Wikipedia

Shpallja e Pavarësisë së Epirit të Veriut

(Përcjellë nga Deklarata e Pavarësisë së Epirit të Veriut)

Shpallja e Pavarësisë së Vorio Epirit u bë më 28 shkurt 1914, si një reagim ndaj përfshirjes së Vorio Epirit në Principatën e sapokrijuar të Shqipërisë . [1] [2] Rajoni i Epirit të Veriut, i cili korrespondon me Shqipërinë e sotme jugore, ra nën kontrollin e forcave greke gjatë Luftërave Ballkanike të viteve 1912-1913. Megjithatë, Protokolli i mëpasshëm i Firences ia ngarkoi atë shtetit të sapokrijuar shqiptar, vendim që u hodh poshtë nga popullsia vendase greke. Ndërsa ushtria greke u tërhoq në kufirin e ri, u organizua një Asamble Panepirotike nga përfaqësuesit e Vorio Epirit në Gjirokastër (greqisht: Argyrokastro). Duke qenë se bashkimi i Vorio Epirit me Greqinë tashmë ishte hedhur poshtë nga Fuqitë e Mëdha Evropiane, ata vendosën që vetëm autonomia ose ndryshe një pushtim ndërkombëtar do të ishte i përshtatshëm për rajonin. Më në fund, Georgios Christakis-Zografos, kreu i asamblesë, shpalli pavarësinë e Republikës Autonome të Epirit të Veriut . [3]

Shpallja e Pavarësisë së Epirit të Veriut
Pjesë e dokumentit të Deklaratës së Pavarësisë
Data28 shkurt – 2 mars 1914
VendndodhjaGjirokastër,
Republika Autonome e Epirit të Veriut (Shqipëri)
PjesëmarrësitDelegatë të "Kuvendit Panepirot të Gjirokastrës"
RezultatiKrijimi i Qeverisë së Përkohshme të Epirit të Veriut,
Kryengritja e armatosur e “Epirit të Veriut” kundër inkorporimit në Shqipëri,
Protokolli i Korfuzit

Në një proklamatë drejtuar popullit të Vorio Epirit, Zografos pohoi se aspiratat e tyre nuk përfilleshin, pasi Fuqitë e Mëdha kishin refuzuar vetëqeverisjen brenda shtetit shqiptar. Pas negociatave ndërmjet përfaqësuesve shqiptarë dhe vorioepirote në fillim të majit dhe me ndërhyrjen e Fuqive të Mëdha, u nënshkrua Protokolli i Korfuzit . Sipas kësaj marrëveshjeje, Vorio-Epiri do të ishte një pjesë autonome, plotësisht vetëqeverisëse e Shqipërisë nën suzerenitetin e princit shqiptar. Megjithatë, Protokolli, i cili njihte karakterin grek të rajonit, nuk u zbatua kurrë për shkak të paqëndrueshmërisë politike në Shqipërinë e asaj kohe.

Sfondi

Redakto

Gjatë Luftës së Parë Ballkanike (1912-1913), ushtria greke depërtoi mbrojtjen osmane në frontin e Epirit dhe përparoi më në veri. Kështu, pas përfundimit të luftës, Greqia kontrollonte rajonin historik të Epirit. [4] Megjithatë, Traktati i Londrës (maj 1913) dhe Protokolli i Firences (dhjetor 1913) i dhanë pjesën veriore Principatës së sapokrijuar të Shqipërisë . Kjo zonë që përkonte afërsisht me ish-provincat osmane ( sanxhakët ) të Ergirit dhe Görices, u bë e njohur më pas nga grekët si Epiri i Veriut ( Greek Voreios Ipiros' ). Ky vendim i Fuqive të Mëdha Evropiane nuk ishte i pëlqyer nga popullsia vendase greke. [2]

Me kushtet e Protokollit të Firences, qeveria greke detyrohej të evakuonte forcat e saj nga zona në vijën e re kufitare greko-shqiptare. Megjithatë, qeveria greke ngriti shqetësime për procesin e evakuimit të forcave greke, duke u vënë në dukje Fuqive të Mëdha se shteti i sapokrijuar shqiptar nuk ishte në gjendje të siguronte menjëherë rajonin. [5] Në veçanti, qeveria greke dhe popullsia vendase i trembeshin mundësisë së reprezaljeve dhe mizorive nga grupet e parregullta shqiptare. [6] Për të rregulluar detajet e evakuimit me Komisionin Ndërkombëtar të Kontrollit, një organizatë e krijuar nga Fuqitë e Mëdha për të siguruar paqen dhe stabilitetin në rajon, prefekti grek i Korfuzit u zhvendos në Vlorë, ku ishte vendosur qeveria e përkohshme e Shqipërisë. . [7] Ndërkohë, autoritetet greke siguruan popullsinë vendase greke se qeveria greke do të ndërmerrte nisma për t'u siguruar atyre njohjen e statusit të minoritetit dhe të drejtave në legjislacionin shqiptar. [7] Autoritetet greke paralajmëruan gjithashtu popullsinë e qytetit të Korçës (greqisht: Korytsa) se çdo veprim kundër inkorporimit në Shqipëri do të ishte i pafrytshëm. Ata këmbëngulën gjithashtu se ushtria greke do t'ua dorëzonte kontrollin e rajonit vetëm njësive të rregullta shqiptare të udhëhequra nga oficerë holandezë të Komisionit Ndërkombëtar, ndërsa forcat greke do të qëllonin mbi çdo bandë të parregullt shqiptare që do të tentonte të hynte në rajon. [7]

Asambleja Panepirotike

Redakto

Përpara se të fillonte evakuimi i ushtrisë greke, një asamble e përfaqësuesve të Vorio-Epirit, "Kuvendi Panepirotik i Argjirokastrës" ( Greek ), u zhvillua më 13 shkurt 1914 në Gjirokastër (greqisht: Argyrokastro). [7] Duke qenë se bashkimi i Vorio Epirit me Greqinë ishte hedhur poshtë tashmë nga Fuqitë e Mëdha, asambleja vendosi që ato të pranonin vetëm autonominë lokale, ose në rast të dështimit të saj, një pushtim ndërkombëtar. [7] Ata deklaruan gjithashtu se popullsia e Vorio Epirit ndihej e tradhtuar nga qeveria zyrtare greke, e cila jo vetëm nuk pranoi të siguronte armë, por pranoi të tërhiqej gradualisht për të lejuar që forcat shqiptare të vazhdonin me pushtimin e Vorio Epirit. [6] [7]

Kuvendi shkaktoi një sërë ngjarjesh. Georgios Christakis-Zografos, një ish-ministër i Jashtëm grek dhe me origjinë nga rajoni, mbërriti në Gjirokastër dhe diskutoi situatën me përfaqësuesit vendas. Për të siguruar mbrojtjen e popullsisë vendase, Zografos u propozoi Fuqive Evropiane tre opsione për Vorio-Epirin: autonomi të plotë nën sovranitetin nominal të Princit të Shqipërisë, autonomi të gjerë administrative ose të tipit kantonal me një xhandarmëri të rekrutuar ekskluzivisht nga vendasit. ose një periudhë kontrolli të drejtpërdrejtë nga Fuqitë e Mëdha për një kohë të tillë derisa trupat e huaja të tërhiqeshin pa rrezikuar popullsinë vendase. [8] Përfaqësuesit e Vorioepirotëve kërkuan gjithashtu njohjen formale të të drejtave të veçanta arsimore dhe fetare të popullsisë vendase ortodokse greke. [9] Për më tepër, për rajonin bregdetar të Himarës, Kuvendi pretendoi të njëjtat privilegje dhe status autonom që kishte gëzuar gjatë epokës osmane. [9] [10] Më 22 shkurt, Zografos u dërgoi një notë përfaqësuesve të Fuqive të Mëdha ku trajtonte situatën aktuale: [11]

Asambleja Panepirotike e mbledhur në Argjirokastër na ka ngarkuar të kërkojmë që të pranoni të tërheqni vëmendjen e qeverive tuaja për kushtin e krijuar për të krishterët ortodoksë grekë që janë vënë në zotërim të Shqipërisë me shpalljen e Fuqive.

Popullsia e Epirit besonte vërtet se kishte të drejtë të shpresonte se Evropa, duke e shkëputur nga Greqia dhe duke i hequr lirinë që kishte për më shumë se një vit, do të mendonte të paktën të ruante ekzistencën e saj dhe trashëgiminë e saj etnike që ishte në gjendje. për të ruajtur të paprekur gjatë pesë shekujve të tiranisë së ashpër. Duke qenë se përbërja e shtetit të ri ishte e përbërë nga kaq shumë elementë heterogjenë dhe pa kohezion etnik dhe fetar, kërkohej nga një organizim i posaçëm që të ishte në gjendje të largonte dyshimet, të ruante pronën, të ndërmjetësonte aspiratat e të përçarëve dhe reciprokisht. elementet armiqësore dhe duke i lejuar ata të zhvillohen në paqe dhe siguri. Megjithatë, ne besojmë se është e pamundur që Evropa të jetë injorante për fatin që pret popullsinë greke që dëshiron t'i dorëzojë Shqipërisë – një popullsi, numri i së cilës, sipas statistikave osmane, është më i madh se 130,000 dhe që përbën shumicën në zonat e sakrifikuara... Në këto kushte dhe në mungesë të një zgjidhjeje që do të mjaftonte për të mbrojtur Epirin, një zgjidhje që përndryshe do të kishte qenë e lehtë për t'u zbuluar, popullsia epirote detyrohet t'u deklarojë Fuqive se nuk mund t'i nënshtrohet vendimit të tyre. Ajo do të shpallë pavarësinë e saj dhe do të luftojë për ekzistencën e saj, traditat dhe të drejtat e saj.[12]

Javën në vijim një numër qytetesh shpallën autonominë e tyre: Himara, Gjirokastra, Saranda (Agioi Saranta) dhe Delvina (Delvino). [13]

Deklarata

Redakto
 
Foto e ceremonisë zyrtare të shpalljes në Gjirokastër, 1 mars 1914.

Rrjedhimisht, më 28 shkurt 1914, u shpall Republika Autonome [3] e Vorio Epirit dhe u formua një qeveri e përkohshme për të mbështetur objektivat e shtetit. [6] Vetë Christakis-Zografos u bë president i qeverisë së përkohshme. [14] Në një proklamatë drejtuar popullit të Vorio Epirit, Zografos pohoi se aspiratat e tyre ishin shpërfillur, se Fuqitë e Mëdha madje u kishin mohuar atyre vetëqeverisjen brenda shtetit shqiptar, si dhe garancitë për mbrojtjen e jetës, pronës, lirisë fetare dhe të ekzistencës së tyre kombëtare. [6] Deklarata gjithashtu u bëri thirrje epirotëve të bëjnë çdo sakrificë për të mbrojtur integritetin e Vorio Epirit dhe liritë e tij nga çdo sulm. [7]

Epirotas:
Të mbledhur në Gjirokastër, Asambleja Kushtetuese e delegatëve të thirrur me vullnetin e popullit ka shpallur formimin e Shtetit Autonom të Vorio Epirit, që përfshin krahinat që ushtria greke detyrohet të braktisë... [15]

Deklarata u nënshkrua edhe nga krerët e peshkopatave metropolitane ortodokse greke vendase: Vasileios i Dryinoupolis, Spiridoni i Velës dhe Konicës dhe Germanos i Koricës. [14] Ditën e shpalljes, Zografos njoftoi Komisionin Ndërkombëtar të Kontrollit për emërimin e tij si president i qeverisë së përkohshme dhe njoftoi se epirotët do ta konsideronin çdo përpjekje të xhandarmërisë së sapoformuar shqiptare për të kaluar kufirin e tyre si një akt armiqësie dhe do t'i rezistonin. . [14] Vorio-Epiri Autonom përfshinte gjithashtu Himarën, Delvinon, Sarandën dhe Përmetin (Premeti). [14]

Po atë ditë, Zografos dërgoi një telegram në Korçë duke i kërkuar popullit të ndjekë shembullin e pjesës tjetër të Vorio-Epirotëve. [16] Megjithatë, më 1 mars, sipas kushteve të Protokollit të Firences, qyteti iu dorëzua xhandarmërisë shqiptare. Kryeministri grek, Eleftherios Venizelos, urdhëroi menjëherë tërheqjen dhe dorëzimin e krahinës së afërt të Kolonjës në duart e njësive shqiptare, para se edhe popullata të mund t'i bashkohej kryengritjes. Si rezultat, peshkopi Spiridoni, i cili planifikoi të bëhej kreu i lëvizjes për autonomi në këtë rajon, u arrestua dhe u dëbua nga autoritetet greke. [17]

Në fjalimin e tij më 2 mars, Zografos arriti në përfundimin se vorioepirotët, pas pesë shekujsh pushtimi osman, nuk do ta pranonin fatin që Fuqitë u kishin vendosur. [18] Ditët në vijim Alexandros Karapanos u bë Ministër i Punëve të Jashtme dhe Dimitrios Doulis Ministër i Luftës i qeverisë së përkohshme. [14] Doulis, me origjinë nga Vorio Epiri, kishte dhënë më parë dorëheqjen nga posti i tij si kolonel i ushtrisë greke dhe iu bashkua forcave revolucionare të Vorio Epirit. [19] Ushtria vorioepirote arriti në 5000 vetë që në ditët e para të formimit të saj. Bërthama e ushtrisë përbëhej kryesisht nga ish-anëtarë të ushtrisë greke, disa prej të cilëve ishin me prejardhje vendase epirote. Me mbështetjen e njësive të parregullta vullnetare, ajo arriti një fuqi punëtore prej rreth 10,000. [9]

Reagimet

Redakto

Në Greqi

Redakto
 
Harta e Vorio Epirit e paraqitur në Konferencën e Paqes të Parisit të vitit 1919, nga qeveria e përkohshme e mërguar e Vorio Epirit

Ushtria greke vazhdoi me evakuimin e rajonit, por procesi u ngadalësua nga frika se një tërheqje e nxituar mund t'u ofronte mundësinë grupeve të parregullta për të kryer mizori kundër popullsisë civile. [5] [20] Duke qenë se qëndrimi zyrtar i qeverisë greke ndaj kryengritjes ishte ai i neutralitetit të rreptë, [8] Kryeministri Venizelos urdhëroi bllokimin e portit të Sarandës dhe ndaloi një demonstratë në Athinë në favor të kryengritjes. [1]> [8] Megjithatë, nuk mund të vihet në dyshim se qeveria greke simpatizoi kërkesat e vorioepirotëve. Në fakt, e vetmja mënyrë që Venizelos të ndalonte kryengritjen do të kishte qenë shpallja e gjendjes ushtarake në rajon, por ky veprim do të shkaktonte destabilitet të madh politik dhe dorëheqje të mundshme të qeverisë së tij. [21] Madje, partitë opozitare në Greqi e akuzuan Venizelosin se kishte shkuar përtej asaj që kërkohej prej tij për të zbatuar vendimin e Fuqive të Mëdha dhe në vend që thjesht të evakuonte rrethet, ai po ua dorëzonte shqiptarëve dhe po u hiqte epirotëve çdo mjet. rezistencës. [22]

Zhvillimet diplomatike dhe ushtarake

Redakto

Nga ana tjetër, qeveria shqiptare, në pamundësi për të përballuar lëvizjen Vorioepirote, kërkoi që Fuqitë e Mëdha të merrnin masa. Qeveria shqiptare pretendonte se megjithëse ushtria greke po evakuonte rajonin, ajo po zëvendësohej nga luftëtarët guerilë të organizuar nga autoritetet greke. [9] Ndërkohë, më 7 mars 1914, Princi Uilliam i Wied-it mbërriti në Shqipëri dhe urdhëroi menjëherë kolonelin holandez Lodewijk Thomson të negocionte me përfaqësuesit vorioepirote. Thompson u takua me Karapanos më 10 mars dhe propozoi një administratë të kufizuar lokale për Epirin e Veriut nën një guvernator të krishterë, përveç garancive për të drejtat fetare dhe arsimore. Iniciativa e Thompson u hodh poshtë nga pala Vorioepirote. [22]

Më 11 prill, revolucionarët epirotë morën kontrollin e Korçës, por katër ditë më vonë Xhandarmëria shqiptare, e udhëhequr nga oficerët holandezë, e ripushtoi qytetin. Si rezultat, holandezët arrestuan dhe dëbuan peshkopin ortodoks grek Germanos, pasi kishin prova se ai ishte nxitësi kryesor i kryengritjes, si dhe anëtarë të tjerë të këshillit të qytetit. [23] Pas tërheqjes së plotë të ushtrisë greke nga rajoni më 28 prill, në disa lokacione shpërthyen konfliktet midis forcave vorioepirote dhe xhandarëve shqiptarë. [24] [25] Luftimet e ashpra u zhvilluan në rajonin e Cepos, në veri të Gjirokastrës, ku njësitë e xhandarmërisë shqiptare u përpoqën pa sukses të depërtonin drejt jugut, duke u përballur me rezistencën e forcave vorio-epirote. [26] Nga ana tjetër, epirotët arritën të përparonin dhe të merrnin kontrollin e Ersekës dhe avancuan më tej në Frashër dhe Korçë. [27]

Në fillim të majit, autoritetet shqiptare, duke qenë të paaftë për të shtypur lëvizjen në Epirin e Veriut, u bënë të gatshme të nisnin diskutimet me ndërhyrjen e Komisionit Ndërkombëtar. Kështu, Princi William i Wied-it i Shqipërisë i kërkoi Komisionit, i cili përfaqësonte qeverinë shqiptare, të fillonte negociatat. [28] Ky i fundit, për të shmangur një përshkallëzim të madh të konflikteve të armatosura me rezultate katastrofike, vendosi të ndërhyjë. Më 7 maj, Zografos mori një komunikim për të nisur negociatat mbi një bazë të re dhe e pranoi propozimin. Kështu, të nesërmen u urdhërua një armëpushim. [29]

Pasojat

Redakto
 
Foto e negociatave që çuan në Protokollin e Korfuzit.

Përfaqësuesit e të dyja palëve u takuan për negociata në Sarandë, por negociatat përfundimtare u zhvilluan në ishullin e afërt të Korfuzit, Greqi . [30] Më në fund, më 17 maj 1914, përfaqësuesit e Vorio Epirit dhe Shqipërisë nënshkruan një marrëveshje që plotësonte kërkesat kryesore të epirotëve dhe u bë e njohur si Protokolli i Korfuzit . [31] Sipas kësaj marrëveshjeje, Vorio Epiri, i cili përbëhej nga rajonet që rrethonin qytetet e Gjirokastrës dhe të Korçës, do të ishte një pjesë autonome, plotësisht vetëqeverisëse e Shqipërisë nën suzerenitetin e princit shqiptar. [32]

Në përgjithësi, Protokolli njohu karakterin grek të rajonit dhe gjuha greke fitoi një status zyrtar atje, krahas atij shqiptar. [33] [34] Kërkesat kryesore të qeverisë vorioepirote u pranuan. Megjithatë, një sërë çështjesh nuk u miratuan, veçanërisht zgjerimi i zonës në të cilën popullsia greke do të gëzonte arsimin në gjuhën e saj amtare në rajonet përreth Vlorës dhe Durrësit (në Shqipërinë qendrore, në veri të Epirit të Veriut). emërimi i zyrtarëve më të lartë ortodoksë grekë në qytetet kryesore të zonës autonome dhe përjashtimi nga shërbimi ushtarak i popullsisë vendase, edhe në kohë lufte. [31]

Megjithatë, Protokolli nuk u zbatua kurrë për shkak të paqëndrueshmërisë politike në Shqipëri. [35] Më 27 tetor, pas miratimit të Fuqive të Mëdha, ushtria greke hyri sërish në Epirin e Veriut. [36] Qeveria e Përkohshme e Vorio Epirit pushoi zyrtarisht së ekzistuari, duke deklaruar se e kreu misionin e saj. [37]

Në vitin 1916 për shkak të zhvillimeve të Luftës së Parë Botërore, trupat italiane dhe franceze dëbuan ushtrinë greke nga zona. [38] [39] Në vitin 1921 ajo iu dorëzua përfundimisht Shqipërisë, ndërkohë që kryeministri shqiptar njohu një sërë të drejtash të minoritetit grek, të cilat shumë shpejt u shpërfillën. Si rezultat, shumica e shkollave greke u detyruan të mbylleshin dhe arsimi grek lejohej vetëm në zona të caktuara. [40]

Shih edhe

Redakto

Literatura

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ a b Douglas, Dakin (1962). "The Diplomacy of the Great Powers and the Balkan States, 1908–1914". Balkan Studies. 3: 372–374. Marrë më 2010-11-09. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b Pentzopoulos, Dimitri (2002). The Balkan exchange of minorities and its impact on Greece. C. Hurst & Co. Publishers. fq. 28. ISBN 978-1-85065-702-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b in Greek the term autonomos has a dual meaning, it can mean either independent or autonomous.
  4. ^ Boeckh 1996: p. 112
  5. ^ a b Stickney, 1926: p. 45
  6. ^ a b c d Kondis, 1976: p. 124
  7. ^ a b c d e f g Kondis, 1976: p. 123
  8. ^ a b c Stickney, 1926: p. 43
  9. ^ a b c d Stickney, 1926: p. 47
  10. ^ Kondis, 1976: p. 93: "Chimara was the center of an autonomous district consisting of seven villages and its inhabitants had often revolted against the Turks"
  11. ^ Pyrrhus J. Ruches. Albanian historical folksongs, 1716-1943: a survey of oral epic poetry from southern Albania, with original texts. Argonaut, 1967, p. 104.
  12. ^ The Panepirotic Assembly gathered in Argyrokastro has charged us to request that you agree to call the attention of your Governments to the condition created for the Greek Orthodox Christians who have been put in Albania's possession by the declaration of the Powers.
    The populace of Epirus truly believed it had the right to hope that Europe, tearing it away from Greece and stripping it of the freedom it had enjoyed for more than a year, would at least think to safeguard its existence and its ethnic heritage it was able to preserve intact through five centuries of harsh tyranny.
    Such being the new State's composition in being made up of so many heterogeneous elements and without ethnic and religious cohesion, a special organization was required by it to be capable of dispelling misgivings, of safeguarding property, of mediating the aspirations of the now divided and mutually hostile elements and of allowing them to develop in peace and safety.
    Nevertheless, we believe it is impossible for Europe to be ignorant of the fate that awaits the Greek populace it wishes to hand over to Albania—a populace whose number, according even to Ottoman statistics, is greater than 130,000 and which comprises the majority in the areas sacrificed...
    Under these conditions and in the absence of a solution that would suffice to safeguard Epirus, a solution it would have been otherwise easy to discover, the Epirote populace is forced to declare to the Powers that it cannot submit to their decision. It will declare its independence and will struggle for its existence, its traditions and its rights.
  13. ^ Stickney, 1926: p. 42
  14. ^ a b c d e Kondis, 1976: p. 125
  15. ^ Epirotes:
    Gathered in Argyrokastro, the Constituent Assembly of the delegates summoned by the will of the people has declared the formation of the Autonomous State of Northern Epirus, comprising the provinces the Greek Army is forced to abandon...
  16. ^ Sakellariou 1997: p. 380
  17. ^ Kondis, 1976: p. 127
  18. ^ Boeckh 1996: 114
  19. ^ Stickney, 1926: p. 44
  20. ^ Kondis, 1976: p. 129
  21. ^ Kondis, 1976: p. 126
  22. ^ a b Kondis, 1976: p. 128
  23. ^ Kondis Basil, 1976, Greece and Albania, 1908-1914 p. 129-130: "Albanian gendarmerie under the command of Dutch Major Shneller managed to crush the revolt and to restore order. The Dutch, having proof that Metropolitan Germanos was chief instigator of the rising, arrested him and other members of the town council and sent them to Elbasan."
  24. ^ Boeckh, 1996, p. 115
  25. ^ Stickney, 1926: p. 46
  26. ^ Miller, 1966, p. 519
  27. ^ Kondis, 1976: p. 130
  28. ^ Stickney, 1926: p. 49
  29. ^ Kondis, 1976: p. 131
  30. ^ Stickney, 1926, p. 48
  31. ^ a b Stickney, 1926, p. 50
  32. ^ O' Brien, 2008: p. 65-66
  33. ^ editor, Jonathan Stein (2000). The Politics of National Minority Participation in Post-Communist Europe: State-Building, Democracy, and Ethnic Mobilization. Armonk, N.Y.: Sharpe. fq. 171. ISBN 9780765605283. In May 1914, the Great Powers signed the Protocol of Corfu, which recognized the area as Greek {{cite book}}: |last= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ Castellan, Georges (1992). History of the Balkans : from Mohammed the Conqueror to Stalin. Boulder: East European Monographs [u.a.] fq. 385. ISBN 9780880332224. ... the Protocol of Corfu (May 1914) gave a measure of autonomy to the region where the Greek language became the official language together with Albanian. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ Sakellariou, 1997: p. 387
  36. ^ Guy, Nicola (2007). "The Albanian Question in British Policy and the Italian Intervention, August 1914-April 1915". Diplomacy and Statecraft. Taylor and Francis. 18 (1): 109–131. doi:10.1080/09592290601163035. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) "Greek troops crossed the southern Albanian border at the end of October 1914, officially reoccupying all of southern Albania, exclusive of Vlora, and establishing a military administration by 27 October 1914."
  37. ^ Miller, 1966, p. 522
  38. ^ Stickney, 1926, pp. 57–64
  39. ^ Miller, 1966, p. 537
  40. ^ Winnifrith, Tom (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. London: Duckworth. fq. 135. ISBN 0-7156-3201-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shpallja_e_Pavarësisë_së_Epirit_të_Veriut&oldid=2572497"