Gjeografia e Azisë

Gjeografia e Azisë shqyrton konceptet gjeografike të klasifikimit të Azisë, pjesën qendrore dhe lindore të Evrazisë, i përbërë nga rreth pesëdhjetë shtete.

Recentissima Asiae Delineatio, harta e vitit 1730 e Johan Christoph Homann. Azia është paraqitur me ngjyra. Emrat janë në gjuhën latine. Azia e kësaj harte gjeografikisht ndryshon vetëm me detaje të vogla nga hartat e sotshme. Ndarjet politike janë disi të ndryshme.

Pamja satelitore e Azisë

Azi modern

Karakteristikat gjeografike

Kufijtë

Masa tokësore e Azisë nuk është masa tokësore e secilit rajon të saj, të cilat janë përcaktuar në mënyrë të pavarur nga tërësia. Për shembull, kufijtë e Azisë Qendrore dhe Lindjes së Mesme varen nga ai i cili po i përcaktimin ato dhe për çfarë qëllimi. Këto përkufizime të ndryshueshme nuk janë reflektuar në përgjithësi në hartën e Azisë në tërësi; për shembull, Egjipti zakonisht është përfshirë në Lindjen e Mesme, por jo në Azi, edhe pse Lindja e Mesme është një ndarje e Azisë.

Demarkacioni ndërmjet Azisë dhe Afrikës është isthmusi i Suezit dhe Deti i Kuq. Kufiri me Evropën fillon me bregdetin e Mesdheut lindor, edhe pse Turqia në Lindjen e Afërt shtrihet pjesërisht në ishujt e Egjeut dhe përfshin Stambollin në anën evropiane të Bosforit. Në veri kufiri në mes të kontinenteve të Azisë dhe Evropës është konsideruar zakonisht si kalimi mbi Dardanelet, Deti Marmara, Bosfori, Deti i Zi, Malet e Kaukazit, Deti Kaspik, Lumi Ural deri në burimin e tij, dhe një kufi i gjatë në përgjithësi duke ndjekur anën lindore të Maleve Urale deri në Detin Kara, Rusi. Oqeani Arktik është kufiri verior. Ngushtica e Beringut e ndanë Azinë nga Amerika e Veriut.

Në juglindje të Azisë janë Gadishulli Malay (kufiri i kontinentit të Azisë) dhe Indonezia ("Ishujt e Indisë", ish India Lindore), një komb i gjerë mes mijëra ishujve në Sunda Shelf, të vegjël dhe të mëdhenj, të banuar dhe të pabanuar. Australia pranë është një kontinent tjetër. Ishujt e Paqësorit në verilindje të Australisë më të larduar në distancë nga Japonia dhe Korea janë më shumë pjesë e Oqeanisë se sa Azisë. Nga Indonezia kufiri shkon përgjatë Oqeanit Indian deri në Detin e Kuq. Shumica e ishujve në Oqeanin Indian janë Aziatike. Azine me Europen e ndan lumi dhe mali ural.

Dimensionet e përgjithshme

Burime të ndryshme japin vlerësime të ndryshme të zonës së rrethuar nga kufiri imagjinar i Azisë. New York Times Atlas of the World jep 43,608,000 km² (16,837,000 sq mi). Chambers World Gazetteer e rrumbullakson 44,000,000 km² (17,000,000 sq mi), ndërsa Concise Columbia Encyclopedia jep 44,390,000 km² (17,140,000 sq mi). Pearson i vitit 2011 jep të dhënat 44,030,000 km² (17,000,000 sq mi). Metodat e marrjes së këtyre shifrave dhe pikërisht ato zona që përfshijnë, që nuk janë të njohura.

Rajonet

Që nga shekulli i XVII-të Azia ka qenë e ndarë në disa nën-rajone të përcaktuara në mënyrë të pavarur nga Azia si një e tërë. Nuk ka pasur asnjë konsensus historik dhe nuk ka tani ndonjë konsensus universal mbi përdorimin e këtyre termave, ashtu si askush nuk është për fjalën "Azi".

Rajonet e Azisë që përbëhen nga disa shtete dhe njihem më shumë, janë;

• Azia Qendrore - Rajon që njihet zakonisht, ku përfshihet; Kazakistani, Uzbekistani, Taxhikistani, Turkmenistani dhe Kirgistani.
• Azia Lindore - Rajon që njihet zakonisht, ku përfshihet; Kina, Hong Kong, Macau, Tajvani, Koreja e Veriut, Koreja e Jugut, Japonia, Mongolia.
• Azia Jugore - Rajon që njihet zakonisht, ku përfshihet; Afganistani, Pakistani, India, Maldivet, Sri Lanka, Nepal, Butan, Bangladeshi. Një sinonim i përbashkët i përafërt për Azinë Jugore është nën-kontinenti indian, pa Afganistanin.
• Azia Juglindore - Rajon që njihet zakonisht, ku përfshihet; Brunei, Kamboxhia, Indonezia, Laosi, Malajzia, Mianmar, Filipinet, Singapori, Tailanda, Timori Lindor, Vietnami.
• Azia Perëndimore (ose Azia jugperëndimore, ose Lindja e Mesme pa Egjiptin) - Rajon që njihet zakonisht, ku përfshihet; Armenia, Azerbajxhani, Bahrain, Gjeorgjia, Irani, Iraku, Izraeli, Jordania, Kuvajti, Libani, Palestina (Rripi i Gazës), Omani, Katari, Arabia Saudite, Siria, Turqia, Emiratet e Bashkuara Arabe, Jemeni.

Lidhje të jashtme

• "Estimated Population Densities". UNEP/GRID-Arendal. Arkivuar nga origjinali më 3 mars 2016. Marrë më 13 korrik 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• "The Soil Maps of Asia". European Digital Archives of Soil Maps - EuDASM. European Commission Joint Research Centre. Arkivuar nga origjinali më 13 tetor 2008. Marrë më 20 korrik 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• "Asia Maps". Perry-Castañeda Library Map Collection. University of Texas Libraries. Marrë më 20 korrik 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)