Bashkortostani

Republika e Bashkortostanit (Rusisht: Респу́блика Башкортоста́н, Respublika Bashkortostan; Bashkirisht: Башҡортостан Республикаһы) gjithashtu quhet Bashkiria (Rusisht: Башки́рия, Bashkiriya), është subjekt federal i Rusisë, e shtrirë në mes të Lumit Vollga dhe Maleve Urale. Ka sipërfaqe prej 143.600 km² dhe popullsi prej 4,1 milion, ndërsa kryeqyteti Ufa është qendra kryesore me mbi një milion banorë.

Bashkortostani Республика Башкортостан (rusisht) Башҡортостан Республикаһы (bashkirisht) Republikë e Rusisë Emblema e Bashkortostanit Flamuri i Bashkortostanit      Vendodhja në Rusi Administrimi Politik Qarku federal Vollga Rajoni ekonomik Uralet Kryeqyteti Ufa Krijimi 20 mars 1919 Qeverisja Kreu i Republikës Radij Habirov Trupi Ligjvënës Asambleja Shtetërore (Kurultai) Sipërfaqja Sipërfaqja 143.600 km2 Renditja në Rusi: i 27-ti Popullsia Popullsia 4,063,293 2 banorë Renditja në Rusi: i 7-ti Dendësia 28,36 banorë/km2 Gjeografia Zona kohore UTC+05:00 (MSK+2) Të dhëna të tjera Targa e automjeteve 02, 102, 702 Kodi sipas ISO RU-BA Faqja Zyrtare www.baskortostan.ru

Bashkortostani, autonomia e parë etnike në Rusi, u krijua më 28 mëntor S.V 15 nëntor 1917. Më 20 mars 1919, ajo u shndërrua në Republikën Sovjetike Bashkire, Republika e Parë Autonome Sovjetike Socialiste në RSFSR.

Në përputhje me Kushtetutën e Bashkortostanit dhe Kushtetutën e Federatës Ruse, Bashkortostani është një shtet, por nuk ka asnjë sovranitet. Më 11 tetor 1990 Bashkortostani miratoi Deklaratën e Sovranitetit Shtetëror, por më pas e braktisi atë. 11 Tetori është Dita e Republikës në Bashkortostanit.

Historia

Artikulli kryesor: Historia e Bashkortostanit

Vendbanimet e para në territorin e Bashkortostanit modern datojnë nga periudha e hershme paleolitike, por epoka e bronzit nxiti një ngritje të popullsisë së këtij territori. Kur njerëzit e kulturës Abashevo filluan të vendoseshin këtu ata kishin aftësi të larta në prodhimin e veglave të bronzit, armëve dhe dekorimeve. Ata ishin të parët që krijuan vendbanime të përhershme në Urale Jugore.

Pasi shteti mongol i hershëm feudal ishte prishur në shekullin e 14-të, territori i Bashkortostanit modern u nda midis Hanllëkeve të Kazanit dhe Siberisë dhe Hordi Nogai. Fiset që jetonin atje drejtoheshin nga bi (krerë fisesh). Pasi Kazani ra në duart e Ivanit të Tmerrshëm në 1554–1555, përfaqësuesit e fiseve Bashkir perëndimore dhe veriperëndimore iu afruan Carit me një kërkesë për t'u bashkuar vullnetarisht me Muskovi.

Duke filluar nga gjysma e dytë e shekullit të 16-të, territori i Bashkirisë filloi të merrte formë si pjesë e shtetit rus. Në vitin 1798 u krijua Asambleja Shpirtërore e Myslimanëve Rusë, një tregues që qeveria cariste njohu të drejtat e bashkirëve, tatarëve dhe kombeve të tjerë myslimanë për të deklaruar Islamin dhe për të kryer rituale fetare. Guvernatori i Ufës (guberniya), me një qendër në Ufa, u formua më 1865 - një hap tjetër drejt identifikimit territorial.

Pas Revolucionit rus të vitit 1917 ishin All-Bashkir Qoroltays (konventat) mbi të cilat vendoset nevoja për krijimin e një republike federale kombëtare brenda Rusisë. Si rezultat, Shuro rajonale të Bashkir shpall më 28 nëntor 1917 krijimin në zonat me një popullsi kryesisht bashkir të Orenburgut, Permit, Samarës, provincave të Ufas, autonominë territoriale dhe kombëtare.

Në dhjetor 1917, delegatët në Kongresin All-Bashkir (konstituiv), që përfaqësojnë interesat e skajit të popullsisë të të gjitha kombësive, votuan unanimisht për rezolutën (Farman # 2) të Shuro rajonale të Bashkir për shpalljen e autonomisë nacional-territoriale të Bashkurdistanit. Kongresi formoi qeverinë e Bashkurdistanit, para-parlamentin - Kese-Qoroltay dhe organe të tjerë të pushtetit dhe administratës, dhe u morën vendime se si të procedohej.

Në mars 1919, bazuar në marrëveshjet e qeverisë ruse me qeverinë bashkire u formua Republika Socialiste Sovjetike Autonome e Bashkirisë. Gjatë periudhës sovjetike, Bashkiria iu dha të drejta të gjera autonome - e para midis rajoneve të tjera ruse. Struktura administrative e Bashkirisë Sovjetike ishte e bazuar në parime të ngjashme me ato të republikave të tjera autonome të Rusisë.

Më 11 tetor 1990, sovjeti i Lartë i republikës miratoi deklaratën mbi sovranitetin shtetëror të Bashkirisë Sovjetike. Më 25 shkurt 1992, Bashkiria Sovjetike u riemërua Republika e Bashkortostanit.

Gjeografia

Bashkortostan përmban një pjesë të Uraleve jugore dhe fushat ngjitur.

• 
  Shihan Toratau. Kodrat e vetme janë simbole të njohura të Bashkortostanit.
• 
  Ujëvara Atysh
• 
  Kuajt bashkir afër liqenit Yakty-Kul
• 
  Pamje të vjeshtës në Malet Jamanatau

Burimet natyrore

Pompë vaji Bashneft

Minierë afër Sibaj

Republika e Bashkortostanit është një nga territoret më të pasura të Rusisë në burime minerale me depozita të rreth 3,000 burimeve minerale. Bashkortostani është i pasur me rezerva të naftës bruto, dhe ishte një nga qendrat kryesore të nxjerrjes së naftës në Federatën Ruse. Burime të tjera kryesore janë gazi natyror, qymyri, xeherorët e metaleve me ngjyra, mangani, kromiti, xeherorët e hekurit, xehet e metaleve me ngjyra (plumbi, tungsteni), xehet jo metalike (kristali i shkëmbit, fluori, spari i Islandës, piritet e sulfurit, bariti, silikatet, silicë, asbest, talk), depozitime gurësh të çmuar dhe gjysëm të çmuar dhe gurësh natyralë (malakit, lodh, granit).

Republika ka burime të mjaftueshme minerale për të siguruar energjinë dhe kompleksin e saj të karburantit, si dhe kompleksin petrokimik, kimik, agro-industrial, metalurgjinë me ngjyra dhe me ngjyra, qelizat dhe degët qeramike me lëndë të parë.

Bashkortostani është një nga bazat kryesore të lëndëve të para për metalurgjinë me ngjyra të Rusisë. Republika ka depozita të mira linjiti me një shkallë të lartë bitumi. Ky linjit mund të përdoret për marrjen e një larmie produktesh të ndryshme kimike si rrëshirat, substancat sipërfaqësore-aktive, plehrat gomuar dhe stimulues të tjerë për rritjen e bimëve. Lëndët e para kimike minerare (kripë guri, gëlqere, fosforite, barite, etj.) Janë mjaft thelbësore dhe përdoren në ekonominë e republikës.

Bashkortostani është gjithashtu i pasur me pyje. Territori i përgjithshëm i mbuluar me pyje është rreth 62,000 kilometra katrorë. Më shumë se një e treta e territorit të republikës është e mbuluar me pyje. Dominojnë llojet e mëposhtme të pemëve: thupra, halore, gëlqere, lisi dhe panje. Stoku i përgjithshëm i drurit sipas disa vlerësimeve është 717.9 milion m³. Pyjet e Bashkortostanit kanë shenjtore të veçanta dhe parqe kombëtare. Ato mbulojnë më shumë se 10,000 kilometra katrorë.

Bashkortostani është gjithashtu i pasur me burime dhe burime të ujit mineral, medicinal dhe të pijshëm.

Ndarjet administrative

Artikulli kryesor: Ndarjet administrative të Republikës së Bashkortostanit

Republika e Bashkortostanit është e ndarë administrativisht në 54 distrikte (raion) dhe 21 qytete/qyteze:

• Agidelj
• Bajmak
• Belebej
• Belloreck
• Birsk
• Bllagoveshqensk
• Davlekanovo
• Dyrtyli
• Ishimbaj
• Kumertau
• Mezhgorje
• Meleuz
• Neftekamsk
• Oktjabrskij
• Salavat
• Sibaj
• Sterlitamaku
• Tujmazi
• Ufa
• Uçalli
• Janaull

Politika

Ndërtesa e qeverisë së Republikës gjithashtu i njohur si Shtëpia e Bardhë e Bashkirëve

Kreu i qeverisë së Republikës së Bashkortostanit zgjidhet nga populli për një mandat katër-vjeçar. Sipas Kushtetutës, Kreu i Republikës së Bashkortostan garanton të drejtat dhe liritë e njerëzve dhe të qytetarëve të vendit, mbron interesat ekonomike dhe politike të Republikës së Bashkortostan dhe siguron legjitimitetin, ligjin dhe rendin brenda territorit të saj.

Rustem Hamitov mori detyrën më 19 korrik 2010. Paraardhësi i tij ishte Murtaza Rahimov, i zgjedhur më 17 dhjetor 1993. Para zgjedhjeve, Rakhimov ishte kryetari i sovjetikës së lartë të Republikës, posti më i lartë në atë kohë. Rahimov u rizgjodh në dhjetor 2003 në një sondazh të dënuar nga OSBE për ekspozimin e "elementeve të mashtrimit themelor".

Parlamenti i Republikës është Asambleja Shtetërore (Kurultai), e zgjedhur gjerësisht çdo pesë vjet. Asambleja Shtetërore me një dhomë ka 110 deputetë.

Kushtetuta e Republikës u miratua në 24 dhjetor 1993. Neni 1 i Kushtetutës përcakton që Bashkortostani është një shtet sovran brenda Rusisë, ai ka pushtet shtetëror përtej kufijve të autoritetit të Federatës Ruse dhe kompetencave të Federatës Ruse në lidhje me aspektin e autoriteti i përbashkët i Federatës Ruse dhe Republikës së Bashkortostanit. Republika e Bashkortostanit është një subjekt i plotë i Federatës Ruse mbi baza të barabarta dhe të dakorduara.

Marrëdhëniet e Republikës së Bashkortostanit dhe Federatës Ruse aktualisht bazohen në nenet e Kushtetutës së Federatës Ruse, Kushtetutës së Republikës së Bashkortostanit, Traktatit Federativ (me amandamente) dhe Marrëveshjes për Ndarjen e Autoriteteve dhe Pushteteve dhe delegimin e ndërsjellë të pushteteve midis organeve të pushtetit shtetëror të Republikës së Bashkortostanit.

Fuqia gjyqësore e republikës është në duart e Gjykatës Kushtetuese, Gjykatës Supreme, Gjykatës së Apelit, Gjykatave të Rrethit dhe gjyqtarëve të paqes.

Në përputhje të plotë me parimet e njohura botërisht të së drejtës ndërkombëtare, nenet e Kartës Evropiane të Vetëqeverisjes Lokale dhe Kushtetutës së Federatës Ruse, Republika e Bashkortostan siguron në Kushtetutën e saj që vetëqeverisja lokale të njihet dhe garantohet brenda territorit të republikës.

Republika e Bashkortostanit zgjidh të gjitha çështjet e strukturës administrativo-territoriale më vete. Lista e rretheve dhe qyteteve, bashkive, si dhe rendi i krijimit, ndryshimit dhe ndryshimit të kufijve të bashkive dhe emrat e tyre, përcaktohet nga ligji i Republikës së Bashkortostan "Për strukturën administrativo-territoriale të Republikës së Bashkortostanit dhe territorin e bashkive".

Shteti ka lidhje të forta ekonomike dhe kulturore me fqinjin e tij perëndimor Republikën e Tataristanit.

Ekonomia

Bashkortostani është një nga rajonet më të zhvilluara të Federatës Ruse për sa i përket prodhimit bruto rajonal, vëllimit të prodhimit industrial, prodhimit bujqësor dhe investimeve në asete fikse.

Kompanitë më të mëdha në rajon përfshijnë Bashneft (të ardhura prej 9.57 miliardë dollarë në vitin 2017), Ufa Engine Industrial Association (pjesë e United Engine Corporation; 1.26 miliardë dollarë), Peton Holding (1.04 miliardë dollarë), Bash'him (857.04 milionë dollarë), Ufaorgsintez (473.09 milion $), Punime Hekuri dhe Çeliku Beloretsk (409.67 milion dollarë).

Nxjerrja e naftës bruto në Bashkiri filloi në vitin 1932. Në fund të vitit 1943 u zbuluan depozita të mëdha të naftës bruto. Gjatë Luftës së Madhe Patriotike të vitit 1941 deri më 1945, Bashkiria u bë një nga rajonet kryesore të Bashkimit Sovjetik për të akomoduar bimë dhe fabrika të evakuuara nga Rusia Perëndimore, si dhe masa të mëdha njerëzish, ndërsa gjithashtu i siguroi vendit armë, karburant dhe ushqime. Pas luftës, një numër i industrive u zhvilluan më tej në Bashkiria, të tilla si minierat, ndërtimi i makinerive dhe (veçanërisht) rafinimi i naftës. Industria e Bashkiria u bë një bazë e fortë për rritjen e mëtejshme ekonomike të të gjitha territoreve evropiane periferike të Rusisë.

Ekonomia e Bashkortostanit, duke qenë një nga qendrat më të mëdha industriale të Rusisë, është shumë e larmishme. Bashkortostani ka një sektor të madh bujqësor. Por industria më e rëndësishme e republikës është përpunimi kimik; Bashkortostan prodhon më shumë naftë se çdo rajon tjetër i Rusisë, rreth 26 milion ton në vit, dhe siguron 17% të benzinës së vendit dhe 15% të karburantit të saj naftë. Produkte të tjerë të rëndësishëm të prodhuar në Bashkortostan përfshijnë alkoolet, pesticidet dhe plastikat.Produkti rajonal bruto i Bashkortostan (GRP) në 2016 ishte 1.34 trilionë rubla, duke e bërë republikën subjekt me GRP-në e nëntë më të lartë në Rusi. Shteti kishte një bilanc tregtar pozitiv, me 13.7 miliardë dollarë të eksportuar dhe 1.2 miliardë dollarë të importuar në vitin 2013. 82.9% e ndërmarrjeve në Bashkortostan janë fitimprurëse,, më të larta se mesatarja mbarëkombëtare prej 68.42%. Bashkortostani është njohur si subjekti me rrezikun më të ulët ekonomik.

Bashkortostan është ndër udhëheqësit në zhvillimin e pasurive të patundshme, industria e zhvilluar e energjisë elektrike dhe turizmi.

Sipas Forbes, Ufa është qyteti më i mirë në Rusi për biznes në mesin e qyteteve me një popullsi mbi një milion (2013).

Edukimi

Shkollë në Salavat

Artikulli kryesor: Edukimi në Bashkortostan

Rreth gjashtëdhjetë organizata shkencore janë aktive në republikë. Kërkimi themelor dhe i zbatuar shkencor është duke u zhvilluar në dymbëdhjetë institute të Akademisë Ruse të Shkencave, njëzet e nëntë institute të degëve të ndryshme të industrisë, si dhe zyra dhe organizata të shumta të modelimit, universitete dhe kolegje.

Sistemi i arsimit popullor të vendit mori formë gjatë shumë shekujve dhe pasqyron folklorin, zakonet dhe traditat e popullit Bashkir. Kur Islami u përhap në Bashkiri në shekullin e 10-të, një sistem arsimor filloi të shfaqej gradualisht - kryesisht shkollat fetare funksiononin nën mbikëqyrjen e xhamive (mektebe dhe medrese).

Përveç kësaj, shumë institucione të arsimit të lartë operojnë në republikë, përfshirë degët e 16 universiteteve dhe kolegjeve kryesore ruse. Specialistët diplomohen me diploma në rreth 200 zanate dhe profesione.

Arsimi është kryesisht në rusisht dhe bashkirisht.