Wikipedia:Projekti Fjalori/Gjeografi/K

Gjendeni në faqe të projektit fjalori në hapsirën Wikipedia, saktësisht tek përmbajtja për vitrinat e projektit. ose kthehu te Vitrina Projekti Fjalori/Gjeografi apo Vitrina Projekti Fjalori/K ose kapërce në shkronjat e kësaj lëmije A · B · C · Ç · D · Dh · E · Ë · F · G · Gj · H · I · J · K · L · Ll · M · N · Nj · O · P · Q · R · RR · S · Sh ·  T · TH · U · V · X · Xh · Y · Z · Zh / W

K-ja në lëmi tjera
Gjuhë dhe Letërsi Arkeologjia Arsimi Baleti Biznes Ekonomia Film Fizika Informatika Interneti Inxhenieria Judikatura Kimia Komunikacioni Kopshtaria Kuzhina Matematika Mitologjia Mjekësia Muzika Piktura Gjeografia Politika Biologjia

K

• Kalifonia, rryma detare -
  1. Rryma detare kalifonike është e ftohtë dhe qarkullon në pjesën veriore të oqeanit Pacifik.
• Kanioni

1. Kanion,~i. Luginë e thellë me shpate gati vertkale ose vertikale ( 70-90 shkallë) , të larta mbi 1 000 m dhe me fund të ngushttë vetëm disa dhjetra metra, të cilin rëndom e përbën vetëm shtrati i lumit.

• Kanali
  1. Një vijë lidhëse e gërryerë në tokë nga njeriu apo natyra e, që mundson lundrimin e anijeve mes dy porteve. Dallimet e lartësive të relevit menjanohen me ndihmen e katapulteve apo mekanizmave tjerë ngritëse. Kanalet lidhin ndërveti lumenjtë e lundrueshëm me qëllim krijimi të një rrjeti të komunikacionit detar në pjesë kontinentale (p.sh. kanali Rein-Rëne- apo kanali Sank-Lorenc). Pranë lumenjëve të palundrueshëm shpeshë gërryhen kanale anësore. Të ashtuquajtura vija kanalesh lidhin qytete me kanale apo lumenjë lundrues. Kanalet detare si p.sh kanali në Panama, Suezë, janë premje të tejpërtejshme të ngushticave kontinentale, nëpër të cilat mundsohet ludrimi i anijeve të ujrave të thella.
• Kanati
  1. Kanat (Qanat, persisht Kares, në Afrikën Veriore Foggata, në gadishullin arabikë Falaxh) është një sistem nëntoksorë i ujërave natyrore të rezervuara nëpër zgafella, sistem i ndërtuar ashtu që pa ndonjë ndërhyrje të veçantë të njeriut uji delë në sipërfaqe dhe përdoren për vaditje nga të cilat edhe kullohet. Uji zakonisht ndodhet përfundi sipërfaqes së tokës së shkretune, përfundi bjeshkëve. Zgafellat kryesore, zgafellat të një galerie, janë të hapura nga disa kanale vertikale të thella 30-40 metra. Nëpërmjet këtyre kanaleve ajrosen zgafellat. Sistemi Kanat në Lindjen e Afërt, janë të njohura diku para 2 500 viteve dhe nga shekulli i shtatë, nga arabët janë përdorur dhe përhapur në Afrikën Veriore. Nga aty tek Mauntët, e më tej tek Spanja, Sicilia, Tenerifa si dhe tek Gran Kanarinët. Duket që sisteme të tilla të ketë pasur edhe në Amerikën e lashtë. Qytete të mëdha si Persopolisi, Teherani, Marrakeshi dhe Madridi janë furnizuar nëpërmjet të sistemeve të tilla. Sot, nuk krijohen sisteme të tilla, mirëpo ato të trashëguarat, me mund e xhelozi mirëmbahen në jetë, sidomos në rrafshnalten e iraniane, ku gjatësia e tyre arrin deri në 70 km.
• Katarakt

1. Katarakt është luginë lumore në të cilën ndodhen shumë ujëvara të vogla nëpër të cilat derdhet uji

• Kapitali
  1. Në ekonomin e përgjithëshme, kapitali është rezerva e gjitha llojeve të të mirave materiale. Aty bëjnë pjesë edhe më tejë, paraja, e cila shërben për investime. Në sipërmarrje dhe ndërmarrje, kapitali ka kuptimin më shumë të kapacitetit të tërë financiar dhe material që disponon një sipërmarrje apo ndërmarrje.
• Kar,
  1. Kari është një formë e zbrazët njëshe brenda një rrasë të krijuar nga një rrëshqim. Një lloj zgavrre e cila kufizohet nga muret e karit dhe depërtonë nga dy anët e rrasës së vjerrur të mbetur nga rrëshqimat. Varrësisht nga madhësia e rrëshqimave, madhësia e tyre mund të arrijë të krijojnë liqejë. Nëpërmjet lidhjeve të karive të vegjël krijohet karitë e mëdha, ashtu që formojnë shkall karishë. Kari, më së shpeshti është krijes e paraformave fluviative të krijuara nga ngrica dimërore dhe ndikimi i veçant i akullit. Ditëve tona zgravrat e tilla mbushen me të madhe.
• Karsti
  1. Karsti është nocion gjeomorfologjik për relievin specifik dhe kompleksin e dukurive morfologjike dhe hidrologjike në shkëmbinjtë karbonatikë të tretshëm në ujë, siç janë: gëlqerorët, dolomitet, gjipsi, kripa etj.
  2. Karsti - emërtimi vije nga një pejsazh natyrorë slloveno-italian në anën kontinetale në Trieshtin slloven. Zakonisht më të nënkuptohen forma të krijuara nga korizioni i gurit të tretëshem në ujë (gëlqerorë, gipsorë, apo kripor). Tretja, së pari vije nga ndikimi i dioksidit që ndodhet në ujë. Në sipërfaqe ka sundon mungesa e ujit, pasi që uji shumë shpejt bije në gropa dhe shtresat e poshtme. Shpesh krijohen shkretëria gurësh të till. Në këto raste flitet për Karstritje të hapsirës së caktuar. Uji kullon nëpër tretjen e krijuar të gurëve, në gropat dhe zgravrra të gurëve. Shpesh uji krijon një sistem të gërimeve. Uji që rrjedhë anash krijon forma pemësh të qëndisura në sipërfaqen e tokës. Pjesën ku uji pasi të jetë kulluar, prapë paraqitet i quajnë burime karstitje. Këtu nuk kemi të bëjmë me burim natyrorë, por rezervat.
• Këneta
• Kasaba
  1. Kasba tek qytetet muslimane janë Citadelle të ngritura në pjesën më të lartë të murit të qytetit e që shërbejnë kundër armiqve të jashtëm dhe sundimit të qytetit. Po ashtu dhe shumë fshatra në anët e skajshme të Saharës disponojnë Kasba, në të cilat po ashtu ruhen edhe të mirat e maxhes. Në Algjirë dhe qytete tjera të Afrikës Veriore, Kasba është po ashtu edhe emërtimi për qytetin e vjetër të Medinës.
• Kaste
  1. Kaste në kuptimin e gjërë është emërtimi për secilin diskriminim relativ të vetë vendosur apo shoqërorë për vendimarrje apo shoqërorë, të një shoqërie të mbyllur rreptësisht. Në kuptimin e ngusht Kaste është një kategori shoqërore e shoqëris hindu. Në hinduizëm nën Kaste kuptojnë një grup të till që përngajashtë nëpërmjet endogamisë, d.m.th. vetëm martesë brenda Kastës dhe Komensalitetit që d.m.th nëpërmjet lutjes, vetem me anëtarë të Kastës së vetë. Anëtarësia në Kaste caktohen menjëherë pas lindjes. Sipas traditës, Kaste të caktuara kanë edhe zanate të caktuara me të cilat merren. Mirëpo kjo rregull në praktikë nuk rrespektohet aq rresptësisht. Kjo duket të tregonë se Kastet e pengojnë mobilitetin vertikal. Në fillimi ishin vetëm katër varna (shprehja indiane për Kaste) dhe atë : Brahamen (pristë); Kshatrija (luftëtarët); Waishija (fshatart dhe zanatlit); Shudra (vegjëlia). Me kalimin e kohës u krijuan dhe tjera, dhe me përzieren e këtyre të katrave me to, ashtu që fillet e Kastes gjithnjë e më shumë mbete vetëm si një teori e pa kapshme.

1. Kënetat.- janë pjesë tokësore të ngopura, ose të mbuluara me ujë dhe bimësi ( vegjetacion) specifik, e cila u është përshtatur kushteve të lagështisë së madhe.

• Kërshi

1. Shih Karsti

• Kohle
  1. Kohle - lloj qymërguri i lën pas dore i pa formuar i cili me kalimin e kohës humb aftësin e të qenurit guri. Përdoret në furrat shkrise të materialeve me pikë vëlimi të mesem deri të lartë.
• Komonvelti

1. Komonvelti ( Commonwealth). - Është bashkësi e shteteve te Perandorisë së dikurshme të Britanisë së Madhe, që i lidh interesi i përbashkët ekonomik. Ndikimi shekullor i Britanisë së Madhe në pjesët e ndryshme të botës ka lënë gjurmë në ecurintë ekonomike, të tregëtisë, kulturës, politikës së shteteve, sepse ato për një kohë të gjatë kanë qenë të shfrytëzuara. Perandoria e dikurshme koloniale fillon të shkatrrohet. Shumë shtete fitojnë pavarësinë e tyre.

• Kolonizim

1. Kolonizim- vendosaj në tokat e huaja.

• Kompasi ( Busolla)

1. 'Kompasi( Busolla)është instrument në radhë të parë që shfryutëzohet për caktimin e anëve të horizontit, me ç’rast duhet të eliminohet këndi i deklinacionit, pastaj për caktimin e kendit horizontal, leximit e promilit etj.

• Komposet

1. Komposet janë savanet që në Brazil njihen me këtë emër.

• Klima

1. Klima ( nga grq. pjerrtësi, klima) eshtö tërësia e kushteve meteorologjike mesatare dhe dukurive atmosferike gjatë një periudhe kohe të caktuar (javë, muaj, vite, dekada, njëqind ose njemijëvjeçare) në një zonë të caktuar.

• Krahina

1. Krahina është hapësirë ( territor) e caktuar, rëndom më e madhe se treva, e cila karakterizohet nga elememntet gjeografike (veçanarisht natyrore) të veçanta dhe si e tillë ndryshon nga krahinat fqinje.
2. Krahina e Rozhajës shtrihet midis Malit Kristaç në veri dhe Hajles dhe Zhlebit në jug.

• Krahneza

1. Krahneza është e përbërë prej formave të imta, jo të lëmuara dhe të ngjashme me brymen,t ë cilat kur koha është me mjegull dhe e ftohet kapen për degë dhe skaje të mprehta, dhe rëndom në skaje vertikale. Duket se për formimin e krahnezës janë sidomos të përshtatshëm ato pjesë të sendeve, të cilat ftohen shpejt. Me këtë rast, përçushmëria e nxehtësisë, nuk ka kurrfarë rëndësie, sepse krahneza paraqitet poashtu në drunjë sikurse edhe në sende prej hekurit. Krahneza formohet në dy forma të ndryshme si: krahnezë e rëndomt dhe si krahnezë e fortë.

• Kreol

1. Kreol- pasardhësit e spanjollëve dhe potugezëve të ardhur në Amerikën Latine.

• Kriptodepresioni

1. Kriptodepresioni është thellim ( grope) i mbushur me ujë, sipërfaqja e të cilit është mbi nivelin e detit ndërsa fundi nën nivelin e detit. Flala kriptodepresion rrjedh nga fjala greke kripto, qka do të thot i fshehur ose i mbuluar, dhe nga fjala depresion , që në gjeografi ka kuptimin e termit e nën nivelit të detit. Kriptodepresione kryesisht janë liqenet. Kriptodepresioni më i madh në botë është liqeni i Bajkalit në Rusi dhe Liqeni i Shkodrës.

• Kufiri

1. Kufiri , është nocion në gjeografinë politike icil përkufizon kufijt e etnitetit te caktuar, ose juridiksionet ligjore , shtetit etj.
2. 1.Kufiri i borës është lartësia mbi të cilën bora asnjëherë nuk arrin të shkrihet. Nga ekuatori kah polet kufiri i borës gjithnjë është në lartësi më të vogla absolute në krahasim me vitet e kaluar (në Andet e Bolivisë 5300- 5500m, Kaukaz dhe Alpe rreth 2900m, në Allasken jugore 600 m lartësi). Është konstatuar se në 100 vitet e fundit kufiri i borës shkallë, shkallë është ngritur në lartësi më të mëdha.

• Kurbimetri

1. Kurbimetri është instrument që hynë në çanten magjike të gjeografëve të specializuar, i cili iu shërben pë matjen e largësive për gjat vijave pak të lakuar në mënyrë direkte.

• Kyçi

1. Kyçi hidrografik
2. Kyçi hidrogafik i Kosovës. - gjendet në Malet e Cërralevës, ku takohen ujëndarësi i detit të Zi, Adriatik dhe detit Egje.