Vermont

Vermont është një shtet në rajonin e Anglisë së Re të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Kufizohet me shtetet e Massachusetts në jug, New Hampshire në lindje dhe New York në perëndim, dhe provincën kanadeze të Quebec në veri. Vermonti është i vetmi shtet në Anglinë e Re që nuk kufizohet me Oqeanin Atlantik. Vermont është shteti i dytë më pak i populluar i SHBA-së pas Wyoming dhe i gjashti më i vogli sipas sipërfaqes nga 50 shtetet e SHBA-së me një popullsi të regjistruar prej 643,503 sipas regjistrimit të vitit 2020. Kryeqyteti i shtetit është Montpelier, kryeqyteti shtetëror më pak i populluar në Shtetet e Bashkuara. Qyteti më i populluar, Burlington, është qyteti më pak i populluar për të qenë qyteti më i populluar në një shtet.

Vermont
Shteti
Shteti i Vermontit
Flamuri Stema
Nofka(t):  The Green Mountain State
Parimet:  Freedom and Unity dhe Stella quarta decima fulgeat (Le të shkëlqejë ylli i 14-të)
Himni: These Green Mountains
Harta e Shteteve të Bashkuara me Vermont të theksuar
Vendi	Shtetet e Bashkuara
Para shtetësisë	Republika e Vermontit
U pranua në Bashkim	4 mars 1791 (14-të)
Kryeqyteti	Montpelier
Qyteti më i madh	Burlington
Metroja më e madhe dhe zonat urbane	Greater Burlington
Qeveria
• Guvernatori	Phil Scott (R)
• Guvernatori toger	Molly Gray (D)
Legjislatura	Asambleja e Përgjithshme
• Dhoma e sipërme	Senati
• Dhoma e ulët	Dhoma e Përfaqësuesve
Gjyqësori	Gjykata e Lartë e Vermontit
Senatorët amerikan	Patrick Leahy (D) Bernie Sanders (politikan i pavarur)
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA	Peter Welch (D) (lista)
Sipërfaqja
• Gjithsej	9.616 sq mi (24.923 km2)
• Sipërfaqe tokësore	9.250 sq mi (23.957,39 km2)
• Sipërfaqe ujore	382 sq mi (989 km2)  4.1%
Sipërfaqja vendi	45-të
Dimensionet
• Gjatësia	160 mi (260 km)
• Gjerësia	80 mi (130 km)
Lartësia mbidetare	1.000 ft (300 m)
Lartësia më e lartë (Mali Mansfield)	4.395 ft (1.340 m)
Lartësia më e ulët (Liqeni Champlain)	95 to 100 ft (29 to 30 m)
Popullsia  (2020)
• Gjithsej	643.503
• Vendi	49-të
• Dendësia	67,7/sq mi (26,1/km2)
• Dendësia vendi	30-të
• Të ardhurat mesatare shtëpiake	$57.513
• Të ardhurat vendi	26-të
Emri i banorëve	Vermonter
Gjuha
Zona kohore	UTC– 05:00 (Lindore)
• Verës (DST)	UTC– 04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS	VT
Kodi ISO 3166	US-VT
Shkurtesa tradicionale	Vt.
Gjerësia gjeografike	42°44′ N to 45°1′ N
Gjatësia gjeografike	71°28′ W to 73°26′ W
Faqja zyrtare	www.vermont.gov

Për rreth 12,000 vjet, popujt indigjenë kanë banuar këtë zonë. Fiset konkurruese historikisht të Abenaki-ve që flisnin Algonquian dhe Mohawkët që flisnin Iroquoian ishin aktivë në zonë në kohën e takimit evropian. Gjatë shekullit të 17-të, kolonistët francezë pretenduan territorin si pjesë e kolonisë së Francës së Re të Mbretërisë së Francës. Pasi Mbretëria e Britanisë së Madhe filloi të vendoste koloni në jug përgjatë bregut të Atlantikut, të dy kombet konkurruan në Amerikën e Veriut përveç Evropës. Pasi u mund në Luftën Shtatëvjeçare më 1763, Franca ia dorëzoi Britanisë së Madhe territorin e saj në lindje të lumit të Misisipit.

Më pas, Trembëdhjetë Kolonitë britanike aty pranë, veçanërisht provincat e New Hampshire dhe New York, kundërshtuan shtrirjen e zonës së quajtur New Hampshire Grants në perëndim të lumit Connecticut, që përfshin Vermontin e sotëm. Qeveria provinciale e Nju Jorkut u shiti grante tokës kolonëve në rajon, gjë që binte ndesh me grantet e mëparshme nga qeveria e New Hampshire. Milicia e Green Mountain Boys mbronte interesat e kolonëve të themeluar të granteve të tokës në New Hampshire kundër kolonëve të sapoardhur me tituj toke të dhëna nga Nju Jorku. Në fund të fundit, një grup kolonësh me tituj të granteve të tokës në New Hampshire themeluan Republikën e Vermontit në vitin 1777 si një shtet të pavarur gjatë Luftës Revolucionare Amerikane. Republika e Vermontit shfuqizoi skllavërinë përpara çdo shteti tjetër.

Vermonti u pranua në Shtetet e Bashkuara të sapokrijuar si shteti i katërmbëdhjetë në vitin 1791. Gjatë mesit të shekullit të 19-të, Vermont ishte një burim i fortë i ndjenjave shfuqizuese, megjithëse ishte i lidhur gjithashtu me King Cotton përmes zhvillimit të fabrikave të tekstilit në rajon. që mbështetej në pambukun e jugut. Ai dërgoi një kontigjent të konsiderueshëm ushtarësh për të marrë pjesë në Luftën Civile Amerikane.

Gjeografia e shtetit shënohet nga Green Mountains, të cilat shtrihen në veri-jug deri në mes të shtetit, duke ndarë liqenin Champlain dhe terrenin tjetër të luginës në perëndim nga lugina e lumit Connecticut që përcakton pjesën më të madhe të kufirit të tij lindor. Pjesa më e madhe e terrenit të saj është e pyllëzuar me drurë të fortë dhe halorë, dhe pjesa më e madhe e tokës së saj të hapur i kushtohet bujqësisë. Klima e shtetit karakterizohet nga vera të ngrohta, të lagështa dhe dimra të ftohtë e me borë.

Referime

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.