Wikipedia

Diarreja

(Përcjellë nga Diarrea)
This is the stable version, checked on 15 shkurt 2024. Template changes await review.
Ky artikull ka të bëj me shëndetin dhe mjekësinë prandaj ju lutemi ti kushtoni vëmendje Udhëzimit rreth artikujve të mjekësisë!
Mos aplikoni përmbajtjen e artikullit në ju ose në ndonjë person pa konsultimin e mjekut!


Diarreja, e shkruar gjithashtu diarrea ose diarrhœa në anglisht britanike, është gjendja e të paturit të paktën tre lëvizje të lirshme (kryerjen e nevojës), të lëngshme ose të hollë të zorrëve çdo ditë. [3] Shpesh zgjat për disa ditë dhe mund të rezultojë në dehidrim për shkak të humbjes së lëngjeve. [3] Shenjat e dehidrimit shpesh fillojnë me humbjen e shtrirjes normale të lëkurës dhe sjellje të irrituar. [3] Kjo mund të përparojë në ulje të urinimit, humbje të ngjyrës së lëkurës, rrahje të shpejta të zemrës dhe ulje të reagimit ndërsa bëhet më e rëndë. [3] Jashtëqitjet e lirshme por pa ujë te foshnjat që ushqehen ekskluzivisht me gji, megjithatë, janë normale. [3]

Diarreja
Një mikrograf elektronik i rotavirusit, shkaku i gati 40% të shtrimeve në spital nga diarreja tek fëmijët nën pesë vjeç
SpecialitetSemundja infektive, Gastroenterologjia
SimptomatLëvizjet e lirshme të shpeshta të zorrëve, dehidratim
Shkaktar(ë)Zakonisht infeksion (viral, bakterial, parazitar)
Faktor rrezikuesUshqimi ose uji i kontaminuar
ParandalimiLarja e duarve, Vaksina e Rotavirusit, Gjidhënia
TrajtimiTerapia e rihidrimit oral, Mungesa e zinkut
Shpeshtësia≈2.4 miliard (2015)[1]
Vdekje1.53 milion(2019)[2]
Çfarë është diarreja, si shkaktohet, trajtohet dhe parandalohet
Tabela e stolit të Bristol

Shkaku më i zakonshëm është një infeksion i zorrëve për shkak të një virusi, bakteri ose paraziti - një gjendje e njohur gjithashtu si gastroenterit . [4] Këto infeksione shpesh merren nga ushqimi ose uji që është kontaminuar me feces, ose drejtpërdrejt nga një person tjetër i infektuar. [4] Tre llojet e diarresë janë: diarre ujore me kohëzgjatje të shkurtër, diarre me gjak me kohëzgjatje të shkurtër dhe diarre të vazhdueshme (që zgjat më shumë se dy javë, e cila mund të jetë ose me ujë ose me gjak). [4] Diarreja ujore me kohëzgjatje të shkurtër mund të jetë për shkak të kolerës, megjithëse kjo është e rrallë në botën e zhvilluar. [4] Nëse gjaku është i pranishëm, ai njihet edhe si dizenteri . [4] Një sërë shkaqesh jo-infektive mund të rezultojnë në diarre. [5] Këto përfshijnë intolerancën ndaj laktozës, sindromën e zorrës së irrituar, ndjeshmërinë ndaj glutenit jo-celiake, sëmundjen celiac, sëmundjet inflamatore të zorrëve si koliti ulceroz, hipertiroidizmin, diarrenë e acideve biliare dhe një sërë ilaçesh. [5] [6] [7] Në shumicën e rasteve, testi i jashtëqitjes për të konfirmuar shkakun e saktë nuk kërkohen. [8]

Diarreja mund të parandalohet duke përmirësuar kanalizimet, ujë të pijshëm të pastër dhe larje duarsh me sapun. [9] Rekomandohet gjithashtu ushqyerja me gji për të paktën gjashtë muaj dhe vaksinimi kundër rotavirusit . [9] Zgjidhja e rehidrimit oral (ORS) - ujë i pastër me sasi modeste kripërash dhe sheqeri - është trajtimi i zgjedhur. [9] Rekomandohen gjithashtu tableta zinku . [9] Këto trajtime janë vlerësuar se kanë shpëtuar 50 milionë fëmijë në 25 vitet e fundit. [10] Kur njerëzit kanë diarre rekomandohet që ata të vazhdojnë të hanë ushqim të shëndetshëm dhe foshnjat të vazhdojnë të ushqehen me gji. [9] Nëse ORS komerciale nuk disponohet, mund të përdoren zgjidhje shtëpiake. [11] Në ata me dehidrim të rëndë, mund të nevojiten lëngje intravenoze . [9] Megjithatë, shumica e rasteve mund të menaxhohen mirë me lëngje nga goja. [12] Antibiotikët, megjithëse përdoren rrallë, mund të rekomandohen në disa raste si ata që kanë diarre të përgjakshme dhe temperaturë të lartë, ata me diarre të rëndë pas udhëtimit dhe ata që rritin baktere ose parazitë të veçantë në jashtëqitjen e tyre. [13] Loperamidi mund të ndihmojë në uljen e numrit të lëvizjeve të zorrëve, por nuk rekomandohet te ata me sëmundje të rëndë. [13]

Rreth 1.7 deri në 5 miliardë raste të diarresë ndodhin në vit. [14] [15] [16] Është më e zakonshme në vendet në zhvillim, ku fëmijët e vegjël marrin diarre mesatarisht tre herë në vit. [14] Vdekjet totale nga diarrea vlerësohen në 1.53 milion në 2019-në rënie nga 2.9 milion në 1990. Në vitin 2012, ishte shkaku i dytë më i zakonshëm i vdekjeve te fëmijët nën pesë vjeç (0.76 milionë ose 11%). [14] [17] Episodet e shpeshta të diarresë janë gjithashtu një shkak i zakonshëm i kequshqyerjes dhe shkaku më i zakonshëm tek ata më të rinj se pesë vjeç. [14] Probleme të tjera afatgjata që mund të rezultojnë përfshijnë ngecjen e rritjes dhe zhvillimin e dobët intelektual. [17]

Terminologjia

Redakto

Fjala diarre vjen nga greqishtja e lashtë διάρροια nga διά "përmes" dhe ῥέω rheo "rrjedhë".

Përkufizimi

Redakto

Diarreja përkufizohet nga Organizata Botërore e Shëndetësisë si të paturit e tre ose më shumë jashtëqitje të lirshme ose të lëngshme në ditë, ose si jashtëqitje më shumë se sa është normale për atë person.

Diarreja akute përkufizohet si një shkarkim anormalisht i shpeshtë i lëndës fekale gjysmë të ngurtë ose të lëngshme nga zorrët, që zgjat më pak se 14 ditë, nga Organizata Botërore e Gastroenterologjisë . [18] Diarreja akute që është ujore mund të njihet si AWD (Diarre akute me ujë.) [19]

Sekretore

Redakto

Diarre sekretore do të thotë se ka një rritje të sekretimit aktiv, ose ka një frenim të përthithjes. Ka pak ose aspak dëmtime strukturore. Shkaku më i zakonshëm i këtij lloji të diarresë është toksina e kolerës që stimulon sekretimin e anioneve, veçanërisht të joneve të klorurit (Cl – ). Prandaj, për të ruajtur një ekuilibër të ngarkesës në traktin gastrointestinal, natriumi (Na + ) bartet me të, së bashku me ujin. Në këtë lloj diarreje sekretimi i lëngjeve të zorrëve është izotonik me plazmën edhe gjatë agjërimit. [20] [21] Vazhdon edhe kur nuk ka marrje ushqimi nga goja.

Osmotike

Redakto

Diarreja osmotike ndodh kur shumë ujë tërhiqet në zorrët. Nëse një person pi solucione me sheqer të tepërt ose kripë të tepërt, këto mund të tërheqin ujë nga trupi në zorrë dhe të shkaktojnë diarre osmotike. [22] [23] Diarreja osmotike mund të rezultojë gjithashtu nga keq tretja, p.sh. sëmundja e pankreasit ose sëmundja celiac, në të cilën lëndët ushqyese lihen në lumen për të tërhequr ujin. Ose mund të shkaktohet nga laksativët osmotikë (të cilët punojnë për të lehtësuar kapsllëkun duke tërhequr ujin në zorrët). Tek individët e shëndetshëm, shumë magnez ose vitaminë C ose laktozë e patretur mund të prodhojnë diarre osmotike dhe distension të zorrëve. Një person që ka intolerancë ndaj laktozës mund të ketë vështirësi në thithjen e laktozës pas një konsumi jashtëzakonisht të lartë të produkteve të qumështit. Në personat që kanë keqpërthithje të fruktozës, marrja e tepërt e fruktozës mund të shkaktojë gjithashtu diarre. Ushqimet me fruktozë të lartë që gjithashtu kanë një përmbajtje të lartë glukoze janë më të absorbueshme dhe më pak të ngjarë të shkaktojnë diarre. Alkoolet e sheqerit si sorbitoli (shpesh gjenden në ushqimet pa sheqer) janë të vështira për t'u absorbuar nga trupi dhe, në sasi të mëdha, mund të çojnë në diarre osmotike. [24] Në shumicën e këtyre rasteve, diarreja osmotike ndalet kur ndërpritet agjenti ofendues, p.sh. qumështi ose sorbitoli.

Eksudative

Redakto

Diarreja eksudative ndodh me praninë e gjakut dhe qelbit në jashtëqitje. Kjo ndodh me sëmundjet inflamatore të zorrëve, të tilla si sëmundja e Crohn ose koliti ulceroz, dhe infeksione të tjera të rënda si E. coli ose forma të tjera të helmimit nga ushqimi. [25]

Inflamator

Redakto

Diarreja inflamatore ndodh kur ka dëmtim të rreshtimit të mukozës ose kufirit të furçës, gjë që çon në një humbje pasive të lëngjeve të pasura me proteina dhe një ulje të aftësisë për të absorbuar këto lëngje të humbura. Karakteristikat e të tre llojeve të tjera të diarresë mund të gjenden në këtë lloj diarreje. [26] Mund të shkaktohet nga infeksione bakteriale, infeksione virale, infeksione parazitare ose probleme autoimune siç janë sëmundjet inflamatore të zorrëve. Mund të shkaktohet edhe nga tuberkulozi, kanceri i zorrës së trashë dhe enteriti. [27]

Dizenteria

Redakto

Nëse ka gjak të dukshëm në jashtëqitje, ajo njihet edhe si dizenteri . Gjaku është një gjurmë e një pushtimi të indeve të zorrëve. Dizenteria është një simptomë e, ndër të tjera, Shigella, Entamoeba histolytica dhe Salmonella . [28]

Efektet shëndetësore

Redakto

Sëmundja diarreike mund të ketë një ndikim negativ si në aftësinë fizike ashtu edhe në zhvillimin mendor. "Kequshqyerja e hershme e fëmijërisë që rezulton nga çdo shkak redukton aftësinë fizike dhe produktivitetin e punës tek të rriturit," [29] dhe diarreja është një shkak kryesor i kequshqyerjes së fëmijërisë. [30] Më tej, provat sugjerojnë se sëmundja e diarresë ka ndikime të rëndësishme në zhvillimin mendor dhe shëndetin; Është treguar se, edhe kur kontrollohej infeksioni me helminth dhe ushqyerja me gji të hershme, fëmijët që kishin përjetuar diarre të rëndë kishin rezultate dukshëm më të ulëta në një seri testesh inteligjence. [29] [31]

Diarreja mund të shkaktojë çekuilibër të elektroliteve, dëmtim të veshkave, dehidrim dhe përgjigje të dëmtuara të sistemit imunitar . Kur administrohen medikamente nga goja, efikasiteti i barit është të prodhojë një efekt terapeutik dhe mungesa e këtij efekti mund të jetë për shkak të udhëtimit shumë të shpejtë të ilaçit nëpër sistemin tretës, duke kufizuar kohën që mund të përthithet. Klinikët përpiqen të trajtojnë diarretë duke reduktuar dozën e ilaçeve, duke ndryshuar orarin e dozimit, duke ndërprerë ilaçin dhe duke rihidratuar. Ndërhyrjet për të kontrolluar diarrenë shpesh nuk janë efektive. Diarreja mund të ketë një efekt të thellë në cilësinë e jetës, sepse mospërmbajtja fekale është një nga faktorët kryesorë për vendosjen e të moshuarve në ambiente të kujdesit afatgjatë (shtëpi pleqsh). [32]

Shkaqet

Redakto
 
Diagrami i traktit gastrointestinal të njeriut

Në fazat e fundit të tretjes së njeriut, materialet e gëlltitura përmbyten me ujë dhe lëngje tretëse si acidi gastrik, biliare dhe enzimat tretëse në mënyrë që ato të zbërthehen në përbërësit e tyre ushqyes, të cilët më pas përthithen në qarkullimin e gjakut nëpërmjet traktit të zorrëve .zorrën e hollë. Përpara defekimit, zorra e trashë rithith ujin dhe tretësit e tjerë tretës në mbetjet në mënyrë që të ruajë hidratimin e duhur dhe ekuilibrin e përgjithshëm. [33] Diarreja ndodh kur zorra e trashë parandalohet, për ndonjë numër arsyesh, të thithë mjaftueshëm ujin ose lëngjet e tjera tretëse nga materia fekale, duke rezultuar në një lëvizje të lëngshme ose "të lirshme" të zorrëve. [34]

Diarreja akute është më së shpeshti për shkak të gastroenteritit viral me rotavirus, i cili përbën 40% të rasteve tek fëmijët nën pesë vjeç. [35] Tek udhëtarët, megjithatë, mbizotërojnë infeksionet bakteriale . [36] Toksina të ndryshme si helmimi nga kërpudhat dhe ilaçet mund të shkaktojnë gjithashtu diarre akute.

Diarreja kronike mund të jetë pjesë e paraqitjes së një sërë gjendjesh mjekësore kronike që prekin zorrët. Shkaqet e zakonshme përfshijnë kolitin ulceroz, sëmundjen e Crohn-it, kolitin mikroskopik, sëmundjen celiac, sindromën e zorrës së irrituar dhe keqpërthithjen e acidit biliar . [37]

Infeksionet

Redakto

Ka shumë shkaqe të diarresë infektive, të cilat përfshijnë viruset, bakteret dhe parazitët. [38] Diarreja infektive shpesh quhet gastroenterit . [39] Norovirusi është shkaku më i zakonshëm i diarresë virale tek të rriturit, [40] por rotavirusi është shkaku më i zakonshëm tek fëmijët nën pesë vjeç. [41] Adenoviruset 40 dhe 41, [42] dhe astroviruset shkaktojnë një numër të konsiderueshëm infeksionesh. [43] Escherichia coli që prodhon shiga-toksina, si E coli o157:h7, janë shkaku më i zakonshëm i diarresë së përgjakshme infektive në Shtetet e Bashkuara. [44]

Campylobacter spp. janë një shkak i zakonshëm i diarresë bakteriale, por infeksionet nga Salmonella spp. , Shigella spp. dhe disa shtame të Escherichia coli janë gjithashtu një shkak i shpeshtë. [45]

Tek të moshuarit, veçanërisht ata që janë trajtuar me antibiotikë për infeksione të palidhura, një toksinë e prodhuar nga Clostridioides difficile shpesh shkakton diarre të rëndë. [46]

Parazitët, veçanërisht protozoarët p.sh., Cryptosporidium spp. , Giardia spp. , Entamoeba histolytica, Blastocystis spp. , Cyclospora cayetanensis, janë shpesh shkaku i diarresë që përfshin infeksion kronik. Agjenti antiparazitar me spektër të gjerë nitazoxanide ka treguar efikasitet kundër shumë parazitëve që shkaktojnë diarre. [47]

Agjentë të tjerë infektivë, të tillë si parazitët ose toksinat bakteriale, mund të përkeqësojnë simptomat. [48] Në kushtet sanitare të jetesës ku ka ushqim të bollshëm dhe furnizim me ujë të pastër, një person përndryshe i shëndetshëm zakonisht shërohet nga infeksionet virale brenda pak ditësh. Megjithatë, për individët e sëmurë ose të kequshqyer, diarreja mund të çojë në dehidrim të rëndë dhe mund të bëhet kërcënuese për jetën. [49]

Higjiena

Redakto
 
Varfëria shpesh çon në kushte johigjienike të jetesës, si në këtë komunitet në Himalajet Indiane. Kushtet e tilla nxisin tkurrjen e sëmundjeve diarreike, si pasojë e higjienës dhe higjienës së keqe.

Defekimi i hapur është shkaku kryesor i diarresë infektive që çon në vdekje. [50]

Varfëria është një tregues i mirë i shkallës së diarresë infektive në një popullatë. Kjo shoqatë nuk buron nga vetë varfëria, por nga kushtet në të cilat jetojnë njerëzit e varfër. Mungesa e burimeve të caktuara rrezikon aftësinë e të varfërve për t'u mbrojtur kundër diarresë infektive. “Varfëria lidhet me strehimin e varfër, turmën, dyshemetë e papastërta, mungesën e aksesit në ujë të pastër ose me asgjësimin sanitar të mbetjeve fekale ( sanitare ), bashkëjetesën me kafshët shtëpiake që mund të bartin patogjenë njerëzorë dhe mungesën e ruajtjes në frigorifer për ushqim, të gjitha. nga të cilat rrisin shpeshtësinë e diarresë ... Varfëria gjithashtu kufizon aftësinë për të ofruar dieta të balancuara të përshtatshme për moshën, ose për të modifikuar dietat kur diarreja zhvillohet në mënyrë që të zbuten dhe riparohen humbjet e lëndëve ushqyese. Ndikimi përkeqësohet nga mungesa e kujdesit mjekësor adekuat, të disponueshëm dhe të përballueshëm.” [51]

Një nga shkaqet më të zakonshme të diarresë infektive është mungesa e ujit të pastër. Shpesh, asgjësimi jo i duhur i fekaleve çon në ndotjen e ujërave nëntokësore. Kjo mund të çojë në një infeksion të përhapur midis një popullate, veçanërisht në mungesë të filtrimit ose pastrimit të ujit. Feçet e njeriut përmbajnë një shumëllojshmëri të patogjenëve potencialisht të dëmshëm për njerëzit. [52]

Të ushqyerit

Redakto

Ushqimi i duhur është i rëndësishëm për shëndetin dhe funksionimin, duke përfshirë parandalimin e diarresë infektive. Është veçanërisht e rëndësishme për fëmijët e vegjël që nuk kanë një sistem imunitar plotësisht të zhvilluar. Mungesa e zinkut, një gjendje që shpesh gjendet tek fëmijët në vendet në zhvillim, edhe në raste të lehta, mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në zhvillimin dhe funksionimin e duhur të sistemit imunitar të njeriut. [53] [54] Në të vërtetë, kjo marrëdhënie midis mungesës së zinkut dhe funksionit të reduktuar imunitar korrespondon me një ashpërsi të shtuar të diarresë infektive. Fëmijët që kanë ulur nivelet e zinkut kanë një numër më të madh të rasteve të diarresë, diarresë së rëndë dhe diarresë të shoqëruar me temperaturë. [55] Në mënyrë të ngjashme, mungesa e vitaminës A mund të shkaktojë një rritje të ashpërsisë së episodeve të diarresë. Megjithatë, ka disa mospërputhje kur bëhet fjalë për ndikimin e mungesës së vitaminës A në shkallën e sëmundjes. Ndërsa disa argumentojnë se nuk ekziston një lidhje midis shkallës së sëmundjes dhe statusit të vitaminës A, [56] të tjerë sugjerojnë një rritje në shkallën e lidhur me mungesën. [57] Duke pasur parasysh që vlerësimet sugjerojnë se 127 milionë fëmijë parashkollorë në mbarë botën kanë mungesë të vitaminës A, kjo popullatë ka potencial për rritjen e rrezikut të tkurrjes së sëmundjes. [58]

Malabsorbimi

Redakto

Malabsorbimi është paaftësia për të përthithur plotësisht ushqimin, kryesisht nga çrregullimet në zorrën e hollë, por edhe për shkak të keqtretjes nga sëmundjet e pankreasit .

Shkaqet përfshijnë:

Sëmundja inflamatore e zorrëve

Redakto

Dy llojet e mbivendosura këtu janë me origjinë të panjohur:

  • Koliti ulceroz karakterizohet nga diarre kronike me gjak dhe inflamacioni më së shumti prek kolonin distal afër rektumit .
  • Sëmundja e Crohn-it zakonisht prek segmente mjaft të përcaktuara të zorrëve në zorrën e trashë dhe shpesh prek fundin e zorrës së hollë.

Sindromi i zorrës së irrituar

Redakto

Një tjetër shkak i mundshëm i diarresë është sindroma e zorrës së irrituar (IBS), e cila zakonisht shfaqet me shqetësime abdominale që lehtësohen nga jashtëqitja dhe jashtëqitja e pazakontë (diarre ose kapsllëk ) për të paktën tre ditë në javë gjatë tre muajve të mëparshëm. [59] Simptomat e IBS mbizotëruese nga diarreja mund të menaxhohen përmes një kombinimi të ndryshimeve dietike, suplementeve të fibrave të tretshme dhe medikamenteve të tilla si loperamidi ose kodeina . Rreth 30% e pacientëve me IBS mbizotëruese nga diarreja kanë keqpërthithje të acidit biliar të diagnostikuar me një test anormal SeHCAT . [60]

Sëmundje të tjera

Redakto

Diarreja mund të shkaktohet nga sëmundje dhe kushte të tjera, përkatësisht:

Medikamente

Redakto

Mbi 700 medikamente, të tilla si penicilina, dihet se shkaktojnë diarre. [63] [64] Klasat e medikamenteve që dihet se shkaktojnë diarre janë laksativët, antacidët, medikamentet për djegien e stomakut, antibiotikët, ilaçet anti-neoplazike, anti-inflamatorët si dhe shumë suplemente dietike. [65]

Patofiziologjia

Redakto
Transportuesit e joneve të shënjestruar nga infeksionet enterike [66]
Funksioni Transportues
Absorbimi NHE, SGLT1, ENaC, DRA
Sekrecioni CaCC, NKCC1, CFTR
Absorbimi dhe sekretimi ATPaza e natriumit të kaliumit

Evolucioni

Redakto

Sipas dy studiuesve, Nesse dhe Williams, diarreja mund të funksionojë si një mekanizëm mbrojtës i evoluar i dëbimit. Si rezultat, nëse ndalohet, mund të ketë një vonesë në rikuperim. [67] Ata citojnë në mbështetje të këtij argumenti një hulumtim të botuar në 1973 që zbuloi se trajtimi i Shigella me ilaçin kundër diarresë (Co-phenotrope, Lomotil ) i bënte njerëzit të qëndronin me ethe dy herë më shumë se ata që nuk trajtoheshin aq shumë. Vërtet vetë studiuesit vunë re se: "Lomotil mund të jetë kundërindikuar në shigelozë. Diarreja mund të përfaqësojë një mekanizëm mbrojtës". [68]

Qasja diagnostike

Redakto

Llojet e mëposhtme të diarresë mund të tregojnë se nevojitet një hetim i mëtejshëm:

  • Tek foshnjat
  • Diarre e moderuar ose e rëndë tek fëmijët e vegjël
  • Të lidhura me gjakun
  • Vazhdon për më shumë se dy ditë
  • Dhimbje abdominale jo ngërçe, ethe, humbje peshe, etj.
  • Në udhëtarët
  • Në trajtuesit e ushqimit, për shkak të potencialit për të infektuar të tjerët;
  • Në institucione të tilla si spitale, qendra të kujdesit për fëmijë, ose shtëpi geriatrike dhe shërimi.

Një pikë e ashpërsisë përdoret për të ndihmuar diagnostikimin tek fëmijët. [69]

Kur diarreja zgjat më shumë se katër javë, mund të rekomandohen një sërë testesh të mëtejshme duke përfshirë: [70]

Një udhëzues i vitit 2019 rekomandoi që testimi për vezët dhe parazitët ishte i nevojshëm vetëm tek njerëzit që janë në rrezik të lartë, megjithëse ata rekomandojnë testimin rutinë për giardia . [71] Shkalla e sedimentimit të eritrociteve (ESR) dhe proteina C-reaktive (CRP) nuk u rekomanduan. [71]

Epidemiologjia

Redakto
 
Vdekjet për shkak të sëmundjeve diarreike për një milion njerëz në 2012
  0–2
  3–10
  11–18
  19–30
  31–46
  47–80
  81–221
  222–450
  451–606
  607–1799
 
Viti i jetës i përshtatur me aftësinë e kufizuar për diarre për 100,000 banorë në vitin 2004 [72]
  pa të dhëna
  < 500
  500–1000
  1000–1500
  1500–2000
  2000–2500
  2500–3000
  3000–3500
  3500–4000
  4000–4500
  4500–5000
  5000–6000
  > 6000

Në mbarë botën në vitin 2004, ndodhën afërsisht 2.5 miliardë raste diarreje, e cila rezultoi në 1.5 milion vdekje në mesin e fëmijëve nën moshën pesë vjeç. [73] Më shumë se gjysma e tyre ishin në Afrikë dhe Azinë Jugore. [73] Kjo është më e ulët nga një shkallë vdekjeje prej 4.5 milionë në 1980 për gastroenterit. [74] Diarreja mbetet shkaku i dytë kryesor i vdekshmërisë foshnjore (16%) pas pneumonisë (17%) në këtë grupmoshë. [73]

Shumica e rasteve të tilla ndodhin në botën në zhvillim, me mbi gjysmën e rasteve të regjistruara të diarresë në fëmijëri që ndodhin në Afrikë dhe Azi, përkatësisht me 696 milionë dhe 1.2 miliardë raste, krahasuar me vetëm 480 milionë në pjesën tjetër të botës. [75]

Diarreja infektive rezultoi në rreth 0.7 milionë vdekje te fëmijët nën pesë vjeç në vitin 2011 dhe 250 milionë ditë të humbura në shkollë. [76] [77] Në Amerikë, sëmundja e diarresë përbën një total prej 10% të vdekjeve tek fëmijët e moshës 1-59 muajsh, ndërsa në Azinë Juglindore, ajo përbën 31.3% të vdekjeve. [78] Është vlerësuar se rreth 21% e vdekshmërisë së fëmijëve në vendet në zhvillim janë për shkak të sëmundjes diarreike. [79]

Parandalimi

Redakto

Higjiena

Redakto

Studime të shumta kanë treguar se përmirësimet në ujin e pijshëm dhe kanalizimet çojnë në uljen e rrezikut të diarresë. [80] Përmirësime të tilla mund të përfshijnë për shembull përdorimin e filtrave të ujit, sigurimin e tubacioneve të cilësisë së lartë të ujit dhe lidhjeve të kanalizimeve . [80]

Në institucione, komunitete dhe familje, ndërhyrjet që promovojnë larjen e duarve me sapun çojnë në ulje të ndjeshme të incidencës së diarresë. [81] E njëjta gjë vlen edhe për parandalimin e jashtëqitjes së hapur në nivel të komunitetit dhe sigurimin e aksesit në përmirësimin e kanalizimeve . [82] [83] Kjo përfshin përdorimin e tualeteve dhe zbatimin e të gjithë zinxhirit sanitar të lidhur me tualetet (mbledhja, transporti, asgjësimi ose ripërdorimi i jashtëqitjeve njerëzore ).

Ka prova të kufizuara që asgjësimi i sigurt i feçeve të fëmijëve ose të rriturve mund të parandalojë sëmundjen diarreike. [84] [85]

Larja e duarve

Redakto

Teknikat bazë të higjienës mund të kenë një efekt të thellë në transmetimin e sëmundjes diarreike. Zbatimi i larjes së duarve duke përdorur sapun dhe ujë, për shembull, është treguar në mënyrë eksperimentale se redukton incidencën e sëmundjeve me afërsisht 30-48%. [86] [87] [88] Megjithatë, larja e duarve në vendet në zhvillim rrezikohet nga varfëria, siç pranohet nga CDC : "Larja e duarve është pjesë përbërëse e parandalimit të sëmundjeve në të gjitha pjesët e botës; megjithatë, aksesi në sapun dhe ujë është i kufizuar në një numër vendesh më pak të zhvilluara. Mungesa e aksesit është një nga sfidat e shumta për higjienën e duhur në vendet më pak të zhvilluara." Zgjidhjet për këtë pengesë kërkojnë zbatimin e programeve arsimore që inkurajojnë sjelljet sanitare. [89]

Uji

Redakto

Duke pasur parasysh se ndotja e ujit është një mjet kryesor për transmetimin e sëmundjes diarreike, përpjekjet për të siguruar furnizim me ujë të pastër dhe kanalizime të përmirësuara kanë potencialin të ulin në mënyrë dramatike shkallën e incidencës së sëmundjes. Në fakt, është propozuar që ne mund të presim një ulje prej 88% të vdekshmërisë së fëmijëve që rezulton nga sëmundjet diarreike si rezultat i përmirësimit të kanalizimeve dhe higjienës së ujit. [90] [91] Në mënyrë të ngjashme, një meta-analizë e studimeve të shumta mbi përmirësimin e furnizimit me ujë dhe kanalizimeve tregon një reduktim 22-27% në incidencën e sëmundjes dhe një reduktim 21-30% në shkallën e vdekshmërisë të lidhur me sëmundjen diarreike. [92]

Trajtimi me klor i ujit, për shembull, është treguar se zvogëlon rrezikun e sëmundjes diarreike dhe ndotjen e ujit të ruajtur me patogjenë diarreike. [93]

Vaksinimi

Redakto

Imunizimi kundër patogjenëve që shkaktojnë sëmundjen diarreike është një strategji parandaluese e zbatueshme, megjithatë kërkon caktimin e patogjenëve të caktuar për vaksinim. Në rastin e Rotavirusit, i cili ishte përgjegjës për rreth 6% të episodeve të diarresë dhe 20% të vdekjeve nga sëmundjet diarreike te fëmijët e vendeve në zhvillim, përdorimi i një vaksine Rotavirus në sprovat në vitin 1985 solli një rënie të lehtë (2-3%) në incidenca totale e sëmundjes diarreike, ndërkohë që ul vdekshmërinë e përgjithshme me 6-10%. Në mënyrë të ngjashme, një vaksinë kundër kolerës tregoi një reduktim të fortë të sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë, megjithëse ndikimi i përgjithshëm i vaksinimit ishte minimal pasi kolera nuk është një nga patogjenët kryesorë shkaktarë të sëmundjes diarreike. [94] Që nga kjo kohë, janë zhvilluar vaksina më efektive që kanë potencialin për të shpëtuar mijëra jetë në vendet në zhvillim, duke ulur koston e përgjithshme të trajtimit dhe kostot për shoqërinë. [95] [96]

Vaksina e Rotavirusit ul shkallët e diarresë në një popullatë. [97] [98] Vaksinat e reja kundër rotavirusit, Shigellës, Escherichia coli Enterotoksigjene (ETEC) dhe kolerës janë në zhvillim e sipër, si dhe shkaqe të tjera të diarresë infektive.[ Nevojitet një citim mjekësor ]

Të ushqyerit

Redakto

Mangësitë dietike në vendet në zhvillim mund të luftohen duke promovuar praktika më të mira të të ushqyerit. Plotësimi i zinkut rezultoi i suksesshëm duke treguar një rënie të konsiderueshme në incidencën e sëmundjes diarreike në krahasim me një grup kontrolli. [99] [100] Shumica e literaturës sugjeron se suplementet e vitaminës A janë të dobishme në reduktimin e incidencës së sëmundjes. [101] Zhvillimi i një strategjie suplementimi duhet të marrë parasysh faktin se suplementimi i vitaminës A ishte më pak efektiv në reduktimin e incidencës së diarresë në krahasim me suplementet e vitaminës A dhe zinkut, dhe se strategjia e fundit u vlerësua të ishte dukshëm më e efektshme në kosto. [102]

Ushqyerja me gji

Redakto

Praktikat e ushqyerjes me gji janë treguar të kenë një efekt dramatik në incidencën e sëmundjeve diarreike në popullatat e varfra. Studimet në një numër vendesh në zhvillim kanë treguar se ata që marrin ushqyerje ekskluzive me gji gjatë 6 muajve të tyre të parë të jetës janë më të mbrojtur nga infeksionet me sëmundjet diarreike. [103] Një studim në Brazil zbuloi se foshnjat që nuk ushqeheshin me gji kishin 14 herë më shumë gjasa të vdisnin nga diarreja sesa foshnjat që ushqeheshin ekskluzivisht me gji. [104] Ushqyerja ekskluzive me gji rekomandohet aktualisht për gjashtë muajt e parë të jetës së një foshnje nga OBSH, [105] [106] me ushqyerjen e vazhdueshme me gji deri të paktën dy vjeç. [106]

Të tjerët

Redakto

Probiotikët ulin rrezikun e diarresë tek ata që marrin antibiotikë . [107] Spërkatja me insekticid mund të zvogëlojë numrin e mizave dhe rrezikun e diarresë tek fëmijët në një mjedis ku ka ndryshime sezonale në numrin e mizave gjatë gjithë vitit. [108]

Menaxhimi

Redakto

Në shumë raste të diarresë, zëvendësimi i lëngjeve dhe kripërave të humbura është i vetmi trajtim i nevojshëm. Kjo zakonisht bëhet nga goja – terapia e rehidrimit oral – ose, në raste të rënda, intravenoze . [109] Kufizimet dietike si dieta BRAT nuk rekomandohen më. [110] Hulumtimet nuk e mbështesin kufizimin e qumështit tek fëmijët pasi kjo nuk ka efekt në kohëzgjatjen e diarresë. [111] Përkundrazi, OBSH rekomandon që fëmijët me diarre të vazhdojnë të hanë pasi lëndët ushqyese të mjaftueshme zakonisht thithen ende për të mbështetur rritjen e vazhdueshme dhe shtimin e peshës, dhe se vazhdimi i të ngrënit gjithashtu përshpejton rikuperimin e funksionimit normal të zorrëve. [112] CDC rekomandon që fëmijët dhe të rriturit me kolerë gjithashtu të vazhdojnë të hanë. [113] Nuk ka prova se riushqyerja e hershme tek fëmijët mund të shkaktojë një rritje të përdorimit të papërshtatshëm të lëngjeve intravenoze, episode të të vjellave dhe rrezik për të pasur diarre të vazhdueshme. [114]

Medikamente të tilla si loperamide (Imodium) dhe subsalicilate bismut mund të jenë të dobishme; megjithatë ato mund të jenë kundërindikuar në situata të caktuara. [115]

Lëngjet

Redakto
 
Një person që konsumon tretësirë rehidrimi oral

Zgjidhja e rihidrimit oral (ORS) (një ujë pak i ëmbëlsuar dhe i kripur) mund të përdoret për të parandaluar dehidratimin. Mund të jepen zgjidhje standarde shtëpiake si uji i kripur i orizit, pijet e kripura me kos, supat me perime dhe pula me kripë. Zgjidhjet shtëpiake si uji në të cilin janë gatuar drithërat, supa e pakripur, uji i arrës së kokosit jeshil, çaji i dobët (i pa ëmbëlsuar) dhe lëngjet e frutave të freskëta pa sheqer mund të kenë nga gjysmë lugë çaji në lugë të plotë kripë (nga një e gjysmë deri në tre gram) të shtuar për litër. Uji i pastër mund të jetë gjithashtu një nga disa lëngje të dhëna. [116]

Ka zgjidhje komerciale si Pedialyte, dhe agjencitë e ndihmës si UNICEF shpërndajnë gjerësisht pako me kripëra dhe sheqer. Një botim i OBSH-së për mjekët rekomandon një ORS të bërë në shtëpi që përbëhet nga një litër ujë me një lugë çaji kripë (3 gram) dhe dy lugë gjelle sheqer (18 gram) të shtuara [116] (përafërsisht "shija e lotëve" [117] ). Projekti i Rehidrimit rekomandon shtimin e së njëjtës sasi sheqeri, por vetëm gjysmë luge çaji kripë, duke deklaruar se kjo qasje më e holluar është më pak e rrezikshme me shumë pak humbje të efektivitetit. [118] Të dy pajtohen se pijet me shumë sheqer ose kripë mund ta përkeqësojnë dehidratimin. [116] [118]

Sasi të përshtatshme të zinkut dhe kaliumit shtesë duhet të shtohen nëse ka. Por disponueshmëria e këtyre nuk duhet të vonojë rihidratimin. Siç thekson OBSH, gjëja më e rëndësishme është të fillohet parandalimi i dehidrimit sa më shpejt që të jetë e mundur. [119] Në një shembull tjetër të ORS të shpejtë që shpreson të parandalojë dehidratimin, CDC rekomandon për trajtimin e kolerës vazhdimin e dhënies së Solucionit të Rehidrimit Oral gjatë udhëtimit për në trajtim mjekësor. [120]

Të vjellat ndodhin shpesh gjatë orëve të para ose dy të trajtimit me ORS, veçanërisht nëse një fëmijë e pi tretësirën shumë shpejt, por kjo rrallë parandalon rihidratimin e suksesshëm pasi pjesa më e madhe e lëngut është ende e zhytur. OBSH rekomandon që nëse një fëmijë vjell, të prisni pesë ose dhjetë minuta dhe më pas të filloni të jepni përsëri tretësirën më ngadalë. [121]

Pijet veçanërisht të larta në sheqerna të thjeshta, të tilla si pijet joalkoolike dhe lëngjet e frutave, nuk rekomandohen te fëmijët nën pesë vjeç, pasi ato mund të rrisin dehidratimin. Një zgjidhje shumë e pasur në zorrë nxjerr ujë nga pjesa tjetër e trupit, njësoj sikur personi të pinte ujë deti. [122] [123] Uji i thjeshtë mund të përdoret nëse preparate më specifike dhe efektive ORT nuk janë të disponueshme ose nuk janë të shijshme. [123] Për më tepër, një përzierje e ujit të thjeshtë dhe pijeve ndoshta shumë të pasura me sheqer dhe kripë mund t'i jepet në mënyrë alternative të njëjtit person, me synimin për të siguruar një sasi mesatare të natriumit në përgjithësi. [122] Një tub nazogastrik mund të përdoret tek fëmijët e vegjël për të dhënë lëngje nëse është e nevojshme. [124]

Duke ngrënë

Redakto

OBSH rekomandon që një fëmijë me diarre të vazhdojë të ushqehet. Ushqimi i vazhdueshëm përshpejton rikuperimin e funksionit normal të zorrëve. Në të kundërt, fëmijët, ushqimi i të cilëve është i kufizuar, kanë diarre me kohëzgjatje më të gjatë dhe e rikuperojnë më ngadalë funksionin e zorrëve. OBSH-ja thekson " Asnjëherë nuk duhet të ndalohet ushqimi dhe ushqimet e zakonshme të fëmijës nuk duhet të hollohen. Ushqyerja me gji duhet të vazhdojë gjithmonë ". [125] Në shembullin specifik të kolerës, CDC bën të njëjtin rekomandim. [126] Foshnjat që ushqehen me gji me diarre shpesh zgjedhin të ushqehen me gji më shumë dhe duhet të inkurajohen ta bëjnë këtë. [125] Tek fëmijët e vegjël që nuk ushqehen me gji dhe jetojnë në botën e zhvilluar, një dietë pa laktozë mund të jetë e dobishme për të përshpejtuar shërimin. [127] Ngrënia e ushqimit që përmban fibra mund të ndihmojë. [128]

Medikamente

Redakto

Agjentët antidiarreal mund të klasifikohen në katër grupe të ndryshme: antilëvizës, antisekretues, adsorbues dhe anti-infektiv. [129] Ndërsa antibiotikët janë të dobishëm në disa lloje të diarresë akute, ata zakonisht nuk përdoren përveç në situata specifike. [130] [131] Ka shqetësime se antibiotikët mund të rrisin rrezikun e sindromës hemolitike uremike te njerëzit e infektuar me Escherichia coli O157:H7 . [132] Në vendet me burime të varfra, trajtimi me antibiotikë mund të jetë i dobishëm. [131] Megjithatë, disa baktere po zhvillojnë rezistencë ndaj antibiotikëve, veçanërisht Shigella . [133] Antibiotikët gjithashtu mund të shkaktojnë diarre, dhe diarreja e lidhur me antibiotikët është efekti negativ më i zakonshëm i trajtimit me antibiotikë të përgjithshëm.

Ndërsa përbërësit e bismutit ( Pepto-Bismol ) ulën numrin e lëvizjeve të zorrëve tek ata me diarre të udhëtarëve, ato nuk ulin kohëzgjatjen e sëmundjes. [134] Agjentët kundër lëvizshmërisë si loperamidi janë gjithashtu efektivë në reduktimin e numrit të jashtëqitjeve, por jo kohëzgjatjen e sëmundjes. [135] Këta agjentë duhet të përdoren vetëm nëse nuk ka diarre me gjak. [136]

Diosmectite, një argjilë natyrale silikate aluminomagnezi, është efektive në zbutjen e simptomave të diarresë akute tek fëmijët, [137] dhe gjithashtu ka disa efekte në diarrenë kronike funksionale, diarrenë e shkaktuar nga rrezatimi dhe diarrenë e shkaktuar nga kimioterapia. [138] Një tjetër agjent absorbues që përdoret për trajtimin e diarresë së lehtë është kaopektat .

Racecadotril një ilaç antisekretues mund të përdoret për trajtimin e diarresë tek fëmijët dhe të rriturit. [139] Ka një tolerancë më të mirë se loperamidi, pasi shkakton më pak kapsllëk dhe fryrje. [140] Megjithatë, ka pak përfitim në përmirësimin e diarresë akute tek fëmijët. [141]

Sekuestruesit e acideve biliare si kolestiramina mund të jenë efektive në diarrenë kronike për shkak të keqpërthithjes së acidit biliar . Provat terapeutike të këtyre barnave indikohen në diarre kronike nëse keqpërthithja e acidit biliar nuk mund të diagnostikohet me një test specifik, siç është mbajtja e SeHCAT . [142]

Terapitë alternative

Redakto

Plotësimi i zinkut mund të përfitojë tek fëmijët mbi gjashtë muajsh me diarre në zonat me shkallë të lartë të kequshqyerjes ose mungesë zinku. [143] Kjo mbështet udhëzimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për zinkun, por jo tek të rinjtë.

Një përmbledhje e Cochrane nga viti 2020 arrin në përfundimin se probiotikët kanë pak ose aspak ndryshim për njerëzit që kanë diarre që zgjat 2 ditë ose më shumë dhe se nuk ka asnjë provë që ata reduktojnë kohëzgjatjen e saj. [144] Lactobacillus probiotiku mund të ndihmojë në parandalimin e diarresë së lidhur me antibiotikët tek të rriturit, por ndoshta jo tek fëmijët. [145] Për ata me intolerancë ndaj laktozës, marrja e enzimave tretëse që përmbajnë laktazë gjatë konsumimit të produkteve të qumështit shpesh përmirëson simptomat.

Referime

Redakto
  1. ^ Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, etj. (GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators) (tetor 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet (në anglisht). 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
  2. ^ Dadonaite B, Ritchie H, Roser M (2018-11-01). "Diarrheal diseases". Our World in Data (në anglisht).
  3. ^ a b c d e "Diarrhoeal disease Factsheet". World Health Organization (në anglisht). 2 maj 2017. Marrë më 29 tetor 2020.
  4. ^ a b c d e "Diarrhoeal disease Factsheet". World Health Organization (në anglisht). 2 maj 2017. Marrë më 29 tetor 2020.
  5. ^ a b Abdelmalak B, Doyle J, red. (2013). Anesthesia for otolaryngologic surgery (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 282–287. ISBN 978-1-107-01867-9.
  6. ^ Sapone A, Bai JC, Ciacci C, Dolinsek J, Green PH, Hadjivassiliou M, etj. (shkurt 2012). "Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification". BMC Medicine (Review) (në anglisht). 10: 13. doi:10.1186/1741-7015-10-13. PMC 3292448. PMID 22313950.
  7. ^ Slattery SA, Niaz O, Aziz Q, Ford AC, Farmer AD (korrik 2015). "Systematic review with meta-analysis: the prevalence of bile acid malabsorption in the irritable bowel syndrome with diarrhoea" (PDF). Alimentary Pharmacology & Therapeutics (në anglisht). 42 (1): 3–11. doi:10.1111/apt.13227. PMID 25913530.
  8. ^ DuPont HL (prill 2014). "Acute infectious diarrhea in immunocompetent adults". The New England Journal of Medicine (në anglisht). 370 (16): 1532–40. doi:10.1056/nejmra1301069. PMID 24738670.
  9. ^ a b c d e f "Diarrhoeal disease Factsheet". World Health Organization (në anglisht). 2 maj 2017. Marrë më 29 tetor 2020.
  10. ^ "whqlibdoc.who.int" (PDF). World Health Organization (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 nëntor 2010.
  11. ^ Crockett ME, Keystone JS (2012). "Protection of Travelers". përmbledhur nga Fischer M, Long SS, Prober CG (red.). Principles and practice of pediatric infectious diseases (në anglisht) (bot. 4th). Edinburgh: Elsevier Saunders. fq. 82. ISBN 978-1-4557-3985-1.
  12. ^ ACEP (14 tetor 2013). "Nation's Emergency Physicians Announce List of Test and Procedures to Question as Part of Choosing Wisely Campaign". Choosing Wisely (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 17 maj 2014. Marrë më 18 qershor 2014.
  13. ^ a b DuPont HL (prill 2014). "Acute infectious diarrhea in immunocompetent adults". The New England Journal of Medicine (në anglisht). 370 (16): 1532–40. doi:10.1056/nejmra1301069. PMID 24738670.
  14. ^ a b c d "Diarrhoeal disease Factsheet". World Health Organization (në anglisht). 2 maj 2017. Marrë më 29 tetor 2020.
  15. ^ Abdelmalak B, Doyle J, red. (2013). Anesthesia for otolaryngologic surgery (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 282–287. ISBN 978-1-107-01867-9.
  16. ^ Vos T, Barber RM, Bell B, Bertozzi-Villa A, Biryukov S, Bolliger I (gusht 2015). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet (në anglisht). 386 (9995): 743–800. doi:10.1016/s0140-6736(15)60692-4. PMC 4561509. PMID 26063472.
  17. ^ a b "Global Diarrhea Burden". CDC (në anglisht). 24 janar 2013. Arkivuar nga origjinali më 7 korrik 2014. Marrë më 18 qershor 2014.
  18. ^ "WGO Practice Guideline – Acute diarrhea" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 shkurt 2011. Marrë më 9 mars 2011.
  19. ^ "Cholera outbreak toobox" (PDF) (në anglisht). WHO. qershor 2019. Marrë më 2 maj 2022.
  20. ^ "The Basics of Diarrhea" (në anglisht). Webmd.com. 17 shkurt 2011. Arkivuar nga origjinali më 11 mars 2011. Marrë më 9 mars 2011.
  21. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  22. ^ "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  23. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  24. ^ "The Basics of Diarrhea" (në anglisht). Webmd.com. 17 shkurt 2011. Arkivuar nga origjinali më 11 mars 2011. Marrë më 9 mars 2011.
  25. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  26. ^ Sweetser S (qershor 2012). "Evaluating the patient with diarrhea: a case-based approach". Mayo Clinic Proceedings (në anglisht). 87 (6): 596–602. doi:10.1016/j.mayocp.2012.02.015. PMC 3538472. PMID 22677080.
  27. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  28. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  29. ^ a b Disease Control Priorities Project. "Public Health Significance of Diarrheal Illnesses" (në anglisht). The World Bank Group. Arkivuar nga origjinali më 25 janar 2014. Marrë më 12 tetor 2013.
  30. ^ Guerrant RL, Schorling JB, McAuliffe JF, de Souza MA (korrik 1992). "Diarrhea as a cause and an effect of malnutrition: diarrhea prevents catch-up growth and malnutrition increases diarrhea frequency and duration". The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene (në anglisht). 47 (1 Pt 2): 28–35. doi:10.4269/ajtmh.1992.47.28. PMID 1632474.
  31. ^ Grantham-McGregor SM, Walker SP, Chang S (shkurt 2000). "Nutritional deficiencies and later behavioural development". The Proceedings of the Nutrition Society (në anglisht). 59 (1): 47–54. doi:10.1017/S0029665100000069. PMID 10828173.
  32. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  33. ^ Maton A, Hopkins J, McLaughlin CM, Johnson S, Warner MQ, LaHart D, Wright JD (1993). Human Biology and Health (në anglisht). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. ISBN 978-0-13-981176-0. OCLC 32308337.
  34. ^ "Diarrhea: Types, Causes, Complications & Treatment". Cleveland Clinic (në anglisht). Marrë më 2022-07-19.
  35. ^ "whqlibdoc.who.int" (PDF). World Health Organization (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 nëntor 2010.
  36. ^ Wilson ME (dhjetor 2005). "Diarrhea in nontravelers: risk and etiology". Clinical Infectious Diseases. 41 (në anglisht). 41 (Suppl 8): S541-6. doi:10.1086/432949. PMID 16267716.
  37. ^ "Microscopic colitis - Symptoms and causes". Mayo Clinic (në anglisht). Marrë më 2022-07-19.
  38. ^ Navaneethan U, Giannella RA (nëntor 2008). "Mechanisms of infectious diarrhea". Nature Clinical Practice. Gastroenterology & Hepatology (në anglisht). 5 (11): 637–47. doi:10.1038/ncpgasthep1264. PMID 18813221.
  39. ^ Schlossberg D (2008). Clinical Infectious Disease (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 349. ISBN 978-1-139-57665-9.
  40. ^ Patel MM, Hall AJ, Vinjé J, Parashar UD (janar 2009). "Noroviruses: a comprehensive review". Journal of Clinical Virology (në anglisht). 44 (1): 1–8. doi:10.1016/j.jcv.2008.10.009. PMID 19084472.
  41. ^ Greenberg HB, Estes MK (maj 2009). "Rotaviruses: from pathogenesis to vaccination". Gastroenterology (në anglisht). 136 (6): 1939–51. doi:10.1053/j.gastro.2009.02.076. PMC 3690811. PMID 19457420.
  42. ^ Uhnoo I, Svensson L, Wadell G (shtator 1990). "Enteric adenoviruses". Baillière's Clinical Gastroenterology (në anglisht). 4 (3): 627–42. doi:10.1016/0950-3528(90)90053-J. PMID 1962727.
  43. ^ Mitchell DK (nëntor 2002). "Astrovirus gastroenteritis". The Pediatric Infectious Disease Journal (në anglisht). 21 (11): 1067–9. doi:10.1097/00006454-200211000-00018. PMID 12442031.
  44. ^ Akhondi, Hossein; Simonsen, Kari A. (2022), "Bacterial Diarrhea", StatPearls (në anglisht), Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 31869107, marrë më 2022-07-19
  45. ^ Viswanathan VK, Hodges K, Hecht G (shkurt 2009). "Enteric infection meets intestinal function: how bacterial pathogens cause diarrhoea". Nature Reviews. Microbiology (në anglisht). 7 (2): 110–9. doi:10.1038/nrmicro2053. PMC 3326399. PMID 19116615.
  46. ^ Rupnik M, Wilcox MH, Gerding DN (korrik 2009). "Clostridium difficile infection: new developments in epidemiology and pathogenesis". Nature Reviews. Microbiology (në anglisht). 7 (7): 526–36. doi:10.1038/nrmicro2164. PMID 19528959.
  47. ^ Rossignol JF, Lopez-Chegne N, Julcamoro LM, Carrion ME, Bardin MC (mars 2012). "Nitazoxanide for the empiric treatment of pediatric infectious diarrhea". Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene (në anglisht). 106 (3): 167–73. doi:10.1016/j.trstmh.2011.11.007. PMID 22301075.
  48. ^ Wilson ME (dhjetor 2005). "Diarrhea in nontravelers: risk and etiology". Clinical Infectious Diseases. 41 (në anglisht). 41 (Suppl 8): S541-6. doi:10.1086/432949. PMID 16267716.
  49. ^ Alam NH, Ashraf H (2003). "Treatment of infectious diarrhea in children". Paediatric Drugs (në anglisht). 5 (3): 151–65. doi:10.2165/00128072-200305030-00002. PMID 12608880.
  50. ^ "WHO | Diarrhoeal disease" (në anglisht). Who.int. Arkivuar nga origjinali më 1 prill 2014. Marrë më 10 mars 2014.
  51. ^ Jamison DT (2006). Disease control priorities in developing countries (në anglisht) (bot. 2nd). New York: Oxford Univ. Press. ISBN 978-0-8213-6179-5.
  52. ^ Brown J, Cairncross S, Ensink JH (gusht 2013). "Water, sanitation, hygiene and enteric infections in children". Archives of Disease in Childhood (në anglisht). 98 (8): 629–34. doi:10.1136/archdischild-2011-301528. PMC 3717778. PMID 23761692.
  53. ^ Black RE, Sazawal S (maj 2001). "Zinc and childhood infectious disease morbidity and mortality". The British Journal of Nutrition (në anglisht). 85 (Suppl 2): S125-9. doi:10.1079/bjn2000304. PMID 11509100.
  54. ^ Shankar AH, Prasad AS (gusht 1998). "Zinc and immune function: the biological basis of altered resistance to infection". The American Journal of Clinical Nutrition (në anglisht). 68 (2 Suppl): 447S–463S. doi:10.1093/ajcn/68.2.447S. PMID 9701160.
  55. ^ Bahl R, Bhandari N, Hambidge KM, Bhan MK (gusht 1998). "Plasma zinc as a predictor of diarrheal and respiratory morbidity in children in an urban slum setting". The American Journal of Clinical Nutrition (në anglisht). 68 (2 Suppl): 414S–417S. doi:10.1093/ajcn/68.2.414S. PMID 9701154.
  56. ^ Rice AL, West KP, Black RE (2004). "Vitamin A deficiency" (PDF). përmbledhur nga Ezzati M, Lopez AD, Rodgers A, Murray CJ (red.). Comparative quantification of health risks: global and regional burden of disease attributes to selected major risk factors (në anglisht). Vëll. 1. Geneva: World Health Organization. fq. 211–56, especially 238–240.
  57. ^ Sommer A, Katz J, Tarwotjo I (nëntor 1984). "Increased risk of respiratory disease and diarrhea in children with preexisting mild vitamin A deficiency". The American Journal of Clinical Nutrition (në anglisht). 40 (5): 1090–5. doi:10.1093/ajcn/40.5.1090. PMID 6496388.
  58. ^ West KP (shtator 2002). "Extent of vitamin A deficiency among preschool children and women of reproductive age". The Journal of Nutrition (në anglisht). 132 (9 Suppl): 2857S–2866S. doi:10.1093/jn/132.9.2857S. PMID 12221262.
  59. ^ Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, Houghton LA, Mearin F, Spiller RC (prill 2006). "Functional bowel disorders". Gastroenterology (në anglisht). 130 (5): 1480–91. doi:10.1053/j.gastro.2005.11.061. PMID 16678561.
  60. ^ Wedlake L, A'Hern R, Russell D, Thomas K, Walters JR, Andreyev HJ (tetor 2009). "Systematic review: the prevalence of idiopathic bile acid malabsorption as diagnosed by SeHCAT scanning in patients with diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome". Alimentary Pharmacology & Therapeutics (në anglisht). 30 (7): 707–17. doi:10.1111/j.1365-2036.2009.04081.x. PMID 19570102.
  61. ^ Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, Hauser SL, Longo DL, Jameson JL (2005). Harrison's Principles of Internal Medicine (në anglisht). New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-139140-5.
  62. ^ a b c Lee KJ (tetor 2015). "Pharmacologic Agents for Chronic Diarrhea". Intestinal Research (në anglisht). 13 (4): 306–12. doi:10.5217/ir.2015.13.4.306. PMC 4641856. PMID 26576135.
  63. ^ Vallerand A (2017). Davis's drug guide for nurses (në anglisht). Philadelphia: F.A. Davis Company. fq. 989–994. ISBN 978-0-8036-5705-2.
  64. ^ "Diarrhea & Incontinence Caused by Medication" (në anglisht). International Foundation for Gastrointestinal Disorders (IFFGD). Arkivuar nga origjinali më 24 shkurt 2017. Marrë më 18 maj 2017.
  65. ^ Moon C, Zhang W, Sundaram N, Yarlagadda S, Reddy VS, Arora K, Helmrath MA, Naren AP (dhjetor 2015). "Drug-induced secretory diarrhea: A role for CFTR". Pharmacological Research (në anglisht). 102: 107–112. doi:10.1016/j.phrs.2015.08.024. PMC 4684461. PMID 26429773.
  66. ^ Das S, Jayaratne R, Barrett KE (2018). "The Role of Ion Transporters in the Pathophysiology of Infectious Diarrhea". Cellular and Molecular Gastroenterology and Hepatology (në anglisht). 6 (1): 33–45. doi:10.1016/j.jcmgh.2018.02.009. PMC 6007821. PMID 29928670.
  67. ^ Williams G, Nesse RM (1996). Why we get sick: the new science of Darwinian medicine (në anglisht). New York: Vintage Books. fq. 36–38. ISBN 978-0-679-74674-4.
  68. ^ DuPont HL, Hornick RB (dhjetor 1973). "Adverse effect of lomotil therapy in shigellosis". JAMA (në anglisht). 226 (13): 1525–8. doi:10.1001/jama.226.13.1525. PMID 4587313.
  69. ^ Ruuska T, Vesikari T (1990). "Rotavirus disease in Finnish children: use of numerical scores for clinical severity of diarrhoeal episodes". Scandinavian Journal of Infectious Diseases (në anglisht). 22 (3): 259–67. doi:10.3109/00365549009027046. PMID 2371542.
  70. ^ Arasaradnam RP, Brown S, Forbes A, Fox MR, Hungin P, Kelman L, etj. (gusht 2018). "Guidelines for the investigation of chronic diarrhoea in adults: British Society of Gastroenterology, 3rd edition". Gut (në anglisht). 67 (8): 1380–1399. doi:10.1136/gutjnl-2017-315909. PMC 6204957. PMID 29653941.
  71. ^ a b Smalley W, Falck-Ytter C, Carrasco-Labra A, Wani S, Lytvyn L, Falck-Ytter Y (shtator 2019). "AGA Clinical Practice Guidelines on the Laboratory Evaluation of Functional Diarrhea and Diarrhea-Predominant Irritable Bowel Syndrome in Adults (IBS-D)". Gastroenterology (në anglisht). 157 (3): 851–854. doi:10.1053/j.gastro.2019.07.004. PMID 31302098.
  72. ^ "Mortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2004" (xls). World Health Organization (në anglisht).
  73. ^ a b c "whqlibdoc.who.int" (PDF). World Health Organization (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 nëntor 2010.
  74. ^ Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (2004). Mandell's Principles and Practices of Infection Diseases (në anglisht) (bot. 6th). Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-06643-6. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2013.
  75. ^ "Diarrhoea: why children are still dying and what can be done" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2013. Marrë më 12 tetor 2013.
  76. ^ "Call to action on sanitation" (PDF). United Nations (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 19 gusht 2014. Marrë më 15 gusht 2014.
  77. ^ Walker CL, Rudan I, Liu L, Nair H, Theodoratou E, Bhutta ZA, O'Brien KL, Campbell H, Black RE (prill 2013). "Global burden of childhood pneumonia and diarrhoea". Lancet (në anglisht). 381 (9875): 1405–1416. doi:10.1016/S0140-6736(13)60222-6. PMC 7159282. PMID 23582727.
  78. ^ Walker CL, Aryee MJ, Boschi-Pinto C, Black RE (2012). "Estimating diarrhea mortality among young children in low and middle income countries". PLOS ONE (në anglisht). 7 (1): e29151. Bibcode:2012PLoSO...729151F. doi:10.1371/journal.pone.0029151. PMC 3250411. PMID 22235266.
  79. ^ Kosek M, Bern C, Guerrant RL (2003). "The global burden of diarrhoeal disease, as estimated from studies published between 1992 and 2000". Bulletin of the World Health Organization (në anglisht). 81 (3): 197–204. PMC 2572419. PMID 12764516.
  80. ^ a b Wolf J, Prüss-Ustün A, Cumming O, Bartram J, Bonjour S, Cairncross S, etj. (gusht 2014). "Assessing the impact of drinking water and sanitation on diarrhoeal disease in low- and middle-income settings: systematic review and meta-regression" (PDF). Tropical Medicine & International Health (në anglisht). 19 (8): 928–42. doi:10.1111/tmi.12331. PMID 24811732.
  81. ^ Ejemot-Nwadiaro RI, Ehiri JE, Arikpo D, Meremikwu MM, Critchley JA (janar 2021). "Hand-washing promotion for preventing diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 12 (1): CD004265. doi:10.1002/14651858.CD004265.pub4. PMC 8094449. PMID 33539552.
  82. ^ "Call to action on sanitation" (PDF). United Nations (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 19 gusht 2014. Marrë më 15 gusht 2014.
  83. ^ Spears D, Ghosh A, Cumming O (2013). "Open defecation and childhood stunting in India: an ecological analysis of new data from 112 districts". PLOS ONE (në anglisht). 8 (9): e73784. Bibcode:2013PLoSO...873784S. doi:10.1371/journal.pone.0073784. PMC 3774764. PMID 24066070.
  84. ^ Majorin F, Torondel B, Ka Seen Chan G, Clasen T (shtator 2019). "Interventions to improve disposal of child faeces for preventing diarrhoea and soil-transmitted helminth infection". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2019 (9): CD011055. doi:10.1002/14651858.CD011055.pub2. PMC 6757260. PMID 31549742.
  85. ^ Clasen TF, Bostoen K, Schmidt WP, Boisson S, Fung IC, Jenkins MW, etj. (qershor 2010). "Interventions to improve disposal of human excreta for preventing diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2010 (6): CD007180. doi:10.1002/14651858.CD007180.pub2. PMC 6532559. PMID 20556776.
  86. ^ Curtis V, Cairncross S (maj 2003). "Effect of washing hands with soap on diarrhoea risk in the community: a systematic review". The Lancet. Infectious Diseases (në anglisht). 3 (5): 275–81. doi:10.1016/S1473-3099(03)00606-6. PMID 12726975.
  87. ^ Cairncross S, Hunt C, Boisson S, Bostoen K, Curtis V, Fung IC, Schmidt WP (prill 2010). "Water, sanitation and hygiene for the prevention of diarrhoea". International Journal of Epidemiology (në anglisht). 39 (Suppl 1): i193-205. doi:10.1093/ije/dyq035. PMC 2845874. PMID 20348121.
  88. ^ Ejemot-Nwadiaro RI, Ehiri JE, Arikpo D, Meremikwu MM, Critchley JA (janar 2021). "Hand-washing promotion for preventing diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 12 (1): CD004265. doi:10.1002/14651858.CD004265.pub4. PMC 8094449. PMID 33539552.
  89. ^ "Diarrheal Diseases in Less Developed Countries". CDC (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2013. Marrë më 28 tetor 2013.
  90. ^ Brown J, Cairncross S, Ensink JH (gusht 2013). "Water, sanitation, hygiene and enteric infections in children". Archives of Disease in Childhood (në anglisht). 98 (8): 629–34. doi:10.1136/archdischild-2011-301528. PMC 3717778. PMID 23761692.
  91. ^ Black RE, Morris SS, Bryce J (qershor 2003). "Where and why are 10 million children dying every year?". Lancet (në anglisht). 361 (9376): 2226–34. doi:10.1016/S0140-6736(03)13779-8. PMID 12842379.
  92. ^ Esrey SA, Feachem RG, Hughes JM (1985). "Interventions for the control of diarrhoeal diseases among young children: improving water supplies and excreta disposal facilities". Bulletin of the World Health Organization (në anglisht). 63 (4): 757–72. PMC 2536385. PMID 3878742.
  93. ^ Arnold BF, Colford JM (shkurt 2007). "Treating water with chlorine at point-of-use to improve water quality and reduce child diarrhea in developing countries: a systematic review and meta-analysis". The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene (në anglisht). 76 (2): 354–64. doi:10.4269/ajtmh.2007.76.354. PMID 17297049.
  94. ^ de Zoysa I, Feachem RG (1985). "Interventions for the control of diarrhoeal diseases among young children: rotavirus and cholera immunization". Bulletin of the World Health Organization (në anglisht). 63 (3): 569–83. PMC 2536413. PMID 3876173.
  95. ^ Rheingans RD, Antil L, Dreibelbis R, Podewils LJ, Bresee JS, Parashar UD (nëntor 2009). "Economic costs of rotavirus gastroenteritis and cost-effectiveness of vaccination in developing countries". The Journal of Infectious Diseases (në anglisht). 200 (Suppl 1): S16-27. doi:10.1086/605026. PMID 19817595.
  96. ^ Oral cholera vaccines in mass immunization campaigns (PDF) (në anglisht). WHO. 2010. fq. 6–8. ISBN 978-92-4-150043-2. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 3 shtator 2014.
  97. ^ "whqlibdoc.who.int" (PDF). World Health Organization (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 nëntor 2010.
  98. ^ Soares-Weiser K, Goldberg E, Tamimi G, Pitan OC, Leibovici L (2004-01-26). "Rotavirus vaccine for preventing diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2004 (1): CD002848. doi:10.1002/14651858.CD002848.pub2. PMC 6532746. PMID 14973994.
  99. ^ Black RE (maj 2003). "Zinc deficiency, infectious disease and mortality in the developing world". The Journal of Nutrition (në anglisht). 133 (5 Suppl 1): 1485S–9S. doi:10.1093/jn/133.5.1485S. PMID 12730449.
  100. ^ Bhutta ZA, Black RE, Brown KH, Gardner JM, Gore S, Hidayat A, etj. (dhjetor 1999). "Prevention of diarrhea and pneumonia by zinc supplementation in children in developing countries: pooled analysis of randomized controlled trials. Zinc Investigators' Collaborative Group". The Journal of Pediatrics (në anglisht). 135 (6): 689–97. doi:10.1016/S0022-3476(99)70086-7. PMID 10586170.
  101. ^ Mayo-Wilson E, Imdad A, Herzer K, Yakoob MY, Bhutta ZA (gusht 2011). "Vitamin A supplements for preventing mortality, illness, and blindness in children aged under 5: systematic review and meta-analysis". BMJ (në anglisht). 343: d5094. doi:10.1136/bmj.d5094. PMC 3162042. PMID 21868478.
  102. ^ Chhagan MK, Van den Broeck J, Luabeya KK, Mpontshane N, Bennish ML (shtator 2014). "Cost of childhood diarrhoea in rural South Africa: exploring cost-effectiveness of universal zinc supplementation". Public Health Nutrition (në anglisht). 17 (9): 2138–45. doi:10.1017/S1368980013002152. PMID 23930984.
  103. ^ "Effect of breastfeeding on infant and child mortality due to infectious diseases in less developed countries: a pooled analysis. WHO Collaborative Study Team on the Role of Breastfeeding on the Prevention of Infant Mortality". Lancet (në anglisht). 355 (9202): 451–5. shkurt 2000. doi:10.1016/S0140-6736(00)82011-5. PMID 10841125.
  104. ^ Lawrence R (2016). Breastfeeding : a guide for the medical profession, 8th edition (në anglisht). Philadelphia, PA: Elsevier. fq. 28. ISBN 978-0-323-35776-0.
  105. ^ "Optimal duration of exclusive breastfeeding: RHL commentary" (në anglisht). WHO. Arkivuar nga origjinali më 3 nëntor 2013. Marrë më 14 tetor 2013.
  106. ^ a b "Infant and young child feeding". World Health Organization (në anglisht). 3 tetor 2017. Marrë më 5 janar 2018.
  107. ^ Hempel S, Newberry SJ, Maher AR, Wang Z, Miles JN, Shanman R, Johnsen B, Shekelle PG (maj 2012). "Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis". JAMA: The Journal of the American Medical Association (në anglisht). 307 (18): 1959–69. doi:10.1001/jama.2012.3507. PMID 22570464.
  108. ^ Das JK, Hadi YB, Salam RA, Hoda M, Lassi ZS, Bhutta ZA (dhjetor 2018). "Fly control to prevent diarrhoea in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 12 (12): CD011654. doi:10.1002/14651858.CD011654.pub2. PMC 6302900. PMID 30556598.
  109. ^ "whqlibdoc.who.int" (PDF). World Health Organization (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 nëntor 2010.
  110. ^ King CK, Glass R, Bresee JS, Duggan C (nëntor 2003). "Managing acute gastroenteritis among children: oral rehydration, maintenance, and nutritional therapy". MMWR. Recommendations and Reports (në anglisht). 52 (RR-16): 1–16. PMID 14627948. Arkivuar nga origjinali më 28 tetor 2014.
  111. ^ "BestBets: Does Withholding milk feeds reduce the duration of diarrhoea in children with acute gastroenteritis?" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2009.
  112. ^ "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  113. ^ Community Health Worker Training Materials for Cholera Prevention and Control , CDC, slides at back are dated 17 November 2010. Page 7 states "...  Continue to breastfeed your baby if the baby has watery diarrhea, even when traveling to get treatment. Adults and older children should continue to eat frequently."
  114. ^ Gregorio GV, Dans LF, Silvestre MA (korrik 2011). "Early versus Delayed Refeeding for Children with Acute Diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2011 (7): CD007296. doi:10.1002/14651858.CD007296.pub2. PMC 6532715. PMID 21735409.
  115. ^ Schiller LR (2007). "Management of diarrhea in clinical practice: strategies for primary care physicians". Reviews in Gastroenterological Disorders (në anglisht). 7 (Suppl 3): S27-38. PMID 18192963.
  116. ^ a b c "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  117. ^ A Guide on Safe Food for Travellers , Welcome to South Africa, Host to the 2010 FIFA World Cup (bottom left of page 1).
  118. ^ a b Rehydration Project, "Diarrhoea, Diarrhea, Dehydration, Oral Rehydration, Mother and Child Nutrition, Water, Sanitation, Hygiene – Rehydration Project" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 8 qershor 2015. Marrë më 22 qershor 2015. Homemade Oral Rehydration Solution Recipe.
  119. ^ "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  120. ^ Community Health Worker Training Materials for Cholera Prevention and Control , CDC, slides at back are dated 17 November 2010. Page 7 states "...  Continue to breastfeed your baby if the baby has watery diarrhea, even when traveling to get treatment. Adults and older children should continue to eat frequently."
  121. ^ "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  122. ^ a b "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  123. ^ a b "Management of acute diarrhoea and vomiting due to gastroenteritis in children under 5". National Institute of Clinical Excellence (në anglisht). prill 2009. Arkivuar nga origjinali më 2 gusht 2009.
  124. ^ Webb A, Starr M (prill 2005). "Acute gastroenteritis in children". Australian Family Physician (në anglisht). 34 (4): 227–31. PMID 15861741.
  125. ^ a b "The Treatment Of Diarrhea, A manual for physicians and other senior health workers" (PDF) (në anglisht). World Health Organization. 2005. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 19 tetor 2011.
  126. ^ Community Health Worker Training Materials for Cholera Prevention and Control , CDC, slides at back are dated 17 November 2010. Page 7 states "...  Continue to breastfeed your baby if the baby has watery diarrhea, even when traveling to get treatment. Adults and older children should continue to eat frequently."
  127. ^ MacGillivray S, Fahey T, McGuire W (tetor 2013). "Lactose avoidance for young children with acute diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 10 (10): CD005433. doi:10.1002/14651858.CD005433.pub2. PMC 4276385. PMID 24173771.
  128. ^ "The Facts About Fiber" (në anglisht).
  129. ^ Guarino A, Lo Vecchio A, Pirozzi MR (2009). "Clinical role of diosmectite in the management of diarrhea". Expert Opin Drug Metab Toxicol (në anglisht). 5 (4): 433–440. doi:10.1517/17425250902865594. PMID 19379128.
  130. ^ Dryden MS, Gabb RJ, Wright SK (qershor 1996). "Empirical treatment of severe acute community-acquired gastroenteritis with ciprofloxacin". Clinical Infectious Diseases (në anglisht). 22 (6): 1019–25. doi:10.1093/clinids/22.6.1019. PMID 8783703.
  131. ^ a b de Bruyn G (mars 2008). "Diarrhoea in adults (acute)". BMJ Clinical Evidence (në anglisht). 2008: 0901. PMC 2907942. PMID 19450323.
  132. ^ Wong CS, Jelacic S, Habeeb RL, Watkins SL, Tarr PI (qershor 2000). "The risk of the hemolytic-uremic syndrome after antibiotic treatment of Escherichia coli O157:H7 infections". The New England Journal of Medicine (në anglisht). 342 (26): 1930–6. doi:10.1056/NEJM200006293422601. PMC 3659814. PMID 10874060.
  133. ^ "Diarrhoeal Diseases". World Health Organization (në anglisht). shkurt 2009. Arkivuar nga origjinali më 15 dhjetor 2008.
  134. ^ DuPont HL, Ericsson CD, Farthing MJ, Gorbach S, Pickering LK, Rombo L, Steffen R, Weinke T (2009). "Expert review of the evidence base for self-therapy of travelers' diarrhea". Journal of Travel Medicine (në anglisht). 16 (3): 161–71. doi:10.1111/j.1708-8305.2009.00300.x. PMID 19538576.
  135. ^ DuPont HL (prill 2014). "Acute infectious diarrhea in immunocompetent adults". The New England Journal of Medicine (në anglisht). 370 (16): 1532–40. doi:10.1056/nejmra1301069. PMID 24738670.
  136. ^ Pawlowski SW, Warren CA, Guerrant R (maj 2009). "Diagnosis and treatment of acute or persistent diarrhea". Gastroenterology (në anglisht). 136 (6): 1874–86. doi:10.1053/j.gastro.2009.02.072. PMC 2723735. PMID 19457416.
  137. ^ Dupont C, Vernisse B (2009). "Anti-diarrheal effects of diosmectite in the treatment of acute diarrhea in children: a review". Paediatric Drugs (në anglisht). 11 (2): 89–99. doi:10.2165/00148581-200911020-00001. PMC 7100234. PMID 19301931.
  138. ^ Lee KJ (tetor 2015). "Pharmacologic Agents for Chronic Diarrhea". Intestinal Research (në anglisht). 13 (4): 306–12. doi:10.5217/ir.2015.13.4.306. PMC 4641856. PMID 26576135.
  139. ^ Guarino A, Lo Vecchio A, Pirozzi MR (2009). "Clinical role of diosmectite in the management of diarrhea". Expert Opin Drug Metab Toxicol (në anglisht). 5 (4): 433–440. doi:10.1517/17425250902865594. PMID 19379128.
  140. ^ Dinnendahl V, Fricke U, red. (1982). Arzneistoff-Profile (në gjermanisht). Eschborn, Germany: Govi Pharmazeutischer Verlag. ISBN 978-3-7741-9846-3.
  141. ^ Liang Y, Zhang L, Zeng L, Gordon M, Wen J (dhjetor 2019). "Racecadotril for acute diarrhoea in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 12 (12): CD009359. doi:10.1002/14651858.CD009359.pub2. PMC 6923519. PMID 31858591.
  142. ^ Wilcox C, Turner J, Green J (maj 2014). "Systematic review: the management of chronic diarrhoea due to bile acid malabsorption". Alimentary Pharmacology & Therapeutics (në anglisht). 39 (9): 923–39. doi:10.1111/apt.12684. PMID 24602022.
  143. ^ Lazzerini M, Wanzira H (dhjetor 2016). "Oral zinc for treating diarrhoea in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 12 (12): CD005436. doi:10.1002/14651858.CD005436.pub5. PMC 5450879. PMID 27996088.
  144. ^ Collinson S, Deans A, Padua-Zamora A, Gregorio GV, Li C, Dans LF, Allen SJ (dhjetor 2020). "Probiotics for treating acute infectious diarrhoea". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 2020 (12): CD003048. doi:10.1002/14651858.CD003048.pub4. PMC 8166250. PMID 33295643.
  145. ^ Kale-Pradhan PB, Jassal HK, Wilhelm SM (shkurt 2010). "Role of Lactobacillus in the prevention of antibiotic-associated diarrhea: a meta-analysis". Pharmacotherapy (në anglisht). 30 (2): 119–26. doi:10.1592/phco.30.2.119. PMID 20099986.

Linqe të jashtme

Redakto
Find more about Diarrhea on Wikipedia's sister projects:
  Definitions from Wiktionary
  Images and media from Commons
  Learning resources from Wikiversity
  News stories from Wikinews
  Quotations from Wikiquote
  Source texts from Wikisource
  Textbooks from Wikibooks
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Diarreja&oldid=2641582"