Republika e Parë e Kosovës

Republika e Kosovës ose Republika e Parë e Kosovës ishte një protoshtet i vetëshpallur në Evropën Juglindore i themeluar në vitin 1991.^[1] Gjatë kulmit të saj, ajo u përpoq të krijonte institucionet e saj paralele politike në kundërshtim me institucionet e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës të mbajtura nga Serbia dhe Mali i Zi.

Flamuri i përdorur nga Republika e Kosovës ishte shumë i ngjashëm me flamurin e Shqipërisë, duke paraqitur të njëjtin simbol në të njëjtën ngjyrë.

Historia

Shpallja

Në fund të qershorit 1990, anëtarët shqiptarë të asamblesë krahinore propozuan një votim nëse do të formohej një republikë e pavarur; kryetari etnik serb i kuvendit e mbylli menjëherë atë dhe premtoi se do ta rihapte kuvendin më 2 korrik, i cili më vonë u shty.

Më 2 korrik, shumica dërrmuese e anëtarëve shqiptarë të Kuvendit Krahinor u kthyen në Kuvend, por ai ishte mbyllur; kështu që në rrugë jashtë votuan për shpalljen e Kosovës Republikë në kuadër të federatës jugosllave.^[2] Qeveria serbe u përgjigj duke shpërbërë Kuvendin dhe Qeverinë e Kosovës, duke hequr çdo autonomi të mbetur. Qeveria serbe më pas miratoi një ligj tjetër për marrëdhëniet e punës, i cili pushoi nga puna 80,000 punëtorë të tjerë shqiptarë.

Anëtarët shqiptarë etnikë të Kuvendit të Kosovës tashmë të shpërbërë zyrtarisht u mblodhën në fshehtësi në Kaçanik më 7 shtator dhe shpallën "Republikën e Kosovës" në të cilën ligjet nga Jugosllavia do të ishin të vlefshme vetëm nëse janë në përputhje me kushtetutën e Republikës. Kuvendi vazhdoi me shpalljen e "Republikës së Kosovës" shtet të pavarur më 22 shtator 1991.^[3] Kjo deklaratë u miratua nga 99% e votuesve në një referendum jozyrtar të mbajtur disa ditë më vonë. Republika e Kosovës mori njohje diplomatike nga Shqipëria.

Strukturat paralele

Shqiptarët e Kosovës organizuan një lëvizje rezistence, duke krijuar një sërë strukturash paralele në arsim, kujdes mjekësor dhe taksa. U hapën shkolla të reja, me shtëpi që u kthyen në ambiente për shkolla, përfshirë shkollat e mesme dhe universitetet. Dhe në zgjedhjet paralele u zgjodhën liderë të rinj, duke formuar një vend të ri brenda një vendi. Për shkak të represionit, qeveria e re e kishte vendin në mërgim. Kishte një ligë paralele futbolli, duke ndjekur të gjithë sportistët e dëbuar nga stadiumet dhe ambientet sportive.^[4]^[5]

Ndërhyrja e NATO-s

Nga viti 1995 e tutje, tensionet në rajon u përshkallëzuan duke çuar në Luftën e Kosovës e cila filloi në shkurt 1998,^[6]^[7]^[8] luftuan midis Republikës Federale të Jugosllavisë dhe guerilës revolucionare për Çlirimtare të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). ^[9] Fushata e udhëhequr nga UÇK-ja vazhdoi në janar 1999 dhe u soll në vëmendjen e mediave botërore nga masakra e Raçakut, vrasja masive e rreth 45 shqiptarëve (përfshirë 9 kryengritës të UÇK-së)^[10] nga forcat serbe të sigurimit.^[11] Një konferencë ndërkombëtare u mbajt në Rambuje, Francë më vonë atë pranverë dhe rezultoi në një marrëveshje paqeje të propozuar ( Marrëveshja e Rambujesë ), e cila u pranua nga pala etnike shqiptare, por u refuzua nga qeveria jugosllave.^[12]

Dështimi i bisedimeve në Rambuje rezultoi në një fushatë ajrore të NATO-s kundër Republikës Federale të Jugosllavisë që zgjati nga 24 mars deri më 11 qershor, kur autoritetet jugosllave nënshkruan një marrëveshje teknike ushtarake që lejonte paqeruajtësit e NATO-s (KFOR) dhe një mision civil ndërkombëtar (UNMIK) të hyjnë në Kosovë.

UNMIK-u mori kontrollin e Kosovës. Institucionet e përkohshme të vetëqeverisjes u krijuan për të lejuar liderët politikë dhe të komuniteteve të Kosovës të përfaqësohen në vendime. UÇK-ja u shpërbë dhe u zëvendësua nga Trupat Mbrojtëse të Kosovës, një organizatë civile e armatosur lehtë për reagimin emergjent.

Qeveria

Pozicioni	Emri	Periudha	Shënime	Ref
President	Ibrahim Rugova	1992–2000	Në mërgim në Itali nga 5 maji deri më 15 korrik 1999	^[13]
kryeministër
	Bujar Bukoshi	1991–2000	Në mërgim në Lubjanë, pastaj nga maji 1992 deri në gusht 1999 në Bon
	Hashim Thaçi	1999–2000	Kryeministri i përkohshëm në opozitë
Kryetar i Kuvendit	Ilaz Ramajli	1990–1992

Shih edhe

Literatura

Judah, Tim (2000). Kosovo: War and Revenge (në anglisht). Yale University Press. ISBN 0300097255. Marrë më 17 shkurt 2013.

Referime

^ "Statement of Albanian PM Sali Berisha during the recognition of the Republic of Kosovo, stating that this is based on a 1991 Albanian law, which recognized the Republic of Kosova". Keshilli i Ministrave (në anglisht). 2008-02-18. Arkivuar nga origjinali më 2012-03-16. Marrë më 2020-02-06.
^ Noel Malcolm, A Short History of Kosovo, p.346.
^ Jure Vidmar (2009). "International Legal Responses to Kosovo's Declaration of Independence" (PDF). Vanderbilt Journal of Transitional Law (në anglisht). 42: 789. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2019-12-20.
^ "How to build a parallel state". Prishtina Insight (në anglishte amerikane). 2018-04-19. Marrë më 2025-01-04.
^ Pula, Besnik (dhjetor 2004). "The Emergence of the Kosovo "Parallel State," 1988–1992". Nationalities Papers (në anglisht). 32 (4): 797–826. doi:10.1080/0090599042000296131. ISSN 0090-5992.
^ Independent International Commission on Kosovo (2000). The Kosovo Report (PDF) (në anglisht). Oxford: Oxford University Press. fq. 2. ISBN 978-0199243099.
^ Quackenbush, Stephen L. (2015). International Conflict: Logic and Evidence (në anglisht). Los Angeles: Sage. fq. 202. ISBN 9781452240985.
^ "Roots of the Insurgency in Kosovo" (PDF) (në anglisht). qershor 1999.
^ Glenny, Misha (2012). The Balkans (në anglisht). USA: Penguin Books. fq. 652. ISBN 978-0-14-242256-4.
^ Judah 2000, p. 193
^ Strauss, Julius (2001-06-30). "Massacre that started long haul to justice" (në anglisht). Telegraph.co.uk. Marrë më 2013-02-05.
^ Suy, Eric (2000). "NATO's Intervention in the Federal Republic of Yugoslavia". Leiden Journal of International Law (në anglisht). 13: 193–205. doi:10.1017/S0922156500000133.
^ "Alternative government: Republic of Kosovo". WorldStatesmen.org (në anglisht).

[1] "Statement of Albanian PM Sali Berisha during the recognition of the Republic of Kosovo, stating that this is based on a 1991 Albanian law, which recognized the Republic of Kosova". Keshilli i Ministrave (në anglisht). 2008-02-18. Arkivuar nga origjinali më 2012-03-16. Marrë më 2020-02-06.

[2] Noel Malcolm, A Short History of Kosovo, p.346.

[3] Jure Vidmar (2009). "International Legal Responses to Kosovo's Declaration of Independence" (PDF). Vanderbilt Journal of Transitional Law (në anglisht). 42: 789. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2019-12-20.

[4] "How to build a parallel state". Prishtina Insight (në anglishte amerikane). 2018-04-19. Marrë më 2025-01-04.

[5] Pula, Besnik (dhjetor 2004). "The Emergence of the Kosovo "Parallel State," 1988–1992". Nationalities Papers (në anglisht). 32 (4): 797–826. doi:10.1080/0090599042000296131. ISSN 0090-5992.

[6] Independent International Commission on Kosovo (2000). The Kosovo Report (PDF) (në anglisht). Oxford: Oxford University Press. fq. 2. ISBN 978-0199243099.

[7] Quackenbush, Stephen L. (2015). International Conflict: Logic and Evidence (në anglisht). Los Angeles: Sage. fq. 202. ISBN 9781452240985.

[8] "Roots of the Insurgency in Kosovo" (PDF) (në anglisht). qershor 1999.

[9] Glenny, Misha (2012). The Balkans (në anglisht). USA: Penguin Books. fq. 652. ISBN 978-0-14-242256-4.

[10] Judah 2000, p. 193

[11] Strauss, Julius (2001-06-30). "Massacre that started long haul to justice" (në anglisht). Telegraph.co.uk. Marrë më 2013-02-05.

[12] Suy, Eric (2000). "NATO's Intervention in the Federal Republic of Yugoslavia". Leiden Journal of International Law (në anglisht). 13: 193–205. doi:10.1017/S0922156500000133.

[13] "Alternative government: Republic of Kosovo". WorldStatesmen.org (në anglisht).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]