Tempujt hindu në Varanasi

Varanasi, gjithashtu i njohur si Benares, Banaras, ose Kashi, është më i shenjti nga shtatë qytetet e shenjta (Sapta Puri) të Hinduizmit dhe Xhainizmit, dhe luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e Budizmit. Hindutë besojnë se vdekja në Varanasi sjell moksha (çlirimi shpëtimtar). Është një nga qytet më të vjetra të banuara në mënyrë të vazhdueshme në botë. Varanasi është gjithashtu i njohur si qyteti i parapëlqyer i perëndisë hindu Shiva. Varanasi është i famshëm për bujtjen e tempujve të shumtë. Mjaft tempuj në Varanasi kanë rëndësi të madhe fetare dhe historike në Hinduizëm. Këta tempuj janë ngritur në kohë të ndryshme përgjatë historisë së Varanasi. Duke qenë destinacioni më i vlerësuar i pelegrinazhit hindu, Varanasi thuhet se është një muzeum tempujsh. I quajtur gjithashtu edhe qyteti i tempujve, Varanasi vlerësohet se bujt rreth 23,000 tempuj, ku më popullorët janë Tempulli Kashi Vishvanatha i Shivës; Tempulli Sankat Mochan Hanuman; dhe Tempulli i Durgës, i njohur për majmunët që qëndrojnë në pemët e mëdha në afërsi. Për të vizituar këta tempuj në Varanasi vijnë njerëz nga e gjithë India ashtu si dhe nga vende të tjera, duke i bërë këta tempuj ndër më të vizituarit në Indi. Shumë tempuj të rëndësishëm janë të vendosur nëpër ghate, duke e shtuar vlerën fetare të lumit të shenjtë Gang. Shumica e tempujve nëpër ghate janë të vjetër dhe datojnë nga periudha mesjetare. Sipas legjendave Jyotirlinga e parë e Shivës, kolona e zjarrtë e dritës, këtu e çau tokën përmes dhe ndriçoi në qiell. Kështu Varanasi u quajt Kashi, "Qyteti i Dritës". Tempuj të tjerë të rëndësishëm në Varanasi janë Tempulli i Ri Vishwanath, Tempulli Kala Bhairava, Tempulli Mritunjaya, Tempulli i Annapurna Devit dhe Tempulli Vishalakshi. Ndërsa Tempulli i Annapurna Devit, në afësi të Tempullit Kashi Vishvanatha, i është kushtuar Annapurnas, hyjneshës së ushqimit, Tempulli Sankatha pranë Ghatit Scindia i është kushtuar Sankathës, hyjneshës së shërimit. Tempulli Sankatha ka një skulpturë të madhe të një luani dhe një grup prej nëntë tempujsh të vegjël kushtuar nëntë planeteve (navagrahat). Tempuj të tjerë që vlen të përmenden janë: Tempulli Bharat Mata, kushtuar personifikimit kombëtar të Indisë, i përuruar nga Mahatma Gandi në vitin 1936, Tempulli i Ri Vishwanath, i vendosur në kampusin e Banares Hindu University dhe Tempulli i Tulsi Manas.

Tempull i Shivës i fundosur në bregun e Gangut

Durga dhe format e saj

Tempulli Durga Kund i shek. të XVIII, gjithashtu i njohur si "Tempulli i Majmunëve"

Në Varanasi ndodhen dy tempuj të "Durgës": Tempulli i Durgws i ndërtuar në shekullin e XVI (data e saktë nuk dihet) dhe Durga Kundi (në sanskritisht 'kund' do të thotë "pellg ose pishinë") i ndërtuar në shekullin e XVIII.

Legjenda e hyjneshës

Sipas legjendave puranike tregohet se si hyjnesha e mori emrin Durga. I dituri Agastya donte të dinte nga hyjnia Kartikeya sesi hyjnesha e mori emrin. Kartikeya tregoi, se dikur ishte një demon i quajtur Durgasur që kreu lutje intensive për mjaft vite të gjatë dhe arriti fuqi që asnjë njeri nuk mund ta mundëte. Për shkak të kësaj dhe bazuar te arroganca e madhe ai filloi të shqetësonte të gjithë njerëzit fetarë, dhe mori nën kontroll mjaft botë. Ai shkatërroi Gurukulë të ndryshëm (shkolla rezidenciale), Yagya Shala (vende ku kryheshin rituale Yagya/zjarri), burgosi krerë të ndryshëm fetarë si dhe Rishi Patna të ndryshme (gra asketikësh). Lumenjtë filluan të rridhnin në drejtimin e gabuar, të korrat filluan të jepnin lloje të ndryshme prodhimesh. Të gjithë hyjnitë qiellore dhe qeniet njerëzore iu afruan perëndisë Shiva dhe kërkuan të strehoeshin. Shiva kuptoi fuqitë e Durgasuras, veçanërisht se ky i fundit nuk mund të vritej nga një burr. Ai i sugjeroi Devit ta bënte këtë. Devi dërgoi emisarin e saj, Kalratri, bashkë me disa zonja për të paralajmëruar Durgasurën. Kalratri arriti vendbanimin e Durgasurës dhe ia përcolli mesazhin. Ajo i kërkoi atij që të mos i shqetësonte njerëzit fetarë, të rikthente tokën dhe gjërat e tjera të rrëmbyera dhe të shkonte diku tjetër, ndryshe hyjnesha Devi do ta vriste atë. Me arrogancë të madhe Durgasura i kërkoi luftëtarëve të tij të kapnin Kalratrin dhe ta burgosnin atë. Kur luftëtarët iu afruan asaj, Kalratri nxori një ulërimë që prodhoi topa flake dhe mijëra luftëtarë u vranë. Kjo e nxehu më tepër Durgasurën, që urdhëroi më tepër luftëtarë për të luftuar atë. Kalratri fluturoi menjëherë në qiell, arriti vendbanimin e hyjneshës pranë maleve Vindhyachal dhe i tregoi të gjithë ngjarjen asaj. Shpejt Durgasura arriti në vendin ku qëndronte hyjnesha dhe nisi një betejë të ashpër. Gjatë procesit, Devi lëshoi të gjitha shaktit e saj që morën forma luftëtaresh të ndryshme me fuqi të jashtëzakonshme. Hyjnesha me fuqitë e saj të jashtëzakonshme, e vrau Durgasurën dhe të gjithë ndjekësit e tij. Pati një gëzim të madh në të gjithë botën dhe paqja me lumturinë u rikthyen përsëri. Rrëfenja është përshkruar me hollësi te Kashi Khanda. Të gjitha hyjnitë qiellore dhe të tjerët mësuan për këtë dhe e lavdëruan hyjneshën duke recituar Vajra Panchakamin. Hyjnesha u kënaq dhe mori emrin Durga Devi (për shkak të vrasjes së Durgasurës).

Mandiri i Durgës

Hyrja kryesore e Mandirit të Durgës

Mandiri i Durgës (në gjuhën hindi: दुर्गा मंदिर), i njohur edhe si Mandiri Durga Kund, Tempulli i Durgës si dhe Tempulli i majmunëve, është një nga tempujt më të njohur në qytetin e Varanasit pranw Durga Kundës në zonën e Bhelupurit 25.288622°N 82.999279°E / 25.288622; 82.999279. Ky tempull ka rëndësi të madhe fetare për Hinduizmin dhe i është kushtuar Maa Durgës. Mandiri i Durgës u ndërtua në shekullin e XVIII nga Bengali Maharani (mbretëresha e Bengalit). Arkitektura e Mandirit të Durgës është një shtembull i rafinuar i stilit Nagara të tempujve hindu, që është stili tipik i Indisë Veriore. Tempulli, që zakonisht quhet ‘Tempulli i majmunëve’, ka një depozitë uji drejtkëndore të quajtur Durga Kund ("Kund" do të thotë pellg ose pishinë). Tempulli ka kulla shumë katëshe dhe është i ngjyrosur në të kuqe okre, që përfaqson ngyrën e kuqe të Durgës. Kundi fillimisht ishte i lidhur me lumin kështu që depozita mbushej automatikisht. Ky kanal më vonë u mbyll, duke e ndërprerë furnizimin me ujë, që tashmë realizohet vetëm nëpërmjet shiut ose kullimit nga tempulli. Çdo vit me rastin e Nag Panchamit, në kund kryhet akti i paraqitjes së Vishnut të shtrirë mbi gjarprin mistik të përdredhur që quhet "Shesha". Mandiri i Durgës është një nga tempujt më të ngarkuar në qytet, që qëndron në sektorin jugor të tij mbi një depozitë të madhe drejtkëndore të quajtur Durga Kund. Tempulli ndodhet në rrugën kryesore Sankat Mochan nga Stacioni Hekurudhor për te Banaras Hindu University, 250 metra në veri të Tempullit të Tulsi Manas, 700 metra në veri-lindje të Tempullit Sankat Mochan Hanuman dhe 1.3 kilometra në veri të Banaras Hindu University.

Literatura puranike e vendos Durga Ji-në (siç quhet aty ajo) në vendin e tanishëm dhe e ka mbajtur këtë vend për shumë shekuj. Ajo thuhet se e mbron Varanasin nga jugu, si një nga hyjneshat e rrepta gardiane (Chandikat) të zonës së shenjtë. Mandiri i Durgës është plotë me majmunë, që e kanë bërë folenë e tyre në Shikharan dhe portikët e tempullit, duke përgjuar dhe bezdisur vizitorët. Zanafilla e këtij tempulli shpjegohet te adhyaya (kapitulli) 23 i Devi-Bhagavata Puranas. Sipas këtij teksti, Kashi Nareshi (mbret i Varanasit) u thirr për një Swayamvar për martesën e vajzës së tij Sashikala. Mbreti më vonë mësoi se princesha kishte rënë në dashuri me princin vanvasi, Sudarshan. Kështu Kashi Nareshi e martoi vajzën e tij fshehtas me princin. Kur mbretërit e tjerë (që ishin të ftuar për Swayamvarin) morën vesh për martesën, ata u zemëruan dhe i shpallën luftë Kashi Nareshit. Sudarshani atëherë iu lut Durgës, që erdhi mbi një luan dhe luftoi për Kashi Nareshin dhe Sudarshanin. Pas luftës, Kashi Nareshi iu lut Durgës që të mbronte Varanasin dhe me këtë besim, u ndërtua ky tempull. Hyjnesha Durga konsiderohet si hyjnesha e Forcës dhe Fuqisë që qeverisë të gjithë botën. Besohet se statuja ekzistuese e hyjneshës nuk është bërë nga ndonjë njeri, por është shfaqur vetëvetiu (svayambhu) në tempull.

Legjenda

Dikur, mbreti i Ayodhyas, Dhriva Sandhi kishte dy gra të njohura si Manorama dhe Lilavathi. Ai kishte dy djem të quajtur Sudarsana (nga Manorama) dhe Satrijith (nga Lilavathi). Të dy djemtë po edukoheshin shumë mirë. Një ditë, mbreti Dhriva Sandhi shkoi në gjueti dhe u vra nga një luan. Ministri i mbretit kishte vendosur ta pasonte Sudarsana në fron, por gruaja tjetër e mbretit e kundërshtoi atë. Yathajithi (babai i Lilavathit) për një pla për të vrarë Sudarsanan dhe Manorama ishte friksuar. Ajo iku nga mbretëria me djalin e saj dhe shkoi te shenjti Bharadwaja në Trikutaadri në mënyrë që të shpëtonte fëmijën e saj. Një herë, Sudarsana po luante me shokët e tij dhe dëgjoi fjalën Kleeba (që do të thotë impotent). Pas disa ditësh ai e harroi fjalën e saktë dhe thoshte gjithmonë Kleem. Shenjti e kishte edukuar atë të adhuronte Vaishnavin (hyjnesha e adhuruar nga Kama Beejakshara). Ai filloi të adhuronte hyjneshën Vaishnavi dhe njëherë Ajo iu shfaq atij. Ajo ishte e lumtur me të dhe i dha bekimin shpirtëror dhe shigjetat për të fituar gjithmonë në fushën e betejës. Sasikala (vajza e mbretit të Kashit, Subahu) kishte rënë në dashuri me Sudarsanan, pasi kishte dëgjuar për të. Një natë, Mata Vaishnavi i erdhi në ëndërr dhe i tha asaj të martohej me Sudarsanan. Sudarsana shkoi te Swayamvara i Sasikalas me nënën e tij. Satrijithi ishte gjithashtu në Swayamvara me gjyshin; Yathajithi. Ai shpalli dhe e paralajmëroi Sasikalan se ajo duhet të zgjidhte Satrijithi si burrin e saj ndryshe ai do ti vriste të dy. Babai i Sasikalas ishte shumë i friksuar dhe u përpoq të binte dakord me vajzën ta martonte me Satrijithin. Por ajo nuk pranoi dhe i tha babait të saj se Mata Vaishnavi do ti mbronte ata. Subahu e martoi vajzën e tij me Sudarsanan atë natë. Duke e dëgjuar këtë, Yathajithi erdhi me ushtrinë e tij në kufirin e Kashit për të luftuar me Sudarsanan. Kur beteja e ashpër midis tyre kishte filluar, Hyjnesha Durga u bë e padukshme përballë tyre dhe i vrau të dy (Yathajithin dhe Satrijithin). E gjithë ushtria u friksua dhe ia mbathi nga fushë-beteja. Në këtë mënyrë Sudarsana e fitoi betejën. Duke e ditur këtë, Subahu u bë gjithashtu ndjekës i hyjneshës Vaishnavi dhe e adhuroi atë shumë. Hyjnesha Vaishnavi u kënaq me këtë dhe e pyeti atë për të marr një bekim nga ajo. Subahu iu lut asaj të qëndronte në Kashi dhe ti mbronte ata. Hyjnesha Vaishnavi pranoi dhe qëndroi në bregun e Durga Kundas, ku Subahu ndërtoi një tempull. Pas fitores, Sudarsana shkoi në Ayodhya dhe filloi të sundonte atje. Sipas legjendës hyjnesha Durga, pas vrasjes së demonit, u tregoi njerëzve se besimtarët duhet të recitonin Vajra Panchakamin që do ti ndihmonte ata në tejkalimin e çdo lloj vështirësie. Gjatë Asthamit dhe Chaturdasit, veçanërisht nëse me këto ditë kombinohet e marta, besimtarët duhet të adhurojnë Durga Devin në Varanasi. Hyjnesha do ti bekoi besimtarët me pastërtinë e mendimeve dhe veprave. Besimtarët duhet të kryejnë lloje të ndryshme puxhash për të kënaqur Durga Devin. Gjatë festave të Sharad Navaratrit dhe Vasanth Navaratrit, besimtarët duhet të kryejnë Yatran e Durga Devit. Gjatë Navratrit, besimtarët duhet të kryejnë banjë te Durga Kundi dhe të adhurojnë Durga Devi. Me këto veprime, besimtarët do të pastronin të gjitha mëkatet e grumbulluara gjatë gjithë jetës. Kashi Khanda përmend se besimtarët duhet të ofrojnë Bali (flijim kafshësh). Kohë më parë thuhet se Bali ofrohej dhe se pranë tempullit gjendej një vend për atë qëllim. Por në ditët e sotme Bali është i ndaluar nga qeveria. Beimtarët e adhurojnë Durga Devin gjatë Navratrit që bie në shtator-tetor dhe kjo hyjneshë është konsideruar si Kooshamanda Devi. Megjithëse është një praktikë një hyjneshë duke filluar nga dita e parë, ka një dyndje të besimtarëve në të gjitha ditët e të dy navratrëve. Besohet se Durga Mata e mbron Varanasin gjithmonë nga problemet. Në hinduizëm besohet se Mata Durga është mishërimi i Shaktit, që do të thotë fuqia femërore. Mata Durga vishet me të kuqe dhe kalëron mbi një luan dhe është tërësisht e armatosur me tridentin e Shivës, diskun e Vishnut, shpatë etj. Tempulli është i hapur nga ora 04.00 e mëngjesit deri në orën 01.00 të drekës dhe nga ora 03.00 e drekës deri në orën 11.00 të darkës. Ky është një nga tempujt e mirëmbajtur me idhujt e hyjneshave Lakshmi, Saraswati dhe Kali të pranishme në kompleks.

Tempulli i Durgës në Ramnagar

Foto e viteve 1860 e Tempullit të Durgës në Ramnagar nga Samuel Bourne

Tempulli i Durgës (në gjuhën marathi: दुर्गा मंदिर) është i vendosur në Ramnagar të Varanasit në koordinatat 25.2819349°N 83.0405957°E / 25.2819349; 83.0405957. Mendohet se ai është ndërtuar 500 vjet më parë, dhe tashmë është nën kontrollin e familjes mbretërore të Varanasit. Ky tempull i është kushtuar perëndeshës hindu Durga. Tempulli ka një pellg të ndërtuar me gurë pranë tij. Tempulli i Durgës vlerësohet për punimet e mrekullueshme të gurit, që janë një shembull mjeshtëror i artit të punimit të gurit në Indinë Veriore. Përveç këtij tempulli brenda qytetit të Varanasit ndodhet një tempull tjetër i Durgës, Mandiri i Durgës, i ndërtuar në shekullin e XVIII pranë një ujëmbledhësi të njohur si Durga Kund.

Shikhara e Tempullit të Durgës në Ramnagar

Tempulli është bazuar mbi një planimetri n ë formë katrore dhe gjendet n ë një kampus po ashtu katror. Ndërtesa kryesore e tempullit është ndërtuar mbi një platformë katrore. Forma e ndërtesës është gjithashtu katrore. Tempulli përmban dhoma, që përdoren për nevojat e stafit të tempullit dhe ndonjëherë për Yajna. Kampusi i tempullit është një zonë e gjelbër me pemë dhe bimë. Në këtë kampus vizitorët mund të ecin përreth ndërtesës së tempullit kryesor. Kjo ecje është një ritual i zakonshëm në hinduizëm. Tempulli ka një pellg të stërmadh katror (Pushkarni) përballë tij. Pellgu është i pajisur me shkallë guri në të gjitha anët dhe kulla vëzhgimi në çdo kënd. Në një anë të këtij pellgu ndodhet një tendë prej guri. Punimet në gurë në muret e tempullit vënë gjithashtu në dukje format e tij katrore. Muret e tempullit kanë dizajne në formën e blloqeve katrore dhe shkrime zbukuruese.

Tempulli Vindhyavasini

Tempulli i Vindhya Devit, i njohur me emrin Vindhya Vasini gjendet pranë Tempullit Sankatha Devi. Për të shkuar në këtë tempull mund të lundrohet deri te Ghati Ganga Mahala dhe të ngjiten shkallët. Tempulli Vindhyavasini gjendet në koordinatat 25°18.738′N 83°00.938′E pranë Ghatit Sankatha dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.015 hektarësh.

Përshkrimi dhe historia

Duke ardhur nga rrugica që lidh Ghatin Sankatha pranë këndit të Tempullit Sankatha Devi është Tempulli Vindhyavasini, një shfaqje hapsinore e hyjneshës së Malit Vindhya (Vindhya-Vasini), vendi origjinal i cili ndodhet 78 km. në jug-perëndim të qytetit të Varanasit. Pas një ecje të gjatë në rrugicë majtas, arrihet në kompleksin e Siddheshvari Devit. Kashi Khanda thotë se duke jetuar këtu për gjashtë muaj mund të fitosh fuqi të mëdha shpërtërore. Vindhyavasini është një tërheqje e rëndësishme përreth Varanasit. Vindhyavasini është një nga Shaktipeethat më të rëndësishme. Përveç rëndësisë së tij mitologjike, Vindhyachali është i njohur edhe për mjediset e tij të bukura. Pas ngjitjes së 48 shkallëve për te Sita Kundi, rruga të con te një tjetër kodër, ku gjendet Tempulli Ashtabhuja. Pranë Tempullit Ashtabhuja, ndodhet një tjetër tempull shpellor me një rrugicë të ngushtë. Tavani i shpellës është aq i ulët sa duhet të përkulesh për ti hedhur një vështrim idhullit të hyjneshës Kali, që gjendet aty. Përkrah këtyre tempujve, tempuj të tjerë ndodhen në Vindhyachal. Ndodhen gjithashtu Brahmakundi dhe Agastyakundi, ujërat e të cilëve janë shumë të shenjtë dhe besohet se larja në këta ujëra mund të çliroi nga mëkatet. Përkrahë tyre ndodhen gjithashtu një ashram i Anandamayee Ma-së. Legjendat tregojnë se në periudhën mitike hyjnesha Durga po qëndronte në Malin Vindhyan, prej nga e ka marrë emrin Vindhyavasini. Kashi Khand përmend hyjnesha të ndryshme të fuqishme në Varanasi që duhet të adhurohen. Midis hyjnesha, Kashi Khanda përmend Vindhya Devin, që është një hyjneshë mjaft e fuqishme. Besohet se hyjnesha Durga e ka vendosur veten e saj aty pasi vrau demonin mbret Mahishasura. Këtu, hyjnesha Durga është e njohur edhe me emrin Vindhyachali. Në vitet pasi hyjnesha kishte vrarë edhe Shumbhan dhe Nishumbhan. Sitakundi është një nga vendet më të rëndësishme të Vindhyachalit. Thuhet se kur Sri Rama, Sita dhe Lakshmana po ktheheshin në shtëpi pas mërgimit, Sita në këtë vend u bë shumë i etur. Meqë uji nuk ishte i gjendshëm lehtësisht, Lakshmana qëlloi me një shigjetë dhe menjëherë buroi ujë. Në kujtim të Ramës, Sitës dhe Lakshmanës si dhe hyjneshës Durga u ndërtua një tempull. Njerëzit mund ta shuajnë etjen e tyre te Sita kundi. Festimi i përvitshëm zhvillohet në natën e 3-të të dyjavshit të Bhadrapadas (gusht-shtator) që është e njohur si ditëlindja e saj. Ky është një nga tempujt popullorë mes besimtarëve të Varanasit, veçanërisht për ritualin tonsurës (mundana, rruajtja e kokës) së fëmijëve. Tempulli është i hapur nga ora 06.00 e mëngjesit deri në orën 10.00 të darkës.

Tempulli Sankatha Devi

Tempulli Sankatha Devi (në gjuhën hindi: संकटा देवी मंदिर, gjithashtu i njohur si Mandiri Sankata Mata ose thjeshtë Mandiri Sankata; shpesh i thirrur me parashtesën Sri) është i një nga tempujt më të fuqishëm dhe popullor në Varanasi, i vendosur sipër Ghatit Scindia, në labirintin e rrugicave të qytetit, kushtuar "Hyjneshës së Shërmimit", Sankatha Devi. Ky tempull ka rëndësi të madhe fetare në Hinduizëm. Ai u ndërtua në shekullin e XVIII nga mbreti i Barodas në stilin Nagara të arkitekturës hinduiste bashkë me Ghatin Sankatha. Tempulli konsiderohet si tempulli i vetëm në Indi kushtuar Sankatha Devit. Në vitin 1825, Ghati u bë me shkallë puka nga e veja e Brahmin Pandit. Tempulli Sankatha Devi gjendet në koordinatat 25.312687°N 83.015277°E / 25.312687; 83.015277 rreth 6 km nga stacioni hekurudhor i Varanasi dhe rreth 3 km nga Banaras Hindu University. Brenda territorit të tij ndodhet një statujë e stërmadhe luani. Pranë këtij tempulli ndodhen gjithashtu nëntë tempujt e nëntë planeteve (nava grahat) ku gjenden edhe statujat e këtyre nëntë hyjnive planetorare. Tempulli Sankata Devi gjendet në afërsi të dy Shaktipithave të fuqishme, Panch Mudra Peethas (Tempulli Atma Veereshwar) dhe Siddh Peetha (Tempulli Siddheshwari). Sankatha Mata është një idhull me katër krahë që përbën hyjninë kryesore të tempullit. Idhulli i saj është i veshur me argjend. Ai është rreth 1.5 metra i lartë dhe konsiderohet si i vetë-krijuar. Në të dy anët e Sankatha Matas, ndodhen idhujt e Hanumanit dhe Bhairavës. Pranë tyre ndodhet një Shiva lingam i madh si dhe një pemë e madh banyani, që duket sikur mbron idhujt e Ganeshës dhe Hanumanit. Sankata Devi do të thotë "Hyjnesha e Rreziqeve", ku "Sankata" rrjedh nga fjala sanskrite "sankat" (संकट) që do të thotë rrezik. Hyjnesha Sankata Devi ishte fillimisht një matrikë. Sankata Devi besohet se ka dhjetë duar dhe fuqinë për të mbrojtur bashkëshortët e largët dhe për të siguruar rikthimin e tyre të sigurt. Pasi besohet se ajo i largon të gjithë rreziqet për adhuruesit e saj, këta të fundit e njohin si një Matrika ose nënë kujdesuese. Sipas tregimeve puranike ajo është e njohur si Vikat Matrika që do të thotë Nëna e Ashpër. Besimtarët i luten asaj me besimin për të shmangur çdo rrezik në jetë ose për të lehtësuar problemet e pranishme. Besohet gjithashtu se gjatë mërgimit të tyre pandavët i bënë homazhe Sankata Devit. Teksti fetar puranik i Kashi Khandas tregon për Durga Devi Yatran gjatë Navratrit, ku besimtarët inkurajohen të adhurojnë Durga Devin në të nëntë ditët e Navratrit, ndërsa në ditën e 8-të të adhurojnë Sankata Devin. Dita e 8-të e Navratras i është kushtuar Mata Sankatha Devit dhe ajo është motra më e vogël e Mata Vaisno Devit. Besohet se Mata Sankatha i bekon adhuruesit e saj me begati dhe duke sjellë energji në trupin e tyre. Tempulli Sankatha Devi e zhvillon festën e tij në ditën e 8-të të Navratras (shtator-tetor). Tempulli hapet në orën 4 të mëngjesit dhe mbyllet në 11 të natës. Ritualet aarti kryehen në orën 4:30 të mëngjesit, ritualet bhog kryehen në orën 2:30 të drekës, ritualet shringar kryhen në orën 11 paradites, ndërsa ritulet shayan kryehen në orën 11 të darkës. Tempulli Sankatha Devi hapet të gjitha ditët e javës, por e premtja është një ditë e veçantë e tempullit kur kryhen puxha të veçanta nga gratë.

Parvati dhe format e saj

Tempulli i Annapurna Devit

Annapurna duke i dhënë ushqim Shivës

Tempulli i Annapurna Devit (në gjuhën hindi: अन्नपूर्णा देवी मंदिर; në gjuhën tamile: அன்னபூர்ணா தேவி மந்திர்; në gjuhën marathi: अन्नपूर्णा देवी मंदिर dhe në gjuhën bengaleze: অন্নপূর্ণা দেবী মন্দির. I njohur edhe si Mandiri i Annapurna Matas dhe Mandiri i Annapurnas), është një nga tempujt më të famshëm në qytetin Varanasit. Ky tempull ka rëndësi të madhe fetare në hinduizëm dhe i është kushtuar hyjneshës Annapurna Devi. Annapurna Devi është një hyjneshë e ushqimit (anna do të thotë ushqim, ndërsa purna i plotë ose tërësor) dhe një formë (avatar) e hyjneshës Parvati dhe është e njohur edhe si Kashipuraadeeshwari ("Mbretëresha e Kashit"). Tempulli i Annapurnas u ndërtua në shekullin e XVIII nga Maratha Peshwa Baji Rao.

Historia dhe legjendat

Gjatë shekujve të VII-IX Bhavani ishte hyjnesha kryesore dhe qendra e saj ishte një nga vendet më të rëndësishme të adhurimit. Ajo përshkruhej si energjia e lëngshme e hyjnisë mbrojtëse Vishvanatha te Kashi Khanda, një tekst i shekullit të XIV-XV. Ajo është lavdëruar si Maha Gauri. Sipas një tjetër përshkrimi te Kashi Rahasya, ajo përfaqëson edhe Annapurnan. Tristhalisetu (1585) e lavdëron Annapurnan dhe Bhavanin si e njëjta hyjneshë. Nga përshkrimi puranik është e qartë se Annapura ishte shumë popullore dhe adhurohej me emra të ndryshëm. Në vijim të pushtimit mogul, me urdhër të perandorit mogul Aurangazeb u shkatërrua edhe ky tempull si shumë të tjerë. Tempulli i tanishëm i Annapurnas (“Hyjnesha e bollëkut të ushqimit”) u ndërtua në vitin 1729 nga Balaji Bajirao Peshva. Statuja e tanishme e Annapurnas brenda shenjtërores është e re, e vendosur dhe shenjtëruar në janarin e viti 1977 në një seri ritualesh prana-pratishta, “frymë-përçuese”, të drejtuara nga Shankaracharya i Shringerit. Shkrimtari i famshëm Raja Rao ka shkruar vargje lutëse për të. Sipas legjendave puranike, Mahagauri është forma e tetë e hyjneshës Durga dhe ajo është me ngjyrë të bardhë dhe shumë e bukur. (Maha,महा = e madhe, tepër; Gauri गौरी = e bardhë). Ajo mban veshje të bardha dhe kalëron një dem po ashtu të bardhë. Sipas mitologjisë hindu, ka dy legjenda popullore të lidhura me origjinën e këtij tempulli.

Mahagauri humbet Gauri Rupan e saj

Sipas një legjende, njëherë Mata Parvati i mbylli të tre sytë (Dielli, Hëna dhe Zjarri) e perëndisë Shiva. Për shkak të kësaj, e gjithë bota y zhyt në errësirë për shkak të shpërbërjes (pralaya) që u përhap. Mata Parvati humbi gjithashtu Gauri Rupan (ngjyrën e bardhë) e saj dhe i kërkoi Shivës ndihmë në rifitimin e Gauri Rupas. Asaj Shiva i kërkoi të dhuronte ushqim (anna) në Varanasi. Kështu ajo mori formën e Annapurna Devi Rupas me një enë të artë dhe garuzhden bëri anna daan në Varanasi dhe kështu Mata Parvati e rifitoi përsëri Gauri Rupan.

Maya (iluzioni)

Sipas një tjetër legjende, njëherë Mata Parvati (që është gjithashtu hyjnesha e ushqimit) u inatos shumë kur Shiva i tregoi asaj se e gjithë bota (duke përfshirë ushqimin) është maya (iluzion). Në mënyrë që ti tregonte rëndësinë e ushqimit Shivës, ajo bëri që i gjithë ushqimi në tokë të zhdukej. E gjithë bota filloi të vuante nga uria dhe pastaj bëri një kuzhinë për adhuruesit e saj në Varanasi. Shiva vetë në fund shkoi te Mata Parvati dhe i tha asaj se e kuptonte se bota lëndore nuk mund të mënjanohej kurr si iluzion. Mata Parvati u bë e lumtur, i dha ushqim me duart e saj Shivës

Përshkrimi dhe domethënia

Tempulli i Annapurna Devit është i vendosur në zonën e Visheshwarganjit në Varanasi në një lartësi prej 80.985 metrashAi ndodhet në Annapurna Gali, në Jnanavapi në koordinatat 25°18.634′N 83°00.576′E dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.02 hektarësh. Ai është i vendosur në rrugën Dashashwamedh, Vishvanath Gali. Ai gjendet 15 metra në veri-perëndim të Tempullit të famshëm Kashi Vishvanath, 350 metra në perëndim të Ghatit Manikarnika, 5 kilometra në jug-lindje të stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 4.5 kilometra në veri-lindje të Banaras Hindu University. Tempulli është ndërtuar në stilin Nagara të Arkitekturës hindu dhe ka shenjtërore me verandë të madhe me kolona, që bujt imazhe të hyjneshës. Ai bujt dy idhuj të hyjneshës Annapurna Devi; njëri i bërë prej ari dhe tjetri prej tunxhi. Idhulli prej tunxhi përdoret për darshana (ritual adhurimi hindu) të përditshme, ndërsa idhulli prej ari përdoret vetë një herë në vit për darshana; ditën përpara divalit (dita e Annakutës). Vetë Tempulli qëndron në oborrin e kompleksit, një shenjtërore e vogël me një verandë të madhe me kolona. Brenda tempullit ndodhen idhujt e Mahagaurit (Hyjnesha e Madhe e Bardhë), Ganeshës, Gauri Shankaras dhe Hanumanit. Tempulli ka një kullë me një kube, të skalitur dhe zbukurar në stilin hindu. Annapurna është e njohur si forca femërore e Bhavas, “Qenies”, një nga emrat e Shivës. Ajo është quajtur “Nëna e Tre Botëve”, që atyre që vijnë te ajo, u premton çfarë vetëm një nënë mund të japi, ushqim natyror falas. Mata Parvati ka emra të ndryshëm që adhurohen nga adhuruesit e saj në botë. Annapurna Shatanama Stotram-i ka 108 emra dhe Annapurna Sahasranam-i paraqet njëmijë emra të Annapurna Matas. Besimtarët duhet ta adhurojnë këtë hyjneshë me ofrimin e teshave, gurëve të çmuar, luleve, temjanit, kandilëve etj.. Kashi Khanda, tekst puranik i shekullit të XIV-XV, pohon se besimtarët duhet të rrotullohen 108 herë rreth Bhavanit (Annapurnas) në muajin e Chaitras, Shukla Paksha Ashtami. Kjo konsiderohet e barasvlefshme me rrotullimin ritual rreth të gjithë maleve, deteve, ashramëve hyjnorë dhe të gjithë ishujve. Ata duhet të rrotullohen në mënyrë rituale tetë herë në ditë duke adhuruar Annapurnan. Darshana e Annapoornas shoqëron gjithmonë atë të Shiva Vishvanathit. Besimtarët e adhurojnë këtë hyjneshë si një formë të Durgës në Nav Durga Yatra gjatë Navratrit që bie në shtator-tetor. Festa e madhe e lidhur me hyjneshën lidhet me prodhimin e drithit (anna). Festa Annakuta (“Mali i Ushqimit”) zhvillohet gjatë ditës së parë të dyjavëshit hënor të muajit të vjeshtës Karttika (tetor-nëntor). Tempulli i Annapurnas vizitohet nga një masë e madhe pelegrinësh me rastin e Festës së Annakutit. Festa e Annakutit zhvillohet në Indi çdo vit pas divalit. Gjatë Annakit shpërndahen monedha për të gjithë adhuruesit. Besohet se kushdo që do të adhuroi këtë monedhë, do të bekohet nga Annapurna Mata me begati dhe sukses. Gjatë festës së dytë në Margashirsha (nëntor-dhjetor), Annapurna dekorohet me lastarë të gjelbër orizi dhe kjo jepet si ushqim i bekuar. Çdo vit nga Dhantera, Triyodashi përpara Deepavali Amavasyas një ditë pas Amavasyas (në tërësi katër ditë), idhulli i artë i Annapurnas vendoset në katin e sipërm të Tempullit të Annapurnas për darshana (adhurim ritual) nga besimtarët. Besimtarët nga India e Jugut përgjithësisht kombinojnë Deepavali Darshanin për idhullin e artë të Annapurnas, Ganga Snaan-in dhe Vishvanath Darshanin. Tempulli i Annapurnas është i hapur nga ora 4:00 e mëngjesit deri në orën 11:30 të paradites dhe nga ora 7:00 mbasdite deri në orën 11:00 të natës. Në tempullin e Mata Annapurnas, në mesditë ofrohet ushqim si një ‘Prasad’ për të gjithë të moshuarit, të pamundurit dhe adhuruesit e saj në mënyrë të përditshme. Rituali i aartit kryehet në orën 4.00 të mëngjesit.

Tempulli Lalita Gauri

Idhulli në Tempullin Lalita Gauri

Tempulli Lalita Gauri (në gjuhën hindi: ललिता गौरी मंदिर), i njohur edhe si Mandiri Lalita Mata, është një nga tempujt më të rëndësishëm të Varanasit. Ky tempull ka rëndësi në Hinduizëm dhe i është kushtuar hyjneshës Lalita Gauri (një formë ose avatar i hyjneshës Parvati). Tempulli u ndërtua në fillim të shekullit të XIX midis viteve 1800-1804 nga Rana Bahadur Shah-u në stilin Nagara të arkitekturës së tempujve hindu. Tempulli Lalita Gauri është i vendosur në Ghatin Lalita në lartësinë 73.941 m mbi nivelin e detit, 5 kilometra në jug-lindje të Stacionit të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe 300 metra në lindje të Tempullit Kashi Vishvanath, në koordinatat 25.310013°N 83.013276°E / 25.310013; 83.013276. Ghati Lalita është emërtuar sipas këtij tempulli.

Historia

Mbreti i Nepalit, Rana Bahadur Shah gjatë ekzilit, në vitet 1800 deri në 1804, u strehua në Varanasi dhe u vetë-titullua si "Swami Nirgunanda". Gjatë ekzilit të tij, ai vendosi të ndërtoi një ghat për të bujtur kopjen e Tempullit Pashupatinath në Varanasi. Vendi i zgjedhur ishte Ghati Lalita, që u emërtua sipas Tempullit Lalita Gauri. Shah-u bashkë me ghatin ndërtoi edhe një Tempull Nepalez. Tempulli Nepali Pashupati është një pikë e rëndësishme referimi në Varanasi, megjithatë ai nuk është i përmendur në literaturën fetare.

Domethënia fetare

Pranë Ganga Keshavës, ndodhet një tirtha e njohur si Lalita Tirtha, ku Devi është paraqitur në formën e Lalita Gaurit. Lalita Gauri është forma e tretë e hyjneshës Gauri (që është një avatar i hyjneshës Parvati). Muaji Aswin, shtator-tetor, Krishna Paksha, Dwiteeya, dita e dytë pas Poornimas konsiderohet e mbarë për kryerjen e ritualeve të veçanta puxha për Lalita Gaurin. Hyjnesha Gauri adhurohet në muajin e Navratrit që bie në mars-prill, 9 ditë para Ram Navamit. Personi që bënë banjë te Lalita Tirtha (tani në Ghatin Lalita) dhe adhuron Lalita Gaurin bekohet me begati dhe mirëqenie. Tempulli bujt gjithashtu idhujt e Kashi Devit dhe Bhagirath Devit. Tempulli është i hapur nga ora 5 e mëngjesit deri në orën 9 po të mëngjesit dhe nga ora 5 pasdite deri në orën 9.30 të darkës, megjithëse oraret mund të variojnë.

Tempulli Vishalakshi

Tempulli Vishalakshi ose Tempulli Vishalakshi Gauri është një tempull hindu kushtuar hyjneshës Vishalakshi (një formë e hyjneshës Parvati/Gauri) në Ghatin Mir në bregun e Gangut në Varanasi të Uttar Pradeshit në Indi. Përgjithësisht konsiderohet si një nga Shakti Pithat, tempujt më të shenjtë kushtuar Nënës Hyjnore Hindu, Adi Shakti. Tempulli Vishalakshi ndodhet në Ghatin Mir, pranë Dharmakupas nw koordinatat 25°18′32″N 83°00′39″E i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.008 hektarësh. Tempulli arrihet duke ndjekur rrugën Godaulia-Chauk, pastaj duke u kthyer djathtas nga Bansphatak-u drejt Gangut dhe duke ecur përmes rrugicës së ngushtë. Jo larg nga Vishvanatha në drejtim të lumit Gang është “Hyjnesha Sy-gjerë”, Vishalakshi. Dy imazhe të hyjneshës janë vendosur krahë për krahë në garbhagriha (shenjtërore): një imazh më i vogël prej guri të zi i quajtur Adi Vishalakshi në anën e majtë, ndërsa tjetri më i madh po prej guri të zi është i vendosur më vonë.

Historia

Shiva duke mbajtur trupin e pajetë të Satit

Sati ishte vajza e Prajapati Dakshas që u martuar me perëndinë Shiva kundër dëshirës së babait të saj. Një herë, Prajapati Daksha organizoi një festë të madhe yagya por nuk i ftoi vajzën dhe dhëndrin e tij. Sati u hidhërua shumë nga kjo sjellje e babait të saj. Ajo mbërriti aty por u fye nga babai i saj që e injoroi. Sati nuk e përballoi dot fyerjen dhe u hodh në zjarrin e yagyas duke kryer vetëvrasje. Ajo vdiq por trupi i saj nuk u dogj. Shiva u mërzit shumë dhe duke marr formën e Virabhadra Rupas i preu kokën Dakshas por më pas ia riktheu përsëri jetën atij. Shiva zemërthyer u end në univers duke mbajtur kufomën e Satit. Në fund, Vishnu e preu kufomën e Satit në 51 pjesë me Çakrën e tij. Çdo pjesë e trupit u bë një Shakti Pitha. Vendi ku ra secila pjesë e trupit në tokë u shndërrua në një tempull. Shiva krijoi 51 Bhairava si gardian për të ruajtur çdo Shakti Pitha. Besohet se vathët ose syri i Mata Satit ranë në këtë vend të shenjtë në Varanasi. Sipas studiuesit Jones, Shakti Pithat fillimisht ishin pjesë e kultit adhurimtar të tribuve si hyjnesha vendore, që përgjatë shekujve u sinkretizuan me Shakthi Pithat nën ndikimin e brahminëve dhe tani kanë një ndikim të qëndrueshëm në psikën e banorëve. Në sinkretizmin e besimeve të ndryshme në vend, në listën e Shakti Pithave u asimiluan deri në 108 hyjnesha. Annapurna, hyjneshës së ushqimit, një formë e bashkëshortes së Shivës, Parvati, i është dhënë epiteti Vishalakshi, "sy-gjera". Tempulli i saj më i rëndësishëm gjendet në Varanasi, ku ajo konsiderohet si hyjnesha padrone. Skanda Purana tregon rrëfenjën e mallkimit të të diturit Vyasa në Varanasi, që asnjë në qytet të mos i jepte ushqim. Në fund, Vishalakshi shfaqet në formën e një shtëpiakeje dhe i dha ushqim Vyasas. Ky rol i Vishalakshit është i ngjashëm me atë të Annapurnas, që i ofron ushqim bashkshortit të saj Shiva, uria e të cilit mund të shuhet nëpërmjet ushqimit të saj. Shiva i kënaqur nga ushqimi i Annapurnas, e cakton atë si hyjneshën kryesuese të Varanasit. Hyjnesha Vishalakshi e Tempullit Varanasi mund të identifikohej me Annapurnan në kohët e hershme, megjithatë me kalimin e kohës u bë një hyjneshë e veçantë. Adhurimi i Vishalashit vjen që nga shekulli i XII dhe u bë vend popullor tërheqjeje nga shekulli i XIX për besimtarë nga e gjithë India. Indiano-jugorët i japin rëndësi të madhe këtij tempulli. Ata e konsiderojnë atë si një nga tre tempujt kryesorë të hyjneshave në Indi. Këta tempuj të lidhur simbolikisht me syrin (akshi) janë: Kamakshi - hyjnesha “sy-dashur” në Tempullin Kanchi Kamakshi në Kanchi në Tamil Nadu të Indisë Jugore dhe Kamaksha në Gauhati të Assamit në Indinë Veri-lindore, Minakshi - hyjnesha “sy-peshk” në Tempullin Madurai Minakshi Amman në Madurai po në Tamil Nadu dhe Vishalakshi - hyjnesha "sy-gjerë" në Tempullin Vishalakshi në Varanasi. Indiano-jugorët e nderojnë Vishalakshin prej kohësh dhe kanë lidhje të forta me tempullin e saj. Tamilët ndihmuan gjithashtu në rikonstruksionin e tempullit në vitin 1971.

Domethënia, ritualet dhe festat

Vishalakshi është një nga Shakti Pithat, vendet e shenjta të lidhura me pjesët e trupit të gruas së Shivës, Sati, që ranë ndërsa Shiva i pikëlluar kërcente me tërbim përmes vendit duke mbajtur trupin e saj të pajetë. Në jetën tjetër Sati lindi si hyjnesha Parvati. Të marra si një e tërë, koto pitha përfshijnë trupin e plotë të hyjneshës. Sipas mitologjisë puranike, këtu ra syri (aksh). Në secilën Shakti Pitha adhurohet gjithashtu edhe Shiva në formën e Bhairavas, kundërpjesa mashkullore ose gardiani i hyjneshës kryesuese të pithas. Hyjnesha është e pranishme në formën e Vishalakshit në vendin e shenjtë të quajtur Vishal Tirtha në Lumin Gang. E gjithë zona që përfshinë Vishalakshy Devin, Dharmeshwarin, Vishwa Bhuja Gaurin etj. është një Shakti Pitha e fuqishme e njohur si Dharma Pitha. Vishalakshi Gauri është një nga 9 gaurit që adhurohen gjatë Navaratrit që bie në mars-prill (9 ditë para Ram Navamit). Një gjeografinë e shenjtë të Varanasit, gjashtë pika thuhet se simbolizojnë Shastanga yogan (yoga e gjashtë-fishtë), që realizohet duke vizituar gjashtë pikat. Ato janë Tempulli Kashi Vishvanath (tempulli më i rëndësishëm i Varanasit – kushtuar Shivës), Tempulli Vishalakshi, Gangu, Tempulli Kala Bhairava (kushtuar hyjnisë gardiane të Varanasit, Bhiarava), Tempulli Dhudiraj (kushtuar hyjnisë Ganesha – djali i Shivës dhe Parvatit) dhe Tempulli Dandapani (kushtuar një forme të Shivës). Sipas mitologjisë puranike, Vishalakshi Manikarnika ose Vishalakshi Manikarni është një nga 51 Shakti Peethat. Besohet se karna kundala (e njohur si vathi) e Satit ra këtu, prandaj dhe vendi është bëri i njohur si Manikarni ose Manikarnika. Puranat përmendin qartësisht se Varanasi do të ekzistoi edhe pas Pralayas. Tempulli Vishalakshi është një Shakti Pitha e fuqishme dhe besohet se i bekon mjaft besimtarët. Te Kashi Khanda, kapitulli 70 përshkruhet gjerësisht madhështia e Vishalakshi Devit. Për më tepër, në kapitullin 100, Kashi Khanda përshkruan Nau Gauri Yatran (itinerar pelegrinazhi fetar në nëntë gaurit, ku Vishalakshi është një nga ato). Tempulli Vishalakshi është një Shakti Pitha e fuqishme dhe çdo ritual, bamirësi, recitim i devi mantrave i kryer në të konsiderohet se jep rezultate shumë të larta. Vajzat e pamartuara që adhurojnë Vishalakshi Devin për të gjetur burr, çiftet pa fëmijë adhurojnë për tu bekuar me një fëmijë, madje edhe gratë më të pafata adhurojnë për të përmirësuar fatin e tyre. Besimtarët përgjithësisht e kombinojnë adhurimin në këtë tempull me atë në Tempullin e Visweshwarit dhe Annapurnas. Në Varanasi ndodhen gjashtë pika si tempuj që simbolizojnë Yoga Shastanga (e gjashtë-fishtë). Këto janë Tempulli Vishvanath, Tempulli Vishalakshi, Lumi i shenjtë Gang, Tempulli Kala Bhairava, Tempulli Dhudiraj (kushtuar perëndisë Ganesha) dhe Tempulli Dandapani (kushtuar hyjnisë Shiva). Besimtarët bëjnë banjë në ujin e shenjtë të Gangut para adhurimit në tempullin e Vishalakshi Maasë. Shpesh besimtarët bashkë me adhurimin në këtë tempull adhurojnë edhe në Tempullin Vishvanath dhe Annapurna. Besimtarët besojnë se duke ofruar puxha, Jal, këndim himnesh dhe këngësh për hyjneshën si dhe bamirësi është mjaft e dobishme pasi hyjnesha u mundëson suksesin dhe mirëqenien. Hyjnesha adhurohet veçanërisht nga vajzat e pamartuara për të gjetur burr, çiftet pa fëmijë për të patur një fëmijë dhe gratë fatkeqe për të përmirësuar fatin. Teksti puranik i Kashi Khandas thotë se “E adhuruar, dëgjuar ose parë në Kashi, Vishalakshi përmbush dëshirat e grave dhe burrave dëshirues të çlirimit më të madh”. Për Vishalakshin zhvillohet festa më e rëndësishme hindu për femrat. Kjo është festa vjetore e Tempullit Vishalakshi që zhvillohet gjatë Kajali Tij-it (që do të thotë “e treta e zezë”), në ditën e tretë të muajit hindu të Bhadrapadas (gusht-shtator). Kjo festë zhvillohet në ditën e tretë hënore (tij) e dyjavëshit të hënës në zvogëlim gjatë muajit të fundit indian të stinës së shirave. Gratë këndojnë mjaftë këngë "dashurie" të stinës së shirave të quajtura kajali (e zezë) përgjatë kësaj kohe. Dita e shenjtë celebrohet veçanërisht për mirëqenien e vëllezërve nga gratë.Në këtë ditë kryhet një dekorim ritual (shringara). Gjatë kësaj dite besimtarët festojnë gjithashtu në tempullin e afërt të një tjetër hyjneshe, Vindhyavasini, “Banuesja e Malit Vindhya”. Dy festat më të rëndësishme të tempullit ashtu si dhe të gjithë tempujve të hyjneshave në Varanasi janë dy Navaratrit ("nëntë netët"). Ashwin Navatri i quajtur edhe thjeshtë Navaratri kulminon në Vijayadashami, që bie në dyjavëshin e hënës së re të muajit hindu Ashwin (tetor) dhe celebron fitoren e hyjneshës Durga mbi demonin buall Mahishasura. Në muajin hindu të Aswinit (23 shtator-22 tetor) besimtarët duhet të agjërojnë dhe të rrinë zgjuar në natën e Triteeyas. Në mëngjes ata duhet të ofrojnë në mënyrë të përkushtuar veshje të reja dhe objekte të tjera të ngjashme dhe të ushqejnë 14 vajza. Pas kryerjes së ritualit të mësipërm Kanya, ata e ndalojnë agjërimin e tyre. Navaratri tjetër është në dyjavëshin e hënës zvogëluese të Chaitras (mars-prill). Në secilën nga nëntë ditët ata adhurojnë një nga tempujt e hyjneshave të Varanasit – që përputhen me një navadurgat (nëntë durgat) ose nëntë gaurit (forma të Parvatit). Itinerari prej nëntë tempujsh përshkruhet në Kashi mahatmya të ndryshme (tekste që rrëfejnë madhështinë e qytetit të shenjtë të Varanasit/Kashit). Besimtarët grumbullohen në tempull në mbrëmjen e ditës së pestë të Navatrit. Tempulli është i hapur nga ora 04.30 e mëngjesit deri në orën 11.00 paradite dhe nga ora 05.00 mbasdite deri në orën 10.00 të darkës. Oraret mund të ndryshojnë.

Në listat Shakti Pitha

Vishalakshi ose Varanasi figuron në listat standarde të Shakti Pithave. Vepra tantrike Rudrayamala, e hartuar përpara vitit 1052, përmend 10 Shakti Pithat kryesore, që përfshijnë Varanasin si të pestën. Kularnava Tantra përmend 18 pitha dhe e përmend Varanasin si të gjashtin. Ashadashapitha (18 pithat) atribuar Shankaracharyas (interpretuar si Adi Shankara, megjithëse me gjasa Shankara Agamacharya, autori bengalez i Tara-rahasya-vrittikas) numëron 18 emrat bashkë me hyjnitë e tyre kryesuese ose Pitha-devit duke përfshirë Vishalakshin e Varanasit si pithan e pestë. Te Kubjika Tantra, Varanasi është i treti nga 42 emrat. Ka dy lista të pithave te Jnanarnava, një me 8 emra dhe tjetra me pesëdhjetë emra. Lista me 8 emra nuk e përmend Varanasin, por lista tjetër e përmend Varanasin të dytin. Vishalakshi i Varanasit është përmendur si e para e 108 Shakti Pithave në listën e Devi Bhagavata Puranas. Fytyra e Satit është përshkruhet se ra aty. Ky është shembulli i vetëm ku një pjesë trupi është e lidhur me Shakti Pithat në tekst. Devi Gita brenda të njëjtit tekst jep një listë të gjatë të pithave, ku Vishalakshi përmendet si e vendosur te Avimukta (zona e shenjtë e Varanasit). Me këtë pitha nuk është lidhur asnjë pjesë trupi në këtë listë. Në veprën bengaleze të shekullit të XVI Chandimangal, Mukundarami liston nëntë pitha në seksionin Daksha-yajna-bhanga. Varanasi është pitha e fundit e përshkruar si vendi ku ra gjoksi i Satit dhe hyjnesha kryesuese si Vishalakshi. Lakshmidhara e përfshin po ashtu Vishalakshin në listën e saj të shekullit të XII. Seksioni Pithanirnaya ose Mahapithanirupana nga Tantrachudamani fillimisht listonte 43 emra, por me kalimin e kohës u shtuan emra të tjerë duke arritur në 51 pitha. Ajo përshkruan Pitha-devatan ose Devin (emri i hyjneshës në pitha), Kshastradishat (Bhairava) dhe anga-pratyangan (gjymtyrët bashkë me stolitë e Satit). Manikarnika në Varanasi me Vishalakshin si hyjneshën kryesuese është listuar e 23-ta. Një kundala (vath) është anga-pratyanga dhe Kala-Bhairava (Kala) është Bhairava. Në disa versione të mëvonshme të tekstit, Varanasi nuk është përfshirë në 51/52 pithat kryesore. Në një nga versionet, ai është ulur nga niveli i një pithaje në atë të një upa-pithaje (pitha vartëse). Këtu, kundala thuhet se është anga-pratyanga, por janë përmendur dy pitha-devatat dhe bhairavat. Së pari, Vishalakshi me Kalabhairavan dhe së dyti Annapurna me Vishweshvaran. Vishweshvara është hyjnia kryesuese e Tempullit Kashi Vishvanath, tempulli më i rëndësishëm në Varanasi, në afërsi të të cilit ndodhet Tempulli Annapurna.

Shiva dhe format e tij

Tempulli Kashi Vishvanatha

Maja e artë e Tempullit Kashi Vishvanatha

Tempulli Kashi Vishvanatha në Varanasi është një nga tempujt më të adhuruar të Shivës, i njohur edhe si Tempulli i Artë. Ai është një tempull i famshëm hindu, një nga 12 tempujt e shenjtë jyotirlinga, që përmendet gjerësisht në literaturën puranike. Në gjuhën vendore quhet "Kashi Vishvanatha Mandir", ku pjesa "Kashi", i reforohet emrit tjetër të qytetit, "Vishvanatha" do të thotë "sunduesi i universit", ndërsa "mandir" është fjala për një vend adhurimi hindu. Tempulli ka qenë shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë përgjatë historisë së tij. Xhamia Gyanvapi, që është pranë tempullit, është ndërtuar në vendin origjinal të tempullit. Tempulli Vishveshvara gjendet në një kompleks tempullor bashkë me disa faltore të tjera dytësore dhe Pusin Jnana Vapi, i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.13 hektarësh në koordinatat 25°18′38.79″N 83°0′38.21″E.

Përshkrimi

Varanasi, kryeqyteti shpirtëror i Indisë, i nderuar dhe adhuruar si një nga qytetet më të shenjta të botës, është strehë e një numri të madh tempujsh historikë, ku më popullori dhe i rëndësishmi është Tempulli Kashi Vishvanatha. Në zemër të tij gjendet Tempulli Vishvanatha me të gjithë shkëlqimin dhe madhështinë e tij. Ai është shumë i frekuentuar nga besimtarët hindu dhe njëkohësisht një nga tërheqjet kryesore turistike në Varanasi. Varanasi e ka marr emrin nga vendosja midis vendbashkimeve të lumenjve Varana dhe Asi me Gangun. Tempulli Kashi Vishvanatha ka një vendosje të bukur në bregun perëndimor të Gangut, lumit më të shenjtë indian, afër ghateve më të rëndësishme të Varanasit, pranë Xhamisë Gyanvapi. Xhamia Gyanvapi gjendet në vendin e tempullit të mëparshëm, përbri tempullit të tanishëm. Zona përreth xhamisë së tanishme të Aurangzebit (e njohur si Xhamia Gyanvapi) ishte hapësira e ecjes cirkumamabulatore (pradakshina) përreth Tempullit të vjetër Vishveshvara. Në muret e tempullit kishte shumë faltore dytësore që pas shndërrimit në xhami e humbën domethënien. Zona është një pikë e nxehtë e tensioneve të vazhdueshme mes hinduve dhe myslimanëve, prandaj ruhet nën masa të rrepta sigurie. Në këtë rast nuk ka patur dyshime që Xhamia Gyanvapi gjendet në sitin e një tempulli të shkatërruar, pasi ajo përfshin qartësisht pjesë të rëndësishme të mureve të tempullit origjinal, ndryshe nga Mosmarrveshja e Ayodhyas, ku u kërkuan gërmime arkeologjike për të provuar se në vendin e Xhamisë Babri në Ayodhya më parë kishte qenë një tempull. Masat e sigurisë nuk lejojnë asnjë celular, kamera, rripa me tokëza metalike, cigare, çakmakë etj. brenda tempullit, për më tepër nuk lejohet fotografimi dhe filmimi. Për të vizituar tempullin kamera ose aparati fotografik, duhen vendosur në depozituesit e autorizuar jashtë tempullit bashkë me gjërat e tjera. Tempulli Vishvanatha, pika shenjtë më e shquar e Varanasit i është kushtuar Shivës, i adhuruar në formën e Vishvanathas ose Vishveshvaras (që do të thotë sunduesi i botës). Tekstet puranike thonë se Kashi Vishvanatha Baba (zona e më e shenjtë e Varanasit) është e ndarë në 3 pjesë të tridentit të Shivës: Kedareshwara në jug, Vishveshvara në mes dhe Mahamritunjay në veri. Sipas Kashi Khandës, emri i këtij tempulli ishte Tempulli Moksha Lakshmi Vilas dhe përmbante pesë mandapa nga të cilat mandapa kryesore ishte garbhagriha (shenjtërorja ose Sanctum Sanctorum-i) ku adhurohej Vishveshvara Linga. Vishveshvara Linga është lingë svajambu (e vetë-krijuar). Në jug ndodhej Mukti Mandapa, në perëndim Shringar Mandapa, në veri Aishwarya Mandapa dhe në lindje Gyan Mandapa. Sipas Kashi Khandës (Kapitulli 99) Shiva dhe hyjnesha Parvati e vizituan Mukti Mandapën bashkë me devat nga ku ata shkuan dhe u ulën te Shringar Mandapa, drejtuar nga lindja. Këtu, Sipas Kashi Kandas Shiva përshkruan fuqinë e Vishveshvara Lingës si vijon: Duke prekur Vishveshvara Lingën dhe duke u lutur, besimtari është i lirë nga të gjitha mëkatet e grumbulluara nga dy brezat e shkuar. Në shumë tempuj përgjatë gjithë Indisë, besimtarët nuk lejohen të hyjnë në shenjtërore (Sanctum Sanctorum), megjithatë, në Tempullin Vishvanatha në Varanasi ata lejohen. Një besimtar që me përkushtim të pastër, malaks me ujë lingan dhe ofron vetëm një lule për Vishveshvarën, merr bekime të barasvlefshme me kryerjen e një puxhaje me qindra Lule të Arta.

Statuja e demit Nandi ne oborrin e tempullit e zbukuruar me lule dhe kurora

Përveç Tempullit Kashi Vishvanatha, në Varanasi ndodhen edhe pesë pika të tjera të shenjta. Asi-Ganga Sangamami, te Lolarka bujt një tempull për perëndinë e Diellit. Lumenjtë Gang dhe Varana bashkohen në pikën ku ndodhet faltorja e Keshavas. Ghati Panchaganga bart një tempull të Bindu-Madhavas. Besohet se pesë lumenjtë Kirana, Gang, Yamuna, Saraswati dhe Dhutapapa bashkohen pikërisht këtu. Në Ghatin Dashashwamedha besohet se pas duelit me Vishnun dhe mallkimit nga Shiva, Brahma meditoi, adhuroi jyotirlingën dhe bëri dashashwamedha yagnan (flimimi i dhjetë kuajve) në brigjet e Gangut për tu pastruar nga mëkati i tij. Në këtë ghat besohet gjithashtu se mbretërit e lashtë kryen një flijim po dashaswamedha dhe bënë një banjë në Gang. Pika e fundit e shenjtë është Ghati Manikarnika në bregun e Gangut, pranë të cilit është i vendosur Tempulli Kashi Vishvanatha. Ghati Manikarnika konsiderohet si një vend i Shakti Pithas (vend adhurimi i sektit hindu të Shaktizmit). Thuhet se pas vdekjes së bashkëshortes së tij, Sati, Shiva shkoi në Tempullin Kashi Vishvanatha nëpërmjet Ghatit Manikarnika. Miti shaivit i Daksha Yagas, konsiderohet një tekst i rëndësishëm për mitin e origjinës së Shakti Pithave. Të gjitha faltoret Shakti Pitha janë të asociuara me tregimin e mbretit Daksha dhe vajzës së tij Sati që u vetëhodh në zjarr në yagnan e realizuar nga babai i saj. Besohet se në Varanasi ra dora e majtë e hyjneshës Sati dhe se këtë Shakti Pitha e përfaqëson Tempulli Annapurna ose Vishalakshi. Sipas legjendës Vishnu me çakrën e tij hapi një gropë, e cila u mbush me djersën e krijuar gjatë meditimit të tij. Shiva tundi kokën dhe i ra vëthi i artë në të, prej nga e ka marr emrin Manikarnika. Sipas traditës ata që vdesin në Varanasi dhe kremohen në Ghatin Manikarnika, çlirohen nga cikli i jetës dhe vdekjes. Kullat shikhara të tempullit mund të shihen që nga Gangu, ndërsa lundrohet. Makina nuk mund të shkoi deri te tempulli për shkak të ngushtësisë së rrugëve. Besimtarët zakonisht në fillim bëjnë një banjë të shenjtë në Gang dhe pastaj vijojnë të kryejnë adhurimin në tempull. Tempulli Kashi Vishvanatha është i vendosur pothuajse 6 km nga Banaras Hindu University; 6 km larg stacionit hekurudhor të nyjës së Varanasi; 17 km larg nyjës së Mughalsarait; 4 km nga stacioni i Maduadhit; 2 km nga stacioni i qytetit të Varanasit. Tempulli gjendet në Vishvanatha Gali, Ck-35/19 Chowk. Në afërsi të kompleksit ndodhet Tempulli Annapoorna. Për të shkuar te tempulli ka tre rrugë: njëra nëpërmjet Rrugës Dashashwamedha, e dyta nëpërmjet Bansphatak-ut dhe e treta nëpërmjet Gyanvapit. I vendsour në mes të një dyzine rrugicash të ngjeshura të Varanasit, mund të arrihet nga një rrugicë e quajtur Vishvanatha Gali, e famshme për dyqanet që shesin ëmbëlsira dhe produkte për puxha, ku gjendet edhe një kënd i famshëm për zonjat. Duke u afruar te tempulli, gjenden shitës lulesh shportat e të cilëve janë të mbushura me kurora kalendulash dhe jasemini. Është e vështirë të përshkruhet pika e përshtatshme e hyrjes për shkak të patrullimit të vazhdueshëm të policisë në zonë, pika e hyrjes ndryshon vazhdimisht. Gjatë ditëve të grumbullimeve të mëdhaja si të hënat dhe festat, policia mund ti sistemoi pelegrinët nëpërmjet Gyanvapit dhe pikat e hyrjes mund të jenë nga Bansphatak-u dhe Dashashvamedha. Meqë tempulli gjendet thellë në zonë, është e këshillueshme të vizitohet bashkë me një vendas ose guida. Sidoqoftë, nëse do të hysh, duhet të kesh me vete pasaportën origjinale, jo kopjen. Gjatë vizitës duhen veshur rroba të thjeshta, duke mbuluar shumicën e trupit dhe duhen shmangur aksesorët elektronikë si dhe pjesët prej lëkure. Megjithëse jyotirlinga është idhulli kryesues, brenda kompleksit tempullor ka mjaft faltore të tjera më të vogla, në të cilat adhurohen edhe zota të tjerë të panteonit hindu, si Mahakala, Vishnu, Dhandapani, Avimukteshwara, Vinayaka, Sanishwara, Virupaksha dhe Virupakshi Gauri etj. Në kompleks ndodhen gjithashtu imazhe të shoqëruesve apo ndihmësve të Shivës, duke përfshirë Kala Bhairavan, që mban rendin e botës sipas dëshirës së Shivës. Sipas disa studiuesve lingat e tjera si Mahakala, Nikumbheshvara, Dandapanisvara, Vaikuntheshvara, Kala Bhairava, Kapileshvara, Kubereshvara bartin emrat e yakshave. Bashkë me një grup lingash të vogla në veri, që quhet oborri i Vishvanathës, ndodhen gjithashtu idhujt e Saubhagya Gaurit, Shringar Gaurit, Savitrit, Vighneshvara Ganeshës, Vyaseshvarës etj. Tempulli Vishvanatha ndodhet brenda një oborri, në anën e majtë të të cilit, duke hyrë nga ana jugore, ndodhen në rresht, njëri pas tjetrit tempujt e Vishnut, Virupakshi Gaurit dhe Avimukta Vinayakas. Në një tempull, që quhet Tempulli Nilakantheshvar, ndodhet një grup prej pesë lingash. Nga aty në të djathtë është dhoma e Vishvanathës, ndërsa në të majtë dhoma e Dandapanishvaras. Pak mbrapa Avimukteshvara Vinayakas ndodhen tempujt e Shanishcharas dhe Virupakshas. Në skaj djathtas, pranë hyrjes është Tempulli Avimukteshvara që bart një lingë të quajtur Avimukteshvara, lashtësia dhe domethënia e të cilit është më e hershme se Vishvanatha. Rreth kwsaj linge ekziston një kundërthënie sipas të cilës ajo mund të jetë jyotirlinga origjinale e vetë-krijuar. Djathtas hyrjes, në veri të tempullit kryesor, midis Xhamisë Gyanvapi dhe kompleksit tempullor gjendet Jnanavapi Mandapa me pusin Jnanavapi Kupa (i njohur edhe me emrat Gyanvapi Kupa, Jnana Vapi, Gyan Vapi, Gyan Bapi, Gyan Kupa, Gyan Kupor, ose Gyan Kapur Kuan, që do të thotë Pusi i Diturisë), ku besohet se u hodh kryeprifti i tempullit bashkë me jytirlingën origjinale për ti shpëtuar sulmit mysliman. Pusi Gyan Vapi është i rrethuar nga një kolonadë e lartë e mbuluar prej 40 kolonash madhështore, të ndërtuara në vitin 1828 nga Rani Baiza Bai dhe që ka një pavjon mandapa mjaft mbresëlënës me mur guri dhe tendë. Aty ndodhen statujat e Gauri Shankaras, Tarakeshvara, demit Nandi rreth 2 m. të lartë si dhe një idhull i vogël i Maheshvaras në pemën e banianit (ficus religiosa). Me këtë pus janë të lidhura shumë rrëfenja dhe ndodhi. Jnanavapi Kupa simbolizon ujin zanafillor të lidhur me tregimin e Ishanas (forma e Shivës që kontrollon mbretërinë veri-lindore) që në këtë vend gërmoi tokën me tridentin e tij dhe i ofroi ujë Avimukteshvarës, forma më e lashtë e Shivës. Pelegrinët e konsiderojnë këtë pus, më të shenjtë se vetë tempulli i tanishëm i Shivës, pasi sipas traditës folklorike, besohet se në thellësi të tij, vijon të qëndroi jyotirlinga origjinale. Gyan do të thotë dituri dhe siç sugjeron fjala, banorët e Varanasit e konsiderojnë këtë pus si burimin e diturisë dhe ndriçimit shpirtëror. Pusi është një vend i mirë-njohur ku njerëz nga i gjithë vendi vijnë për të ofruar lutjet e tyre për hyjninë dhe për të marrë bekimet hyjnore në mënyrë që të pastrohen nga mëkatet. Përgjithësisht njerëzit shkojnë aty përpara se të vizitojnë Tempullin Vishvanatha që është pas tij. Vizitimi i këtij pusi është bëhet pa para. Uji në këtë pus është i pisët dhe i dekompozuar për shkak të ofrimit të luleve në të nga pelegrinët që e vizitojnë. Megjithatë shumica e pelegrinëve ose besimtarëve të përkushtuar në nisje të pelegrinazhit pinë gllënjka nga ky ujë, që ofrohet nga ndihmës priftërinjtë e atyshëm dhe bëjnë betimin e inicimit (sankalpa) për tu rikthyer prap në përfundim të udhëtimit për të bërë ritualet e falenderimit. Ata mendojnë se duke pirë nga ky ujë ngrihesh në një plan më të lartë shpirtëror, megjithëse një tabelë i paralajmëron të mos e bëjnë këtë. Ky pus ofron mbështetje për kullën qendrore dhe dy anësoret e Tempullit Kashi Vishvanatha. Në kullën e tempullit kryesor qëndron i varur një flamur i vogël me me një trident si shtizë. Duke kaluar përmes kangjellave të hekurta mund kalohet nëpërmjet pjesës së mbrapme të xhamisë dhe të shihen mbetjet e tempullit të lashtë. Adhuruesit kalojnë përreth pjesës së mbrapme të tempullit nëpërmjet një korridori të jashtëm të errët, ku shivalingat janë renditur në një zonë të quajtur “Oborri i Shivës”. Në këndin veri-perëndimor ndodhen imazhet e Saubhadya Gaurit, Vighneshvara Ganeshës, Nikumbheshvaras dhe Kapileshvaras. Në kompleks gjenden faltoret e hyjneshës Shringar (“bukuria”) Gauri dhe Saubhagya ("gruaja fatmbarë") Gauri. Nën një pemë të vjetër ficus religiosa ndodhet një idhull i Sanit (Saturni), në afërsi të të cilës është një faltore e Yaksha Bhairavas. Në shenjtëroren e brendshme ndodhen imazhet e Ekdanta Vinayakas (“Ganesha me një çatall”), Perëndia e Diellit dhe shtesa shumë të vona të Ramas dhe familjes së tij. Të gjithë këta idhuj janë pjesë e botës së Shivës me në qendër Tempullin Vishvanatha (Vishveshvara). Kompleksi tempullor konsiderohet një mikrokozmos i Varanasit, që nga ana tjetër konsiderohet si mikrokozmosi i universit. Tempulli ka përmasa të vogla dhe besimtarët duhet të kalojnë përmes një rrugice të ngushtë. Kur futesh, është një shfaqje me njerëz që shtyjnë, shkelen dhe ndonjëherë kërkojnë me forcë që të bëjnë vetë një ofertë dhe të prekin lingën, që i pastron të gjithë mëkatet. Hinduistët, në mënyrë rutinë, presin 48 orë në radhë për të hyrë në tempull, veçanërisht gjatë ditëve të shenjta. Duke qenë tempulli më i famshëm i Varanasit, ai vizitohet për ditë nga rreth 3000 besimtarë, por gjatë ditëve të veçanta numri mund ti tejkaloi 100 000 besimtarë. Megjithëse interiori i tempullit nuk është i madh dhe i rafinuar, ai paraqet ajri të qetë, ideale për adhurim. Brenda shenjtërores (sanctum sanctorum-i), në qendër të dyshemesë, qëndron 'jyotirlinga' e shenjtë, e vendosur në mes të një platforme katrore (yoni) prej argjendi solid. Trungu i lingas është prej guri të zi të lëmuar me elemente kuarciti. Kjo 'lingë' e shenjtë, me diametër 90 cm dhe 60 cm. e lartë është fokusi kryesor përkushtimor në qytet. Megjithatë, jyotirlinga origjinale nuk disponohet që nga koha e shkatërrimit të tempullit, pasi mendohet se ndodhet akoma në thellësi të pusit Jnana Vapi. Fatkeqësisht edhe vendi fillestar ku gjendej Vishveshvara Jyothirlinga është i zhytur në mister për shkak të një kontroversie të turbullt mbi jyotirlingën origjinale të vetë-krijuar të Shivës Një pjesë e traditës mendon se linga origjinale e vetë-krijuar është Avimukteshvara Linga, e vendosur në oborrin e Tempullit Kashi Vishvanatha. Megjithatë, besohet se yoni (bazamenti i lingës) është ai i tempullit të shekullit të XIII. Vishveshvara Linga simbolizon kolonën e flakës që lidh qiellin me tokën, ndërsa pusi i afërt Jnanavapi përfaqëson burimin zanafillor të ujit. Qyteti dhe koncepti i lingës së vetë-shfaqur është pothuajse i pandashëm, gjë që pasqyrohet në shivalinga të shumta të vendosura në çdo Ghat të Varanasit si kopje e Vishvanatha Lingës. Hapësira midis Vishvanatha Lingës dhe Mahadeva Lingës, nën kube, përdoret si pagëzimore dhe në të qëndrojnë të varura deri në nëntë kambana. Porta kryesore e këtij tempulli është e veshur me argjend. Pelegrinët e spërkasin lingën me ujë të shenjtë (të lumit Gang përzier me qumësht), e mbulojnë atë me lule dhe gjethe bilve si dhe përkulen ta prekin atë me duart e tyre, ndërsa këndojnë vargjet e mantras së shenjtë. Ajria rrethuese e zonës së Tempullit Vishvanatha është e mbushur me adhurim dhe përkushtim që të lë mbresa të forta. Pamjet, tingujt dhe aromat e tempullit, thirrjet, këndimi dhe rënia e zileve, madje edhe shtytjet e turmës, të gjitha kontribuojnë në ajrinë e shenjtërisë. Tempulli Kashi Vishvanatha prodhon 1-2 tonë oferta në ditë, por që gjatë festave dhe muajve të shenjtë kjo sasi shkon në mbi 5-7 tonë në ditë. Shumica e prasadeve (ofertave ushqimore), veshjeve dhe oferta të tjera të tilla u dhurohen të varfërve dhe nevojëtarëve. Ndërsa pas një marrëveshjeje midis bordit të tempullit dhe një fermeri vendor ofertat e mbetura të bio-degradueshme si lulet, gjethet, qumështi, mjalti, arrakokosit etj. do të jepen për industrinë e plehërimit. Kështu mbi 1 ton oferta të përditshme, që hidheshin në Gang, do të shkojnë në një impiant të përpunimit të mbetjeve të bio-degradueshme, që do t’u shiten fermerëve sipas nevojave.

Historia

Qyteti i Varanasit u ndërtua në kohët e lashta në vendin ku bashkohen me Gangun lumenjtë Varana dhe Asi, që i kanë dhënë dhe emrin. Varanasi, ishte një vend i rëndësishëm pelegrinazhi ku jetonte një tribu e quajtur Kasha, duke i dhënë Varanasit edhe emrin Kashi. Pranë Varanasit Gangu rrjedh në formën e një harku, formë që konsiderohej tepër e mbarë nga kozmoligjia vedike, duke i dhënë kështu një rëndësi të veçantë. Kashi ose Varanasi përmendet në shumë epose të lashta duke përfshirë Mahabharatën, Ramayanën dhe purana të rëndësishme. Këtë zonë e zhvilloi mbreti mitik Divodas. Arkeologët mendojnë se qyteti ka ekzistuar që përpara kohës së Budës. Tempulli Kashi Vishvanatha ka qenë adhuruar si banesa shpirtërore e Shivës. Në historinë fetare indiane, Vishvanatha ose Vishveshvara Jyothirlinga ka një domethënie të jashtëzakonshme. Gjithësesi, vendi i parë origjinal i Tempullit Vishveshvara ose Vishvanatha është një çështje historike për tu shqyrtuar. Tempulli Vishvanatha përmendet pothuajse në të gjithë tekstet puranike, duke përfshirë edhe seksionin Kashi Khanda të Skanda Puranas. Një grup studiuesish mendojnë se meqë tempulli ka pësuar shkatërrime dhe rindërtime të ndryshme, është e papërshtatshme të flitet nëse tempulli është po aq i vjetër sa krijimi i qytetit të Kashit. Sipas miteve tempulli i Shivës u shkatërrua dhe rindërtua disa herë që prej zanafillës së tij, por përkrahë referencave mitologjike, Tempulli Kashi Vishvanatha u shkatërrua realisht disa herë nga pushtuesit dhe sunduesit myslimanë. Historia e tempujve të mëparshëm që bujtnin lingën e Vishvanathës është bërthama e historisë së Varanasit përgjatë një mijë viteve të fundit: një tregim i përsëritur shkatërrimi, përdhosjeje dhe rindërtimi. Qyteti i Varanasit ka qenë shkatërruar disa herë nga pushtuesit afganë, turq, mogulë etj. Vetë tempulli ka qenë shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë përgjatë 800 vjetëve kaluar. Ky tempull ka qenë ndërtuar dhe rrafshuar mjaft herë në historinë e tij. Vetëm midis viteve 1194 dhe 1670 tempulli u shkatërrua të paktën tre herë. Tashmë mbi rrënojat e vjetra të Tempullit Vishvanatha qëndrojnë dy xhami të ndryshme, njëra e ndërtuar në shekullin e XIII nga Razia Sultana dhe tjetra e ndërtuar në shekullin e XVII nga Aurangzebi. Disa studiues e çojnë datën e ndërtimit rreth vitit 490 të e.s., por të dhënat historike tregojnë se Tempulli i parë Kashi Vishvanatha duhet të jetë ndërtuar në vitet 500-508 të e.s., nën mbretërimin e Vainya Guptas së Dinastisë Gupta, një adhurues i Shivës, kohë që përkon me fuqizimin e Varanasit si qendër pelegrinazhi. Megjithatë, të dhënat tregojnë se tempulli i shkatërruar për herë të parë nga Qutb-ud-din Aibak-u qe ndërtua në shek. e XI me gjasa nga Chandradeva i Dinastisë Gahadavala, gjatë sundimit të të cilës Varanasi ishte në lulëzim. Varanasi, që ishte një vend i shenjtë pelegrinazhi për hindu, ishte shënjestër sulmesh nga ushtritë dhe sunduesit myslimanë. Ushtria e Mohamed Ghorit, e komanduar nga Qutb-ud-din Aibak-u i shkatërroi tempujt e Varanasit në vitin 1194, kur mundi në betejë mbretin Jayachandra Gahadavala. Më pas në vitin 1197, Varanasi ra përfundimisht në dorë të myslimanëve kur Qutb-ud-din Aibaku mundi mbretin e fundit Gahadavala, Harishchandran. Në vendin e rrënuar të tempullit Vishvanatha, Razia Sultana (1236-1240) ndërtoi Xhaminë Razia. Disa besojnë se tempulli u rindërtua përsëri 20 vjet më vonë, por nuk ekzistojnë të dhëna që ta mbështetësin një rindërtim kaq të hershëm. Nga shekulli i XIII, gjatë sundimit të Shamsuddin Iltumish-it (1211-1266), sulltani i Delhit, tempulli u rindërtua nga një tregtar guxharatas në vendin e sotëm të Avimukteshvarës. Besohet se ky tempull u shkatërrua po në shek. e XIII nga Bakhtiyar Khilji, për tu rindërtuar përsëri më vonë. Megjithatë, ky tempulli besohet se u rishkatërrua në vitin 1351 nga Firuz Shah Tughlaq-u, sunduesi i Dinastisë Sharqi të Jaunpurit, që përktheu edhe shkrime të shenjta hindu në persisht dhe, megjithëse nuk ka të dhëna për rindërtimin e tij, thuhet se u shkatërrua përsëri në vitin 1448 nga Muhmud Shah Sharqi (1436-1458). Më vonë besohet se ai u rindërtua përsëri në pjesën perëndimore të këtij kompleksi, por, siç besohohet, u shkatërrua përsëri në vitin 1490, gjatë sundimit të Sikandar Lodit (1489-1517), që rishkatërroi shumicën e tempujve të rëndësishëm të Varanasit. Në këtë mënyrë Avimukteshvara e humbi popullariteti për tia lënë vendin Vishvanathës. Por për shkak të përkushtimit të besimtarëve hindu, vendi i pelegrinazhit së jyotirlingës vijoi të zhvillohej. Gjatë sundimit të perandorit tolerant, mogul Akbar tempulli u rindërtua nga Raja Man Singh-u, por hindutë ortodoks e bojkotuan atë pasi ai kishte lejuar që mogulët të martoheshin me familjarë të tij. Në vijim, në vitin 1585, me patronazhin e tregtarit të pasur të Varanasit, Raghunath Pandit (të njohur si Todara Mala, ministri i financave i oborrit të Akbarit), me mbështetjen e Akbarit, e rindërtoi tempullin në vendin e tij origjinal. Ai përshtati në mënyrë të përpiktë planin bazë arkitekturor dhe strukturor të Tempullit Vishveshvara të rindërtuar në fundin e shekullit të XIII. Libri Tristhalisetu i Narayanabhattas (rreth vitit 1585) e përshkruan gjerësisht madhështinë e këtij tempulli. Në këtë tekst tregohet se gjatë pjesës më të madhe të jetës së tij, në Varanasi nuk kishte një tempull të rregullt të Vishvanathës. Përveç kësaj, Akbari i dhuroi mjaft akre të fshatrave për tempullin, gjë që më vonë do të ndërpritej thelbësisht nën sundimin e Shah Jahanit (1628-1657). Megjithatë, në vitin 1669 Aurangzebi, perandori fanatik mogul do ta rishkatërronte përsëri dhe me mbetjet e tempullit origjinal, ndërtoi Xhaminë Gyanvapi, me minare 71 m. të larta. Kwto mbetje mund të shihen në punimin e stërholluar dhe rafinuar artistik të murit perëndimor, te themelet, kolonat dhe sidomos në pjesën e mbrapme të xhamisë, që besohet se u lanë qëllimisht ashtu nga vetë perandori si paralajmërim dhe fyerje për ndjenjat hindu. Vlen të përmendet se, veçanërisht nën mbrojtjen e sunduesve britanikë dhe marathas, Varanasi u pati një zhvillim domethënës. Në vitin 1742, sunduesi marathas Malhar Rao Holkar planifikonte ta shkatërronte xhaminë për të rindërtuar tempullin. Megjithatë, plani i tij nuk u materializua, pjesërisht për shkak të ndërhyrjes së navabëve të Laknaut, që kontrollonin territorin. Rreth vitit 1750, maharaxhai i Jaipurit porositi një shqyrtim të terrenit përreth sitit, me synimin e blerjes së tokës për të rindërtuar Tempullin. Gjithësesi edhe plani i tij për rindërtimin e tempullit mbeti përpjekje.

Kullat e Tempullit Kashi Vishvanatha me Xhaminë Gyanvapi në sfond ne vitin 1905

Megjithë këto përpjekje, tempullin do ta ndërtonte më vonë, midis viteve 1776-1785, Ahilyabai Holkari, mbretëresha marathase e Mbretërisë Malwa (Indores), në vendin e tanishëm, pranë xhamisë, pak më tej vendit origjinal. Ahilyabai Holkari, që ishte një besimtare e përkushtuar e Shivës dhe thuhet se tempulli u ndërtua pasi vetë Shiva e urdhëroi në ëndërr të ndërtonte një tempull në një distancë të vogël nga origjinali, që ishte zënë nga Xhamia Gyanvapi, pasi ai ishte ndotur. Ajo kishte ardhur nw pushtet pasi burri, Khanderao Holkar iu vra në betejë dhe më pas i vdiq edhe vjehrri, Malhar Rao Holkar. Ahilyabai ndërmorri një program të gjerë ndërtimesh. Gjatë viteve 1833-1840, ajo ndërtoi kufirin rrethues të Pusit Gyanvapi, ghatet dhe tempuj të tjerë në Varanasi. Në këtë mënyrë, Tempulli i tanishëm Vishvanatha ndodhet në vendin e tij të katërt, i zhvendosur dhe rindërtuar disa herë pas shkatërrimeve.

Për këtë tempull dhanë kontribute bujare shumë familje fisnike dhe dinasti të ndryshme indiane. Në vitin shek. e XVIII, mbreti i atëhershëm i Kashit, Mansaram dhe djali i tij Belvant Singh ndërtuan shumë tempuj të tjerë në Varanasi. Me porosinë e guvernatorit të përgjithshëm të Indisë, Warren Hastings në vitin 1785, kolektori i atëherëshëm mysliman i Varanasit, Ibrahim Khan, përballë Tempullit Vishvanatha ndërtoi Naubat Khanan e tempullit (vend-qëndrimi i muzikantëve dhe instrumenteve muzikore të tempullit). Në vitin 1828, mbretëresha Baija Bai, e veja e mbretit marathas Daulat Rao Scindhia së Gwaliorit, ndërtoi një kolonadë me çati të ulët me mbi 40 kolona në territorin e pusit Gyan Vapi. Në vitin 1839, rreth 50 vjet pas ndërtimit, Punjab Kesari (sunduesi i Punxhabit) i fuqishëm sikist i Lahores, Ranjit Singh dhuroi rreth 820 kg ar të pastër për mbulimin e dy kullave shikhara të tempullit. Ndërsa kulla e tretë e mbetur, u programua të mbulohej me ar nga Ministria Kulturës dhe Çështjeve Fetare të Uttar Pradeshit. Në vitin 1841, Dinastia Bhosale e Nagpurit dhuroi argjend për tempullin. Statuja prej guri 2.13 m e lartë e Demit Nandi, që qëndron në lindje të kolonadës u dhurua nga mbreti i Nepalit, i cili dhuroi edhe një kambanë të stërmadhe. Ky tempull u rikonstruktua nga Maharani Khaneti, gruaja e Sudarshan Shah-ut në v. 1857.

Tempulli menaxhohej nga një grup trashëgimtar panditësh (ose mahantë, priftërinj). Pas vdekjes së mahant Devi Dutt-it, mes pasuesve të tij shpërtheu një grindje. Në vitin 1900, kunati i tij pandit Visheshwar Dayal Tewari hapi një çështje gjyqësore, pas të cilës u bë kryeprifti i tempullit. Më 28 janar 1983 tempulli u ble nga Qeveria e Uttar Pradeshit dhe që atëherë menaxhimi i tij iu besua Trustit të Tempullit Vishvanatha (Sri Kashi Vishwanath Mandir Nyas Parishad), me president Dr. Vibhuti Narayan Singh (ish mbreti i Kashit ose Kashi Naresh) dhe një komitet ekzekutiv me komisionerin divizional si kryetar. Tempulli ndodhej në një zonë tepër të ngjeshur dhe së fundmi, për ti dhënë më tepër hapsirë besimtarëve u shkatërrua një grup muresh. Në vitin 2012 tempulli u rikonstruktua i gjithi duke u veshur me ar, zona përreth tij u pastrua dhe u zgjerua dhe u zbukuruan faltoret më të vogla rreth tij. Qeveria e Uttar Pradeshit ka ndërmarr një program për të pastruar mjedisin e tempullit. Me projektin e shqyrtimit të mundësive të zgjerimit të rrugës dhe lirimit të hapsirës rreth tempullit u kontraktuar një arkitekt nga Varanasi. Qeveria e Uttar Pradeshit bëri shpronësimin e nëntë ndërtesave dhe komplekseve të identifikuara përgjatë itinerarit, për ti prishur që të bëhej zgjerimi i rrugës. Gjithashtu përveç mbulimit me ar të kupolës së kullës kryesore, u mbulua gjithashtu me ar edhe pjesa e poshtme e kullës së Tempullit Vishvanatha si dhe kullat e tempujve Sri Bhuwaneshwar, Sri Tarakeshwar dhe Sri Dhandapani. Është llogaritur se për realizimin e projektit u nevojitën 19 kg ar dhe 4 000 kg bakër. Bordi i tempullit planifikon që më vonë të zbukuroi edhe tempujt e vegjël të Kala Bhairavës, Avimukteshwarës, Vishnut, Vinayakës, Sanishwarës, Virupakshës dhe Virupakshi Gaurit.

Mitet

Shumë mite tregojnë se besimtari i vërtetë e arrin çlirimin nga cikli i vdekjes dhe rimishërimit (saṃsāra) duke adhuruar Shiva. Adhuruesit e Shivës pas vdekjes çohen drejtpërdrejtë në banesën e tij në Malin Kailash nga mesazheri i tij dhe jo nga Yama, zoti i vdekjes. Sipas tyre besohet gjithashtu superioriteti dhe fitorja e Shivës mbi vetë natyrën e tij, pasi identifikohet shpesh me vdekjen. Ka një besim popullor që vetë Shiva reciton mantran e shpëtimit në veshët e njerëzve që vdesin në Tempullin Vishvanatha. Sipas mitologjisë në Varanasi thuhet se Shiva jeton në çdo kokërrizë rëre apo thërrmijë të tij. Varanasi është pjesë e mitologjisë së lashtë Indiane dhe përmendet në eposet e Ramayanas dhe Mahabharatas. Përgjatë kohëve Varanasi ka qenë i njohur në mënyrë alternative si "Avimuktaka", "Anandakanana", "Mahasmasana", "Surandhana", "Brahma Vardha", "Sudarsana", "Ramya" dhe "Kashi" - 'Qyteti i Dritës". Varanasi është destinacioni përfundimtar i të gjithë pelegrinëve hindu që kërkojnë moksha nga cikli i lindjes, vdekjes dhe rimishërimit. Fjala ‘kashi’ rrjedh nga fjala ‘kas’ që do të thotë të shkëlqesh. I mbushur me tradita dhe mite, Kashi është ‘vendi origjinal’ i krijuar nga Shiva dhe Parvati, mbi të cilin ata qëndronin që në fillimin e kohës. Sipas një legjende popullore, duke u lutur, Shiva, me fuqinë dhe aurën e tij, krijoi qytetin e mrekullueshëm të Panchakroshit ose Panchkoshit, ku qëndronte Vishnu. Ky ishte i mbushur me pyje dhe nuk kishte burime të pijshme uji. Vishnu, që gjendej aty, kaloi mjaft kohë në pendesa duke iu lutur Shivës. Kur Shiva shkoi në Kashi, i kënaqur me përkushtimin e Vishnut, me tridentin e tij ai gërmoi një pus, Pusin Gyan Vapi, ku buroi mjaft ujë. Në këtë mënyrë sipas mitologjisë, Pusi Gyanvapi Kupa është më i vjetër se vetë Gangu, që u soll në tokë nga Shiva nëpërmjet flokëve të tij. Ndërsa sipas një varianti tjetër, njëherë shirat kishin munguar për 12 vjet në Varanasi dhe kështu njerëzit e atij vendi ishin në shqetësim dhe ndiheshin të pashpresë. Atëherë një shenjt i madh e shpoi tokën me tridentin e Shivës, ku buroi një rrjedhë e bollshme uji të shenjtë. Kur Shiva e dëgjoi këtë, i premtoi se ai do të mbetej në këtë pus përgjithmonë. Sipas mitit, Vishnu u mahnit nga kjo mrekulli dhe pasi luajti kokën, i ra nga veshi stolia, duke bërë që vendi të njihet si Manikarnika, që do të thotë stolia e veshit ose kreshtës. E gjithë zona Panchakroshi e ujërave të Manikarnikas u grumbullua në tridentin e Shivës. Atëherë nga kërthiza e Vishnut lindi një lule zambaku me Brahman në të. Sipas mitologjisë kur Shiva e ngarkoi Brahman të krijonte botën, ai e kishte krijuar qytetin Panchakoshi, vendi të cilin Shiva nuk do ta braktisë kurr dhe e kishte vendosur Muktidayak Jyotirlingën shpëtimtare. Sipas mitologjisë hindu, në mënyrë që të shpëtonte jetët e atyre që janë të varur nga veprimet e tyre ose karma, Shiva e mbajti qytetin e Panchakroshit (territori i shenjtë i Varanasit) larg nga i gjithë universi. Kështu, kur toka u zhyt nën ujëra gjatë Pralayas, d.m.th. fundit të botës, Varanasi u mbajt i sigurt nga Shiva me tridentin e tij, prandaj vendi quhet Avimukta Kshetra, dmth. "Vendi i Pabraktisur". Në këtë qytet, vetë Shiva vendosi Muktidayak Jyotirlingan shpëtimtare. Në Panchakoshi, çdo mëkat i mundshëm shkatërrohet, prandaj vendi quhet instrumenti i një mokshaje të veçantë të quajtur “Samyugha”. Kjo është arsyeja pse ky qytet, është sunduar nga Brahma, Vishnu dhe Shiva dhe është vendi ku duan të vdesin edhe vetë hyjnitë. Më pas Shiva e hoqi këtë Varanasi nga tridenti i tij dhe e vendosi në botën e vdekatare. Kështu ai nuk u shkatërrua as kur përfunduan ditët e Brahmas, gjatë Pralayas, d.m.th. shkatërrimit përfundimtar të botës, pasi Shiva e mbajti në tridentin e tij. Origjina e tempullit është e mbushur me legjenda dhe rrëfenja. Mitet e kësaj faltoreje përmenden gjithashtu në literaturën puranike. Sipas një legjende nëna e Parvatit ndjehej e turpëruar që dhëndri i saj nuk kishte një banesë të përshtatshme. Kështu, për të kënaqur Parvatin, Shiva i kërkoi Nikumbhas ti mundësonte atij një vendbanim (tempull) në Varanasi. Nikhumbha, nga ana e tij, i kërkoi të drejtonte punën një brahmini të quajtur Anikumbha, i cili me ndërtimin e tempullit ngarkua Divodasin. Perëndia i kënaqur me punën e tyre, u dhuroi bekime të gjithëve, por Divodasi nuk u bekua me një djal dhe i mërzitur e shkatërroi strukturën. Atë zonë e mallkoi edhe Nikumbha që të mos banohej. Duke dëgjuar përbetimet e përsëritura të Divodasit, Shiva u rikthye përsëri për të banuar në mënyrë të përheshme aty. Perëndia bashkë me hyjneshën Parvati filloi përsëri ti bekonte adhuruesit e tij me dhurata të mrekullueshme. Parvati ishte aq e kënaqur sa ofroi ushqim (annam) për të gjithë dhe kështu u adhurua si Anapurani. Shiva vetë shihet duke kërkuar annam (ushqim), me një enë në duar, nga hyjnesha e ulur në faltoren e afërt. Kjo rrëfenjë është skalitur në Tempullin e Devi Parvatit që qëndron përkrahë faltores kryesore. Shiva shihet me një tas për ushqim përpara hyjneshës. Ajo konsiderohet si një nga 51/52 Shakti Pithat (vendi ku ra dora e majtë e Parvatit, kur trupi i saj u coptua nga Mahavishnu Sudarshana Çakra). Sipas miteve, Varanasi është gjithashtu vendi nga ku u shfaq 'Jyotirlinga' e parë e tejshpoi koren e tokës dhe ndriçoi drejt qiellit. Mitet e Jyotirlingave janë të mirë-dokumentuara në literaturën puranike, ku tregohet se në kohën e krijimit nuk kishte asgjë; të pranishëm ishin vetëm Brahma dhe Vishnu. Sipas legjendës së përmendur te Shiva Purana, midis Brahmas (zoti i krijimit) dhe Vishnut (forma e zotit gjatë ruajtjes, ose konservimit) nisi një grindje se kush ishte superior. Të dy përdorën armët më të fuqishme kundër njëri-tjetrit pas mijëra vitesh luftimesh. Kur armët ishin gati të shkaktërronin gjithëçka, në mënyrë që të zgjidhte mosmarrveshjen, Shiva u shfaq si një kolonë e pafundme drite (jyotirlinga) që i tejshponte të tre botët e kozmologjisë hindu dhe i përvetësoi armët e tyre. Si pjesë e provës, Shiva u kërkoi Vishnut dhe Brahmas të zbulonin përkatësisht kreun dhe fundin e kolonës. Brahma mori formën e mjellmës dhe fluturoi lartë ndërsa Vishnu mori formën e derrit të egër dhe u nis poshtë për të gjetur fundin dhe deklaruan se kushdo që e gjen i pari fundin do të jetë fituesi. Të dy nuk mundën ta gjenin fundin dhe u kthyen pas shumë vjetësh. Ata kërkuan për vite të tëra por më kot dhe u rikthyen në pikën e fillimit të lodhur dhe të mëdyshur. Vishnu pranoi se nuk mundi ta gjente fundin ndërsa Brahma, me dëshminë e gënjeshtërt të lules Kewada dhe lopës tregoi se e kishte gjetur fundin e kolonës. Në çast, Shiva i inatosur u shfaq si një tjetër kolonë e flaktë dhe deklaroi se të tre janë i njëjti Omkaar ku Brahma është krijuesi, Vishnu konservuesi dhe Shiva shkatërruesi. Meqë Brahma kishte gënjyer, Shiva e mallkoi atë që të mos kishte vend në ceremonitë fetare, ndërsa Vishnun e bekoi të adhurohej në përjetësi. Brahma dhe Vishnu e kuptuan dhe e njohën Shivën si Qenien Supreme. Që atëherë kolona e flakës u zhduk, por pjesë të vogla të saj mbetën në Varanasi si jyotirlinga e quajtur Kashi Vishvanatha. Sipas një legjende kjo jyotirlingë më vonë u ftoh në malin e shenjtë Annamalai, mbi të cilin gjendet Tempulli Annamalaiyar. Në këtë mënyrë faltoret jyothirlinga, janë vendet ku Shiva shfaqet si një kolonë e flaktë drite. Sipas mitologjisë Shiva e manifestoi veten në formën e jyotirlingës në 12 qytete të shenjtë të Indisë, ku bën pjesë edhe Varanasi. Sipas mitologjisë hindu ka 64 forma të Shivës, që nuk duhen ngatërruar me jyotirlingat. Secila nga vendet e dymbëdhjetë jyotirlingave merr emrin e idhullit kryesues – që është një manifestim i ndryshëm i Shivës. Në të gjitha këto vende, imazhi kryesor është lingami ose linga që përfaqëson kolonën pa fillim dhe pa fund Stambha, që simbolizon natyrën e pafundme të Shivës. Meqë Shiva e shfaqi veten e tij në formën e një jyotirlinge në ditën e 14-të të muajit të Phalgunas, dita konsiderohet veçanërisht fatsjellëse dhe festohet si Mahashivaratri.

Arkitektura

Profili vertikal i tempullit të tanishëm

Tempulli Kashi Vishvanatha ka një popullaritet të jashtëzakonshëm në të gjithë Indinë. Në fakt stili arkitekturor i shumë tempujve indianë është frymëzuar nga ky tempull. Por megjithë famën e tij, tempulli i tanishëm nuk ka asgjë nga madhështia arkitekturore dhe lashtësia e tempujve klasikë indianë në Orissa ose në Indinë Jugore. Tempulli i tanishëm gjendet i ngjeshur në zonën Vishvanatha Gali në brendësi të Varanasit, e cila wshtw e 'endur' dendur dhe veçoritë e tij arkitekturore janë të fshehura nga shikimi mbrapa kompleksit të mureve. Struktura tempullore përfaqëson stilin e lashtë indian të arkitekturës. Tempulli Kashi Vishvanatha është i vendosur në mes të një katërkëndëshi të mbuluar me çati, në një sipërfaqe prej 4.65 m². Struktura tempullore në thelb përbëhet nga tre pjesë të veçanta: tre kullat me kupla të vendosura në këndet e tempullit. E para është kulla e praruar majëzore e Kashi Vishvanathës, në këndin jug-lindor me një lartësi 15.5 metrash, e dyta ëshë një kullë e madhe e praruar dhe e treta është kulla po e artë e Mahadevës, në krye të së cilës qëndron një trident me një flamur. Tre kullat tempullore të ndërtuara nga Ahilyabai Holkari, kanë kupola të hijshme por vlen të veçohet kupola në formë bulbore mbi sallën kryesore. Ajo u ndërtua në stilin e zambakut të përmbysur të Arkitekturës Mogule duke u mbuluar me bakër, që më vonë do të mbulohej me ar ashtu si dhe të tjerat. Kulla 15.5 metra e lartë, e veshur me ar dhe e skalitur me skulptura është një tërheqja kryesore e tempullit. Idhujt e hyjnive hindu dhe shkrimet përreth janë skalitur me argjend. Për arsye se tempulli në tërësi ka tre kulla të mbuluara me ar të pastër njihet edhe si Tempulli i Artë. Tempulli ka ngjashmëri edhe me Tempullin e Artë të Amritsarit. Tempulli Vishvanatha përbëhet nga një sallë mandapa dhe një shenjtërore garbhagriha, përkrahë shumë faltoreve dytësore. Sabhagurha (salla e mbledhjes) që shtrihet dhe të çon drejt garbhagrihas (shenjtërores) është një tërheqje interesante në brendësi të tempullit.

Tempulli i mëparshëm

Mbetje të rëndësishme të tempullit tw shkatwrruar nga Aurangzebi u përdorën për ndërtimin e një pjese të madhe të murit perëndimor të xhamisë që i zuri vendin tempullit. Këto mbetjet mund të shihen te themelet, kolonat dhe në pjesën e mbrapme të xhamisë, tregojnë punimesh artistike shumë të stërholluara. Një pamje e afërt e modelit të rrënojave të tempullit tregon karakterin e përzier dhe e kompozuar në stilin Xhainist dhe hindu.

• 
  Xhamia Gyanvapi, e skicuar si Tempulli i Vishveshvurit në 1834 nga James Prinsep
• 
  Plani i Tempullit të Lashtë Vishveshvur, nga James Prinsep

Literatura puranike e përshkruan hollësisht Tempullin Kashi Vishveshvara të shekullit të XIII, veçanërisht planin e tij arkitekturor duke e quajtur Tempulli Moksha Lakshmivilasa. Tempulli kishte pesë mandapa (pavjone) në katër drejtimet dhe për më tepër një në qendër, që shërbente si shenjtërorja e Vishveshvarës. Orientimi drejtimor u ndoq në mënyrë të përpiktë në ndërtim. Nga lindja në veri katër mandapat ishin Jnana (“dituria”), Mukti (“çlirimi”), Shringara (“bukuria”) dhe Aishvarya (“begatia”). Në katër drejtimet kardinale ndodheshin faltoret e katër hyjnive ndihmëse, Tarakeshvara (në jug-lindje), Dandapani (jug-perëndim), Ganesha (veri-perëndim) dhe Bhairava (veri-lindje). Hyrja kryesore është në perëndim. Struktura e tempullit është e përbërë nga tre pjesë: e para përfshin një kullë shikhara mbi tempullin e Vishvanathës ose Mahadevës; e dyta është kupola prej ari dhe e treta është majëza prej ari mbi kullë që mban një flamur dhe një trident. Sipas strukturës tempulli ka një sabha gurha ose sallë kongregacioni që të çon te shenjtërorja garbhagriha. Plani i themeleve të tempullit të lashtë të Vishveshvaras u rindërtua nga James Prinsep në vitin 1831. Tempulli kryesor ishte katror; çdo anë ishte 108 këmbë (32.92 m) i ndarë në 27 rrjeta (pada) në një përmasë. Në të vërtetë ekzistojnë vetëm 26 rrjeta, por një rrjet shtesë u rregullua për ta bërë kozmogramën reale në simbologjinë numerike. Në lidhje me planin katror, Malville ka komentuar se: “katrori mbron brendësinë dhe mund të përfaqësoi gjithashtu rrugëtimin ekliptik dhe ciklik të diellit si matës i kohë”. Faltorja qendrore që qëndron në qendër ishte gjithashtu një katror prej 64 (8 x 8) rrjetash, ku secila rrjet ishte 16 këmbë² (1.49 m.²). Kjo është një formë e manduka mandalas, në qendër të së cilës ishte linga kryesore, simboli i Shivës që qëndron në një ujëmbledhës dekorativ. “Këndet e tij janë në të njëjtën kohë këndet e kontureve të jashtme të qelizës”. Bashkangjitur me shenjtëroren qendrore, kishte katër paradhoma (mandapa) që përputhen me Jnanan (diturinë), Muktin (çlirimin), Shringaran (dekorimin) dhe Aishvaryan (lavdinë), që përfaqësojnë përkatësisht lindjen, jugun, perëndimin dhe veriun. Secila nga mandapat ka një shtrirje prej 16 x 16 këmbësh (16 rrjetash). Shenjtëroja e brendshme përfaqëson formën e parë rrethore, ndërsa katër mandapat kardinale përfaqësojnë rrethin e dytë dhe kardinalitetin. Në nivelin e tretë në pjesën tjetër të katër drejtimeve kardinale, gjenden katër faltore dytësore ndihmëse, secila me një sipërfaqe prej 9 rrjetash (12 x 12 këmbë) që përputhet me Tarakeshvaran (jug-lindja), Dandapanin (jug-perëndimin), Ganeshën (veri-perëndimin) dhe Bhairavën (veri-lindja). I gjithë tempulli në formën e plotë duhet të ketë patur një grup të mahnitshëm prej nëntë kullëzash. Lartësia zvogëlohej nga qendra në drejtim të jashtëm në raportin 16, 8 dhe 6, siç mund të kuptohet nga plani i terrenit. Kjo mënyrë, mandala-rrjet që përbëhet përkatësisht nga 64, 16 dhe 9, së bashku pasqyron gjeometrinë e shenjtë. Katër rrejtat kryesore drejtimore të 16, secila është ndarë në 64 në qendër. Përveç kësaj, mandapa ndihmëse, kishte gjithashtu tetë dhoma më tempër me rrjeta-9-she; ku numri i tyre arrinte kështu 12. Ky është i krahasueshëm me 9 x 12 = 108. Në tërësi, i llogaritur në këtë mënyrë: [(16 x 4) + 64 + {(9 x 4) + (9 x 8)}], numri përfundimtar arrin në 236. Simboli i rrethit të trefishtë formohej mbi bazën e një kornize rrjetash që thelbësisht përfaqësonte tre botët apo mbretëritë mitike, duke simbolizuar pushtetin e Shivës si kontrolluesin e tre botëve, tokës, atmosferës dhe qiellit apo parajsës. Në llogaritjet klasike indiane që kanë të bëjnë me ndërtimin e një tempulli dhe karakteristikat e tij, numri i plotë merej si baza e pjesës tjetër si mjet përcaktimin. Duke ndjekur këtë parim, Tempulli Vishveshvara mund të vendoset në atë shkallë. Tempulli u ndërtua mbi një plan navaratna, d.m.th. me nënë kullëza së bashku duke përshfirë edhe kullëzën më të lartë qendrore (39m e lartë). Kullëzat këndore ishin rreth 14.6 m të larta dhe ato mbi mandapa ishin 19.5 m. Plani kryesor i themeleve regjistronte një seri prej 676 rrjetash, padash (26 x 26), ku secila rrjet ishte 4 këmbë x 4 këmbë. Përveç kësaj, në secilin nga katër zgjatimet këndore, ndodheshin gjatë rrjeta të tilla. Për më tepër, shtatë rrjetat ishin gjithashtu në katër pjesët drejtimore. Kështu në tërësi, numri arrinte 728. Me një rregullim të vogël të 1, numri arrinte 729, që simbolizonte shumën e 27 x 27 (asterismat hënorë), dmth. takimi i një makrokozmosi me një mikrokozmos, një kozmogram. Planimetria e lashtë e Tempullit Vishvanatha mund të provohet me strukturën gjeometrike. Ekzistonin tre rrathë bazë që ishin përfaqësues të tre fazave të jetës (lindja, lulëzimi dhe vdekja - dhe - rilindja), që përputhen më tej me tre botët mitike (lokat), toka, qielli dhe parajsa, dhe tre fazat e kohës (kala) – koha e shkuar, e tashme dhe e ardhme. Trefishimi i formës gjeometrike bashkohet në modelin katror. Katër dhomat kardinale ishin mes dy rrathëve të jashtëm në hapsirën këndore prej 37°, duke dhënë kështu 37 x 4 = 148°. Katër dhomat drejtimore ishin në hapsirën këndore prej 53°, duke dhënë kështu 53 x 4 = 212°. Në këtë mënyrë, në fundi, ata mbulojnë të 360 gradët e një rrethi. Kjo llogaritje sugjeron se tempulli ishte planifikuar mbi bazën e një rrjeti, hapsire këndore dhe rrjetave të lidhura. Struktura e trefishimit ka një lidhje të ngushtë me Shivën: tre sytë, tridenti, kontrollimi i tre botëve dhe mjaft triada të tilla simetrike. Theksi i Stella Kramrisch është tërheqës në këtë kontekst: “Tempulli indian, një zhvillim i harlisur në pamje të parë të rastësisht dhe forma të panumërta ... nuk e humb kurr kontrollin mbi pasurinë e tij ekstravagante.... Ai vizualizon forcën kozmike që krijon forma të panumërta dhe këto janë një e tërë dhe pa të paktën një nga to harmonia e përbotshme do të ishte e paplotë”. Ky kuptim intuitiv është vërtetuar nga planimetria e shenjtë e Tempullit të lashtë Vishveshvara. Në fakt, tempulli ishte përfaqësimi i njëmendët e Purushas (“qenia zanafillore”) dhe ishte gjithashtu një numër përkujtues i koncepteve kozmologjike.

Domethënia

Rruga pranë tempullit

Varanasi konsiderohet si qyteti më i shenjtë hindu, një qendër e rëndësishme pelegrinazhi në brigjet e Gangut të shënjtë, ku hidhen mbetjet mortore (kryesisht hirin) e të afërmve të kremuar, në mënyrë që shpirti i tyre të clirohet nga lidhjet me botën e vdekshme. Sipas kozmologjisë hindu besohet se qyteti është qendra e tokës dhe përfaqëson mandalën kozmike. Këtu, më shumë se ghatet apo edhe Gangu, fokusi përkushtimor i tij mbetet jyotirlinga e vendosur në Tempullin Kashi Vishvanatha. Ai është pika më e shenjtë në qytet. Rëndësia e Tempullit Kashi Vishvanatha në Hinduizëm është e jashtëzakonshme. Ai është qendra e besimit për miliona hindu, si një nga tempujt më të shenjtë në Indi. Ai është tempulli më i adhuruar i Shivës në Indi dhe sipas Adhurimi i këtij tempulli zë rolin qendror në Filozofinë e Sektit Shaivist prej një kohe të gjatë. Tempulli e ka të ngulitur rëndësinë e tij në shkrimet e vjetra indiane që prej kohësh të shumë të hershme. Tempulli i Shivës përmendet në literaturën puranike përfshirë edhe seksionin Kashi Khanda të Skanda Puranas. Rëndësia e këtij tempulli qëndron në faktin se ai bart një nga dymbëdhjetë jyotirlingat (lingat e dritës) të Shivës, i vendosur në bregun perëndimor të Gangut. Jyotirlinga Vishvanatha ose Vishveshvara në Tempullin Kashi Vishvanatha ka një rëndësi të jashtëzakonshme në historinë fetare të Indisë. Kashi Vishvanatha është më e shquara nga të 12-ta jyotirlingat dhe quhet mbreti i jyotirlingave. Në Hinduizëm besohet se një darshan (përjetim pamor i hyjnores) i thjeshtë i Jyotirlingas është një përvojë shpirt-pastruese që të ndryshon jetën duke bërë të ndihesh i ngritur shpirtërisht për në rrugën e diturisë dhe përkushtimit shpirtëror (bhakti). Një darshan i vetëm i Vishveshvara Jyotirlingas konisderohet si bekues me të gjitha virtytet e përvetësuara nga darshani i gjithë jyotirlingave të tjera, të shpërndara në pjesë të ndryshme të Indisë. Jyotirlinga përfaqëson natyrën pa fillim dhe pa fund të Shivës. Idhulli kryesues i tempullit është Vishvanatha, epitet i Shivës që do të thotë Sunduesi i Universit. Forma jo antropomorfe e Shivës, linga, përfaqëson bashkimin e tre gjendjeve të universit, Srishti (evolucioni), Stithi (ekzistenca) dhe Samhara (involucioni) që punojnë në një proces ciklik në pafundësi. Të gjitha këto gjendje kontrollohen nga triniteti që përfshinë Brahman si krijues, Vishnun si konservues dhe Shivën si shkatërrues. Shiva duke qenë i fundit që e përmbush ciklin duke nisur një cikël të ri, quhet edhe Mahadeo ose Mahadev, që do të thotë Hyjnia Sipërore. Thuhet se Kashi Vishvanatha ka mantran e shpëtimit dhe ata që jetojnë në Kashi marrin aarth (që d.t.th. jetë), dharma (ligjshmëri), karma (aftësi për të vepruar lirisht) dhe moksha (shpëtim).

Tempulli Kashi Vishvanatha është i rrënjosur thellë në botëkuptimin hindu dhe ka qenë një mishërim i gjallë i traditave dhe vlerave të larta shpirtërore që janë trashëguar prej lashtësisë. Tempulli Kashi Vishvanatha ka qenë një pikturë e gjallë e traditave kulturore dhe vlerave të më të larta shpirtërore prej kohësh të qëmotshme. Vendi në vetëvete është një tërheqje e rëndësishme për turistët dhe pelegrinët. Tempullin Kashi Vishvanatha, si një nga vendet më të rëndësishme të adhurimit hindu, e kanë vizituar shumica e shenjtëve të rëndësishëm hindu, si Goswami Tulsidasi, Swami Vivekananda, Adi Sankaracharya, Gurunanak Devi, Swami Dayananad Saraswati, Ramakrishna Paramhansa dhe mjaft personalitete të tjera shpirtërore. Siç përmendet në shkrimet e lashta indiane, një banjë në lumin Gang bashkë me 'darshanin' e Vishvanatha lingës konsiderohen si dy mënyrat kryesore për të arritur shpëtimin ('moksha'). Kështu, sipas traditës popullore, njerëz nga i gjithë vendi, përpiqen ta vizitojnë tempullin të paktën një herë në jetën e tyre. Mbetjet (hiri) e të afërmve të kremuar në Ghatin Manikarnika, ku bën pjesë edhe tempulli, hidhen në Gang si një mënyrë që ndihmon në arritjen e shpëtimit. Besohet se besimtarët e vërtetë të Shivës çlirohen nga cikli torturues i lindjes, vdekjes dhe rimishërimit dhe bashkohen drejtpërdrejt me të. Njerëzit besojnë se ata që shkojnë për të vdekur aty, e arrijnë çlirimin pasi vetë Shiva u reciton në veshë Mantran çliruese Tarak dhe i merr me vete në banesën e tij në Malin e shenjtë Kailash në vend që të merret nga Yama, zoti i vdekjes. Kjo pasi Shiva vetë konsiderohet simbol i vdekjes dhe shkatërrimit për evoluimin shpirtëror të njerëzimit. Ai që i lutet dhe e adhuron me përkushtim Vishveshvarën i plotëson të gjitha dëshirat e tij, ndërsa ai që e reciton emrat e tij do të arrijë të gjithë sidhët dhe në fund çlirohet. Tempulli Kashi Vishvanatha llogaritet mes tempujve më të vizituar hindu, besimtarë të panumërt dhe vizitorë të tjerë vijnë këtu çdo vit, jo vetëm nga India por e gjithë bota. Ai është gjithmonë i zënë nga turma të panumërta besimtarësh që kërkojnë paqen shpirtërore nëpërmjet darshanit të jyotirlingës, që mundëson çlirimin nga të gjitha lidhjet e mayas si dhe koklavitjet e pashtershme të botës. Tempulli frekuentohet përditëshmërisht nga 3000 besimtarë, ndërsa gjatë kohëve të caktuara numri i tejkalon 100 000-ët, bile thuhet se mund të arrijë edhe një milion. Për realizimin e abhishekës së jyotirlingës me ujin e Gangut, tempulli vizitohet nga mijëra pelegrinë. Bordi i tempullit bashkë me administratën e distriktit kanë vendosur një kod veshjeje për turistët që dëshirojnë të hyjnë në tempull, për të shmangur lëndimin e ndjenjave të besimtarëve që nuk e vlerësojnë hyrjen e të huajve me të shkurtra dhe veshje ekstravagante. Turistet femra që duan të vizitojnë tempullin detyrohen të veshin një sari. Veshja tradicionale do tu ofrohet atyre "falas" pranë kontrollit të biletave jashtë tempullit duke i rimarr pas vizitës. Gjithësesi, kodi i veshjes do të zbatohet vetëm për ata që hyjnë në shenjtërore, ndërsa turistët me veshje të shkurtra nuk do të ndalohen të vërdallosen në kompleks duke vërejtur bukurinë arktitekturore të tempullit.

Tempulli i Ri Vishvanatha

Tempulli i Ri Vishvanatha

Tempulli i Ri Vishwanath (në gjuhën hindi: श्री विश्वनाथ मंदिर), Mandiri i Ri Vishvanatha ose Mandiri i Ri Birla është një nga tempujt dhe tërheqjet më të rëndësishëm të qytetit të shenjtë të Varanasit. I themeluar nga Raja Birla i Familjes Birla, një nga familjet më të mëdha industrialiste në Indi, u ndërtua si një kopje e Tempullit të vjetër Kashi Vishvanatha. Tempulli është projektuar nga Madan Mohan Malaviya (themeluesi i Banaras Hindu University – BHU), si pjesë e kampusit të BHU-së dhe përfaqëson ripërtëritjen kombëtare të Indisë. Tempulli është i hapur për të gjitha kastat dhe besimet. Në kampusin e tij ndodhen nëntë tempuj, ku përfshihen Vishvanathji (Shiva lingami), Natarajji, Mata Parvatiji, Ganesji, Mata Saraswatiji, Panchmukhi Mahadevi, Hanumanji dhe Nandiji. Tempulli gjendet në kampusin e Benaras Hindu University dhe i është kushtuar adhurimit të perëndisë hindu Shiva dhe në të ndodhen idhujt e Shivës dhe Lakshmi Narayanjit. Mandiri i Ri Shri Vishvanatha ka kullën tempullore (shikhara) më të lartë në botë.

Historia

Tempulli i Ri Vishwanath në BHU i parë nga lartë

Në vitet 1930, Madan Mohan Malaviya planifikoi të kopjonte Tempullin Shri Kashi Vishvanath në kampusin e Benaras Hindu University. Familja Birla ndërmori ndërtimin dhe themelimin u nis në mars të vitit 1931. Tempulli u përfundua në vitin 1966. Ndërtimi i Tempullit të Ri Vishvanatha nga Birla Group of Industries kërkoi tridhjetë e pesë vjet për tu përfunduar (1931-1966). Tempulli është një nga më të lartit në Indi dhe kulla e tij (Shikhara) është më e larta në botë, madje edhe më e lartë se Qutub Minar në New Delhi. Lartësia e përgjithshme e tempullit është 77 metra. Projekti i tempullit u frymëzua nga Tempulli Kashi Vishvanatha dhe është bërë kryesisht prej mermeri.

Përshkrimi

Tempulli i Ri Vishwanath, megjithëse është një tempull kushtuar Shivës, përbëhet nga nëntë tempuj brenda kompleksit dhe është i hapur për të gjitha kastat, fetë dhe besimet. Tempulli i Shivës ndodhet në katin përdhes, ndërsa tempujt e Lakshmi Narayanit dhe Durgës janë në katin e parë. Tempujt e tjerë brenda Tempullit të Ri Shri Vishvanath janë ata të Natarajas, Mata Parvatit, Ganeshës, Panchmukhi Mahadevit, Hanumanit, Saraswatit dhe Nandit. Muret e brendshme prej mermeri të tempullit janë të mbushur me ilustrime dhe tekste të Bhagavad Gitas dhe shkrimeve të shenjta hindu. Mandiri Shri Vishvanatha gjendet 1.7 kilometra në jug-perëndim të hyrjes kryesore të kampusit të Benaras Hindu University, 3.3 kilometra në jug-perëndim të Mandirit të Durgës, 7 kilometra në jug-perëndim të Tempullit Shri Kashi Vishvanath dhe 9 kilometra në jug të Stacionit Hekurudhor të Varanasit në koordinatat 25.266034°N 82.987847°E / 25.266034; 82.987847. Tempulli është shumë i ngarkuar përditë por në disa raste të veçanta ai bëhet tejet i mbushur nga besimtarë nga India ashtu si dhe nga vende të tjera. Tempulli hapet të gjitha ditët e javës nga ora 4 e mëngjesit deri në orën 12 të mesditës si dhe nga ora 1 pasdite deri në orën 9 të darkës.

Tempulli Kala Bhairava

Pikturë indiane rreth vitit 1820 që paraqet legjendën e Bhairavës pasi i ka prerë kokën e pestë Brahmës

Tempulli Kala Bhairava (në gjuhën hindi: काल भैरव मंदिर) është një nga tempujt më të vjetër të Shivës në Varanasi. Tempulli i është kushtuar Kala Bhairavas, kotvalit ose kryepolicit hyjnor të Varanasit. I shtrirë në një sipërfaqe prej 400 m² (0.04 ha) me raportin 16 m. x 25 m. pranë zyrës kryesore postare të Varanasit në K-32/22 Bharonath, Vishveshvar Ganj, në koordinatat 25°19′3.52″N 82°58′26.09″E, ky tempull ka rëndësi të madhe historike dhe kulturore, veçanërisht mes banorëve të Varanasit. Ai konsiderohet si tempulli më i vjetër dhe një nga më interesantët në Varanasi. Seksioni i qytetit në të cilin gjendet tempulli i Kala Bhairavës është i njohur si Kotvalpuri. Për në tempull mund të shkohet si nëpërmjet kryqëzimit Vishveshvar Ganj, ashtu dhe nëpërmjet parkut Maidagin.

Përshkrimi

Tempulli Kala Bhairava gjendet në një largësi prej 6 km nga stacioni hekurudhor i kazermës së Varanasit, pranë zyrës kryesore postare, në Vishveshvar Ganj, midis parkut Maidagin dhe rrugicës Chaukhamba e zonës Bhaironath, 1 km në lindje të Tempullit Kashi Vishvanatha, në Varanasi. Duke hyrë nga rruga, nëpërmjet një porte që ruhet nga qeni transportues i Bhairavës, gjendet një kopësht i bukur, në qendër të të cilit ndodhet faltorja kryesore e Bhairavës. Në anën jugore jashtë kopështit katërkëndësh të kompleksit ndodhet një faltore e vjetër, që bart shumë idhuj, një ndër të cilët është dhe vetë Bhaironathi. Në këtë tempull ka statuja të tjera mes të cilave, ajo e Shivës, Ganeshës dhe Surajnarayanit. Imazhi pjesërisht i shkatërruar i Dandapanit (“kolona e ndëshkimit”) më vonë është rivendosur në pjesën e mbrapme të këtij tempulli dhe iu dha emri “Kshetrapala Bhairava”, ‘Bhairava që mbron territorin’. Në këtë zonë ndodhen gjithashtu edhe faltoret dhe imazhet e Kaleshvaras dhe Mahakalas, të përfaqësues të “vdekjes”. Kjo zonë simbolizon fuqinë e shenjtë të vdekjes të kontrolluar nga Shiva. Në këtë mënyrë edhe qyteti është mbiquajtur “Qyteti i Vdekjes së Mirë”. Në derën e mbrapme të tempullit ndodhet një shtatore e Kshetrapal Bhairavës. Duke kryer një ecje rituale circumambulacioni përreth kompleksit të tempullit, mund të shihen një grup faltoresh dytësore të Devit, Hanumanit, Krishnas dhe Radhas, Parvatit dhe Ganeshës. Më interesante është një pllakatë e madhe e “Nëntë Planeteve” (Navagraha), ku mbi çdo shtëpi planetare të zodiakut të të cilës ndodhet paraqitja dhe altari indiavidual. Tempulli Kala Bhairava është i skalitur në mënyrë të bukur. I gjithë tempulli është i ngjyrosur në portokalli. Baza e tempullit është ndërtuar me gurë të thjeshtë në tre anë. Kulla tërheqëse e tempullit është mjaft e lartë. Ajo është e rrethuar nga shumë kupola të vogla, që ngrihen në seri njëra pas tjetrës deri te kupolën e sipërme që është e praruar. Përballë faltores kryesore ndodhet një verandë, që mbahet nga kolona dhe është dekoruar me piktura dhe skalitje sipas Stilit të Arkitekturës Hindu. Dera e hyrjes së tempullit është në krahun verior. Muri në të gjitha anët e derës, që të çon në ndërtesë, është i dekoruar me piktura. Pragu i faltores ruhet nga dy idhuj, të njohur si 'dvarpalesvara'. Vetë dera është skalitur dhe zbukuruar mjeshtërisht. Në brendësi të faltores ndodhet një dhomë e vogël. Në anën tjetër është vendosur një faltore e vogël prej bakri. Pranë murit, në këmbë, mund të shihet arma e hyjnisë, tridenti me thumbat e tij, e ngjyrosur me të kuqe. Në shenjtëroren e brendshme të tempullit, në anën e djathtë të hyrjes, ndodhet një statujë e idhullit Kala Bhairava. Statuja rreth 1.22 m e lartë është prej guri, por me fytyrë argjendi, me trup të bëshëm, e ngjyrosur me blu të zënë, me katër krahë në një pozicion grotesk duke mbajtur një trident. Për vizitorët e dukshme përmes derës së shenjtërores është vetëm fytyra e dekoruar me lule e idhullit. Pjesa tjetër e statujës është e mbuluar me një rrobë. Mbrapa statujës së zbukuruar me kurora lulesh, ndodhet figura e një qeni, që është transportuesi i tij. Në anën e majtë të hyrjes ndodhet një tjetër statujë e stërmadhe qeni, mbi të cilën ndodhen dhjetë piktura të vogla, që paraqesin dhjetë avatarët e Vishnut. Përballë idhullit ndodhen tre kambana të varura. Një fener i vogël mbahet gjithmonë ndezur. Një prift ulet në afërsi dhe vendos një lloj pudre e përhimtë (kundi) në ballin e adhuruesve. Një tjetër prift rri i ulur pranë tempullit me një kopan të bërë prej pendësh palloi në dorë, me të cilin çokit lehtësisht kokat e besimtarëve që hyjnë.

Historia

Data e saktë e ndërtimit të Tempullit Kala Bhairava është e panjohur, por mendohet se u ndërtua në mesin e shekullit të XVII. Ky tempull është një shembull i paraqitjes hapsinore të tempullit të lashtë të Kala Bhairavas. Miti i formës së tmerrshme të Shivës, të quajtur Bhairava, daton që nga shekulli i VI-VII. Gjatë periudhës së shkatërrimit të parë në fundin e shekullit të XII shumë nga tempujt u humbën dhe më vonë të rikonstruktuar në sitet e historisë së regjistruar dhe lidhjes mitologjike në përshtatje me mitin e imazhit të humbur. Në mënyrë të ngjashme, kur tempulli i Bhairavas u humb, në sitin e Bhairaveshvaras u ndërtua Tempulli i Kala Bhairavas. Strukturën e tanishme e ndërtoi mbreti marathas Bajirao Peshva i II (1796-1851) në vitin 1817, që e ndërtoi atë në sitin e tempullit të vjetër; kjo është regjistruar në një mbishkrim në gurë në murin e mbrapëm të oborrit të brendshëm. Për shumë shekuj ky tempull ishte një qendër shpirtërore në Varanasi për asketikët më të rreptë të Shivës, "kapalikat" ose "mbajtësit e kafkave" dhe pasardhësit e tyre më të vonë, gorakhnathët. Sot, gjithësesi, tempulli nuk është zotërimi ekskluziv i këtyre yogive të skajshëm, por është i tuteluar nga familjarë të zakonshëm për bekimet e tij mbrojtëse. Megjithëse ky tempull është popullor dhe i dashur mes atyre që jetojnë nën ndikimin e tij në rrethinat e seksionit Kotvalpuri të qytetit, sot nuk është një ndalesë e detyrueshme për pelegrinët. Përgjithësisht njerëzit bëjnë darshanin e Tempullit Vishvanatha dhe Annapurna dhe ikin.

Legjendat

Në mënyrë që të mësonin kush ishte fuqia e përjetshme sipërore, kohë më parë, disa shenjtë të mëdhenj shkuan në Malin Sumeru për të takuar Brahman. Brahma pohoi se fuqia e përjetshme sipërore ishte ai. Vishnu nuk e pranoi pohimin e shpejtë dhe të pamenduar të Brahmas. Kështu, Brahma dhe Vishnu iu drejtuan Katër Vedave për të mësuar përgjigjen e kësaj pyetjeje. Rig Veda tha se fuqia sipërore ishte Rudra (Rudra është një emër tjetër i Shivës) pasi ka fuqinë të kontrolloi të gjitha qëniet e gjalla. Yajur Veda tha se sipëror është Shiva pasi ai mund të adhurohet nga yagna të ndryshme. Sam Veda deklaroi se sipëror është Tryambakami (dmth. Mahamṛtyuṃjaya Mantra, epitet i Shivës) pasi ai adhurohet nga një larmi yogish dhe mund të kontrolloi të gjithë botën. Atharva Veda u përgjigj se sipëror është Shankari (Shiva) pasi ai mund të eliminoi të gjitha telashet e qenieve njerëzore. Të Katër Vedat unanimisht konkluduan se Shiva është sipërorja përfundimtare; një konkluzion që u përqesh me mosbesim nga Brahma dhe Vishnu. Atëherë Shiva u shfaq si një shkëlqim i fuqishëm hyjnor midis Brahmës dhe Vishnut. Bramha u inatos shumë dhe me kokën e pestë filloi tja ngulte sytë shkëlqimit, e cila filloi të digjej nga inati. Sipas legjendës Shiva i inatosur, krijoi një formë mizore të quajtur Kala Bhairava, mbreti i 'Kalas'. Kala Bhairava ia preu Brahmës kokën që digjej dhe që atëherë Brahma ka vetëm katër koka. Kur portretizohet si Kala Bhairava, Bhairava paraqitet duke mbajtur kokën e prerë të Brahmës. Shiva pastaj tha se "Kala Bhairava" do të rrinte përgjithmonë në Kashi që të pastronte mëkatet e dishepujve. Duke prerë kokën e pestë të Brahmës ai u bë fajtor për vrasjen e një brahmini, prandaj ishte i detyruar ta bartëte kokën e prerë për vite duke u endur si 'bhikshatana', lypsar endacak, derisa të pastrohej nga mëkati. Brahma Hatya Dosha e krijuar nga Shiva si një mishërim femëror i vuajtjes së mëkatit do ta ndiqte Kala Bhairavën në vende të ndryshme. Kala Bhairava, me kokën e Brahmës në dorë, shkoi në vende të ndryshme të botës, bëri banjë në tirtha të ndryshme (vende të shenjta ujore), adhuroi perëndi të ndryshme, megjithatë Brahma Hatya Dosha e ndiqte kudo. Ai nuk mund të çlirohej nga ajo vuajtje. Në fund, Kala Bhairava arriti në Moksha Puri (Varanasi). Në momentin që Kala Bhairava hyri në Kashi, Brahma Hatya filloi të ulërinte dhe në fund u zhduk në botën e të vdekurve. Koka e Brahmës (Kapal) ra në një vend që u quajt Kapal Mochan pranë një tirthe që më vonë u quajt Kapal Mochan Tirtha. Që atëherë, Kala Bhairava qëndron në mënyrë të përhershme në Varanasi duke i mbrojtur dhe strehuar të gjithë besimtarët.

Domethënia dhe traditat fetare

Kala Bhairava, "Terrori i Zi", është “forma e frikshme” e Shivës i njohur në mënyrë popullore si “kryepolici hyjnor i Varanasit”. 'Kala' do të thotë si 'vdekje' ashtu dhe 'fat', përveç kuptimit i zi. Ai është 'i ziu', i cili në Varanasi merr funksionet e zotit të vdekjes. Vetë Vdekja thuhet se ka frikë nga Kala Bhairava. Ai ushtron autoritetin hyjnor nën tutelën e padronit të tij hyjnor, Vishvanathas, si mbi njerëzit ashtu dhe mbi zotat në Varanasi dhe rrethinat e tij deri në rrugën Panchakroshi. Hyjnia besohet se është urdhëruar nga Vishvanatha ta mbaj qytetin e shenjtë të Varanasit të pastër nga shpirtrat dhe personat e këqij. Ai i pengon ata të hyjnë në qytet ose nëse i gjen brenda i dëbon. Ai mban një kurorë kafkash dhe një kopan me pendë palloi. Besohet se pa lejen e tij askush nuk mund të qëndroi në Varanasi. Shiva e caktoi Bhairavan të ishte krye-zyrtari i drejtësisë brenda qytetit të shenjtë. Vahana (transportuesi) i Bhairavës është një qen. Kala Bhairava besohet se është Kotvali i Varanasit dhe çdokush që do të jetoi në Varanasi duhet të marr lejen e tij për të jetuar në qytet. Ai besohet se është edhe Kotvali i "Sati pindit” dhe pa lejen e tij askush nuk mund ta preki "Sati pindin". Kala Bhairava i mbron besimtarët nga të gjitha problemet. Bhairava adhurohet për mbrojtjen, pastrimin, shëndetin dhe mirëqenien, por jo për çlirimin e mokshas. Të vjetrit në Varanasi besojnë se kurdo që banorët e Kashit ikin nga qyteti për një udhëtim të shkurtër, ata adhurojnë Kala Bhairavën (duke marrë lejen e tij) dhe me rikthimin në Varanasi adhurojnë përsëri Kala Bhairavën. Besohet se nëse ai inatoset me dikë, personi nuk mund të iki nga Varanasi për të gjithë jetën e tij. Megjithëse ky tempull është popullor dhe i dashur midis atyre që jetojnë nën ndikimin e tij në zonën Kotwalpuri të qytetit, ai tashmë nuk është një ndalesë e detyrueshme për pelegrinët. Tempujt dhe faltoret e Kala Bhairavës janë të pranishëm pranë shumicës së tempujve Jyotirlinga, dymbëdhjetë tempujt e shenjtë të Shivës, duke përfshirë Tempullin Kashi Vishvanatha në Varanasi, ku ai adhurohet kryesisht nga sektet Kapalika dhe Aghori të Shaivizmit. Tempujt e Kala Bhairavas mund të gjenden edhe pranë Shakti Pithave, pasi besohet se Shiva i cakton detyrën e ruajtjes së 51/52 Shakti Pithave një Bhairave të caktuar. Si i tillë besohet se janë 51/52 forma të Bhairavës, që konsiderohen manifestime të vetë Shivës. Në Varanasi ndodhen edhe nëntë tempuj të tjerë të Bhairavës. Tradicionalisht Kala Bhairava adhurohet në zonat fshatare të Karnatakas, Maharashtras dhe Tamil Nadusë, ku i adresohet si "Bhaivara/Annadhani" Vairavar. Në Karnataka, Bhairava është hyjnia supreme për bashkësinë, zakonisht i adresuar si "Gowdas", ku veçanërisht për kastën Gangadikara Gowda ai konsiderohet si kujdesues dhe ndëshkues. Gjatë Mahashivaratrit Bhairava adhurohet edhe nga një grup njerëzish në Kashmir. Reformatori hindu Adi Shankara ka shkruar një hymn mbi Kala Bhairavan e Kashit, që quhet Kala Bhairav Ashtakam. Adhuruesit e tij marrin fije të zeza dhe i lidhin në dorë për siguruar mbrojtjen e tij. E gjithë atmosfera në Tempullin Kala Bhairava mes recitimit të mantrave është magjepsëse. Në këtë tempull celebrohen festat e Rudrakshas, Shringarit, Annakutit dhe Bhairava Ashtamit, Dita e Bhairava Ashtamit (dita e tetë pas Purnimas) në muajin e Margashirshas është një ditë e rëndësishme për adhurimin e Kala Bhairavës. Ditët e diela, të marta, Ashtami dhe Chaturdasi konsiderohen shumë të rëndësishme për adhurimin e Kala Bhairavës. Një person që kryen cirkumambulacionin përreth Kala Bhairavës tetë herë çlirohet nga të gjitha mëkatet e kryera. Një besimtar që e adhuron Kala Bhairavën për gjashtë muaj arrin të gjitha tipet e siddhit. Tempulli është i hapur nga ora 5:00 e mëngjesit deri në orën 1:30 të drekës dhe nga ora 4:30 mbasdite deri në orën 9:30 të darkës. Gjatë të dielave dhe të martave në tempull mblidhen shumë besimtarë. Rituali Mangla Aarti zhvillohet deri në orën 5:00 të mëngjesit, Madhyan Bhog Aarti zhvillohet deri në orën 1:30 të drekës, Sayankal Sapta Rishi Aarti zhvillohet deri në orën 8:30 të darkës dhe Shayan Aarti zhvillohet deri në orën 12:00 të mesnatës, kur tempulli mbyllet.

Tempulli Mrityunjay Mahadev

Tempulli Mrityunjay Mahadev (në në gjuhën hindi: मृत्युंजय महादेव मंदिर) është një nga tempujt më të famshëm të Varanasit. Ky tempull kushtuar Mahadevit (epitet i Shivës) ka rëndësi të madhe historike dhe kulturore në Hinduizëm. 'Mrityunjay Mahadev' do të thotë “zoti që triumfon mbi vdekjen”, ku fjala 'mrityu' do të thotë vdekje, ndërsa 'jay' fitore. Tempulli Mrityunjay Mahadev është i vendosur midis rrugës Daranagari dhe Tempullit Kala Bhairava pranë Tempullit Kala Bhairava, Vishveshvarganj, Vriddha Kal, K52/39, në koordinatat 25.317645°N 82.973914°E / 25.317645; 82.973914 në Varanasi. Tempulli ndodhet 2 km larg stacionit hekurudhor të qytetit, 1.7 km në perëndim të Ghatit Gola, 1.1 km në veri të Ghatit Pancha Ganga dhe 500 m. në jug-lindje të Kotwalit. Në pjesën e mbrapme të këtij kompleksi ndodhet një pus i vjetër, i quajtur 'Kalodak Kupa' që ka rëndësi të madhe fetare. Uji i tij thuhet se është një përzierje e mjaft rrjedhave nëntokësore që besohet se shërojnë të gjitha sëmundjet. Sipas një legjende rreth pusit thuhet se Dhanvantari, Zoti i Mjeksisë Ayurveda, avatari i Vishnut, ka hedhur në të të gjitha barnat e tij duke i dhënë pusit fuqi shëruese magjike. Mrityunjayeshvar Linga është në afërsi të Kaleshvar Lingës. Te Kashi Khanda Mrityunjayeshvar-i është përmendur edhe si Apa Mrityu Hareshvar-i (Zoti që parandalon vdekjen e parakohshme). Tempulli Mrityunjay Mahadev është ndërtuar në shekullin e XVIII. Historia e këtij tempulli lidhet me pusin e tij të vjetër dhe 'shivalingën'. Këtu vijnë njerëz nga e gjithë India dhe kryejnë “Mrityunjay Path” dhe spërkaten me ujë nga pusi i tempullit pasi besojnë se çlirohen nga problemet, shërojnë sëmundjet dhe e mbajnë larg vdekjen e parakohshme. Gjithashtu, njerëzit që kanë një kombinim fatal planetar që tregon vdekje të parakohshme në horoskopin e tyre, vijnë në këtë tempull dhe kryejnë Maha Mrityunjay Jap. Tempulli hapet në mëngjes herët në orën 4:00 dhe mbyllet në mesnatë. Në kohë të caktuara dyert e shenjtërores mund të rrinë të mbyllura për shkak të shringarit (zbukurimit) etj. Ka tre rituale arti, që kryhen në orën 05:30 të mëngjesit, në orën 6:30 mbasdite dhe në orën 11:30 të natës. Festa kryesore e tempullit është Mahashivratri.

Tempulli Tilbhandeshvar Mahadev

Tempulli Shri Tilbhandeshvar Mahadev (në gjuhën hindi: श्री तिलभांडेश्वर महादेव मंदिर), i njohur edhe si Tempulli Tilbhandeshvar, është një tempujt më të vjetër të Varanasit, i vendosur pranë Bengal Tola Inter College dhe zonës së Madanpuras. Ky tempull i është kushtuar Shivës dhe ka mjaft rëndësi fetare për Hinduizmin. Tempulli Tilbhandeshvar besohet se është ndërtuar në shekullin e XVIII. Në këtë tempull shihen edhe statuja të zotave të tjerë hindu si Maa Parvati, Vibhandeshvari, Bhairava dhe Loed Ayappa. Përveç Tilbhandeshvarit këtu shihen edhe Mahadevi, Vibhandeshvari, Maa Parvati, Bhairava, Ayappani dhe zota të tjerë hindu. Ky tempull përfaqëson një kombinim unik të Kulturës Malyali dhe Banarsi. Besohet se Mata Sharda ka kaluar disa ditë në këtë tempull në Varanasi. Tempulli Tilbhandeshvar Mahadev është i vendosur te Pandey Haveli, Bhelupur, pranë Bengali Tola Inter College dhe Madanpuras (zona më e famshme e endësve), në koordinatat 25.302926°N 83.003061°E / 25.302926; 83.003061, 500 në lindje të lumit Ganga, 3.2 km në veri të Banaras Hindu University dhe 1.5 km në jug-perëndim të Mandirit Shri Kashi Vishvanath, rreth 5 km larg stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 9 km nga Mandiri i Durgës. Tempulli ka një ajri shumë të qetë, mjaft të përshtatshme për meditim. Besimtarët i ofrojnë 'jal' shivalingës dhe meditojnë në këmbët e Shivës. Tempulli Shri Tilbhandeshvar Mahadev u ndërtua në shekullin e XVIII. Tempulli është i vendosur te Pandey Haveli, pranë Bengali Tola Inter College, Bhelupur, Varanasi. Besohet se linga e tempullit është e vetë-krijuar (svayambu) 2,500 vjet më parë dhe çdo vit rritet me madhësinë e një "til-i" (në gjuhën hindi: तिल; që d.t.th. farë sesami). Tashmë linga është 1.067 m e lartë dhe me diametër në bazë afërsisht 0.92 m. Tempulli hapet në orën 4:30 të mëngjesit dhe mbyllet në orën 9:00 të darkës. Festa të famshme përfshijnë Mahashivratrin, Makar Sankrantin, Shravanën, Navratrin, Ayappan Puxhan, Nag Panchami etj.

Tempulli Gurudham

Tempulli Gurudham u ndërtua nga Jai Narayan Ghoshal-i në vitin 1814. Kompleksi i tempullit shtrihet në një sipërfaqe prej 4.86 hektarësh. Ai është një nga tre monumet të tilla në Indi që ruajnë arkitekturën arkitipike të simbolizmit të Tantras. Ky tempull shpjegon qartësisht konceptin e tempullit si kozmogramë, ku simbolizmi i hapsirës, formës kozmo-magjike dhe trupi formon një rrjet të Mandalas Tantrike. Shtatë sferat-trupore (çakrat) janë përfaqësuar plotësisht në planin e tij hapsinor bazë. Në këtë tempull janë paraqitur në mënyrë hapsinore 4 pamjet mikrokozmike të shtatë qendrave më të shenjta të Indisë (Sapta Purit) dhe fazat e meditimit. Tempuj të ngjashëm në Indi janë në Bansbaria (Hamseshvari), pranë Chidambaramit (Satya Jnana) dhe Prayagas/ Allahabadit (Hamsa Tirtha në Jhunsi). Tempulli perceptohet si ruajtësi i dritës, që pasqyron gjendej e Gurusë dhe mënyrat e meditimit. Struktura bazë është tetëkëndore, duke përmbajtur një portë që simbolizon shtatë sitet më të shenjta që mundësojnë çlirimin shpëtimtar (Sapta Purit) dhe e fundit, porta e vetë Gurusë. Këto tetë porta i referohen gjithashtu tetë drejtimeve. Për më tepër, një sens i hyjnore dhe besimit mistik imponohet si Shaivizëm (Avanti, Varanasi), Vaishnavizëm (Ayodhya, Mathura, Puri) dhe të gjithë së bashku (Kanchi), dhe Shaktizëm/Tantrizëm (Maya/Haridvara). Këto tre grupe mund të identifikohen me tre shkollat e Hinduizmit. Guruja është i shkëputur nga to, pasi ai është integrimi suprem i tyre. Me drejtimin e tij, mund të merret ajo gjendje e bekimit hyjnor. Për më tepër, numri tetë mund të krahasohet me forma të ndryshme hyjnore, si tetë Bhairavat, tetë Devit, tetë Candit etj. Në shenjtëroren e brendshme të tempullit, nmbi një zambak me njëmijë petale, është vendosur statuja e Gurusë bashkë me atë të energjisë së tij hyjnore: të dyja të bëra nga përzjerja e tetë metaleve (ashta dhatu). Zambaku shpreh një simbolizëm të dyfishtë ekzoterik dhe ezoterik. Ai simbolizon një zanafille simetrike dhe hapsinore të ‘njëshit, si fjala rrënjë, Om. Zambaku, në kuptimin më të gjerë, shënon krijimin e gjeneruar nga fara zanafillore e ujërave kozmike; te Taittiriya Samhita thuhet se “zambaku është vetë toka mbi ato ujëra”. Sipas një tjetër teksti, zambaku është simboli i thjeshtësisë shpirtërore të tërësisë, duke e treguar veten në qendër të hapsirës misterioze (akasha) në thellësi të zemrës. Konceptimi i Gurusë në këtë tempull është një simbol i Brahmanit, Njëshit Suprem, që ka njëkohësisht një aspekt të shfaqur dhe një të pa shfaqur. Në një farë mënyre, ai përfshin të gjithë universin dhe në mënyra të tjera pasqyron konceptin e panteizmit: Njëshi diferencohet në Shumë dhe në tërësinë e tyre Shumë përbën një të Tërë. Rudhyar thotë se: “Tërësia është një çdo të tërë, por ajo është edhe në çfarë quhen në mënyrë të papërshtatshme ‘pjesë’ të një të tëre”. Në fakt, “nuk ka pjesë, vetëm të tëra – një hierarki e të tërave – që është e organizuar në fusha të veprimtarisë dhe ndërgjegjes që ka një shtrirje të kufizuar të ekzistencës”. Duke ndjekur analogjinë që “tempulli në vetëvete është një trup”, sistemi i pleksuseve të kundalinit, siç përshkruhet në Sistemin e Yogës, mund të krahasohet me Tempullin Gurudham. Çdo pikë nga më e ulta deri te më e larta (shtatë sferat) është e simbolizuar nga petalet e zambakut, dmth., 4, 6, 10, 12, 16, 2 dhe 1000. Një ndërmjetës duhet të ndjek sistemin në këtë sektuencë me synimin e arritjes së gjendjes më të lartë. Vetëm pastaj ai mund të marr bekimin nga Guruja nëpërmjet prekjes së këmbëve të tij, siç tregohet në planin hapsinor të tempullit. Tashmë gjendja e tempullit është shumë e keqe, për shkak kryesisht të lënies pas dore, zënia e paligjshme e hapsirës dhe shkeljet nga banorët dhe të nguliturit e afërt. Ky tempull shpejt do të jetë jashtë skene nga trashëgimia e qytetit dhe kjo trashëgimi e madhe do të mbetet vetëm nëpër kujtime.

Tempulli Nepalez

Pamje e jashtme e Tempullit Nepalez

Tempulli Nepalez (Hindi: नेपाली मंदिर, bengalisht: নেপালি মন্দির) është një nga tempujt më të vjetër dhe të rëndësishëm të Varanasit. Tempulli është i njohur edhe si Kanthwala Mandir ('kanthwala' në gjuhën hindi d.t.th. druri) dhe Mini Khajuraho. Ky tempull hindu kushtuar Shivës, është ndërtuar në shekullin e XIX nga mbreti i Nepalit si kopje e Tempullit Pashupatinath në Katmandu. Festa të rëndësishme të tempullit janë Mahashivratri dhe Nag Panchami. Tempulli Nepalez është i vendosur në Ghatin Lalita në Varanasi. Ndodhet 3.8 km në jug-lindje të nyjës hekurudhore të Varanasit dhe 100 metra në jug-perëndim të Ghatit Manikarnika në lartësinë 78.161 m në koordinatat 25.309821°N 83.012859°E / 25.309821; 83.012859.

Historia dhe ndërtimi

Mbreti i Nepalit, Rana Bahadur Shah u strehua në Varanasi nga viti 1800 deri në 1804 dhe e quajti veten "Swami Nirgunanda". Gjatë ekzilit të tij, ai vendosi të ndërtoi një kopje të Tempullit Pashupatinath në Varanasi. Ndërtimi i këtij tempulli filloi gjatë qëndrimit të tij në Varanasi. Gjatë ndërtimit, Shahu u kthye në Nepal. Më 25 prill 1806, Rana Bahadur Shah-u u vra nga gjysëm-vëllai i tij, Sher Bahadur Shah. Djali i tij Girvan Yuddha Bikram Shah Deva e përfundoi projektin 20 vjet pas datës së caktuar. Toka më vonë iu transferua Rana Bahadur Shah-ut nga Kashi Nareshi në vitin 1843. Tempulli, pranë zonës, Ghati Lalita dhe një Dharamshala i përkasin Qeverisë së Nepalit. Tempulli është bërë prej terrakote, guri dhe druri dhe kërkoi tre dekada për tu përfunduar. Druri është rezistent ndaj termiteve. Ai është ndërtuar në Stilin Nepalez të Arkitekturës dhe është i rrethuar nga pemë tamarindi dhe pipali (ficus religiosa). Tempulli ka Stil Arkitekturor Pagoda, kryesisht i gdendur me dru. Ka skulptura të ngjashme me ato të paraqitura te Grupi i Monumenteve të Khajurahos dhe prandaj quhet edhe "Mini Khajuraho".

Tempulli Samarajeshvara

Tempulli Samarajeshvara gjendet në koordinatat 25°18.551′N 83°00.814′E (Samarajeshvara, Tempulli Nepalit) në zonën e Ghatit Lalita i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.015 hektarësh.

Historia

Pjesa e sipërme e Ghatit Lalita është Tempulli Samarajeshvara, i ndërtuar në vitin 1843 nëpërmjet patronzhit të mbretit Rajendra Vikram Shah dhe princi Surendra Vikram Shah në kujtim dhe përmbushje të fjalëve të fundit të mbretëreshës së Nepalit, Rajalakshmi Devi, që vdiq në vitin 1841. Ky është një kopjim i Tempullit Pashupatinatha në Katmandu. Strukturat kryesore janë bërë prej druri, ndërsa muret janë prej tulle. Bazë është vendosur mbi një platformë të ngritur 1.3 metra lartë në formë katrore. Shenjtërorja e brendshme ka katër porta, ku dyerët prej druri janë dekoruar në mënyrë të bukur me dizajne të shkruara. Pjesa e sipërme e dyerve jugore dhe veriore konsistojnë në imazhe të dhjetë mishërimeve të Vishnut. Në tetë drejtimet e katër mureve ndodhen imazhet e 8 hyjneshave nëna, Matrikat, në një seri të dy gjendjet e saj shpirtërore, e qetë dhe e inatosur. Këto Matrika, Vaishnavi, Varahi, Camunda, Durga, Sarasvati (Brahmani), Maheshvari, Kaumari dhe Indrani, janë dekoruar me armët e tyre tradicionalee bashkë me armët tantrike si gjarpri, shpata, kafka, tridenti etj. Në shenjtëroren e brendshme në këndin verior vërehet një imazh i Mahishasuramardinit 18-kokësh. Në bazat prej druri të kolonave që mbajnë verandat ndodhen imazhe erotike që tregojnë ndikimin e Tantrizmit; këta imazhe janë të krahasueshëm me imazhet erotike që gjenden në Khajuraho, Modhera, Bhubaneshwar dhe Konarka. Pjesa e mesme e portës kryesore hyrëse përmban imazhin e Shivës me katër krahë që qëndron mbi doriun e tij Nandi (demi). Ky tempull më së pari paraqet të gjitha karakteristikat e rëndësishme dhe mitet e lidhura me Shivën, por mbizotëron ndikimi tantrik. Duke ndjekur traditën e stilit Pancayatana të Vanarasit, në shenjtëroren e brendshme janë vendosur gjithashtu hyjnesha, Surya, Vishnu dhe Ganesha.

Gjendja

Tempulli Samrajeshvara dhe shtëpia e bashkangjitur e qëndrimit të pelegrinëve (Dharamshala) i përkasin Guthi Samsthan-it të Nepalit, që gjatë tre viteve të fundit e mbrojti dhe ruajti tempullit dhe shtëpinë e qëndrimit në një mënyrë të mirë. Ky projekt u sponsorizua nga Departamenti i Arkeologjisë së Qeverisë së Nepalit, nën mbikqyrjen e Dr. Rishikeshav Regmit. Shumë nga drurët e prishur janë zëvendësuar dhe të vjetrit janë ruajtur të bashkangjitur me verandën. Zëvendësimi i arkitekturës së drurit nuk ka qenë në cilësinë dhe madhështinë e të vjetrës. Për më tepër, në mjaft vende stili është ndryshuar.

Tempulli Panchakroshi

Tempulli Panchakroshi gjendet në koordinatat 25°18.791′N 83°00.833′E pranë rrugicës Bhikharidas te Gola Gali. Kompleksi tempullor shtrihet në një sipërfaqe prej 106.25 m² ose 0.0106 ha me përmasat 8.5m x 12.5m. Ky tempull në niket e murit paraqet universin e Varanasit. Tempulli zotëron 107 imazhe të itinerarit të pelegrinazhit Panchakroshi përveç 194 imazheve të tjerë të lidhur me itinerare të tjerë pelegrinazhi në Varanasi. Këto miniatura si nike guri (përmasat mesatare të tyre janë rreth 30 X 45 cm.) në mure dhe në portën ballore përmbajnë forma të gdhendura të emrave të tyre, ku disa prej tyre tani janë të rrënuara dhe të keq-riparuara me çimento. Studiuesi i arkitekturës dhe pelegrinazhit Niels Gutschow thekson se "pasi i iniciuari mund të kryej yatran brenda trupit të tij, Mandiri Panchakroshi shërben si mjet: 301 perënditë dhe perëndeshat, ghatet, pellgjet dhe puset janë vizualizuar, adhuruar dhe kaluar në circumambulacion ritual në një veprim të vetëm lëvizjeje. Muret e tempullit shndërrohen në një skenë të madhe të shenjtë". Në shenjtëroren e brendshme Dvadasheshvara lingami i Shivës përbëhet nga baza prej guri mbi të cilën qëndrojnë 12 kristale që përbëjnë lingamin. E ardhmja e këtij tempulli është në rrezik. Tashmë nga 273 mbishkrimet në bazën e nikeve, 30 janë të padeshifrueshme dhe 19 janë gjithashtu të dëmtuara pjesërisht. Përdorimi i shtresave të bojrave, smaltit në ngjyrë okre dhe të kuqe si dhe çimentos për riparime, së bashku e kanë përshpejtuar degradimin. Me mbështetjen e banorëve vendorë, në emër të detyrës fetare, janë bërë megjithatë disa restaurime. Ky tempull është pronë e një prifti, por pretendohet edhe një tjetër familje tregtare që jeton ngjitur, gjë që vë më tej në rrezik trashëgimisë e tij. Së fundmi AZhV-ja (Autoriteti i Zhvillimit të Varanasit) dhe Departamenti i Kulturës së Qeverisë së Uttar Pradeshit e kanë listuar atë si një trashëgimi e rëndësishme në rrezik.

Historia

I ndërtuar në fillim dhe në mes të shekullit të XIX, ky tempull përfaqëson “një Kashi mikro-kozmik” nëpërmjet paraqitjes së 321 imazheve hyjnore të itinerarëve të ndryshëm të pelegrinazhit në qytet, duke përfshirë 107 imazhe në itinerarin e jashtëm që paraqesin kufirin kozmik (Panchakroshi). Prej këtej dhe ka rrjedhur emri i Tempullit ose Mandirit Panchakroshi. 12 format e Shivës dhe 56 format e Ganeshës, fillimisht të vendosura në vende të ndryshme të Indisë si dhe të përfaqësuara në Varanasi, janë të pikturuara këtu. Dizajni arkitekturor është një vepër unike që paraqet një proces të shfaqjes hapsinore nëpërmjet të cilit India përfaqësohet në artin tempullor. Me kryerjen e pelegrinazhit në këtë tempull, pelegrinët ndjejnë se ata kanë qenë në të gjithë Varanasin dhe madje edhe në të gjithë Indinë.

Vishnu ose format e tij

Kompleksi tempullor Jagannath, Assi

Kompleksi tempullar Jagannath në Assi gjendet në kordinatat 25°17.591′N 83°00.746′E në Asi Ghat, në drejtim të Nagawas. Kompleksi ka një sipërfaqe prej 7.87 hektarësh 35m X 225m, ku shtrirja e tempullit kryesor të kompleksit është 35m X 44m. Zona e kompleksit tempullor simbolizon Puri Kshetran e Orissas. Me mbështetjen e Beni Ram-it dhe Vishambhar Ram-it, dy qytetarë pasur dhe të shquar të grupit Bhonshala të Nagpurit që jetojnë në Banaras, Svami ndërtoi një tempull në nder të Jagannathas në vitin 1802. Ky është një imitim i Tempullit të famshëm Jagannatha në Puri të Orissas. Beni Rami dhe Vishambhar Rami në vitin 1806 nisën festën Ratha Yatra. Çdo vit gjatë muajit të Ashadhas (qershor-korrik) idhulli prej druri i Jagannathit nga ky tempull sillet në kopshtin e Pandit Beni Ramit në zonën Rathyatra për të zhvilluar festën e famshme të karros në një formë më të shkurtër se ajo që zhvillohet në Puri. Gjatë ditës së 7-të dyjavore të Ashadhas (qershor-korrik), një fest procesioni karroje (Ratha Yatra) që zgjatë 3 ditë tërheq masa të stërmëdha vizitorësh. Procesioni nis në Tempullin Jagannathaa (pranë Asi Ghatit) duke bartur imazhet e Krishnas, Balaramas dhe Subhadra në Kryqëzimin Ratha Yatra gjatë rrugës Godaulia-Mahmoorganj. Për periudhën 3-ditore, rruga është e tejmbushur me njerëz që mblidhen nga vendet e afërta. Të dy anët e rrugës zbukurohen me dyqane të përkohshme dhe që janë të njohur për biskotat e veçanta si nan-khatai, një biskotë shumë e butë.

Përshkrimi

Imazhet në tempull janë të Jagannathit, vëllait të tij Balarama dhe motrës së tyre Subhadra. Në dhomën e mbrapme, bashkangjitur me murin është një imazh 4 metra i lartë i Pracanda Narasimhas, një statujë e stërmadhe mbi një pllakë druri; në afërsi me të është imazhi i të përkushtuarit Prahalada. Kompleksi është i ndarë në tre pjesë të lidhura me porta. Tempulli kryesor është në pjesën jugore, pjesa e fundit. Kufiri ballor është i zbukuruar nga gurë të kuq ranorë në formë rrjetore. Jashtë tempullit kryesor, në qiell të hapur është Garuda i drejtuar nga Jagannatha. Në të katërt këndet e kompleksit të brendshëm ndodhen imazhe të hyjnive vaishnavite, si Rama Pancayatana, Lakshminarayana, Krishna dhe forma Kaliyamardan e Krishnës. Mbi platformën me bazë katrore planimetria e tempullit është në formë të parregullt. Kulla kryesore është 16 metra e lartë. Kompleksi tempullar ka pësuar keqmenaxhime dhe ndërtime të paligjshme dhe cënuese. Kompleksi i stërmadh me rëndësi të madhe trashëgimore, unik në fillim të shekullit të XX me rrugica pelegrinazhi, kopshte lulesh dhe pellgje të shenjta tani është i rrezikuar. Ndërtimet e paligjshme dhe për më tepër krijimi i një hoteli të madh brenda vetë kompleksit janë dëmtuesit kryesorë. Për të ruajtur kompleksin nuk janë ndërrmarr masa të veçanta, përveç mirëmbajtjes dhe veprimtarive të përditshme fetare nga familja e pujarit që jeton aty. Kompleksi tempullar është në pronësi private.

Mandiri Gopal

Mandiri Gopal gjendet në koordinatat 25°18.728′N 83°00.703′E pranë Chowkhambhas i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.13 hektarësh. Tempulli administrohet dhe menaxhohet nga Trusti i Mandirit Gopal, që përbëhet nga familje priftërinjsh, ndjekës, manastiri dhe qytetarë të shquar të Varanasit.

Historia

Gjatë Periudhës së hershme Mogule poeti-shenjt që drejtonte Krishna Bhaktin ishte Vallabhacharya (1479-1531), që në moshën 11 vjeçare erdhi në Varanasi për të studiuar. Më vonë pas përfundimit të pelegrinazhit në të gjithë vendet e rëndësishme në Indi, ai më në fund u vendos në Varanasi. Ndërsa jetonte në Varanasi në zonën Jatanbar ai parashtroi filozofinë e Shuddhadvaitas dhe shkroi rreth 84 libra. Ai ishte martuar në vitin 1504 dhe djali i tij Vitthalanatha lindi në 1515 në Varanasi. Vallabhacharya ndërtoi një tempull të vogël kushtuar Krishnës, që u rikonstruktua dhe zgjerua në vitin 1730 nga një nga shenjtët e mëdhenj të të njëjtës linjë, Sri Gopal-Ji. Struktura e tanishme e tempullit u ndërtua në vitin 1777 dhe u emërtua Mandiri Gopala. Duke qëndruar në zonën Chaukhambha, Mandiri Gopala është selia qendrore e Grupit të Ndjekësve Vallabha. Drejtuar nga tempulli kryesor janë tempujt e Ranachoda-Jit, Baladeo-Jit dhe Dau-Jit. Tempuj të tjerë të në afërsi janë ata kushtuar Siddhda Durgas dhe Vindu Madhavas.

Përshkrimi dhe domethënia

Gjatë natës së 8-të te dyjavështit të Bhadrapadas (gusht-shtator) është ditëlindja e Krishnës (mishëerimi i 8-të i Vishnut), që festohet në tempujt e lidhur me Krishnën, në mënyrë më të shquar te Mandiri Gopala. Në tempull, gjatë këtij rasti salla dhe skena kryesore praqesin skena të rafinuara të Krishnës me tufën e tij të lopëve dhe shoqet e tij mjelëse, me bagëti të imta dhe pemë, me kukulla dhe lëkundëse për kënaqësi. Është mjaft popullore shpërndarja e prasadas (ëmbëlsira ofruar zotit) së veçant te sa më shumë vizitorë që është e mundur. Dita pas Dipavalit (hëna e parë në muajin Karttika, tetor-nëntor) është Annakuta (“Mali i Ushqimit”), e lidhur me legjendën e Krishnës. Krishna adhurohet si Zoti i Govardhanas, mali që ai e ngriti për të mbrojtur ruajtësit e tufës së lopëve nga shirat e tërbuar të Indras (mbreti i parajsës). Në një formë më të përpunuar si në tempujt e Vishvanathas dhe Annapurnas, Mandiri Gopala, e ndryshon vendin e veçantë të dekorimit, festimit dhe ofrimit të ushqimit. Në këtë tempull ofrohen 56 tipe bhogash (oferta të ngrënshme nga zoti) dhe zhvillohet një festë 3-ditore.

Tempulli Adi Keshava

Tempulli Adi Keshava, pranë vendbashkimit të lumit Varana me Gangun, ka një domethënie shumë të vjetër. Adi Keshava është i vendosur në Fortesën Rajghat, A-37/51. Vishnu në fillim u shfaq këtu kur erdhi për të marr qytetin nga mbreti Divodas për Shivën. Fatkeqësisht, për shkak të largësisë së tij nga tempujt e tjerë dhe pasi njerëzit po e harrojnë rëndësinë e tij, e vizitojnë vetëm pak pelegrinë nga jashtë Varanasit. Tempulli Bindu Madhava, bashkë me Tempullin Adi Keshava, janë vendet ku qëndroi dhe u predikoi banorëve duke kënduar dhe kërcyer gjatë vizitës së tij në Varanasi Sri Chaitanya Mahaprabhu. Linga Purana tregon se ata që bëjnë banjë në vendbashkimin e lumenjve këtu dhe pastaj adhurojnë Sangameshvarën nuk duhet ti friksohen rimishërimit. Kashi Khanda, në kapitullin 69 përmend forma të ndryshme të Keshavës (Vishnu) në Varanasi. Vishnu i tregoi të urtit Bindu se një besimtar që e adhuron atë (Vishnun) në formën e Adi Keshavës i largohen brengat dhe do të gëzoi vetëm lumturi. Duke adhuruar Adi Keshavën besohet se arrihet mukti. Besohet se Sangameshvar Lingën në vendbashkimin e lumenjve Varuna dhe Gang e ka vendosur Adi Keshava qw u jep mokshan besimtarëve. Vendi i adhurimit është i hapur nga ora 06:00 e mëngjesit deri në orën 12:00 të mesditës dhe nga ora 04:00 mbasdite deri në orën 10:00 të natës, megjithatë oraret janë fleksible.

Tempulli Bindu Madhava

Tempulli Bindu Madhava është një nga tempujt më të rëndësishëm të Krishnës në Varanasi. Në altar ndodhet një statujë e bukur e Krishnës dhe statujat më të vogla të hyjnive Sita-Rama dhe Lakshmi-Narayana. Dhoma e tempullit është disi e vogël, me mure të përbërë nga dritare. Tempulli i tanishëm Bindu Madhava është në një ndërtesë të vjetër por akoma e vizituar nga pelegrinët. Gjatë shekullit të XII deri në të XVI është shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë, që më parë ishte një tempull madhështor dhe shumë i pasur. Por perandori mogul Aurangzeb e shkatërroi dhe në vend të tij ndërtoi një xhami. Kjo xhami sot e dominon panoramën, por nuk përdoret më. Në pjesën e mbrapme të xhamisë mund të shihen akoma mbetjet e Tempullit të vjetër Bindu Madhava që u përdorën për të ndërtuar xhaminë. Tempulli Bindu Madhava, bashkë me Tempullin Adi Keshava, është vendi ku Sri Chaitanya Mahaprabhu qëndroi dhe u predikoi banorëve duke kënduar dhe kërcyer gjatë vizitës së tij në Varanasi.

Tempulli Lakshminarayana dhe Sangameshvara, Assi

Tempulli Lakshminarayana në Ghatin Assi

Tempulli Lakshminarayana Pancaratna dhe Asi Sangameshvara gjenden në koordinatat 25°17.358′N 83°00.356′E. duke ngjitur rreth 20 shkallë në Ghatin Asi në të djathtë është Tempulli Lakshminarayana dhe duke u kthyer majtas në rrugicë gjendet Asi Sangameshvara te Hariharbaba Ashrami. Siparfaqja e Tempullit Lakshminarayana është 0.01 hektarë, ndërsa ajo e Tempullit Asi Sangameshvara është 0.006 hektarë.

Tempulli Lakshminarayana Pancharatna

Mandiri Lakshminarayana Pancharatna u ndërtua në fillim të shekullit të XX nga mbretëresha Dulari Radhakunvar e Surasandit në Bihar pranë Asi Ghatit, pronë e mbretëreshës, që e bleu terrenin në vitin 1902 nga mbreti i atëhershëm i Banarasit, Prabhunarayan Singh. Ky tempull vaishnavit me pesë kulla është ndërtuar mbi një platformë 4 metra të lartë dhe konsiston në një tempull me pesë kulla. Tempulli kryesor përbëhet nga një mandapa (pavjon) dhe një gjysëm-mandapa. Shenjtërorja e brendshme është në formë drejtkëndore dhe ka tre porta. Porta kryesore është e drejtuar nga lindja. Në hyrje në pjesën e sipërme ndodhet një imazh i Ganeshës. Në shenjtëroren e brendshme ndodhet një imazh prej tetë metalesh i Lakshinayayanas dhe në katër këndet e saj janë imazhet e Shivës, Radha-Krishnës, Rama-Sitas dhe Lakshmanas. Ndodhet gjithashtu edhe një imazh i Mayureshvara Shivas. Në periudhën mesjetare, në shekujt e XI-XII u zhvillua një traditë e stilit Pancayatan të shenjtërores së brendshme; sipas saj aty duhet të ndodheshin imazhet e Suryas (perëndia-diell), Ganeshës, hyjneshës Parvati, Vishnut dhe në qendër Shiva. Megjithatë në këtë tempull, rregulli nuk është zbatuar në këtë aspekt. Sipas një legjende, përpara shenjtërimit të majëzës mbretëresha vdiq (27 qershor 1927), kështu që kalsha (majëza) nuk është vendosur.

Faltoret Diellore të Adityas

Tashmë adhurimi i Diellit nuk është i shquar në panoramën rituale të Varanasit, ku perëndia e Ditellit vizitohet dhe adhurohet rregullisht bashkë me perëndi të tjera të rëndësishme si Shiva, Vishnu dhe hyjneshat. Dëshmitë historike përmendin se gjatë Periudhës Gupta, midis shekullit të IV-V të e.s., adhurimi i djellit ishte i zakonshëm dhe me fillimin e shekullit të XII ishte i mirë-përcaktuar. Kashi Khanda, një tekst i shekullit të XIV, përmend 14 imazhe të diellit (Adityas) dhe faltore në Varanasi, që shprehnin cilësi dhe kuptime të shumë-fishta. Të tëra këto ekzistojnë edhe tani dhe janë pjesë e panoramës rituale. Këta tempuj dhe faltore bashkë me të tjerat u rrafshuan në fundin e shekullit të XII nga pushtuesit myslimanë. Megjithatë, besimtarët e përkushtuar e kanë ruajtur shpirtin e vendit. Në këtë mënyrë, hapësira e shenjtë e lidhur me perëndinë e diellit dhe faltoret e tij i referohet një forme të 'arkeo-astronomisë jo-shkatërruese'. Nga Adityat, 10 qëndrojnë afërsisht përgjatë trekëndshave dybrinjëshëm të formuar nga Uttararka (nr. 14), Karna (nr. 3 ) dhe Khakhola Aditya (nr. 11). Brinja më e gjatë është e vendosur nga Karna dhe dielli verior, Uttararka; kjo linjë përfaqëson veriun kozmik me pak shmangje prej vetëm 1.14º në lindje, që është e papërfillshme në diturinë njerëzore. Dy sitet ballore të trekëndëshit kanë brinjë prej 2001 metrash dhe 1997 metrash, përkatësisht, me 0.2% ndryshim, që është e krahasueshme me saktësinë e të dhënave të GPS-it. Faltorja e Madhyameshvaras qëndron brenda trekëndëshit, thjesht 45 metra larg nga qendra e faqes veri-jug 2.5-km të gjatë. Vendndodhja e Madhyameshvaras pranë qendrës së trekëndëshit Aditya është domethënëse; përpara pushtimit mysliman Madhyameshvara ishte një nga tempujt më të vjetër dhe më të mëdhenj të Varanasit si siti i Zotit të Qendrës. Madhyameshvara ishte qendra fillestare e qytetit, që do të ketë qenë simbolikisht e rrethuar dhe mbrojtur nga drita e Adityas. Qendra e tanishme e Varanasit është në një vend të ndryshëm, d.m.th. në Jnanavapi, një pus i shenjtë pranë Tempullit Vishvanatha. Rregullsia gjeometrike e Adityas e kombinuar me zbulimin se qendra e trekëndëshit të Adityas të inkurajon të besosh se janë zbuluar sitet e tempujve origjinalë të diellit Një numër i Adityave janë lidhur me ngjraje specifike astronomike dhe simbolizmin diellor. Khakhola Aditya (nr. 11) është i lidhur me një histori mahnitëse që përfshin dy motra, Vinitan, nënën e shpendëve dhe Kadrun, nënën e gjarprinjve. Si rezultat i konkurencës, Kadru dërgoi gjarprinj të zinj të mbledhur në dy sipërfaqe të diellit. Kur ata ikën nga dielli për shkak të veprimit të Vinitas, gjarprinjtë morën flakë. Historia mund ti referohet dy ngjarjeve të rëndësishme astronomike që ndodhën në fundin e shekullit të XI: një shpërthim i vendeve diellore duke filluar rreth vitit 1077 dhe rënie të pazakonta meteorësh në vitet 1060-1090. Më në jug, Mayukha Aditya (nr. 9) që përshkruan një ngjarje kur dielli la qiellin, vetëm me rrezet e tij, mund të lidhet me eklipsin e plotë diellor që ishte i dukshëm në Varanasi në vitin 1054. Skaji jugor i trekëndëshit, Karnaditya është i lidhur me Karnan, një figurë e rëndësishme e Mahabharatas, që ishte djali i Suryas (perëndia e diellit) dhe Kuntin. Ai ishte i dalluar nga një bujari e jashtëzakonshme, duke dhënë çfarëdo që ti kërkohej. Karnaditya simbolizon bujarinë e diellit, që ofron energji të pakufizuar për tokën dhe krijesat e saj, duke mos kërkuar asgjë në shkëmbim. Më jugorja e Adityave, Lolarka, është një nga vendet më të lashta të shenjta në Varanasi dhe vendndodhja e festës së madhe të Lolarka Shashthit, kur çiftet vijnë për tu larë në mënyrë që të ngjizin një djal, kohë në të cilën shfaqet plotësisht kuptimi i diellit si burim i pjellorisë njerëzore.

Tempulli Lolarkeshvara dhe Lolarka Kunda

Lolarkunda, Ghati Assi, Varanasi

Tempulli Lolarkeshvara dhe Lolarka Kunda gjenden në koordinatat 25°17.474′N 83°00.356′E (Tempulli Lolarkeshvara) dhe 25°17.480′N 83°00.355′E (qendra e Lolarka Kundas), pranë Tulasi Ghatit, në pjesën e sipërme në pellgun ujor dhe tempullin e mirënjohur. Sipërfaqja e tyre arrin në 0.08 hektarë. Në pjesën e sipërme të hapësirës nën pemën e fikusit të shenjtë ndodhen imazhet e perëndisë së Diellit, njëri i ri dhe tjetri kopje e vjetër. Në pjesën jugore qëndron faltorja e Bhadreshvara Shivas, gjithashtu i njohur si Lolarkeshvara, një linga e madhe si Svayambhu (“e vetë-shfaqur”). Gjatë muajit të Bhadrapadas (gusht-shtator), gjatë dyjavëshit, këtu zhvillohet një festë e madhe. Nënat e ardhshme kryejnë një banjë të shenjtë dhe adhurojnë Lolarkan për të marr bekimin e lindjes së një djali dhe më vonë vijojnë një vizitë për mirëqenien e fëmijës së tyre. Duke kaluar 150 metra përgjatë një rrugice të ngushtë në veri-perëndim, është një faltore e dy hyjneshave vendore, që mborjnë qytetin nga jugu, të emërtuara Carmamunda, ‘hyjnesha kokë-lëkurë’ dhe Maharunda, ‘hyjnesha e gjymtuar’ (bashkangjitur me shtëpinë e Munnar Pandas). Rreth 21 m. në lindje është një faltore e Svapaneshvarit (e quajtur vendorisht Mahisasuramardini), që tërheq një numër besimtarësh çdo ditë dhe gjatë navaratrit (mars-prill, dhe shtator-tetor) një turmë të stërmadhe. Në tekstet puranike, ajo quhet Camunda, një nga tetë hyjneshat nëna (matrikat), që mbajnë varëse kafkash dhe lëvdohen si vrasëset e dy vëllezërve demonë të quajtur Canda dhe Munda. Kompleksi ka mjaft ndërtime të shëmtuara, plehra të shpërndara në afërsi, drurë gjysëm-të djegur, të përdorur nga pelegrinët dhe skena të ngjashme të pakëndshme.

Domethënia

Lolarka (“Dielli Fërgëllues”) është midis dy siteve më të vjetra të përmendura te Mahabharata (rreth 1500 p.e.s.) dhe është me dymbëdhjetë perëndive diellore. Sipas Skanda Puranas, uji i lumit (përroit) Asi dhe fuqia e zjarrit të perëndisë së diellit Lolarka veprojnë bashkë për të shkatërruar çdo mëkat. Lolarka Kunda (pellgu i shenjtë i ujit), bashkë me shkallët, është në formë trekëndore, me përmasa 23 metra nga veriu në jug dhe 15 metra nga lindja në perëndim. Tre shkallë të gjata sbresin në Kunda në perëndim, veri dhe jug. Pas 35 shkallëve të rrëpirta arrihet në pishinën (pellgun) 17 metra poshtë. Në krahun lindor është një mur, që është i degëzuar nga një prerje e gjerë që e lejon ujin të rrjedh nga Kunda në pusin e afërt në lindje dhe më pas në lumin Gang. Arkitektura me gurë të kuq në të verdhë e pusit është vepër e Rani Ahilyabait, mbretit të Cooch Biharit dhe Amrit Raos, që bëri riparimet dhe zgjerimet në periudha të ndryshme gjatë fundit të shekullit të XVIII. Në niken e shkallëve është disku i diellit. Në platformën e afërt në këndin veri-perëndimor ndodhet një statujë në këmbë e Ganeshës.

Shenjtët hindu

Tempulli i Tulsi Manas

Shenjti-poet Goswami Tulsidas, autori i eposit të Ramcharitmanas

Tempulli Tulsi Manas (Hindi: तुलसी मानस मंदिर, Tulsi Manas Mandir) është një nga tempujt më të famshëm në Varanasi, i njohur edhe si Tempulli Birla i Tulsi Manas. Ky tempull ka rëndësi të madhe historike dhe kulturore në Hinduizëm, pasi në këtë vend shenjti-poet, reformatori dhe filozofi Goswami Tulsidas (1532–1623) në shekullin e XVI shkroi eposin hindu Ramcharitmanas. Tempulli i është kushtuar Ramës, heroit të eposit të Ramajanës, që tregon historinë e jetës së tij. Eposi i famshëm indian Ramajana u shkrua në sanskritisht nga Valmiki midis viteve 500 dhe 100 p.e.s. Duke qenë në gjuhën sanskrite, ky epos nuk ishte i kuptueshëm për shumicën e njerëzve. Në shekullin e XVI, Goswami Tulsidasi e shkroi atë në dialektin avadhi të hindit dhe ky version u quajt Ramcharitmanas (që d.t.th. Liqeni i veprave të Ramës). Për shkak të Ramcharitmanas, eposi i Ramajanas u lexua nga një numër i madh njerëzish, që nuk mund ta lexonin ndryshe, pasi ishte në sankritisht. Thuhet se para Ramcharitmanas Rama paraqitej si një mbret i madh, ndërsa ky version përkrahu natyrën e tij hyjnore. Tempulli i Tulsi Manas gjendet në rrugën Sankat Mochan në zonën e Bhelupurit, në koordinatat 25.287206°N 83.000417°E / 25.287206; 83.000417, rreth 7 km larg stacionit hekurudhor të Varanasit, 1.3 km në veri të Banaras Hindu University, 250 metra në jug të Durga Kundit, pranë Tempulli i Durgës, dhe 700 metra në veri-lindje të Tempullit Sankat Mochan Hanuman, që duke parë se është ndërtuar nga vetë Goswami Tulsidasi është një tempull mjaft i vjetër. Tempulli Tulsi Manas u ndërtua në vitin 1964 nga Familja Birla në të njëjtin vend ku Goswami Tulsidasi shkroi Ramcharitmanas-in. Ai u ndërtua me mermer të bardhë duke krijuar skena përreth tempullit. Vargje dhe skena nga Ramcharitmanas-i janë skalitur në muret prej mermeri rreth gjithë tempullit.. Tempulli me kopështin e bukur tashmë duket shumë tërheqës është bërë pikë referimi për turistët në Varanasi. Secila anë e tempullit ka statuja të ndryshme që tregojnë skena të ndryshme të eposit hindu si të Ramës, Sitas, Lakshhmanës, Hanumanit etj. Porta kryesore e tempullit shkruan Shri Tulsi Manas Mandir Haridwar. Në anën e djathtë të portës hyrëse, ndodhet një Kopështi tërheqës Tulsi që ka një ajri shumë të qetë dhe të pastër. Kopështi Tulsi përmban statujën e Tulsidasit që ilustron një stancë të eposit, “Tulsi Das chandan ragane, tilak det Raghuvir”. Në anën e majt të tempullit kryesor ndodhet një pellg i bukur që ka katër shkallë. Shkallët veriore të pellgut kanë statujën e Shri Kakbhushundi ji-së, bregu jugor ka statujën e Shri Yagywalkaji Maharaj-it, bregu lindor ka statujën e Shri Ashuthosh Shankar-it dhe bregu perëndimor ka statujën e Goswami Tulsidas Ji-së. Qendra e tempullit ka Ram Darbarin me Shivën dhe Mata Parvatin. Në tempull janë të pranishme statujat e të gjithë zotave të përshkruar në epos. Muri i tempullit është bërë me tipe të ndryshme chaupayi, doha, chhanda dhe soratha. Kati i dytë i tempullit ka statuja dhe skena të legjendave të rëndësishme hindu nga Ramajana dhe Mahabarata. Tempulli është emërtuar sipas Tulsidasit, shenjtit hindu të shekullit të XVI. Tempulli është i hapur nga ora 5:30 e mëngjesit deri në orën 12:00 të mesditës dhe 3:30 mbasditës deri në orën 9:00 të darkës.

Tempulli Agastyeshvara (Agastakunda)

Tempulli Agastyeshvara gjendet në koordinatat 25°18.511′N 83°00.418′E pranë Godaulias i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.02 hektarësh të ndarë në tre prona.

Përshkrimi dhe historia

Agastyeshvara linga thuhet se është vendosur nga i dituri vedik Agastya. Në literaturën e hershme puranike Agastya është paraqitur sikur kishte përulur malet Vindhya duke i bërë ata të përkulen para tij, kur u përpoqën të ngrihen më lartë derisa të zinin diskun e diellit dhe të errësonin rrugën e tij. Ky mit tipizon përparimin e arjanëve drejt jugut në pushtimin e qytetërimit të Indisë, përulja e malit që përfaqëson metaforikisht heqjen e pengesave në rrugën e tyre. Gruaja e tij ishte Lopamudra, që shumicën e rasteve përfaqësohet si një imazh pranë Agastyas. Ky tempull paraqet linga e rëndësishme të Varanasi, që përfaqësojnë mikrokozmosin e qytetit. Shenjtërorja e brendshme është e rrethuar nga një verandë për ecje rituale qarkore më të gjerë, që është e bllokuar në jug nga një Ficus religiosa, trungu i poshtëm dhe rrënjët e të cilit janë përhapur në një mënyrë që dëmtojnë ndërtesën kryesore. Figura qendrore e shenjtërores së brendshme është Agastyeshvara, në jug të të cilit në një pllakë guri është imazhi i Lopamudras, gruas së tij. Në lindje janë Kedareshvara, Visveshvara dhe Dattatreya. Në verandën perëndimore është linga me një gojë, Sutikshana, e emërtuar sipas njërit prej studentëve të Agastyas. Imazhet e tjerë të pranishëm në tempull janë ata të Narasimhas, Parvatit, Hanumanit, Ganeshës, nava grahave (nëntë planeteve) dhe Kalit, ashtu si dhe rreth shtatëdhjetë linga përkushtimore të vendosura nga besimtarët që bëjnë një betim që pas përfundimit të pelegrinazhit dhe dëshirës do të vendosin një lingë. Në murin lindor drejt verandës cirkumambulatore është një disk djellor i madh. Prania e Dattatreyas në dy vendet tregon ndikimin e Trantrizmit. Kjo është e dukshme nga mbizotërimi i lingave përkushtimore që në të kaluarën ishin shumë popullore mes besimtarëve hindu të jugut, veçanërisht në Maharashtra dhe Guxharat. Përveç trustit tempullor dhe organizatave publike vendore, që mirëmbajnë tempullin, nuk ka plane, strategji apo programe veprimi të përcaktuar për mbrojtjen dhe ruajtjen e tij.

Tempulli i Vyasas në Ramnagar

Tempulli i Vyasas gjendet në Ramnagar, në bregun përkundrejt Varanasit të Gangut. Ky tempull i është kushtuar Veda Vyasas. Ai është autori i eposit të njohur si Mahabarata. Tempulli i Vyasas është një vend për tu vizituar në Ramnagar, që ka mjaft vizitorë përgjatë vitit. Tempulli i Vyasas në Ramnagar, është i drejtuar 19 km larg Varanasit në anën tjetër të Gangut, që dikur ishte e mbuluar e gjitha me pyje xinxifeje. Vyasa është një i ditur tepër i respektuar në traditën hindu. Sipas traditës besohet se Vyasa ishte një mishërim tokësor i Vishnut. Ai quhet gjithashtu Veda Vyasa pasi besohet se ai, bashkë me një grup studiuesish i ka klasifikuar Vedat në katër pjesë. Më parë ato thuhet se ishin të grumbulluara si një grumbull mantrash i kategorive të ndryshme. Veda Vyasa është një personazh ashtu si dhe autor i eposit të rëndësishëm fetar, Mahabarata. Vyasa është gjithashtu hartues i Vedanta Sutrave ashtu siç konsiderohet një nga shtatë të urtët jetëgjatë. Guru Purnima është festa e madhe hindu kushtuar Vyasas. Guru Purnima është e njohur edhe si Vyasa Purnima dhe fetohet çdo vit në Tempullin e Vyasas. Besohet se Guru Purnima është ditëlindja e Vyasas si dhe dita kur ai ndau Vedat. Në fillim ai u shfaq si hartues dhe personazh i Mahabaratas. Ai ka lindur në ishullin e Lumit Yamuna prandaj është quajtur Dvaipayana (që d.t.th. i lindur në ishull). Madje edhe vendi është quajtur Vedvyas, sipas tij. Emri modern i atij vendi është Kalpi dhe ndodhet në distriktin Jalaun të Uttar Pradeshit. Vyasa ishte esmer prandaj ai quhet edhe Krishna. Kauravat dhe Pandavat ishin nipër të Vyasas dhe Dhritarashtras dhe Pandu-të ishin bijtë e Vyasas. Bijtë e tij u adoptuan si bijtë e Vichitraviryas së familjes mbretërore. Djali i tij i tretë ishte Vidura i lindur nga një shërbëtore. Sipas tregimeve puranike, Shiva e dëboi Vyasan nga Varanasi për shkak të zemërimit të tij të shpejtë dhe prandaj Vyasas iu desh të qëndronte në anën tjetër të Gangut, dmth. në Ramnagar. Që nga ajo kohë Vyasa nuk u lejua të kthehej në Varanasi, por jetoi në Ramnagar, në bregun tjetër të Gangut, ku krijoi dhe një ashram. Sipas legjendës bijtë e tij, gjatë periudhës së ekzilit të tyre shkuan ta vizitonin në Vedhagiri për tu këshilluar me të. Mbetjet e ashramit ndodhen akoma në krye të kodrës Vedhagiri.

Legjenda

I urti Vyasa, i quajtur gjithashtu Veda Vyasa, Krishna Dvaipayana, Vyasa Maha Muni, Paarasarya (biri i Rishi Parasaras) dhe Satyavateya (biri i nënës Satyavati), rreth 2000–2500 vjet më parë jetonte në një pyll bashkë me dishepujt e tij. Ai jetoi aty pasi Vishvanatha, hyjnia drejtuese e Varanasit e kishte dëbuar nga qyteti. Në lidhje me këtë një rrëfenjë interesante tregohet te Kashi Khanda. Sipas saj ai ishte një besimtar fanatik i Vishnut dhe udhëtonte nga një eremitore në tjetrën, bashkë me 10 000 dishepujt e tij. Gjatë njërit prej këtyre udhëtimeve, kur po udhëtonte përmes Naimisharanyas, një grup të diturish të mëdhenj po diskutonin rreth çështjeve të ndryshme teologjike. Vyasa i pyeti se për çfarë po diskutonin dhe ata i treguan se po diskutonin rreth meritave të lidhura me adhurimin e Vishnut dhe Shivës. Ata i treguan se sipas disave, Vishnu është më i dëgjueshëm për tu adhuruar se sa Shiva, por sipas shumicës Vishvanatha (Shiva) është zoti i vetëm që mund të kënaqet lehtësisht. Vyasa Muni, që ishte besimtar i flaktë i Vishnut u tha atyre se Vishnu është zoti i vetëm që është zoti i vetëm që është rrënja e krijimit, konservimit dhe shkatërrimit, është adhuruar si hyjnia supreme te Vedat, eposet Ramayana dhe Mahabarata dhe tetëmbëdhjetë puranat, kështu që vetëm ai ishte i aftë të dhuronte shpëtimin. Të urtit i thanë se do ta vlerësonin pohimin e tij nëse do ta bënte përballë hyjnisë Vishveshvara, hyjnia kryesuese e Varanasit dhe studiuesve të tij. Vyasa pranoi dhe shkuan në Varanasi, ku pasi bëri banjën e shenjtë në Gang, shkoi të adhuronte Vishnun në tempullin Bindu Madhava. Më pas ngriti dorën e djathtë dhe deklaroi se Madhava është zoti i vetëm i aftë tu dhuroi shpëtimin qenieve njerëzore. Kur bëri këtë pohim dora e tij e ngritur u mpi në të njëjtin pozicion dhe humbi edhe zërin. Madhava u shfaq përpara tij dhe e qortoi duke i thënë se kishte bërë një gabim trashanik, pasi Zoti Suprem i Universit ishte Shiva dhe i kërkoi që ta adhuronte Shivën. Pastaj i ktheu zërin dhe lëvizjen e dorës. Pas kësaj i urti Vyasa e adhuronte vazhdimisht Shivën, të cilit i recitonte hymne lavdëruese dhe dishepujve të tij u mësonte mbi fuqinë e madhe të Shivës. Një ditë Shiva donte ta vinte në provë përkushtimin dhe dashurinë e Vyasas për qytetin e Varanasit. Ai i kërkoi gruas së tij, Anapurnas, të sigurohej që i dituri Vyasa dhe dishepujt e tij nuk do të merrnin lëmosha nga familjet e Varanasit. Kështu Vyasa dhe dishepujt e tij duhet të mbetën të uritur për dy ditë. Sipas tregimit puranik për këtë shkak Vyasa e mallkoi Varanasin. Ndërsa i urti Vyasa po kthehej në eremitoren e tij bashkë me dishepujt, Parvati dhe Shiva, në formën e dy të moshuarve i ftuan për drekë në shtëpinë e tyre. Vyasa ishte aq i kënaqur me drekën sa e harroi mallkimin. Por të moshuarit i bënë pyetje rreth detyrave morale dhe fetare të një qenieve njerëzore. Vyasa u përgjigj se detyra morale është të flasësh pa i dëmtuar ndjenjat e të tjerëve, të mos ndihesh ziliqar për përparimin e të tjerëve, të mendosh mirë para se të veprosh, të dëshirosh përparimin e vendit ku jeton dhe siguron ushqim dhe strehë. Atëherë Shiva e tregoi veten dhe i tha se mallkimet e Vyasas nuk do ta zinin Varanasin, pasi ishte qyteti i tij, por një njeri i uritur dhe fanatik si Vyasa nuk ishte i përshtatshëm të jetonte në ‘një qendër shpëtimi' si Kashi. Kështu, ai e dëboi Vyasan nga Varanasi. I urti Vyasa u ra në këmbë Vishvanathas dhe Anapurna, duke u kërkuar që të lejohej që të hynte në Varanasi të paktën çdo ditë ashtami (tetë ditë pas ditës së hënës së re) si dhe çdo ditë Shivaratri. Ata pranuan dhe kështu Vyasa vendosi të qëndronte në afërsi të qytetit, duke u strehuar në anën tjetër të Gangut, në Ramnagar, ku shihet akoma tempulli i tij. Aty ai krijoi ashramin e tij në një pyll me shkurre gjembore xinxifesh. Vendi ku i urti Vyasa u vendos pas largimit të tij nga Kashi, u quajt Vyasa Kashi. Tani ndodhet një tempull i vogël që u kujton njerëzve se kohë më parë në këtë vend jetoi i urti Vyasa.

Sekti Aghori

Aghori në një ghat në Varanasi

Baba Keenaram Sthali ose Baba Keenaram Sthal-Kreem Kundi është një qendër me famë botërore pelegrinazhi dhe selia e sektit Aghora. Është i vendosur në Ravindrapuri të distriktit të Varanasit në Uttar Pradesh. Krim-Kundi (Baba Keenaram Sthali) besohet se është terreni i pikëtakimit të dy rrymave të mendimit, traditës Kailashi dhe Girnari dhe konsiderohet si bashkuese e sekteve të Shavizmit, Vaishnavizmit dhe Shaktizmit.

Një aghori me një kafkë njerëzore, rreth vitit 1875

Siti është vendndodhja e varrit , të njohur si samadhi, të Baba Keenaram Ji. Megjithëse siti është i njohur si vendi i veprimtarisë së shenjtit të madh Baba Keenaram (të lindur në vititin 1601), besohet se është mijëra vjeçar. Konsiderohet si qendra e pelegrinazhit dhe selia e ndjekësve të sektit Aghora. Respektohet nga hindutë që besojnë se Baba Keenarami ishte një nga mishërimet e Shivës. Ky vend është një nga vendet më të vizituara të Varanasit, nga hulumtuesit, bërësit e dokumentarëve, shkrimtarët, turistët dhe mësuesit shpirtërorë. Peethadheeshwer-i (kryemurgu) i tanishëm i Baba Keenaram Sthalit, që nga viti 1978, është Baba Siddharth Gautam Ram. Aghor Pitha: Me ardhjen e shenjtit të madh të shekullit të XX, Parampujya Aghoreshwar Bhagwan Ramji, tradita aghori u integrua në shoqëri. Ai i përdori aftësitë e tij shpirtërore për mirëqenien publike dhe në shrrënjosjen e të keqes nga shoqëria. Ai themeloi Sri Sarveshwari Samooh më 21 shtator 1961 për shërbimin e njerëzimit që vuante. Shërbimi publik, vendosja e paqes botërore dhe mbajtja e harmonisë mes besimeve janë objektivat e këtij Samooh-u. Parampujya Aghoreshwar Bhagwan Ramji themeloi gjithashtu ashramin “Awadhoot Bhagwan Ram Kusta Sewa” për trajtimin e pacientëve me lebrozë. Ky institucion ka qenë përfshirë dhe certifikuar nga Limca Book of Records dhe Guinness Book of World Records si spitali që ka kuruar plotësisht më shumë pacientë në botë. Pas Aghoreshwar Bhagwan Ramji ndërroi jetë më 29 nëntor 1992, të gjitha programet e organizatës zhvillohen në drejtimin e presidentit të tanishëm Parampujya Baba Gurupad Sambhava Ramji, që themeloi Mahavibhuti Sthalin (samadhi) e Aghoreshwar Bhagwan Ramjit në bregun e Gangut. Ky vend është një shembull i pakrahasueshëm i arkitekturës dhe skulpturës. Në bregun e Gangut është ndërtuar gjithashtu edhe “Ghati Aghoreshwar Bhagwan Ram” nga Departamenti i Turizmit të Uttar Pradeshit. Së fundmi është rikonstruktuar nj shtëpi e vjetër.

Bharat Mata

Harta e relievit të Indisë në Mandirin Bharat Mata

Mandiri Bharat Mata (në gjuhën hindi: भारत माता मंदिर, "Tempulli i Nënës Indi") është i vendosur në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith në Varanasi 25.317209°N 82.989291°E / 25.317209; 82.989291. Në vend të statujave tradicionale të hyjnive, ky tempull ka një hartë të stërmadhe të Indisë të skalitur në mermer. Ky tempull i është kushtuar Bharat Matas dhe konsiderohet si i vetmi në llojin e tij në botë. Mandiri Bharat Mata është i vendosur në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith, 1.5 kilometra në jug të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe gjashtë kilometra në veri të Benaras Hindu University.

Historia

Mandiri Bharat Mata u ndërtua në vitin 1936 nga veprimtari i lirisë Babu Shiv Prasad Gupta dhe u përurua nga Mahatma Gandi. Tempullil është ndërtuar në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith. Struktura e Mandirit Bharat Mata është ndërtuar me gurë. Ai ka një statujë të Bharat Matas të skalitur në mermer, që simbolizon Indinë e pandarë. Tempulli bujt një hartë në reliev gjithashtu të skalitur në mermer. Harta paraqet malet, fushat dhe detet e Indisë. Tempulli u dhurua nga atdhetarët Babu Shiv Prasad Gupta (Barat Ratana) dhe Durga Prasad Khatri, numizmatë dhe antikuarianë të shquar. Tempulli Bharat Mata është një lloj vendi adhurimi për të gjithë ata që morën pjesë në formimin e Indisë përpara ndarjes së saj. Festat të rëndësishme që zhvillohen në këtë tempull janë Dita e Pavarësisë së Indisë dhe Dita e Republikës. Ai hapet në orën 9.30 të mëngjesit dhe mbyllet në orën 8.00 të mbrëmjes.

Dhanvantari - "Kashiraj Divodas"- perëndia e mjeksisë

Tempulli i Divodasit ose Dhanvantarit gjendet në Varanaseya Sanskrit Vishwavidyalaya, në muzeun universitar të Varanasit. Statuja gurëzezë e drejtuar nga jugu e Divodasit sipas një legjende u shfaq në mënyrë të mrekullueshme poshtë territorit të një familje brahmine në Zonën Chowk të Varanasit kur po ndërtohej. Brahmini nuk mund ta imagjinonte se kush e kishte vendosur aty, megjithatë po atë natë thuhet se perëndia iu shfaq në ëndërr duke iu prezantuar si Kashi Raja Devodasi (Dhanvantari) dhe i kërkoi që idhulli i tij të mbetej ku ishte gjetur. Kështu aty ai ndërtoi tempullin dhe pasuesit e tij i shërbejnë akoma tempullit. Ky termpull thuhet se është mjaft shpirtëror pasi idhulli u shfaq vetë dhe është besim vendor që nëse dikush adhuron aty me gjithë zemër, perëndia i kuron sëmundjet. Në tekstin e rëndësishëm të Kashi Khandas (shumica e pjesëve të të cilit datojnë nga shekulli i XIV), tregohet se mbreti i virtytshëm Divodas e bëri Varanasin kryeqytetin e tij pasi Shiva dhe të gjitha hyjnitë e tjera kishin ikur nga qyteti. Ndërsa Shiva gjendej në Mandarachal, nën mbretërimin e Divodasit Varanasi ishte i lumtur dhe kudo kishte begati. Shiva dhe gruaja e tij Parvati, që jetonin në male, ishin mërzitur duke jetuar larg nga vendbanimi i tyre, Varanasi. Shiva e kuptonte se ai dhe zotat e tjerë do të vendoseshin në qytetin e paracaktuar dhe të shenjtë të Varanasit vetëm kur mbreti Divodas do të largohej. Por ishte e vështirë të sulmohej një mbret i tillë pa të meta. Ai kishte arritur një mirëkuptim me Brahmën që për sa kohë të sundonte ai, hyjnitë dhe qeniet e tjera qiellore duhet të qëndronin larg Varanasit dhe nuk duhet të krijonin shqetësime aty. Brahma ra dakord me kushtin që Divodasi duhet të provonte të ishte një administrator i shkëlqyer dhe të gjithë banorët dhe vizitorët e Varanasit duhet të trajtoheshin mirë në veprimtaritë e tyre fetare. Mbreti pranoi dhe sipas saj tregoi një qeverisje të shkëlqyer. Shiva u duke qenë larg Varanasit donte ta bënte Divodasin të bënte disa gabime. Në mënyrë që të krijonte shqetësime në qytet dhe të hiqte Divodasin, Shiva dërgoi 64 Yoginit (“hyjnesha ndihmëse”). Por duke u tronditur dhe magjesur nga fuqia dhe rendi kozmik i qytetit të shenjtë, ato u ngulitën aty dhe nuk u kthyen. Kur yoginit nuk u kthyen, Shiva dërgoi Suryan me udhëzimet për të krijuar shqetësime në Varanasi në mënyrë që të mundëte Divodasin në vendosmërinë e tij. Surya shkoi në Varanasi dhe u maskua si një astrolog, një studiues i ditur, një predikues fetar, një sipërmarrës, një brahmin etj. Por nuk mundi të gjente ndonjë gabim në qeverisjen e Divodasit apo me ndonjë person në qytet. Surya ishte gjithashtu shumë i tërhequr nga bukuria e Varanasit. Surya mendoi se nëse do të kthehej në Mandarachal pa i përmbushur dëshirat e Shivës, ky i fundit do të inatosej, prandaj Surya u ngulit aty. Pas kësaj, Shiva dërgoi Brahmën në Varanasi me të njëjtin qëllim. Brahma e vizitoi Divodasin i maskuar si një brahmin i vjetër. Ai u mirëprit me nderime nga Divodasi, që e pyeti se çfarë mund të bënte për rehatinë e tij. Brahmini i vjetër i tha se ai dëshironte të kryente Aswa Medha Yagnan dhe i kërkoi mbretit ti mundësonte të gjitha materialet dhe përgatitjet. Brahma, me ndihmën e Divodasit, kreu jo vetëm një por dhjetë Aswa Medha Yagna. Shiva pastaj dërgoi shivaganat e tij që u magjepsën po ashtu nga bukuria e Varanasit dhe vendosën të qëndrojnë aty. Vendosja e një shivalinge në Varanasi konsiderohet shumë ogurmbarë dhe prandaj shivaganat vendosën linga të ndryshme në mjaft vende në qytet. Këto shivalinga u bënë të njohura sipas emrave të tyre. Në këtë mënyrë, edhe zotat e tjerë, hyjnitë planetare, hyjneshat, ndihmësat hyjnorë, transportuesit hyjnorë dhe gjysëm-zotat, të gjithë shkuan dhe u ngulitën aty. Prandaj Shiva ngarkoi në fund djalin e tij, Ganeshën (Vinayaka) me misionin e krijimit të shqetësimeve në qeverisjen e Divodasit. Vinayaka arriti në Varanasi dhe mori pamjen e një astrologu të vjetër. Ai i bëri njerëzit të ëndërrojnë diçka dhe në mëngjes i takoi ata njerëz dhe u tregoi efektin e ëndrrave. Ai filloi të interpretonte edhe pozicionin e planeteve në horoskopin e personave të ndryshëm. Me parashikime kërcënuese, ai bëri shumë njerëz të iknin nga Varanasi. Më vonë, ai hyri në pallatin e mbretit dhe arriti të fitonte besimin e zonjave të atyshme. Me kalimin e ditëve ai befasoi edhe mbretëreshën që i tregoi mbretit rreth madhështisë së astrologut të vjetër dhe i sugjeroi që ta nderonte. Me lejen e tij, mbretëresha e thërriti astrologun e vjetër. Mbreti e mirëpriti astrologun me përulësi dhe ky e bekoi mbretin sipas praktikës së zakonshme. Mbreti e pyeti astrologun ti parashikonte të ardhmen. Pas një mendimi të thellë, astrologu i tregoi gjëra të ndryshme rreth vetes dhe mbretërisë. Ai i tregoi edhe se duke filluar nga ajo ditë, në ditën e tetëmbëdhjetë një brahmin do të vij dhe ti jap atij disa këshilla serioze që duhet të ndiqen. Pasi i tregoi këtë astrologu u largua nga pallati. Në njëfarë mënyre Vinayaka i përmbushi dëshirat babait të tij dhe u ngulit në Varanasi në vende dhe forma të ndryshme. Në fund në Varanasi u dërgua Vishnu që iu afrua Divodasit si një brahmin në ditën e tetëmbëdhjetë. Ai u mirëprit me të gjitha nderimet nga mbreti dhe me paraqitjen e një brahmini i predikoi mbretit të gjitha gjërat e mira. Mbreti pohoi se gjatë periudhës së qeverisjes së tij, banorët e Varanasit ishin tepër të kënaqur dhe se kudo kishte një ndjesi të entuziazmit fetar. Divodasi u këshillua nga brahmini të vendoste një shivalingë në Varanasi. Brahmini këshilloi që pas vendosjes së shivalingës, në ditën e shtatë, një mjet qiellor do të zbriste nga parajsa dhe ta merrte mbretin në banesën e Shivës. Divodas u gëzuar shumë që e dëgjoi këtë. Ai ia dha mbretërinë Rajkumar Samaranjayan-it, vendosi shivalingën që u bë e njohur si Divodaseshwara Linga dhe iu lut Shivës. Në ditën e paracaktuar, mjeti qiellor zbriti në tokë dhe e mori mbretin në banesën e Shivës. Kështu, vetëm pasi u plotësua një cikël kohor i caktuar, Shiva dhe Parvati u rikthyen përsëri në banesën e tyre në Varanasi, me ndihmën e Vishnut. Rrëfenja e mbretit Divodas i përket periudhës së vedave, por që me kalimin e kohës u modifikua në literaturën puranike për t’ju përshtatur traditave dhe sunduesve vendorë. Te vedat një mbret i quajtur Divodas është përmendur në lidhje me shkatërrimin nga Indra të njëqind qyteteve, por është e vështirë që kjo figurë të pranohet si mbret i Varanasit. Te Mahabharata Divodasi është përshkruar si fortifikuesi i qytetit të Varanasit si dhe rrëmbyesi i zjarrit flijues të armiqve të tij. Akt që çoi në përplasje me Shivën që dëshironte të ngulitej aty.

Tempulli Sankat Mochan Hanuman

Tempulli Sankat Mochan Hanuman

Tempulli Sankat Mochan Hanuman është një nga tempujt hindu të perëndisë Hanuman (zoti majmun) në qytetin e Varanasit. Tempulli është i vendosur në pjesën jugore të qytetit, afër përroit Assi, pranë Mandirit të Durgës, Tempullit të Ri Vishvanath dhe pranë kampusit të Banaras Hindu University, rreth 11 km nga stacioni hekurudhor i Varanasit dhe po aq nga vendqëndrimi i autobusëve. Sankat Mochan është një epitet i Hanumanit në gjuhën hindi do të thotë lehtësues nga telashet (Sankat do të thotë problem ose telash ndërsa Mochan do të thotë lehtësues). Struktura e tanishme e tempullit u ndërtuar në fillim të shekullit të XX nga arsimtari dhe aktivisti i lirisë Pandit Madan Mohan Malviya, themeluesi i Banaras Hindu University. Hanuman Jayanti, ditëlindja e Hanumanit, festohet me fanfarë, gjatë të cilës zhvillohet një procesion i veçantë shobha yatra, duke filluar nga Durgakunda në afërsi të Mandirit historik të Durgës deri te Sankat Mochani. Ky tempull quhet edhe Tempulli i Majmunëve për shkak të pranisë së mjaft majmunëve brenda kompleksit. Ky është vendi kryesor hindu për organizimin jo vetëm të aktiviteve fetare të lidhura me Hanumanin por edhe për festivale kulturore në Varanasi. Në tempull, ofertat për perëndinë Hanuman (të quajtura Prasad) shiten si embëlsira të veçanta "besan ke ladoo", që besimtarët e pëlqejnë; idhulli zbukurohet po ashtu me një kurorë të këndshme lule kalendulash. Ky tempull ka dallimin unik të patjes së perëndisë Hanuman përballë padronit të tij, Rama, të cilin ai e adhuron me përkushtim vetmohues dhe të palëkundur. Çdo vit organizohet Hanuman Jayanti (ditëlindja e Hanumanit) duke realizuar një Shobha Yatra (a parade) të veçantë nga Mandiri i Durgës (Durga Kund) deri te Tempulli Sankat Mochan.

Historia

Tempulli Sankat Mochan u themelua në shekullin e XVI nga shenjti Goswami Tulsidas, që është autori i Ramacharitamanasas-it. Ramcharitamanas-i është versioni i shkruar në dialektin avadhi të gjuhën hindi të eposit hindu Ramayana që fillimisht u shkrua nga Valmiki. Besohet se tempulli ka qenë ndërtuar saktësisht në vendin ku shenjti hindu Goswami Tulsidas pati një vizion të Hanumanit. Fillimisht tempulli ishte mjaft i vogël dhe u zgjerua në strukturën e tanishme në fillim të viteve 1900 nga arsimtari i lëvizjes indiane për pavarësi, Madan Mohan Malviya, themeluesi i Banaras Hindu University.

Sulmi terrorist

Më 7 mars 2006, një nga tre shpërthimet terroriste goditi tempullin ndërsa po zhvilloheshin ritualet e një martese, në të cilin mernin pjesë adhurues dhe dasmorë të shumtë. Si rezultat i këtij shpërthimi vdiqën 23 veta dhe u plagosën 30 të tjerë.Turma ndihmoi njëri-tjetrin në operacionin e shpëtimit pas shpërthimit. Ditën tjetër një numër i madh besimtarësh rinisën adhurimin e tyre si zakonisht. Në vijim të sulmit, brenda tempullit u vendos një vendqëndrim i përhershëm policor.

Domethënia dhe ritualet fetare

Tempulli Sankat Mochan konsiderohet si një nga tre tempujt më të rëndësishëm për banorët e Varanasit, i renditur mbrapa vetëm Tempullit Kashi Vishwanth dhe Anapurna. Tempulli ndiqet nga mijëra ndjekës të Ramas dhe Hanumanit duke kënduar Hanuman Chalisan dhe Sundarkandin. Pas sulmit terrorist të vitit 2007, brenda tempullit u vendos një postë policore e përhershme. Perëndia Hanuman është një avatar shumë i fuqishëm i Shivës dhe njihet si Rudra Avtar. Ai është djali i perëndisë së erës, Pavan dhe Mata Anjana Devit, prandaj njihet edhe si Pavanputra. Besohet se Hanumani gëzohet shumë me pak lutje dhe rituale adhurimi. Hanumani është Karma Yogi i madh dhe një Brahmachari i jashtëzakonshëm. Ai është simbol i besnikërisë jo egoiste dhe pa përfitim përkundrejt perëndisë Rama. Hanumani është i njohur edhe si Mahavira, Pavanputra, Bajrangabali, Pavankumar etj. Sipas traditës vizitorët e rregullt të tempullit fitojnë përparësi të veçantë nga Hanumani. Besohet se Hanumani mundëson kurajo, intelekt dhe dituri për adhuruesit. Çdo të martë dhe të shtunë mijëra njerëz radhiten përballë tempullit për ti bërë lutje Hanumanit. Sipas Astrologjisë Vedike, Hanumani i shpëtoi qeniet njerëzore nga zemërimi i planetit Shani (Saturni) dhe veçanërisht njerëzit që kanë një keqvendosje të Saturnit në horoskopin e tyre vizitojnë këtë tempull për rregullime astrologjike. Kjo supozohet të jetë mënyra më efektive për të zbutur Shanin. Ndërsa sipas mitit të fëmijërisë së Hanumanit besohet se ai nuk heziton të gëlltisë në gojën e tij edhe diellin, zotin e të gjithë planeteve, që i përul të gjithë zotat dhe engjëjt, duke i bërë ata ta adhurojnë për çlirimin nga Dielli. Disa astrologë besojnë se duke adhuruar Hanumanin mund të neutralizohet ndikimi i keq i Mangalit (Marsit) dhe praktikisht çdo planet që ka një ndikim negativ në jetën njerëzore. Dy ditë të javës (e marta dhe e shtuna) konsiderohen si ditët më të mira për të ofruar rituale puxha për Hanumanin. Çdo të martë dhe të shtunë në tempull mblidhen mijëra adhurues për të ofruar lutje dhe për të vendosur sindoor ngjyrë portokalli në statujën e perëndisë, ofrojnë "laddo" për Hanumanin si dhe këndojnë lavdet Hanuman Chalisa, Hanuman Mantra, Hanuman Aarti, Hanuman Ashtaka, Kishkindha, Bajarang Baan dhe Sundar Kand. Sidoori ngjyrë portokalli besohet se e qetëson Hanumanin dhe sidoori i vendosur te statuja meret nga adhuruesit për tu vendosur në ballin e tyre. Në ditën e Kartik Krishna Chaturdashit hyjnisë i bëhen rituale të veçanta adhurimi. Festa e përvitshme e tempullit është gjatë natës së hënës së plotë të muajit të Chaitras, që njihet si Hanuman Jayanti, ditëlindja e Hanumanit, gjatë të cilës në rrugët e Varanasit zhvillohet një procesion. Tempulli hapet në orën 4:00 të mëngjesit dhe mbyllet në orën 11:00 të darkës. Në orën 4.30 të mëngjesit zhvillohet rituali Mangla, në orën 12.00 të mesditës zhvillohet rituali Bhog, në orën 3.00 pasdite zhivllohet rituali Sandhya, në orën 8.00 të darkës zhvillohet rituali Sringar dhe në orën 10.30 zhvillohet rituali Shayan.

• Imazhe të Hanumanit
• 
  Hanumani i pikturuar nga Pahari
• 
  Hanumani merr malin që mban bimë mjeksore, në një stampë nga Ravi Varma Press, 1910
• 
  Hanumani duke treguar Raman në zemrën e tij

Sankat Mochan Foundation

Sankat Mochan Foundation (SMF) u krijua në vitin 1982 nga Veer Bhadra Mishra, mahanti (kryeprifti) i tempullit dhe ka punuar për pastrimin dhe mbrojtjen e Lumit Gang. Projektet e tij financohen nga ndihmat e qeverive të ShBA-së dhe Suedisë. Mishra më parë ishte kreu i Departamentit të Inxhinierisë Civile te Indian Institute of Technology në Varanasi (në Banaras Hindu University) dhe i vlerësuar nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Mjedisin me çmimin "Global 500 Roll of Honour" në vitin 1992, dhe më vonë me çmimin "Heroi i Planetit" nga revista TIME në vitin 1999. Fondacioni ka punuar me grupin mjedisor me bazë në Australi, Oz Greene, nën një program të quajtur “Swatcha Ganga Abhiyan” për mbi 25 vjet. Më 3–4 nëntor 2007 ai celebroi jubileun e argjendtë, me një event dy-ditësh në Ghatin Tulsi pranë Gangut.

Sankat Mochan Sangeet Samaroh

Çdo vit në muajin prill, tempulli organizon një koncert festiv të muzikës dhe kërcimit klasik indian të quajtur "Sankat Mochan Sangeet Samaroh", në të cilin marrin pjesë muzikantë dhe performues nga e gjithë India duke mbledhur turma të mëdha pranë tempullit. Festivali i parë u organizua 88 vjet më parë dhe që atëherë ai tërheq artistë të rëndësishëm të botës së muzikës dhe kërcimit klasik indian, duke përfshirë Odissi gurunë, Kelucharan Mahapatran, që mori pjesë që në ditët e para. Në fakt ai ishte promovuesi i fillimit të pjesëmarrjes së grave në festival me Sanjukta Panigrahin, Swapna Sundarin dhe Kankana Banerjeen. Në vitin 2009, koncerti gjashtë-ditor përfshiu mbi 35 artistë ku bënin pjesë vokalisti Pandit Jasraj dhe anëtari i Kathak-ut Pandit Birju Maharaj. Koncerti i 2010-ës u organizua në pesë ditë, gjatë të cilave performuan artistë si Pandit Jasraj, Sunanda Patnayak, Channulal Mishra, Rajan-Sajan Mishra dhe Amar Nath Mishra. Në koncertin Sankat Mochan Sangeet Samaroh të 2015-ës performoi këngëtari i famshëm ghazal pakistanez Ustad Ghulam Ali.

Shiko edhe

• Varanasi
• Feja në Varanasi
• Ghatet në Varanasi
• Vende Pelegrinazhi Hindu në Indi
• Tempulli hindu

Bibliografia

• Altekar, Anant Sadashiv (1937). History of Benares: from the the earliest times down to 1937. The Culture Publication House, Benares Hindu University. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• P. Arundhati (1 janar 2001). Annapurna: A Bunch of Flowers of Indian Culture. Concept Publishing Company. ISBN 978-81-7022-897-4. Marrë më 19 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Catherine B. Asher (24 shtator 1992). Architecture of Mughal India. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26728-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Akhil Bakshi (2004). Between heaven and hell: travels through Sri Lanka, Bangladesh, Bhutan, Nepal, and India: an account of the expedition hands across the borders. Odyssey Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sunita Pant Bansal (2008). Hindu Pilgrimage. Teertha. Pustak Mahal. ISBN 9788122309973. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vanessa Betts; Victoria McCulloch (30 tetor 2013). Delhi to Kolkata Footprint Focus Guide. Footprint Travel Guides. ISBN 978-1-909268-40-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• C. MacKenzie Brown (1998). The Devi Gita: The Song of the Goddess. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-3940-1. Marrë më 19 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Callewaert, Winand M. (2000). Banaras: Vision of A Living Ancient Tradition. Hemkunt Press. ISBN 81-7010-302-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chakravarti, Mahadev (1994). The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages (bot. botimi i dytë i përmirësuar). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0053-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chaturvedi, B. K. (2006). Shiv Purana (bot. First). New Delhi: Diamond Pocket Books (P) Ltd. ISBN 81-7182-721-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Alexander Cunningham; Surendranath Majumdar Sastri (2002) [1924]. Ancient Geography of India. Munshiram Manoharlal. ISBN 81-215-1064-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Madhuri Desai (2007). Resurrecting Banaras: Urban Space, Architecture and Religious Boundaries. ProQuest. ISBN 978-0-549-52839-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Diana L. Eck (1982). Banaras: City of Light. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 9788120808799. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gwynne, Paul (2009). World Religions in Practice: A Comparative Introduction. Oxford: Blackwell Publication. ISBN 978-1-4051-6702-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Harding, Elizabeth U. (1998). "God, the Father". Kali: The Black Goddess of Dakshineswar. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1450-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• K. B. Jindal (1955), A History of Hindi Literature, Kitab Mahal {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jones, Constance; Ryan, James D. (2007). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. ISBN 9780816075645. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kramrisch, Stella (1999) [1946]. The Hindu Temple. Delhi: Motilal Banaridass. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lochtefeld, James G. (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. Rosen Publishing Group. fq. 122. ISBN 0-8239-3179-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mitra, Swati (2002). Good Earth Varanasi city guide. Eicher Goodearth Limited. ISBN 978-81-87780-04-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• The Upanishads, Vol. I (në anglisht). Përkthyer nga F. Max Muller. Kessinger Publishing, LLC. 1 qershor 2004. ISBN 1419186418.
• The Upanishads Part II: The Sacred Books of the East Part Fifteen. Përkthyer nga F. Max Muller. Kessinger Publishing, LLC. 26 korrik 2004. ISBN 1417930160. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• James Prinsep. Benares Illustrated in a Series of Drawings. ISBN 9788171241767. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dane Rudhyar (1983). Rhythm of Wholeness. Wheaten: Quest Books, Theosophical Publ. House. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Swami Satyananda (1 korrik 1996). Devi Gita. Devi Mandir. ISBN 978-1-877795-13-8. Marrë më 19 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rig Veda Samhita; Shripad Sharma (redaktor), Svadhyayamandala, Anudha, 1940.
• Matthew Atmore Sherring (1868). The Sacred City of the Hindus: An Account of Benares in Ancient and Modern Times. Trübner & co. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• David Shulman (1980). Tamil Temple Myths. Princeton: Princeton University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rana P.B. Singh; 2011; Varanasi, India’s Cultural Heritage City: Contestation, Conservation & Planning; in, Singh, Rana P.B (ed.) Heritagescapes and Cultural Landscapes. Planet Earth & Cultural Understanding, Series Pub. 6. Subhi Publications, Gurgaon and New Delhi, kapitulli 10: 209-50.
• Rana P.B. Singh (2009). Banaras: Making of India’s Heritage City. Cambridge Scholars publishing. ISBN 978-1-4438-1321-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rana P.B. Singh (1 nëntor 2009). Cosmic Order and Cultural Astronomy: Sacred Cities of India. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-4438-1417-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rana P. B. Singh; John McKim Malville (mars 1995). "Cosmic order and Cityscape of Varanasi (Kashi): The Sun images and cultural astronomy". National Geographical Journal of India. 41. ISSN / 0957 0027-9374 / 0957. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Shiko vlerën e |issn= (Ndihmë!)
• Rana P. B. Singh; John McKim Malville (1998). "Khajuraho, India: a search in landscape geometry and cosmo-vision". The Ley Hunter. Stroud, B.M. (132). {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rana P. B. Singh; John McKim Malville. "Visual astronomy in the mythology and ritual of India: the Sun temples of Varanasi". 39 (4). Elsevier Oxford, UK: Vistas in Astronomy. An International Review Journal: 431–49. doi:10.1016/0083-6656(95)00004-6. {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sircar, Dines Chandra (1998). The Shakta Pithas. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 9788120808799. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• V. K. Subramanian (1 janar 2003). Art Shrines of Ancient India. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-431-8. Marrë më 20 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• V.S. Sukthankar etj. (redaktimi kritik), red. (1933–1959). Mahabharata. Baroda: Bhandarkar Oriental Research Institute. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Karunapati Tripathi, red. (1991–1998) [shek. i XII-XIV]. संस्कृत एवं हिन्दी अनुवाद Kashi Khanda (në sanskritisht). Varanasi: Sampurnananda Sanskrit Vishvavidyalaya. {{cite book}}: Problem me |script-title=: mungon parashtesa (Ndihmë!)
• S. P. Udayakumar (1 janar 2005). Presenting the Past: Anxious History and Ancient Future in Hindutva India. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97209-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Shrikala Warrier (dhjetor 2014). Kamandalu: The Seven Sacred Rivers of Hinduism. MAYUR University. ISBN 978-0-9535679-7-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Valmiki, Robert P. Goldman (1990). The Rāmāyaṇa of Vālmīki: An Epic of Ancient India. Vëll. 1. Princeton University Press. ISBN 0-691-01485-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vanamali, Diana L. (2008). Shakti: Realm of the Divine Mother. Inner Traditions / Bear & Co. fq. 143. ISBN 9781594771996. Marrë më 14 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Venugopalam, R. (2003). Meditation: Any Time Any Where (bot. i parë). Delhi: B. Jain Publishers (P) Ltd. ISBN 81-8056-373-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lalita Prasad Vidyarthi (1979). The Sacred Complex of Kashi: A Microcosm of Indian Civilization. Concept Publishing Company. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vivekananda, Swami. "The Paris Congress of the History of Religions". The Complete Works of Swami Vivekananda. Vëll. 4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Volwahsen, Andreas (1969). Living Architecture: Indien (në anglisht). Përkthyer nga Anne E. Keep. Kalkuta: Oxford & IBH Co.

Lidhje të jashtme

• Varanasi temples
• Sri Vishvanatha Temple श्रीविश्वनाथमन्दिर – Banaras Hindu University