Wikipedia

Ilir Meta

Hajvan i Republikës së Shqipërisë

Ilir Rexhep Meta (i lindur më 24 mars 1969) është një politikan shqiptar. Ai shërbeu si president i Shqipërisë nga 24 korrik 2017 deri më 24 korrik 2022. [1]

Ilir Meta
Ilir Metaj
Meta në 2018
Presidenti i Shqipërisë
Në detyrë
24 korrik 2017 – 24 korrik 2022
KryeministriEdi Rama
Paraprirë ngaBujar Nishani
Pasuar ngaBajram Begaj
Kryeministri i 31-të Shqipërisë
Në detyrë
29 tetor 1999 – 29 janar 2002
PresidentiRexhep Meidani
Paraprirë ngaPandeli Majko
Pasuar ngaPandeli Majko
Kryetari i 36-të i Kuvendit të Shqipërisë
Në detyrë
10 shtator 2013 – 24 korrik 2017
Paraprirë ngaJozefina Topalli
Pasuar ngaValentina Leskaj (Duke vepruar)
Të dhëna vetjake
U lind më (1969-03-24) 24 mars 1969 (55 vjeç)
Çorovodë, Skrapar, Shqipëri
Partia politikePartia e Lirisë (2022–tani)
Lidhjet e tjera
politike		I pavarur (2017–2022)
Lëvizja Socialiste për Integrim (2004–2017)
Partia Socialiste (1990–2004)
Bashkëshortja/et
​
​
(m. 1998; div. 2024)​
Fëmijët3
Nënshkrimi

Më parë Meta ka shërbyer si Kryeministër nga viti 1999 deri në vitin 2002 dhe ka qenë Kryetar i Kuvendit të Shqipërisë nga viti 2013 deri në vitin 2017. Ai ka mbajtur gjithashtu poste si zëvendëskryeministër, ministër për Evropën dhe Punët e Jashtme dhe Ministër i Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës. Para kësaj ai ka mbajtur kryesinë e Komisionit Parlamentar të Integrimit Evropian. Ai themeloi Lëvizjen Socialiste për Integrim në vitin 2004.

Më 28 prill 2017, Meta u zgjodh President i Shqipërisë, duke marrë 87 vota nga 140 deputetë. [2] Më 9 qershor 2021, ai u fajësua zyrtarisht nga parlamenti shqiptar me 104 vota pro, duke e bërë atë presidentin e parë shqiptar në histori që u fajësua nga parlamenti. [3] Më 16 shkurt 2022, Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë rrëzoi shkarkimin dhe vendosi se akuzat ndaj tij nuk shkelin kushtetutën. [4]

Jeta dhe karriera

Redakto

1969–2004: Fillimet dhe Kryeministri

Redakto

Ilir Meta ka lindur në Çepan të Skraparit. Ai u diplomua në Fakultetin e Ekonomisë dhe Politikës, dega e Universitetit të Tiranës, ku ndoqi edhe studimet pasuniversitare.

Meta është angazhuar në politikë që nga viti 1990, pas rënies së komunizmit në Shqipëri, si pjesëmarrës aktiv në lëvizjen studentore kundër sundimit njëpartiak, që solli pluralizmin politik në Shqipëri. Që nga viti 1992 është zgjedhur deputet në të gjitha legjislaturat dhe ka qenë anëtar aktiv i disa komisioneve parlamentare. Nga viti 1996 deri në vitin 1997 ka qenë nënkryetar i Komisionit të Punëve të Jashtme të Parlamentit. Nga tetori 1998 deri në tetor 1999, Meta ka qenë Zëvendëskryeministër dhe Ministër i Koordinimit, si dhe Sekretar Shteti për Integrimin Evropian në Ministrinë e Punëve të Jashtme në mars – tetor 1998. [citim i nevojshëm]

Në vitin 2004, Meta u largua nga Partia Socialiste e Shqipërisë (PS) dhe themeloi partinë e tij, Lëvizjen Socialiste për Integrim (LSI). Nga viti 2004 deri në vitin 2006, Meta u emërua anëtar i Komisionit Ndërkombëtar për Ballkanin, i kryesuar nga ish-kryeministri i Italisë, Giuliano Amato. Komisioni hartoi një sërë rekomandimesh të rëndësishme për integrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian.

Meta u bë kryeministër më 29 tetor 1999. Në moshën 30-vjeçare ai ishte kryeministri i dytë më i ri në historinë shqiptare pas Zogut I, i cili ishte 27 vjeç në kohën e zgjedhjes së tij në 1922. Pas zgjedhjeve parlamentare të vitit 2001, ai fillimisht mbeti kryeministër. Presidenti i Shqipërisë, Rexhep Meidani, miratoi Qeverinë e Shqipërisë më 7 shtator 2001. Pesë ditë më pas, qeveria i dha një votëbesim kabinetit të Metës. Megjithatë, formimi i kabinetit të ri zgjati pothuajse tre muaj. [5] Më 29 janar 2002, Meta njoftoi dorëheqjen e tij si Kryeministër për shkak të grindjeve të brendshme partiake mes kreut të Partisë Socialiste Fatos Nano dhe atij. Pandeli Majko u zgjodh Kryeministër më 22 shkurt 2002.

Gjatë kësaj periudhe, Shqipëria u angazhua në një sërë reformash të rëndësishme, duke iu bashkuar Procesit të Stabilizim-Asociimit me Bashkimin Evropian.

2009–2016: Zëvendëskryeministër

Redakto
Lexo më tepër: Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2009

Në zgjedhjet parlamentare të vitit 2009, LSI fitoi katër mandate në Kuvendin e Shqipërisë, me 4.8% të votave totale. Partia së bashku me PSV91 u bënë partitë përcaktuese për të formuar koalicionin qeveritar. Më 16 shtator 2009, LSI bëri aleancë me Partinë Demokratike të Shqipërisë (PD) për të formuar koalicionin qeveritar. [6]

Me formimin e qeverisë së re të kryesuar nga kryetari i Partisë Demokratike Sali Berisha, Meta u bë Zëvendëskryeministër dhe Ministër i Jashtëm njëkohësisht. [7] Ai ishte një aktivist i hershëm dhe i zëshëm për pa viza me Zonën Shengen, e cila u realizua në vitin 2010. Ai mbetet një nga aktivistët dhe avokatët më të zëshëm të integrimit rajonal dhe evropian për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, si një mjet për të forcuar më tej stabilitetin dhe paqen në rajon. [citim i nevojshëm]

Në vitin 2011, Meta shërbeu si Ministër i Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës në qeverinë e qendrës së djathtë të Sali Berishës, Partia Demokratike e Shqipërisë, LSI, së cilës iu bashkua pas zgjedhjeve parlamentare të 2009-ës.

Në prag të zgjedhjeve të teta shumëpartiake të mbajtura në 2013, Meta dhe LSI u larguan nga koalicioni me Partinë Demokratike (PD) të krijuar në vitin 2009, për t'u kaluar në Partinë Socialiste (PS). Rezultati i zgjedhjeve ishte një fitore e Aleancës për Shqipërinë Evropiane që përmban LSI-në e udhëhequr nga PS dhe kreu i saj Edi Rama. [8] Më 10 shtator 2013, Kuvendi zgjodhi Metën Kryetar të Kuvendit me 91 vota pro dhe 45 kundër. [9]

2017–2022: Presidenca

Redakto
Lexo më tepër: Lista e udhëtimeve presidenciale të kryera nga Ilir Meta

Më 28 prill 2017, Meta u zgjodh President i Republikës së Shqipërisë në votimin e katërt me 87 vota nga 140. Ai mori detyrën më 24 korrik 2017. Në ceremoni ai u shoqërua vetëm nga fëmijët e tij, pasi bashkëshortja e tij Monika Kryemadhi refuzoi titullin e Zonjës së Parë për shkak të angazhimit të saj politik si kryetare e partisë së themeluar nga bashkëshorti i saj, me vajzën e tyre, Era Meta, e cila shërbente si Zonja e Parë de facto.

Më 26 nëntor 2019, një tërmet goditi qarkun e Durrësit të Shqipërisë, duke vrarë 51 persona, duke plagosur 3 000 të tjerë dhe duke dëmtuar 11 000 ndërtesa. [10] Në janar 2020, Meta u takua me ushtarët e Forcave të Mbrojtjes të Izraelit në Izrael, dhe i falënderoi ata për ndihmën e tyre në përpjekjet për lehtësimin e tërmetit, [11] duke i dhënë Repartit të Ushtarëve Medaljen e Artë Shqiptare të Shqiponjës. [11]

Ashtu si edhe me paraardhësin e tij, gjatë mandatit të tij fokusi kryesor ka qenë procesi i integrimit europian të Shqipërisë dhe sfidat globale që prekin Shqipërinë. Meta ka nënvizuar gatishmërinë e shqiptarëve për të forcuar partneritetin strategjik dypalësh me të gjitha vendet partnere në fushën e sigurisë dhe NATO-s. [12]

Polemikat

Redakto

Skandali i ryshfetit të filmuar

Redakto

Më 11 janar 2011, programi televiziv Fiks Fare në Top Channel transmetoi një video të regjistruar nga kamera e fshehtë në Ministrinë e Ekonomisë që përmbante biseda mes ministrit të Ekonomisë në atë kohë Dritan Prifti dhe Zëvendëskryeministrit të atëhershëm Ilir Meta. Videoja nis me Metën që i kërkon Priftit të ndërhyjë në një tender koncesioni për hidrocentralin Egnatia-Shushicë në këmbim të 700 mijë eurove dhe 7% të aksioneve. Më pas tregon se Meta kërkon që Prifti t'i japë ankandin për shitjen e naftës bruto Halilaj Holding Group në këmbim të 1 milion eurove. [13] Më pas Meta vazhdon duke i kërkuar Priftit që të punësojë aktivistë nga partia e tyre, LSI-ja në atë kohë e quajtur tani Partia e Lirisë (PL). Partia ishte partneri i vogël qeveritar në qeverinë e kryeministrit të atëhershëm Sali Berisha dhe kontrollonte ministritë e Ekonomisë, Punëve të Jashtme dhe Shëndetësisë. [14] Meta dëgjohet të mburret për shkak se ka marrëdhënie të mira me Kryegjykatësen Shpresa Becaj, pasi ka punësuar vajzën e saj si diplomate në një ambasadë, ai mund të ndikojë në vendimin e gjykatës. Më pas ai i kërkon Priftit që të heshtë aferën pasi ka frikë se prokuroria mund të hapë një hetim në qoftë se mëson për të. [15]

Kjo e detyroi të jepte dorëheqjen si Zëvendëskryeministër i Shqipërisë, edhe pse pretendonte se ishte i pafajshëm. [16] [17]

Akuzimi

Redakto

Më 9 qershor 2021, Meta u fajësua nga Kuvendi i Shqipërisë për shkelje të kushtetutës dhe u shkarkua nga posti i presidentit. Parlamenti e akuzoi atë për njëanshmëri dhe partiak gjatë zgjedhjeve parlamentare të prillit 2021, si dhe për nxitje të dhunës dhe destabilitetit. [18] Mocioni u paraqit nga Partia Socialiste e Shqipërisë në pushtet dhe 104 deputetë votuan pro shkarkimit të tij. [19] Më 16 shkurt 2022, Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë rrëzoi shkarkimin dhe vendosi se provat kundër Metës nuk përbënin shkelje të kushtetutës. [4] Si i tillë, Meta vazhdoi si President deri në skadimin e mandatit të tij më 24 korrik 2022. [20]

Informator i Sigurimit

Redakto

Më 27 korrik 2022, Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e Ish-Sigurimit të Shtetit (AIDSSH) përcolli në Kuvend identitetin e figurës së lartë politike të cilësuar si “I.M.” në raportin fillestar.

Në vijim të kërkesave dhe propozimeve tona të mëparshme, por veçanërisht të inkurajuar nga denoncimi më i fundit që erdhi në institucion për pastërtinë e figurës së një prej personaliteteve më të larta të shtetit, ish-presidentit të Republikës, Ilir Metaj... rezulton se ai në fakt shfaqet në dokumentet e krijuara nga ish-Struktura e Inteligjencës Shtetërore

— AIDSSH

Dy ish-komisione u krijuan për të kontrolluar historikun e politikanëve dhe lidhjet e tyre me regjimin komunist i dhanë Metës një “çertifikatë pastërtie”. [21] Meta mohoi gjithashtu pretendimet dhe kritikoi AIDSSH-në, duke e quajtur atë “Autoriteti i Manipulimeve”. [22]

Lobimi

Redakto

Kronen Zeitung botoi një artikull në të cilin Meta akuzohet për lobim nëpërmjet një kompanie guaskë, artikulli pretendon se Meta pagoi 700 000 dollarë përmes një kompanie guaska qipriote për të marrë akses në inaugurimin e Donald Trump. [23] Më 20 janar 2017 Meta ndau një foto të tij dhe të kreut të LSI Petrit Vasili në rrjetet sociale gjatë inaugurimit të Donald Trump në Kryeqytetin, Uashington, DC. Meta pretendon se është ftuar nga Partia Republikane, por sipas një dokumenti të gjykatës amerikane, “700 000 dollarë të një avokati (i cili është) i afërt me Metën kanë kaluar përmes kompanisë off shore Dorelita Limited. Lëvizja Socialiste për Integrim nënshkroi një kontratë me avokatin e pretenduar disa javë përpara inaugurimit. [24]

Arrestimi

Redakto

Më 21 tetor 2024, Ilir Meta u arrestua pasi u kthye nga një konferencë shtypi në Kosovën fqinje, pas një hetimi të zhvilluar nga SPAK me dyshimin për korrupsion, pastrim parash dhe fshehje të të ardhurave dhe pasurisë personale, sipas zëdhënësit të Partisë Liria, Tedi Blushi. Ky shënon arrestimin e dytë të madh të një ish-presidenti në Shqipëri pas arrestit shtëpiak të Sali Berishës. [25]

Jeta personale

Redakto

Meta është bektashi, dhe i përmbahet vlerave tradicionale bektashiane. [26] Ai flet rrjedhshëm shqip, anglisht dhe italisht. [27] Ai është një mbështetës i flaktë i Celtic FC, duke shfaqur shpesh pasionin e tij për klubin në rrjetet sociale. Në korrik 2020, ai themeloi Klubin e parë të Mbështetësit Celtic në Shqipëri. [28]

Meta ishte i martuar me Monika Kryemadhin deri në qershor të vitit 2024 kur u divorcuan, ata deklaruan se kjo ishte shkaktuar nga nepotizmi politik dhe pasoja të tjera personale. [29] Ata kanë dy vajza dhe një djalë.

Nderimet dhe çmimet

Redakto

Në mars 2012, Meta mori çmimin "Personaliteti më pozitiv për vitin 2010 në politikën e jashtme" nga Instituti Ndërkombëtar "IFIMES" në Lubjanë, Slloveni. Çmimin Metës ia dorëzoi ish- presidenti i Kroacisë, Stjepan Mesiç, i cili në të njëjtën kohë ishte edhe President Nderi i “IFIMES”. [27]

Meta është nderuar edhe nga disa qytete dhe qarqe të Shqipërisë me titullin “Qytetar Nderi”. [27]

Referime

Redakto
  1. ^ "Ilir Meta zgjidhet president i Shqipërisë". rtsh.al. 28 prill 2017. Arkivuar nga origjinali më 20 prill 2019. Marrë më 14 qershor 2017.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  2. ^ "Ilir Meta, president i ri i Shqipërisë". 28 prill 2017.
  3. ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Albania parliament impeaches President Ilir Meta, removes him from office | DW | 09.06.2021". DW.COM (në anglishte britanike). Marrë më 2022-02-21.
  4. ^ a b "Constitutional court overturns impeachment of Albania's president". euronews (në anglisht). 2022-02-17. Marrë më 2022-02-21.
  5. ^ "Balkan Report: September 18, 2001". rferl.org (në anglisht). 18 shtator 2001.
  6. ^ Marc Stegherr; Kerstin Liesem (13 gusht 2010). Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme Im Transformationsprozess. Springer-Verlag. fq. 159. ISBN 978-3-531-92487-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Qeveria e dytë e Sali Berishës (16 shtator 2009 – 10 shtator 2013)". shtetiweb.org. 10 shkurt 2013.
  8. ^ "Sieg der Sozialisten". Die Tageszeitung: Taz (në gjermanisht). 25 qershor 2013.
  9. ^ "Ilir Meta zgjidhet në krye të Kuvendit me 91 vota: Të lëmë pas frymën konfliktuale, të punojmë për integrimin". sot.com.al. 10 shtator 2023. Marrë më 28 shtator 2023.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  10. ^ "Albanian president thanks Israeli soldiers for aid after deadly earthquake; Ilir Meta stopped at the Ramla military base, where he awarded the "Golden Eagle Decoration" to the IDF's National Rescue Unit". JNS. 24 janar 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ a b "Albanian president thanks Israeli soldiers for aid after deadly earthquake". Jewish News Syndicate (JNS). 24 janar 2020. Marrë më 31 janar 2020. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  12. ^ "President Meta to Trump: US presence is a key factor for the stability of the region". 4 korrik 2018. Arkivuar nga origjinali më 26 gusht 2018. Marrë më 23 prill 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Meta and Prifti corruption scandal (disputed videotape evidence)". Transparency.org (në anglisht). Marrë më 2022-08-18.
  14. ^ "Corruption Caught on Tape Sets Albania on Fire Once More". ERCAS (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-08-18.
  15. ^ "Albania Hit by Video Corruption Scandal". Balkan Insight (në anglishte amerikane). 2011-01-12. Marrë më 2022-08-18.
  16. ^ "Albanian deputy PM quits following videotaped bribe scandal". www.euractiv.com (në anglishte britanike). 2011-01-18. Marrë më 2022-07-30.
  17. ^ "Albanian whistleblower to face corruption charges". Reuters. 24 shkurt 2011. Marrë më 7 gusht 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "Albania parliament impeaches president for violating constitution". www.aljazeera.com (në anglisht).
  19. ^ "Albanian MPs have just voted to impeach their president. Here's why". euronews. 9 qershor 2021. Marrë më 9 qershor 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  20. ^ Sinoruka, Fjori (17 shkurt 2022). "Albania President Wins Constitutional Battle to Stay in Office". Balkan Insight. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2022. Marrë më 17 shkurt 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  21. ^ "Former President Ilir Meta's Name Appears in Communist Intelligence Files". Exit - Explaining Albania (në anglishte amerikane). 2022-07-27. Arkivuar nga origjinali më 21 gusht 2022. Marrë më 2022-07-30.
  22. ^ "'Communist Informer' Controversy Hits Albanian Ex-President's Comeback". Balkan Insight (në anglishte amerikane). 2022-07-28. Marrë më 2022-07-30.
  23. ^ Zeitung, Kronen (2022-05-16). "Kronzeuge sucht Schutz in Wien: Krimi um Präsident". Kronen Zeitung (në gjermanisht). Marrë më 2022-08-05.
  24. ^ "Austrian newspaper accuses Meta: Lobbying $ 700 thousand with 'offshore' company, reacts Presidency: Defamation lawsuit ready". politiko.al. Marrë më 2022-08-05. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ "Albania's former president Meta is arrested for alleged corruption". Washington Post. Associated Press. Marrë më 21 tetor 2024. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ "FOTO/ Familja Meta, feston me entuziazëm festën e Bektashinjve". standard.al. 23 mars 2017.
  27. ^ a b c "Biography". Presidenti i Republikës së Shqipërisë (në anglishte amerikane). Marrë më 2021-07-04.
  28. ^ "'Praise God, today one year ago, I met Celtic fans in Sarajevo,' Albanian President, Ilir Meta". The Celtic Star. 9 korrik 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "Albania's Power Couple, Meta and Kryemadhi, Get Divorced | Balkan Insight". 2024-06-22. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2024. Marrë më 2024-06-25. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Ilir_Meta&oldid=2716702"