Muhamedi në Mekë
Muhamedi, profeti i fundit islam, lindi dhe jetoi në Mekë për 53 vitet e para të jetës së tij (rreth 570–632 e.s.) deri në hixhret. Kjo periudhë e jetës së tij karakterizohet nga shpallja e profetësisë. Babai i Muhamedit, Abdullah ibn Abdulmuttalib, vdiq para se ai të lindte. Nëna e tij do ta rritë atë deri në moshën gjashtë vjeç, para vdekjes së saj rreth vitit 577 të erës sonë në Abwa'. I rritur më pas nga gjyshi i tij, Abdylmutalibi, dhe më pas xhaxhai i tij, Ebu Talib ibn Abdylmutalib, karriera e hershme e Muhamedit përfshinte të qenit bari dhe tregtar. Muhamedi u martua me Hatixhe bint Huvejlid pas një përpjekjeje të suksesshme tregtare në Siri. Pas vdekjes së Hatixhes dhe Ebu Talibit në vitin e hidhërimit, Muhamedi u martua me Seude bint Zema dhe Aishen.
Myslimanët besojnë se Muhamedi filloi të merrte shpalljen diku në vitin 610 të e.r.. Fillimisht, në radhët e myslimanëve përfshihej vetëm Muhamedi dhe disa nga miqtë dhe të afërmit e tij të ngushtë. Megjithatë, ndërsa më shumë anëtarë të kurejshëve dhe fiseve të tjera arabe respektuan fjalët e tij dhe pranuan mesazhin e tij, shumica dërrmuese e tyre, duke përfshirë udhëheqësit e fiseve dhe disa nga të afërmit e tij, si Ebu Lehebi, kundërshtuan, talleshin dhe përfundimisht bojkotuan klanin e tij. Benu Hashim dhe Muhamedi dhe pasuesit e tij u ngacmuan, u sulmuan dhe u detyruan të mërgonin në Abisini. Pasi përjetoi Isra dhe Mi'raxhin në vitin 620 dhe mori delegacione nga Medina dhe premtime për mbrojtje nga dy fiset arabe që jetonin në qytetin në Akabe, Muhamedi i udhëzoi shokët e tij që gradualisht të migronin në qytet, përpara se ta bënte këtë vetë në vitin 622.
Kurani, biografitë e hershme të Muhamedit (sirah) dhe literatura e hadithit janë disa nga burimet kryesore të përdorura nga historianët e hershëm dhe modernë për të portretizuar këtë periudhë të jetës së Muhamedit. Ndërsa janë ngritur pyetje në lidhje me sigurinë e disa prej këtyre burimeve, shumica e akademikëve kanë arritur t'i pranojnë këto së bashku me disa nga rishikimet e tyre si burimet përfundimtare për jetën e hershme të Muhamedit në Mekë.
Prapavija
RedaktoGadishulli Arabik ishte kryesisht i thatë dhe vullkanik, duke e bërë të vështirë bujqësinë, përveç pranë oazeve ose burimeve. Kështu, peizazhi arab ishte i mbushur me qytete dhe qyteze pranë atyre oazeve, dy të shquara prej të cilave ishin Meka dhe Medina (atëherë e njohur si Jethrib).[1] Jeta e përbashkët ishte thelbësore për mbijetesën në kushtet e shkretëtirës, pasi njerëzit kishin nevojë për mbështetje kundër mjedisit të ashpër dhe stilit të jetesës. Kështu, grupimi fisnor inkurajohej nga nevoja për të vepruar si njësi. Ky bashkim bazohej në lidhjen farefisnore nga gjaku.[2] Njerëzit e Arabisë ishin ose nomadë ose të ulur, të parët vazhdimisht udhëtonin nga një vend në tjetrin duke kërkuar ujë dhe kullota për kopetë e tyre, ndërsa të dytët u vendosën dhe u përqendruan në tregti dhe bujqësi. Mbijetesa e nomadëve (ose beduinëve) ishte gjithashtu pjesërisht e varur nga bastisja e karvanëve ose oazeve; kështu ata e panë këtë si një krim.[3][4] Medina ishte një vendbanim i madh bujqësor me lulëzim, ndërsa Meka ishte një qendër e rëndësishme financiare për shumë nga fiset përreth.[1]
Në Arabinë paraislamike, perënditë ose perëndeshat shiheshin si mbrojtës të fiseve individuale dhe shpirtrat e tyre ishin të lidhur me pemët, gurët, burimet dhe puset e shenjta. Kishte një faltore të rëndësishme në Mekë (e quajtur Qabe) që strehonte statuja të 360 idhujve të hyjnive mbrojtëse fisnore dhe ishte vendi i një pelegrinazhi vjetor. Përveç këtyre perëndive fisnore, arabët ndanë një besim të përbashkët në një hyjni suprem Allah, i cili megjithatë ishte i largët nga shqetësimet e tyre të përditshme dhe kështu nuk ishte objekt kulti apo rituali. Tre perëndesha ishin të lidhura me Allahun si vajzat e tij: el-Lat, Manat dhe el-Uze. Disa bashkësi monoteiste ekzistonin gjithashtu në Arabi, duke përfshirë të krishterët dhe hebrenjtë.[5][6] Sipas traditës, vetë Muhamedi ishte pasardhës i Ismailit, birit të Ibrahimit.[7]
Gjeneaologjia, lindja dhe fëmijëria
Redakto- Artikulli kryesor: Viti i Elefantit
Muhamedi ka lindur në muajin Rebi el-Evvel. Historianët islam e vendosin vitin e lindjes së Muhamedit si 570. që korrespondon me Vitin e Elefantit, megjithatë studimet e fundit kanë sugjeruar data më të hershme për këtë ngjarje, duke përfshirë 568 dhe 569.[8] Data e saktë e lindjes së Muhamedit ndryshon ndërmjet sekteve të ndryshme islame, me shumicën e sunitëve që pranojnë datën 12 të Rebi el-Evvelit si datën e lindjes së tij, e cila është sipas mendimit të Ibn Is'hakut dhe ka më shumë data 2,8,10, rebi el-evvel. Muhamedi lindi në familjen e Benu Hashim, një nga klanet e shquara që formuan fisin Kurejsh të Mekës, megjithëse familja duket se nuk ka qenë aq e begatë gjatë jetës së hershme të Muhamedit.[9][10] Prindërit e tij ishin Abdullah ibn Abdulmutalib nga Benu Hashim dhe Emine bint Vehb, motra e prijësit të atëhershëm të Banu Zuhrah.[11] Stërgjyshja e Muhamedit nga babai, Selma bint Amr, ishte një zonjë hebreje me ndikim nga fisi Khazraj i Medinës, kështu që Muhamedi kishte prejardhje arabo-hebreje.[12] Sipas Ibn Is'hakut, një biograf i hershëm i Muhamedit, Abdylmutalib, gjyshi i Muhamedit, doli me emrin e fëmijës, i cili ishte mjaft i panjohur në atë kohë në Gadishullin Arabik.
Babai i Muhamedit, Abdullahu, vdiq pothuajse gjashtë muaj para se ai të lindte.[13] Muhamedi u dërgua të jetonte me një familje beduine në shkretëtirë menjëherë pas lindjes së tij, pasi jeta e shkretëtirës konsiderohej më e shëndetshme për foshnjat.[14] Për shkak se ai ishte jetim, mëndeshat refuzuan ta merrnin, nga frika se nuk do të ishte e dobishme të kujdesesh për një jetim. Megjithatë, ai u pranua nga Halime bint Ebi Dhuajb el-Sadije, i cili nuk kishte gjetur fëmijë për t'u kujdesur.[15] Muhamedi qëndroi me Halimenë dhe burrin e saj derisa ai ishte dy ose tre vjeç.[14][16] Ai jetoi me nënën e tij në Mekë për tre vitet e ardhshme derisa ajo e çoi atë në Medine (atëherë i njohur si Jethrib) për të vizituar të afërmit e tij nga nëna dhe vdiq në rrugën e kthimit rreth Abwa'. Pasi humbi të dy prindërit e tij, gjyshi i Muhamedit, Abdylmutalib, mori kujdestarinë e fëmijës. Dy vjet më vonë, gjyshi i tij vdiq dhe Muhamedi u rrit nën kujdesin e xhaxhait të tij Ebu Talibit, udhëheqës i Benu Hashimit.[8][17] Ndërsa jetonte me xhaxhain e tij, Muhamedi filloi të kulloste kope delesh në periferi të Mekës për të fituar jetesën e tij. Ai gjithashtu shoqëroi xhaxhain e tij në disa nga udhëtimet e tij tregtare. Këto udhëtime e ekspozuan Muhamedin ndaj diversitetit kulturor dhe traditave të ndryshme fetare.[18] Në moshën 9-vjeçare, ai shkoi me xhaxhain e tij Ebu Talib në një udhëtim biznesi në Siri, ku muslimanët besojnë se ai takoi Bahirën në qytetin Bosra, i cili paratha profecinë e tij.[19][20]
Mosha madhore para shpalljes
RedaktoMë vonë gjatë jetës së tij, i ndikuar nga udhëtimet tregtare me xhaxhain e tij, Muhamedi punoi si tregtar dhe u përfshi në tregtinë midis Oqeanit Indian dhe Mesdheut.[21][22][23] Gjatë karrierës së tij si tregtar, Muhamedi u bë i njohur si "I besueshëm" (arabisht: الأمين) dhe u kërkua si një arbitër i paanshëm i mosmarrëveshjeve.[9][24][25]
Pasi disa pjesë të Qabesë u shkatërruan nga vërshimet e shpejta, me rindërtimin pothuajse të përfunduar, u ngritën mosmarrëveshje midis udhëheqësve të klaneve të ndryshme të Kurejshëve se cili duhet të vendoset Gurin e Zi. Këto mosmarrëveshje çuan në një përshkallëzim të tensioneve dhe lufta dukej e pashmangshme përpara se ata të binin dakord të merrnin këshillën e personit tjetër që do të hynte në Haram. Myslimanët besojnë se Muhamedi ishte ky person dhe se ai shtriu mantelin e tij, e vuri gurin në mes dhe i kërkoi anëtarët e katër klaneve të mëdha ta ngrinin atë në pozicionin e tij të destinuar, përpara se të siguronte vendosjen e tij të sigurt me duart e veta.[26][27]
Martesa me Hatixhe bint Huvejlidin dhe birësimi i Zejd ibn Harithes
RedaktoHatixhe bint Huvejlid, një tregtare dhe e ve, i kërkoi Muhamedit të menaxhonte operacionet e saj tregtare në Siri pasi dëgjoi për besueshmërinë e tij. E impresionuar me suksesin e jashtëzakonshëm të udhëheqjes së Muhamedit, Hatixheja i dërgoi një propozim martese Muhamedit nëpërmjet shoqes së saj Nafisa.[23][28] Muhamedi e pranoi propozimin dhe u martua me Hatixhen. Hatixheja i dha Muhammedit skllavin Zejd ibn Harithen, të cilin Muhamedi do ta birësonte më vonë.[29] Ibn Is'haku shënon se Hatixheja i lindi Muhamedit gjashtë fëmijë.
Për shkak të vdekjes së Abdullahut, dëshirës së Muhamedit për të lehtësuar xhaxhain e tij Ebu Talibit nga barra e sigurimit të një familjeje të madhe dhe gjendjes financiare të Ebu Talibit, Muhamedi mori djalin e Ebu Talibit dhe kushëririn e tij, Aliun, në shtëpinë e tij. Muhamedi gjithashtu birësoi Zejdin, duke i dhënë emrin Zejd ibn Muhamed. Myslimanët besojnë se ky riemërtim u bë i pavlefshëm nga shpallja e disa vargjeve në kapitullin e 33-të të Kuranit, El-Ahzab, ku thuhet se një fëmijë i birësuar nuk mund të trajtohej si djalë natyral nga martesa ose trashëgimia. Rrjedhimisht, fëmija i birësuar duhej të mbante emrin e babait të tij ose të saj biologjik. Prandaj, emri i Zejdit u kthye në Zejd ibn Harithe.
Referime
RedaktoCitate
Redakto- ^ a b Watt (1953), pp.1–2
- ^ Watt (1953), pp. 16–18
- ^ Loyal Rue, Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological,2005, p.224
- ^ John Esposito, Islam, Expanded edition, Oxford University Press, p.4-5
- ^ Shiko:
- Esposito, Islam, Extended Edition, Oxford University Press, pp.5–7
- Qur'an 3:95
- ^ Hanifët - monoteistët vendas arabë para-islamikë - gjithashtu renditen ndonjëherë krahas hebrenjve dhe të krishterëve në Arabinë paraislamike, megjithëse historiku i tyre është i diskutueshëm midis studiuesve, cf. Uri Rubin, Hanif, Encyclopedia of the Qur'an
- ^ Louis Jacobs(1995), p.272
- ^ a b Watt (1974), p. 7.
- ^ a b Muhammad, Encyclopedia of Islam.
- ^ Shiko gjitashtu [Kuran 43:31] cited in EoI; Muhammad
- ^ Lings (1983), p. 17
- ^ "Interfaith Institute of the Islamic Center of Long Island | The Prophet Muhammad and The Children of Israel By Dr. John Andrew Morrow". interfaithny.com (në anglisht). Marrë më 2020-07-09.
- ^ Recep Senturk, Muhammad, the Prophet, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia
- ^ a b William Montgomery Watt, "Halimah bint Abi Dhuayb", Encyclopaedia of Islam
- ^ Ramadan (2007), p. 10-12
- ^ Peterson (2006), p. 38
- ^ Peterson (2006), pp. 38 and 39
- ^ Peterson (2006), p. 40
- ^ Nasr, Seyyed Hossein. "Muhammad". Encyclopædia Britannica Online (në anglisht). Encyclopædia Britannica, Inc. Marrë më 2008-03-20.
- ^ Abel, A. "Baḥīrā". Encyclopaedia of Islam. Brill. Brill Online, 2007
- ^ William Montgomery Watt(1974), p.8
- ^ Ramadan (2007), p. 19
- ^ a b Berkshire Encyclopedia of World History (2005), v.3, p.1025
- ^ Encyclopedia of World History (1998), p.452
- ^ Esposito(1998), p.6
- ^ F.E.Peters(2003), p. 54
- ^ Jonathan M. Bloom, Sheila S. Blair (2002), p. 28-29
- ^ "Chapter 4: The Prophet's first Marriage". Al-Islam.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 26 shtator 2018. Marrë më 2018-10-17.
- ^ Peterson (2006), p. 45
Vepra të cituara
Redakto- Bowersock, Glen Warren; Grabar Oleg (1999). Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World. Harvard University Press. ISBN 0-674-51173-5.
- Brown, Daniel (2003). A New Introduction to Islam (në anglisht). Blackwell Publishing Professional. ISBN 978-0-631-21604-9.
- Esposito, John (1998). Islam: The Straight Path (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-511233-4.
- Jacobs, Louis (1995). The Jewish Religion: A Companion (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-826463-1.
- Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 0-521-64696-0.
- Lings, Martin (1983). Muhammad: his life based on the earliest sources (në anglisht). Inner traditions international.
- Razwi, Ali Asgher (1997). A Restatement of the History of Islam and Muslims (në anglisht). World Federation of K S I Muslim Communities Islamic Centre. ISBN 0-9509879-1-3.
- Robinson, Chase F. (2003). Islamic Historiography (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 0-521-62936-5.
- Nomani, Shibli (1970). Sirat al-Nabi (në anglisht). Karachi: Pakistan Historical Society.
- Peterson, Daniel C. (2007). Muhammad, Prophet of God (në anglisht). Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-0754-0.
- Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet (në anglisht). New York: Oxford University Press.
- Rodinson, Maxime, Muhammad: Prophet of Islam, Tauris Parke Paperbacks, 2002. ISBN 1-86064-827-4
- Reeves, Minou (2003). Muhammad in Europe: A Thousand Years of Western Myth-Making (në anglisht). NYU Press. ISBN 978-0-8147-7564-6.
- Watt, Montgomery (1953). Muhammad in Mecca (në anglisht). Clarendon Press.
- Watt, Montgomery (1961). Muhammad: Prophet and Statesman (në anglisht). Oxford University Press.
- Ibn Ishaq / A. Guillaume (1967) [1955]. The Life of Muhammad (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-636033-1.
Encyklopedie
Redakto- Encyclopædia Britannica Online (në anglisht). Encyclopedia Britannica, Inc.
- P.J. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs (red.). Encyclopaedia of Islam (në anglisht). Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912.
- Jane Dammen McAuliffe, red. (2005). Encyclopedia of the Qur'an (në anglisht). Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-12356-4.
- Encyclopedia of World History (në anglisht). Oxford University Press. 1998. ISBN 0-19-860223-5.
- Encyclopædia Iranica (në anglisht). Center for Iranian Studies, Columbia University. ISBN 1-56859-050-4.
- Meri, Josef W. (red.). Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia (në anglisht). Taylor & Francis. ISBN 0-415-96691-4.