Ravijëzim i libertarianizmit

Libertarianism – filozofi politike, ekonomike dhe shoqërore që e mban lirinë si synimin e vet kryesor. Libertarianët synojnë të rrisin në maksimum autonominë dhe lirinë e zgjedhjes, duke theksuar lirinë politike, asocimin vullnetar dhe parësinë e gjykimit individual.

Natyra e libertarianizmit

Artikulli kryesor: Libertarianizmi

Mbështet

• Lirinë ekonomike – lirinë për të prodhuar, tregtuar dhe konsumuar të mira dhe shërbime  të përftuara pa përdorimin e forcës, mashtrimit apo vjedhjes. 
• Shoqërinë e lirë - një shoqëri në të cilën një individ ka lirinë për të përftuar fuqinë dhe resurset në mënyrë që të plotësojë potencialin e vet personal.
• Përgjegjësinë individuale 
• Barazinë - ideja se të gjithë njerëzit duhen trajtuar në mënyrë të barabartë.
• Vet-menaxhimin –  metoda, aftësi dhe strategji me të cilat individët mund të drejtojnë me efikasitet aktivitetet e veta drejtë arritjes së objektivave personale.
• Vet-qeverisje -  ideja se njeriu apo njerëzit janë në gjendje të ushtrojnë të gjitha funksionet e nevojshme të fuqisë pa ndërhyrje nga ndonjë autoritet të cilin ata nuk mund ta ndryshojnë.
• Vet-pronësia – koncepti i pronësisë së vetvetes, së personit të vet, shprehur si e drejta morale dhe/apo natyrore e një individi për të qenë kontrollori ekskluziv i trrupit dhe jetës së vet. 
• Asocimi vullnetar – një grup individësh që hyjnë në marrëveshje vullnetare (pa përdorim force, apo mashtrimi) për të formuar një organizatë apo për të arritur një qëllim.

Kundërshton

• Autoritarizmin – 
• Shtrëngimin –  praktika e të detyruarit të një pale tjetër që të sillet në mënyrë jo-vullnetare (në veprim apo mosveprim) nëpërmjet përdorimit të kërcënimit apo dhunës. 
• Diskriminimin – një formë kolektivizmi që ka të bëjë me trajtimin e njerëzve mbi bazën e grupit, klasës, racës apo kategorisë ku një individ përket në një moment të caktuar dhe jo mbi bazën e meritës individuale. 
• Imperializmin – 

Debaton

• Abortin
• Anarkizëm vs. minarkizëm 
• Tregu i lirë dhe laissez-faire vs. socializëm dhe komunizëm

Origjinat e libertarianizmit

• Iluminizmi –
• Liberalizmi klasik –
• Anarkizmi individualist –
• Demokracia Jeffersoniane –
• Teoria e ligjit natyror –

Teoria dhe politika libertariane

• Anarko-kapitalizmi dhe minarkizmi
• Debate përbrenda libertarianizmit
• Perspektiva libertariane mbi pronësinë intelektuale
• Perspektiva libertariane mbi të drejtat e LGBT-ve
• Libertarianizmi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës
• Teori të ligjit libertariane
• Libertarianizmi dhe Objektivizmi

Ideale libertariane

Këto koncepte, edhe pse jo domosdoshmërisht ekskluzive të libertarianizmit, janë domethënëse në terma historikë dhe në qarqet libertariane moderne.

• Liritë civile –
• Decentalizimi –
• Organizata për zgjidhje konfliktesh –
• Liri ekonomike–
• Tregu i lirë –
• Shoqëria e lirë –
• Tregtia e lirë –
• Vullneti i lirë –
• Liria e asocimit –
• Liria për kontratë –
• Individualizmi –
• Laissez-faire –
• Ligji i lirisë së barabartë -
• Liria –
• Qeveria e kufizuar –
• Individualizmi metodologjik –
• Të drejtat natyrore –
• Night watchman state –
• Jo-agresioni –
• Jo-intervencionizmi –
• Jo-politika–
• Mos-votimi –
• Agjenci mbrojtje private –
• Ligji policentrik –
• Pronësia –
• Vet-qeverisja –
• Vet-pronësia –
• Rendi i vetvetishëm –
• Shoqëri pa shtet–
• Teoria e vlerave subjektive –
• Rezistencë ndaj taksimit –
• Asocimi vullnetar –
• Shoqëria vullnetare –

Filozofë dhe ekonomistë që  kanë ndikuar në filozofinë libertariane 

Anarkistë

• Émile Armand – një nga anarkistët individualistë më me ndikim në fillim shekullin e 20-të.
• Robert Nozick – filozof dhe autor i librit Anarchy, State, and Utopia
• Lysander Spooner – anarkist individualist i njohur amerikan dhe themelues i American Letter Mail Company.
• Max Stirner –themelues i anarkizmit egoist.
• Benjamin Tucker – një teorist i anarkizmit individualist në shek. e 19të.

Ekonomistë

• Frédéric Bastiat – one of the leading economists of the 19th century and creator of the concept of opportunity cost
• Milton Friedman – Nobel Prize-winning monetarist economist, notable for his advocacy of economic deregulation and privatization
• Robin Hahnel – Modern participatory economics scholar and libertarian socialist
• Friedrich Hayek – Nobel Prize-winning Austrian School economist, notable for his political work The Road to Serfdom
• Elinor Ostrom – fituese e Çmimit Nobel në ekonomi.
• Ludwig von Mises – filozof, ekonomist i  Shkollës Austriake, sociolog, dhe liberal klasik.
• Murray Rothbard – filozof, autor dhe ekonomist amerikan i rrymës së Shkollës Austriake; themelues i anarko-kaptalizmit.
• E. F. Schumacher – ekonomist dhe statisticien.
• Nassim Nicholas Taleb – statisticien, filozof dhe autor i librit The Black Swan

Objektivistë

• Ayn Rand – filozofe dhe shkrimtare ruso-amerikane; krijuesja e filozofisë së Objektivizmit
• Leonard Peikoff – filozof objektivist dhe themelues i Ayn Rand Institute 

Të tjerë

• Noam Chomsky – lingusit i famshëm dhe aktivist shoqëror
• Karl Hess – aktivist për rezistencën ndaj taksave
• Hans-Hermann Hoppe – ekonomist, filozof dhe shkrimtar që ka punuar gjerësisht mbi "etikën argumentuese" (argumentation ethics)
• Ron Paul – politikan amerikan dhe kandidat për president të SHBA-ve në vitin 2012.
• Henry David Thoreau – një nga filozofët më të shquar amerikanë në transcendentalizëm dhe anarko-pacifizëm.
• Robert Anton Wilson – autor i trilogjisë Illuminatus! 

Lidhje të jashtme

• Outline of libertarianism - Stanford Encyclopedia of Philosophy
• The Humble Libertarian resurse libertariane dhe index për website libertarianë.
• Foundation for Economic Education një nga organizatat libertariane më të vjetra në SHBA.
• Libertarianism.com një website pa-fitim për Libertarianizmin.