Ramiz Alia
Ramiz Tafë Alia (Shkodër, 18 tetor 1925 - Tiranë, 7 tetor 2011) ka qenë një nga figurat më të rëndësishme të Partisë së Punës së Shqipërisë, i cili udhëhoqi Shqipërinë mes viteve 1984 – 1990 dhe president i republikës.[1] Alia përfshihet në listën e përpiluar nga Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, që përmbledh pjesëmarrësit që kanë përgjegjësi direkte për krimet e Partisë Komuniste Shqiptare dhe të Ushtrisë Nacionalçlirimtare, duke qene, sipas ligjit nr. 41, anëtarë të strukturave politike dhe ushtarake “që kanë inspiruar, organizuar, urdhëruar, ekzekutuar ose ndihmuar forcat partizane në vepra kriminale”.[2]
Ramiz Alia | |
|---|---|
.jpg) | |
| President i Shqipërisë | |
| Në detyrë 30 prill 1991 – 3 prill 1992 | |
| Paraprirë nga | Vetë si Kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor |
| Pasuar nga | Sali Berisha |
| Kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor | |
| Në detyrë 22 nëntor 1982 – 30 prill 1991 | |
| Paraprirë nga | Haxhi Lleshi |
| Pasuar nga | Vetë si President |
| Sekretari i Parë i Partisë së Punës së Shqipërisë | |
| Në detyrë 13 prill 1985 – 4 maj 1991 | |
| Paraprirë nga | Enver Hoxha |
| Pasuar nga | Fundi i sundimit komunist |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 18 tetor 1925 Shkodër, Republika Shqiptare |
| Vdiq më | 7 tetor 2011 Tiranë, Shqipëri |
| Nënshtetësia | shqiptar |
| Partia politike | PPSH 1961–1991 PS 1991-2011 |
| Bashkëshortja/et | Semiramis Xhuvani |
| Fëmijët | 3 (Zana, Besa, Arben) |
| Nënshkrimi | .svg) |
Jeta
Redakto
Vogëlia e rinia
RedaktoU lind më 18 tetor 1925 në Shkodër, i biri i Taipit dhe i Sebies.[3] Shkoi me familjen në Tiranë më 1933, ku u regjistrua në liceun shtetëror.
Në prill 1943 pranohet anëtar i Partisë Komuniste duke braktisur shkollën. Më 1945 përfundoi gjimnazin. U dërgua në Berat për të punuar me rininë e atjeshme të qarkut. Në mars 1944 u bë anëtar i seksionit politik në Brigadën e 7-të, që u përfshi në divizionin e 2-të, pjesë e korparmatës së 3-të. Në dhjetor 1944 - prill 1955 u bë komisar politik i divizionit të 5-të (me brigadat 3, 5, 25) i cili vepronte në Kosovë.[4]
Më 1951-54 ndoqi shkollën e partisë për filozofi dhe ekonomi politike në Moskë. Nga 1948 e deri më 1991 ka qenë anëtar i Komitetit Qendror të Partisë së Punës; më 1949 - 1955 sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë së Punës së Shqipërisë. Më 1955 - 1958 ministër i Arsimit dhe i Kulturës. Nga viti 1961 qe anëtar i Byrosë Politike dhe sekretar i KQPP-së për ideologjinë, ndërsa nga 1950 e deri më 1991 ka qenë deputet.[4]
Përgjatë Revolucionit Kulturor u vu në krye të «shtabit të përgjithshëm për drejtimin e luftës kundër zakoneve prapanike dhe bestytnive fetare».[5] Nga 1982 e deri më 1991 qe kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor.
Sekretari i parë i Partisë së Punës Shqiptare
RedaktoPas vdekjes së Enver Hoxhës qe sekretar i parë i Komitetit Qendror të Partisë së Punës.[4]
Rënia e regjimit komunist
RedaktoShiko dhe: Rënia e komunizmit në Shqipëri
Në dhjetorin e 1990 regjimi u përball me protestat studentore. Alia u takua me studentët dhe të rinjtë dhe në mesazhin e Vitit të Ri për popullin shqiptar përshëndeti ndryshimet që po ndodhnin në vend.
Pas zgjedhjeve të para shumëpartiake në Shqipëri të zhvilluara më 31 mars 1991, parlamenti i ri pluralist i dominuar nga deputetët e PPSH-së, më 30 prill 1991 me propozim të PPSH-së e zgjodhi Ramiz Alinë, President të Republikës.
Me rënien e qeverisë së koalicionit në dhjetor 1992 dhe Partia Demokratike e Shqipërisë korri një fitore dërrmuese në zgjedhjet e përgjithshme të pranverës 1992, ai dha dorëheqjen si president më 3 prill, 1992. Më 9 prill, Kuvendi Popullor zgjodhi kreun e PD-së, Sali Berisha si kreun e ri të shtetit shqiptar.
Më 12 shtator 1992 vendoset me arrest shtëpie dhe një vit më pas arrestohet.[4]
Më 21 maj, 1994, zyrtarë të lartë të regjimit komunist, përfshirë edhe Alia, shkoi në gjyq. Alia u akuzua për shpërdorim të pushtetit dhe shpërdorim të fondeve shtetërore, siç ishte Adil Çarçani, Manush Myftiu dhe Rita Marko. Në gjykatë pretendoi se ishte viktimë e një gjyqi politik tregojnë dhe kërkoi që gjyqi të transmetohej në televizion, një kërkesë mohuar nga gjyqtari kryesues. Gjyqi u monitorua nga një përfaqësues i Human Rights Watch - Helsinki dhe vazhdoi me vetëm disa parregullsi proceduriale të vogla. Dhjetë të pandehurit ishin gjetur fajtorë si të akuzuar dhe të dënuar me ndërmjet tre dhe nëntë vjet në burg; Alia mori një dënim nëntë vjeçar.
Një gjykatë e apelit u reduktuan disa nga dënimet, i Alisë në pesë vjet. Alia, Myftiu, Çarçani, Stefani dhe Isai janë urdhëruar gjithashtu që të paguajë shuma të ndryshme të shtetit. Më 30 nëntor, Gjykata e Kasacionit reduktuar afat Alia e nga një tre vite të tjera. Më 7 korrik, 1995, Ramiz Alia ishte liruar nga burgu. Pas daljes nga burgu, arrestohet dhe dënohet për genocid, por del nga burgu pas trazirave të marsit 1997. Amnistohet për shkak të moshës.[4]
Jeta pas daljes nga burgu
RedaktoPas daljes nga burgu ai u tërhoq në jetë private, shpesh herë merrte pjesë si i ftuar në dokumentare të ndryshme të cilat kishin për temë zbardhjen e disa enigmave të periudhës komuniste. Vitet e fundit Alia ka qënë ne vorbullën e debatit mbi masakrën e Tivarit si përgjegjës direkt ndaj atij krimi, akuzë te cilën nuk e ka pranuar kurrë. Në vitin 2010 Alia publikoi një libër mbi jetën e tij të titulluar Jeta ime, në këtë libër ai pranon disa nga gabimet e Enver Hoxhës me luftën e klasave.
Pasi vuante nga një komplikacion në mushkëri, (trenboembolia pulmonare) u shua në spitalin e sanatoriumit të Tiranës. Me vdekjen e tij mbyllet një epokë ai ishte presidenti i fundit komunist dhe i pari pluralist.
Ceremonia mortore
RedaktoHomazhet për ish-udhëheqësin e fundit të regjimit komunist dhe ish-presidentin e parë pluralist pas viteve ‘90, Ramiz Alia u zhvilluan sipas Protokollit Shtetëror në Shtëpinë Qendrore të Ushtrisë. Në homazhe përveç familjarëve, njerëzve të afërt kanë marrë pjesë edhe deputetë të Partisë Socialiste si Gramoz Ruçi e Namik Dokle, Servet Pëllumbi dhe kryetari i LSI Ilir Meta ky i fundit ishte i vetmi politikan i cili i bëri ngushëllimet publike familjes së Alisë. Pjesëmarrës ishte dhe Fatos Nano.
Familja
RedaktoKa qenë i martuar me Semiramisin, të bijën e Aleksandër Xhuvanit, me të cilën pati tre fëmijë. Dy vajza, Zanën, Besën, si dhe një djalë, Arbenin.
Lidhje të jashtme
RedaktoReferime
Redakto- ^ "VDIQ RAMIZ ALIA" - E hapur me 7 tetor 2011
- ^ Gazeta Standard (29 nëntor 2014). "Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri, E papublikuar/ Arkivi i Shtetit, 260 emrat që "rrëfyen" ekzekutimet në ushtrinë partizane". Marrë më 22 maj 2018.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Imaj, Afrim (21 janar 2009). "Gjyqi i Ramiz Alisë dhe byroistëve: ja pse u dënuan liderët komunistë: zbardhet dosja e procesit të bujshëm të fillimviteve '90". zemrashqiptare.net. Panorama. - Nr. 2363. fq. 18–19.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e Dervishi, Kastriot (2012). Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Tiranë: 55. fq. 75. ISBN 9789994356225.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Qazimi, Azem (2012). Procesi i asgjësimit të fesë në komunizëm. Tiranë: Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit. fq. 108–109. ISBN 9789928168030.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)