Njësitë administrative të Serbisë
Ndarjet administrative të Serbisë (Serbisht: административна подела Србије, romanizuar: аdministrativna podela Srbije) janë të rregulluara nga Qeveria e Serbisë më 29 janar 1992,[1] dhe me Ligjin për Organizimin Territorial të miratuar nga Asambleja Kombëtare e Serbisë më 29 dhjetor 2007.[2][3]
Serbia është e ndarë në 29 qarqe me dekret të qeverisë të lëshuar në vitin 1992.[4] Njësitë e organizimit territorial janë: komunat dhe qytetet dhe krahinat autonome, me Ligjin për organizimin e territorit.[2]
Rajonet
Redakto- Artikulli kryesor: Rajonet statistikore të Serbisë
Kushtetuta e Serbisë njeh dy krahina autonome, Vojvodinën në veri dhe territorin e diskutueshëm të Kosovës dhe Metohisë në jug,[2] ndërsa zona e mbetur e Serbisë Qendrore nuk e kishte kurrë autoritetin e vet rajonal. Pas Luftës së Kosovës, paqeruajtësit e udhëhequr nga NATO hynë në Kosovë dhe Metohi, pas miratimit të Rezolutës 1244 të KS të OKB-së. Në vitin 2008, Kosova shpalli pavarësinë.[5] Qeveria e Serbisë nuk e njohu deklaratën, duke e konsideruar të paligjshme dhe jo të ligjshme.[6]
Krahina e Vojvodinës ka kuvendin dhe qeverinë e saj. Ajo gëzon autonomi për çështje të caktuara, si infrastruktura, shkenca, arsimi dhe kultura.[7]
Krahina Autonome e Kosovës dhe Metohisë është transferuar në administrimin e Misionit të Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) që nga qershori i vitit 1999, pas Luftës së Kosovës. Në shkurt të vitit 2008, Qeveria e Kosovës shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë nga Serbia, një veprim i njohur nga 104 vende (përfshirë shumicën e Bashkimit Evropian dhe Shtetet e Bashkuara), por nuk u njoh nga Serbia, Rusia, Kina, India, Brazili, Argjentina, Indonezia, dhe 87 shtete të tjera anëtare të Kombeve të Bashkuara (OKB), duke përfshirë 5 shtete anëtare të BE-së.
Rajonet statistikore
RedaktoPesë rajonet statistikore të Serbisë janë:
Qarqet
Redakto- Artikulli kryesor: Qarqet administraive të Serbisë
Qarqet janë ndarjet administrative të nivelit të parë të vendit, të përbëra nga komunat dhe qytetet. Qarqet janë qendra rajonale të autoritetit shtetëror, por nuk kanë asamble të tyre; ato paraqesin ndarje thjesht administrative dhe strehojnë institucione të ndryshme shtetërore si fonde, degë zyrash dhe gjykata. Qarqet nuk janë të përcaktuara me Ligjin për Organizimin e Territorit, por janë të organizuara sipas Dekretit të Qeverisë të datës 29 janar 1992.[1]
Serbia është e ndarë në 29 qarqe (18 në Serbinë Qendrore, 7 në Vojvodinë, 5 në Kosovë, ndërsa qyteti i Beogradit paraqet një qark të vetin).[8]
Komunat dhe qytetet
Redakto- Artikulli kryesor: Komunat dhe qytetet e Serbisë
- Komunat
Serbia është e ndarë në 145 komuna dhe 29 qytete,[2] të cilat formojnë njësitë bazë të qeverisjes vendore. Secila komunë ka kuvendin e vet (zgjidhet çdo katër vjet në zgjedhjet lokale), një kryetar komune, pronë të shërbimit publik dhe një buxhet. Komunat zakonisht kanë më shumë se 10,000 banorë.[2]
Komunat përbëhen nga bashkësitë lokale, të cilat kryesisht korrespondojnë me vendbanimet (fshatrat) në zonat rurale (disa fshatra të vegjël mund të përbëjnë një komunitet lokal, dhe fshatrat e mëdhenj mund të përmbajnë disa komunitete). Zonat urbane ndahen gjithashtu në bashkësi lokale. Rolet e tyre përfshijnë komunikimin e përfaqësuesve të zgjedhur komunalë me qytetarët, organizimin e nismave qytetare lidhur me shërbimin publik dhe çështjet komunale. Ata kryesohen nga këshilla, të zgjedhur në zgjedhje gjysmë formale, anëtarët e të cilëve janë kryesisht vullnetarë. Roli i bashkësive lokale është shumë më i rëndësishëm në zonat rurale; për shkak të afërsisë me qendrat komunale, shumë bashkësi lokale urbane janë shuar.
- Qytetet
- Artikulli kryesor: Lista e qyteteve në Serbi
Qytetet janë një lloj tjetër i vetëqeverisjes lokale. Territoret me statusin e "qytetit" zakonisht kanë më shumë se 100,000 banorë,[2] por përndryshe janë shumë të ngjashme me komunat. Ka 27 qytete, secili ka një kuvend dhe buxhet të vetin.
Qyteti mund të ndahet ose jo në "komunat e qytetit". Gjashtë qytete, Beogradi, Novi Sadi, Nishi, Pozharevaci, Uzhice dhe Vranja përfshijnë disa komuna, të ndara në zona urbane dhe periferike. Kompetencat e qyteteve dhe komunave të tyre janë të ndara. Prej tyre, vetëm Novi Sadi nuk iu nënshtrua transformimit të plotë, pasi komuna e sapoformuar e Petrovaradinit ekziston vetëm formalisht; Kështu, Komuna e qytetit të Novi Sadit barazohet kryesisht me Qytetin e Novi Sadit (dhe komuna e vetme më e madhe në vend, me rreth 300,000 banorë).
Njësitë administrative të Kosovës
Redakto- Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Kosovës
Edhe pse ligjet serbe e trajtojnë Kosovën si çdo pjesë tjetër të Serbisë dhe e ndajnë atë në 5 qarqe, 28 komuna dhe 1 qytet,[2] administrata e UNMIK-ut miratoi organizimin e ri territorial të Kosovës në vitin 2000. Kjo lëvizje nuk njihet nga Serbia, por është njohur nga Republika e Kosovës. Sipas nënndarjes së re, Kosova ndahet në 7 rajone (të reja) dhe 37 komuna (u krijuan 8 komuna të reja: Malisheva, Hani i Elezit, Graçanica, Juniki, Kllokot-Vërboc, Mamusha, Parteshi dhe Ranillugu). Qarqet “serbe” funksionojnë në zonat ku jetojnë serbët e Kosovës, por njihen vetëm nga serbët, ndërsa qarqet e “UNMIK-ut”, të cilat funksionojnë në të gjithë Kosovën, njihen vetëm nga shqiptarët e Kosovës.
Referime
Redakto- ^ a b Government of Serbia: Districts In Serbia
- ^ a b c d e f g Law on Territorial Organization and Local Self-Government Arkivuar 2011-05-13 tek Wayback Machine, Parliament of Serbia (në serbisht)
- ^ "Lokalni i pokrajinski izbori u maju". b92.net (në serbisht). Beta, Tanjug. 29 dhjetor 2007. Marrë më 20 mars 2017.
- ^ Palermo, Francesco (2013). Regional Dynamics in Central and Eastern Europe: New Approaches to Decentralization (në anglisht). Martinus Nijhoff Publishers. fq. 210. ISBN 978-9-00424-230-2.
- ^ Hamilton (17 shkurt 2008). "Kosovo declares independence from Serbia". Reuters (në anglisht).
- ^ Decision on the annulment of the illegitimate acts of the provisional institutions of self-government in Kosovo and Metohija on their declaration of unilateral independence Government of Serbia, 2008
- ^ Republic of Serbia. [The Law Establishing the Jurisdiction of the Autonomous Province of Vojvodina] (në serbisht) – nëpërmjet Wikisource. (në serbisht)
- ^ Hooghe, Liesbet; Marks, Gary N.; Schakel, Arjan H. (2010). The Rise of Regional Authority: A Comparative Study of 42 Democracies (në anglisht). Routledge. fq. 95. ISBN 978-1-13697-465-6.