vendlindja e lirisë fetare në Amerikë, kur u formua nga George Calvert në fillim të shekullit të 17-të si një strehë për katolikët e persekutuar në Angli[8] Ndryshe nga pelegrinët dhe puritanët, të cilët refuzuan katolicizmin në vendbanimet e tyre, Lord Baltimore parashikoi një koloni ku njerëzit e sekteve të ndryshme fetare do të bashkëjetonin nën parimin e tolerancës.[8] Prandaj, në vitin 1649 Asambleja e Përgjithshme e Maryland miratoi një Akt Lidhur me Fenë, i cili e sanksionoi këtë parim duke penalizuar këdo që "qortonte" një bashkatdhetar të Maryland bazuar në përkatësinë fetare.[9] Megjithatë, grindjet fetare ishin të zakonshme në vitet e hershme dhe katolikët mbetën një pakicë, megjithëse në numër më të madh se në çdo koloni tjetër angleze.
Vendbanimet e hershme të Maryland dhe qendrat e popullsisë u grumbulluan rreth lumenjve dhe rrugëve të tjera ujore që derdhen në Gjirin Chesapeake. Ekonomia e saj ishte kryesisht e bazuar në plantacione dhe e përqendruar kryesisht në kultivimin e duhanit. Nevoja e Britanisë së Madhe për fuqi punëtore të lirë çoi në një zgjerim të shpejtë të shërbëtorëve të detyruar, punës penale dhe skllevërve afrikanë. Në vitin 1760, kufijtë aktualë të Maryland u formuan pas zgjidhjes së një mosmarrëveshjeje të gjatë kufitare me Pensilvaninë. Maryland ishte një pjesëmarrës aktiv në ngjarjet që çuan në Revolucionin Amerikan, dhe deri më 1776, delegatët e saj nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë. Shumë nga qytetarët e saj më pas luajtën role kyçe politike dhe ushtarake në luftë. Në vitin 1790, shteti cedoi tokën për themelimin e kryeqytetit amerikan të Washington, D.C.
Edhe pse atëherë një shtet skllevër, Maryland mbeti në Bashkim gjatë Luftës Civile Amerikane, vendndodhja e saj strategjike i dha asaj një rol të rëndësishëm në konflikt. Pas Luftës Civile, Maryland mori pjesë në Revolucionin Industrial, i nxitur nga portet e saj detare, rrjetet hekurudhore dhe imigrimi masiv nga Evropa. Që nga vitet 1940, popullsia e shtetit është rritur me shpejtësi, në rreth gjashtë milionë banorë, dhe është ndër shtetet më të dendura të populluara të SHBA-së.
Gjeografia
RedaktoDemografia
RedaktoEkonomia
RedaktoKultura
RedaktoReferime
Redakto- ^ "Maryland Facts" (në anglisht). Maryland Office of Tourism. Marrë më 2 qershor 2009.
- ^ "Senate Bill 88" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 shtator 2017.
- ^ "Great Seal of Maryland (reverse)" (në anglisht). Maryland State Archives. Marrë më 4 mars 2014.
- ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 21 tetor 2011.
- ^ "QuickFacts: Maryland" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Marrë më 3 prill 2022.
- ^ "Maryland's Name". Catholic History of Maryland (në anglisht). Simon & Schuster. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2006. Marrë më 20 korrik 2012.
- ^ "Why Is It Named Maryland?". Ghosts of Baltimore (në anglisht). 19 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2018. Marrë më 19 shkurt 2018.
- ^ a b Andrews, Matthew Page (1929). History of Maryland: Province and State (në anglisht). Garden City, New York: Doubleday, Doran & Company, Inc. fq. 3–5.
- ^ "Avalon Project—Maryland Toleration Act; September 21, 1649". avalon.law.yale.edu (në anglisht). Marrë më 3 maj 2018.
|
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |