Wikipedia

Tigri kundër luanit

krahasim klasik i tigrit dhe luanit
(Përcjellë nga Tigri kundrejt Luani)

Historikisht, meritat krahasuese të tigrit (Panthera tigris) kundër luanit (Panthera leo)[3][4] kanë qenë temë popullore për diskutim nga gjuetarë,[5][6] natyralistë, artistë[7] e poetë dhe vazhdon të frymëzojë imagjinatën popullore në ditët e sotme.[8][9][10][11] Në të kaluarën, luanët dhe tigrat thuhet se garuan në shkretëtirë,[12][13] ku vargjet e tyre mbivendosen në Euroazi.[3][14] Rrethanat më të zakonshme të raportimit të një dyluftimi të tyre janë në kafaze të mbyllur, qoftë qëllimisht nga njerëzit[15] apo rastësisht.[9][16][12][17]

Një luan Aziatik dhe dy tigra Bengalez[1] në Parkun Kombëtar të Bengatas, Indi. India është i vetmi vend në botë që ka dhe tigrin dhe luanin në natyrën e saj. Historikisht, luani dhe tigri bashkëjetuan në një pjesë të madhe të Euroazisë,[2] nga India në lindje, përmes Iranit Verior dhe Irakut, deri në brigjet e Detit të Zi në perëndim.[3][4]

Krahasimi fizik dhe i sjelljes

Redakto
 
Krahasimi i profilit të një luani dhe tigri (duke supozuar përmasa të njëjta)[18]

Në përgjithësi, në aspektin e përmasave të trupit dhe peshës, tigri modern[19] dhe luani[20] janë dy llojet më të mëdha të gjinisë Panthera dhe familjes së maceve. Ndryshimet në mendime dhe matje ekzistojnë për ta, sidomos në mes të popullatave ose nënllojeve të ndryshme.[18][21] Përveç kësaj, ekzistojnë ngjashmëri dhe dallime për karakteristika të tjera, të tilla si gjatësia e kafkave të tyre.[3]

Si luani ashtu edhe tigri njihen si kafshë të frikshme në zonat e tyre, qoftë midis grabitqarëve ose njerëzve. Në veçanti, të dy mund të jenë te tmerrshëm për njerëzit, edhe pse normat e vrasjeve së njerëzve kanë tendencë të jenë më të larta për tigrin sesa për luanin.[6][22] Dallimet e përgjithshme në sjellje janë të renditura më poshtë:

  • Luani është një kafshë shumë sociale dhe tigri është një kafshë e vetmuar. Është pranuar përgjithësisht që tigri është më i shpejtë, më i zgjuar dhe më i egër i të dyve kështu që mbajtësit e tigrave ne kafaz duhet të kujdesen për të shmangur një sulm të papritur.[23]
  • Luanët e fuqishem mund të bredhin me tufat e tyre. Luanët meshkuj zakonisht ose vriten ose shtyhen larg nga udhëheqja hyrëse e meshkujve. Shumica e luanëve kanë prirje të jenë meshkuj që përgatiten për maturim dhe asimilim me një tufë të re ose ekzistuese. Ndërsa luanët meshkuj janë në përgjithësi më të mëdhenj dhe më të fortë se luaneshat, është aleanca femërore e lidhur ngushtë me tufën që zakonisht gjuan dhe e siguron atë. Në të kundërt, tigrat shpesh janë të vetmuar.[23] Gjatë çiftëzimit, një tigër dhe tigreshë do të mblidheshin së bashku,[4] dhe bashkë, do të silleshin më ashper ndaj krijesave të tjera, madje edhe njerëzve, nëse janë afër, por e njëjta do të zbatohej edhe për luanët.[21]

Më konkretisht, megjithatë, luani Aziatik ka ngjashmëri dhe dallime me të afërmit e tij Afrikan dhe me tigrin. Për shembull, luanët Aziatik janë socialë si të afërmit e tyre Afrikanë dhe femrat mund të praktikojnë pështjellim.[24] Megjithatë, strukturat e tufës së luanëve Afrikanë dhe Aziatikë ndryshojnë;[25] me luanët Aziatikë që zakonisht shoqërohen me femra gjatë kohës së çiftëzimit[26][27] ngjasojnë me tigrat,[4][21] dhe luanët Aziatikë dhe tigrat mund të premtojnë për të mbrojtur këlyshët e tyre, luaneshat Afrikane besohet të mos e bëjnë këtë.[28]

Konkurimi në shkretëtirën Euroaziatike

Redakto

Aktualisht, India është vendi i vetëm në Tokë i konfirmuar të ketë dhe luanë dhe tigra në shkretëtirën e saj.[4][18][29] Tani për tani, ata nuk ndajnë të njëjtin territor në Indi, por ata kanë bërë në të kaluarën,[12][30][21][31] dhe ka një projekt të përmendur më poshtë që mund ta bënin takimin e tyre të egër, të mundshëm.[32][33][34]

 
Luani Aziatik në Parkun Kombëtar të Girit, pjesa e thatë qumëstore e Girit, Indi
 
Tigri Bengalez T-12 në Parkun Kombëtar të Rathambores, pjesa e thatë e Girit, Indi

Para përfundimit të shekullit të 20-të, luanët Aziatikë[20][35] dhe tigrat Kaspikë[19][36] kishin ndodhur edhe në vende të tjera Aziatike[2] ose në Euroazi, përfshirë Iranin.[4][14][29][21] Si i tillë, ekziston një fjalë për "luanin", që mund të nënkuptojë gjithashtu 'tigrin' dhe përdoret në Iran, Azinë Jugore dhe zona të tjera, që është "Shere" ose "Shir" (Persisht: شیر),[37] dhe rëndësia e saj diskutohet më poshtë. Luani është gjithashtu me rëndësi kulturore për Lindjen e Largët,[38][39] duke përfshirë edhe vendin e tigrave Indokinez, por sipas autorëve të tillë si Reginald Innes Pocock (1939), Nowell dhe Jackson (1996), luani nuk ndodhi natyrshëm atje.[4]

Sipas Colin Tudge duke pasur parasysh se të dy macet gjuajnë gjitarë të mëdhenj, ka të ngjarë që ata kanë qenë një garë në Azi. Pavarësisht nga natyra e tyre shoqërore, luanët mund të konkurronin me tigrat në baza individuale, siç do të bënin me njëri-tjetrin.[2]

Përveç mundësisë së konkurrencës, ka legjenda të luanëve Aziatikë dhe tigrat që bashkëveprojnë së bashku për të prodhuar pasardhës hibrid, të cilët do të jenë ligri ose tigoni.[40][41][42][43][44] Nga të dhënat fosile, përveç gjenetikës,[4][36][45] do të dukej se luani dhe tigri i sotëm ishin të pranishëm në Euroazi që nga Pleistoceni, kur aty ishin edhe të afërmit e zhdukur.[3][20][19] Përveç kësaj, në ditët para Pavarësisë Indiane, Maharaja e Gwalior paraqiti luanin Afrikan në zonën e tij, i cili është një habitat për tigrin Bengalez.[46]

Mundësia e konfliktit, mes luanëve dhe tigrave, ishte ngritur në lidhje me Projektin e luanit Aziatik, i cili kishte për qëllim të paraqiste luanët e parkut të Girit në një rezervë tjetër që konsiderohet të jetë në rangun e mëparshëm të luanit Indian, që është Streha e jetës së egër e Kunos në Madhya Pradesh,[34] para dhjetorit 2017.[47][48] Kuno u raportua të përmbajë disa tigra që vinin nga Parku Rathambore, duke përfshirë një të quajtur "T-38".[12][33] Shqetësimet u ngritën se bashkëprania e luanëve dhe e tigrave do të shkaktonte "përplasje të shpeshta".[49] Projekti i Kërkimit të Luanit i Universitetit të Minesotës përshkruan një arsye për të vonuar futjen e luanëve në Kuno sepse është frika se tigrat që jetojnë atje do të vrasin luanët në hyrje.

 
Burrat në Iran me një luan, rreth 1880
 
Tigri Kaspik i vrarë në Iranin Verior, 1940

Në një takim mes tyre besohet se një tigër Bengalez mund të mund dhe madje të vras një luan Aziatik, duke pasur parasysh përparësinë e tij në peshë.[12][32]Pavarësisht nga fakti se habitatet e luanëve dhe tigrave Indianë janë mjete të ngjashme që ata të dy jetojnë në kushte që favorizojnë gjahtarët e vetmuar,[50] këto luanë janë shoqërore si të afërmit e tyre Afrikanë[25] dhe mund të formojnë tufa, ndërsa tigrat janë zakonisht të vetmuar, dhe besohet se një grup luanësh (2-3 meshkuj) ose luaneshash (2-4 femra) është shumë për një tigër ose tigreshë të vetme (shiko "Temperamentet"). Prandaj do të duhej që, në mënyrë që luanët Aziatikë të mbijetonin në një zonë me tigrat Bengalez, luanët do të duhej të transferoheshin atje si grupe dhe jo si individë.[12]

Reginald Innes Pocock (1939) përmendi se disa njerëz kishin mendimin se tigri luajti një rol në afërsinë e zhdukjes së luanit Indian, por ai e hodhi poshtë këtë pikëpamje si "broçkulla". Sipas tij, kishte prova që tigrat banonin në nënkontinentin, para luanëve. Tigrat eventualisht hynin në pjesën veriore të Indisë nga fundi lindor i Himalajave, përmes Burmës dhe filluan të përhapeshin në të gjithë zonën, përpara se luanët të kishin hyrë në Indinë Veriore nga Balochistani ose Persia dhe të përhapeshin në vende si Bengali dhe Lumi Nerbuda. Për shkak të kësaj, para se prania e njeriut mund të kufizonte përhapjen e luanëve, tigrat arritën në një pjesë të Indisë që luanët nuk arritën. Megjithatë, prania e tigrave anembanë Indisë nuk e ndaloi përhapjen e luanëve atje, në vend të parë, kështu Pocock tha se nuk ka gjasa që tigrat Bengalez të luanin një rol, të rëndësishëm apo të varur, në afërsinë e zhdukjes së luanit Indian, më tepër, se njeriu ishte përgjegjës për të,[21] siç ishte rasti me rënien e numrit të tigrave.[3][4][19][21][31] Si e tillë, Pocock mendonte se nuk kishte gjasa që konkurrenca serioze midis tyre të ndodhte rregullisht dhe se edhe nëse luanët dhe tigrat Indianë u takuan, mundësia që ata të luftonin për mbijetesë ishte po aq e mirë sa edhe shansi që ata do të zgjedhin për të shmangur njëri tjetrin, dhe se shanset e tyre të suksesit, nëse do të përplaseshin, ishin aq të mira sa njëri-tjetri.[21]

Dyluftimet e vëzhguara

Redakto
 
Piktura e një dervishi me një tigër dhe një luan

Në cirqet e Romës së lashtë, kafshët ekzotike, duke përfshirë luanin barbar dhe tigrin bengalez,[4][51][52] ishin zakonisht të përkulur kundër njëri-tjetrit.[16] Një mozaik në Shtëpinë e Faunit në Pompei tregon një luftë midis një luani dhe një tigri.[53] Ka llogari të ndryshme se cilat prej këtyre kafshëve mundën ose vranë tjetrën, gjatë gjithë kohës. Megjithëse luanët dhe tigrat mund të mbahen së bashku në harmoni në robëri,[54] konfliktet fatale midis dy llojeve në robëri, të cilat përfunduan në vdekje, gjithashtu janë regjistruar.[9][55][56][57]

Përveç regjistrimeve historike, përplasjet mes luanëve dhe tigrave u raportuan ose madje u kapën në kamera, në shekujt 19 dhe 20.[58] Nuk ishte gjithmonë e qartë se cilat lloje rregullisht mundën tjetrën, sipas Doktor Packer (2015).[12][13]

Në kaptivitet

Redakto
  • Mbretëria Romake kishte tigra Bengalezë dhe luanë Afrikan dhe se tigri çdoherë e kishte mposhtur luanin.[59]
  • Në Korrik1808, Sylvanus Urban tha se Z. Bolton kishte një shok i cili kishe parë ndeshje mes luanit dhe tigrit në cirk të Veronës. Megjithëse tigri kishte sulmuar i pari, ai u mposht nga luani më i fortë.[60]
  • Në 1830, një tigër sulmoi luanin në një kopësht zoologjik në Torino, Romë. Pavarësisht se ai sulmoi i pari, luani shkoi pas kurrizit të tij duke e mbërthyer nga qafa. Tigri ngordhi pas kësaj.[61]
  • Klark (1838) tha se një oficer Britanik, që për shumë vjet në Sierra Leone, kishte parë ndeshje mes luanit dhe tigrit dhe se tigri 'natyrisht' kishte fituar.[30][a]
  • Në 1857, një tigër i ri rreth 18 muajsh shkoi në kafazin e një luani të rritur dhe i kishte çarë stomakun. Pas disa minutash, luani kishte ngordhur.[62]
  • Sipas një portieri (1894), një tigër i qujtur 'Gunga', i cili i përkiste një mbreti, kishte vrarë tridhjetë luanë dhe kishte shkatërruar një tjetër pasi ishte transferuar në kopshtin zoologjik të Londrës.[6]
  • Sipas Baltimore Sun (1899), rreth fundit të shek 19, Gakuadi (Gaekwad) i Barodës[63][64] organizoi një ndeshje në amfiteatër, midis një luani berber i quajtur "Atllas", nga malet e Atllasit dhe një tigri Bengalez nga zona Indiane e Shimlës, të dy të uritur (me dietën e tyre të gatshme), përpara një audience me mijëra të pranishëm, në vend që të ishte midis një luani Indian, sepse luani Indian besohej të ishte i dobët për tigrin Bengalez. Tigri ishte më i gjatë se 3 metra, dhe me një gjatësi shpatulle prej 120 centimetrash, me shpatulla të forta, dhëmbë dhe kthetra të gjata dhe dukej i vëmëndshëm. Luani dukej më i madh nga koka, kishte një krifë të madhe, këmbët dhe putrat dukeshin më të mëdhaja. Tigri dukej sikur personifikonte "forcën bairëse dhe inteligjencën", ndërsa luani dukej si "mbizotëruesi i forcës masive".[57] Gjatë ndeshjes, të dy macet morrën dëmtime, megjithëse dukej sikur tigri largohej nga Atllasi, ai e mundi atë duke e mbërthyer nga kurrizi. Atllasi bëri lëvizjen e fundit duke e larguar tigrin nga kurrizi përpara se të ngordhte. Gakuadi ra dakord të paguante 37,000 rupla, pranoi se tigri ishte "Mbreti i familjes së maceve". Ai tha që Atllasit duhej t'i jepej një varrosje mbretërore dhe tigri duhet të kishte një "kafaz nderi" dhe vendosi të përgatiste tigrin për një ndeshje me një ari që peshonte më shumë se 680 kilograms (1,500 lb). Beteja do të ndodhte pasi tigri të merrte veten nga plagët.[9][57]
  • Në 1909, një televizion kafshësh tregonte rreth një luani duke performuar truke, që sulmoi një tigër të lidhur me zinxhirë duke kërcyer përmes ajrit, duke u ulur në pjesën e prapme të tigrit. Megjithëse pengohet nga zinxhiri i rëndë i qafës i lidhur me shufrat e hekurit të arenës, tigri ishte më shumë se një ndeshje për luanin dhe e trazoi atë deri në vdekje.[65]
  • Në Maj 1914, në një kopësht zoologjik të Nju Jorkut, barriera e Rajah, e një tigri Bengalez 8 vjeçar dhe e Huerte, e një luani Nubian që ishte 2[66][67] ose 3 vjeç dhe që kishte qenë sëmurë për ca kohë, u hap papritur. Në minutat e para, Huerte që ishte më i vëmenshëm dukej se po fitonte, por në minutat e fundit, Rajah, jo vetëm që arriti të kafshonte qafën e Huerte, por gjithashtu theu kurrizin e tij duke e mposhtur atë.[68][69]
  • Në 1934, një luan Afrikan i rritur plotësisht arriti të vriste një tigër Bengalez të ri, sapo këto kafshë kishin hipur në trenin e cirkut përpara se menaxhuesit t'i ndanin.[17]
  • Bert Nelson (1938) tha se në Chicago, ku 20 luanë dhe tigra u përzienë sëbashku për një akt në cirk, një ndeshje ndodhi në fund të shfaqes dhe zgjati 10 minuta. Asnjë incident nuk u përmend, por Nelson tha se ndeshja mbaroi kur tigrat përdorën dyert e daljes për të ikur.[70]
  • Në një kopësht zoologjik, 1949, luani vrau tigri në një dyluftim që zgjati 3 minuta. Ndeshjes i erdhi fundi kur tigrit i ngeci koka në një vrimë korenti. Atëherë, luani ia doli mbanë duke e kapur tigrin nga gëzofi dhe duke e kafshuar në qafë.[71]
  • Gjatë 21 Shkurtit 1951, Beatty kishte parë 50 tigra duke u vrarë nga luanët në të gjith karrierën e tij.[72][73]
  • Në Shator 1951, në një kopësht zoologjik të Madras, në Indi, një tigër tetëmbëdhjetë vjeçar i quajtur "Vikram" hyri në kafazin e një luani shtatë vjeçar të quajtur 'Leo' dhe ata u ndeshën. Fatkeqësisht, Vikram, shkoi në kafazin e tij, por edhe pse mori medikamente mjeksore, ngordhi.[74]
  • Një princ Indian organizoi një ndeshje mes luanit dhe tigrit në kështjellën e tij ku luani vrau tigrin, akordoi Kailash Sankhala (1978).[50][17][55][50][71]
  • Në Mars 2011, një tigër Bengalez kaloi në kafazin e një luani dhe e vrau atë me një goditje të vetme putre duke çarë arterjet e luanit dhe duke e lënë luanin në një "pishinë me gjak".[75]

Në natyrë të egër

Redakto
  • Duket nga libri Anvâr-i Suhaylî (Persisht: اَنوارِ سُهيلى)[76] se luani dhe tigri konkuruan për dominimin në rajonin e lumit Tigris, që është Mesopotamia.[3][4]
  • Herne (1855) përmendi se në xhunglën Indiane midis fshatit Elaw, qytetit të Baroshit dhe Gjirit të Cambay, në veri të qytetit të Sures dhe Ghatëve të saj, rreth 9.7–11.3 kilometres (6.0–7.0 mi) nga fshati, ai dhe partia e tij, që përfshinte vendasit, dëgjuan një ulërimë të tigrit. Duke ndjekur atë, ata kapën një paraqitje të shkurtër të saj, por në atë kohë, tigri kishte sulmuar një lokal. U zhduk me viktimën, dhe pasi e ndoqën për rreth 50 metra, ata dëgjuan ulërimë e luanit, dhe përveç kësaj, tinguj që sugjeruan se ai ishte në një luftë me tigrin, të tilla si zhurmat. Partia jo vetëm që arriti të shihte luanin dhe tigrin duke u rrokullisur në betejën e tyre, pasi kaloi nëpër shkurre, por edhe njeriun që ra viktimë e tigrit. Autori e quajti si luanin ashtu edhe tigrin si "tiranët e pyllit", duke pasur parasysh se ata do të sulmonin krijesa më të dobëta. Tigri kishte të njëjtën madhësi si luani, por më i shkathët. Sa i përket luanit, ai përdori forcën më të madhe dhe krifa e saj, e cila ishte pak më e thellë se ato të kushërinjëve më të mëdhenj të Afrikës, mund të mbronte kokën nga kthetrat e tigrit, megjithëse jo pjesë të tjera të trupit të tij. Ata ishin aq të vendosur dhe të guximshëm si njëri-tjetri, por luani duroi. Ai kapi fytin e tigrit, e ktheu në shpinë dhe e vrau duke i hapur barkun e tij. Luani u përshëndet si "Mbreti i kafshëve". Përndryshe, lufta kishte qenë e ashpër për të dy kafshët, deri në masën që autori mendonte se do të merrte hak për viktimat e tyre.[77]
  • Sun (Nju Jork) njoftoi se në një fshat Indian të zhdukur në bregun e një mënge të lidhur me lumin Cauvery, rreth 48.3 kilometres (30.0 mi) në veri-perëndim të Bangalore, një gjahtar i plagosur nga një krijesë helmuese pa një tigër të tij në anën e majtë dhe një luan në anën e djathtë. Tigri ishte një "shokues i madh, i cili kishte parë 15 vjet të jetës së tij", dhe kishte gjymtyrë muskulore. Luani mashkull ishte "i mesëm". Të dy ata e kërkuan, por ata nuk e vunë re njëri-tjetrin në fillim pasi ata ishin të ndarë nga një mur që ishte rreth 120 centimetres (47 in) i gjatë dhe fokusi i tyre ishte mbi dëshmitarin. Kur ata iu afruan atij, tigri aromatizoi luanin dhe u soll si një mace e zemëruar, e cila përfshinte zhurmën që e trondiste këtë të fundit. Luani i tregoi dhëmbët në përgjigje, dhe pasi arriti në fund të murit, i ulëriti armikut të tij. Pasi koka e luanit u shfaq rreth murit, tigri i përkulur u hodh mbi të dhe u mbështjell me të. Ndërsa ata luftuan, e cila përfshinte grushta ose gërvishtje, ata thërrisnin në një mënyrë që i kthente flokët e gjahtarit gri, me fjalët e tij. Tigrat shpesh vrasin viktima duke kafshuar grykën e tyre dhe duke e mbajtur atë për aq kohë sa të jetë e domosdoshme,[78] por ky nuk ishte rasti me këtë luftë. Pavarësisht përshkrimeve të ndryshme të madhësisë së tyre nga transmetuesi dhe se tigri ishte më i shkathët sesa luani, qafa e tigrit ishte e ndjeshme ndaj një kafshim nga luani dhe për arsye të tilla, ishte e vështirë për të dyja mace të mposhtnin tjetrin, në përgjithësi. Pasi u tërhoqën përkohësisht nga njëri-tjetri, gjahtari mund të shihte se të dy ishin plagosur. Megjithatë, ata ishin të vendosur të shkatërronin njëri-tjetrin. Luani dhe tigri respektivisht bërtitën dhe kërcënoheshin. Narruesi dyshonte se urrejtja e tyre për njëri-tjetrin mund të ketë qenë për shkak se të dy e kishin gjuajtur në të njëjtën kohë, prandaj, pranimet e tyre përkatëse ndërhynin me gjuetinë e njëri-tjetrit për të. Tigri hyp në shpinën e luanit, duke u rrokullisur dhe duke u përpjekur për të kapur këmbët e tij. Luani dukej i pafuqishëm kur tigri e mbajti mbi shpatullën e tij të parë, përpara se të bënte një lëvizje në të cilën arriti të kapte qafën e tigrit. Tani, tigri dukej i pafuqishëm, përpara se të bënte një lëvizje për të përdorur kthetrat e tij të ngushta për të detyruar luanin të liroje mbajtjen e saj mbi të. Megjithëse tigri ishte agresori kësaj radhe, lufta e tyre u bë më e ngjashme me atë të qenve që nuk mund të mundnin njëri-tjetrin. Ata bledhin nga hunda në bisht ndërsa u larguan nga dëshmitari, në drejtim të malit. Ata ranë në ujë, i cili ishte i thellë rreth 61 centimetres (24 in), dhe kjo ndaloi luftën. Ata u tërhoqën nga njëri-tjetri, duke ecur në pyll.[b]
  • Rivaliteti midis luanit Aziatik dhe tigrit Siberian[c] është përmendur në punën e Hamilton M. Wright, në Thirrjen e San Françiskos (1911).

Opinionet profesionale

Redakto

Në mbështetje të tigrit

Redakto
  • John Varty, pronar i Rezervës në Afrikën Jugore, tha: "Njerëzit gjithmonë më pyesin se cili është më i madh, nëse një tigër dhe një luan kanë luftë, cili do të fitojë? Luanët përpiqen, por ata thjesht nuk e marrin atë të drejtë. Nëse ka një luftë, tigri do të fitojë, çdo herë".[86]
  • Organizata për shpëtimin e kafshëve, Florida, u përgjigj: "Ndërsa kjo do të varet nga madhësia, mosha dhe agresiviteti i kafshëve, tigrat përgjithësisht kanë një avantazh të rëndësishëm".[87]
  • Bamirësia e ruajtjes deklaroi: "Hulumtimet e fundit tregojnë se tigri është vërtet më i fortë se luani në aspektin e forcës fizike. Luanët jetojnë në tufa, kështu që do të ishte në një grup dhe tigri, si një krijesë e vetmuar që do të ishte është përgjithësisht fizikisht më i madh se një luan. Shumica e ekspertëve do të favorizonin një tigër Siberian dhe Bengalez mbi një luan Afrikan dhe Aziatik".[88]
  • John Smith Clarke, një zbutës i luanit tha në një leksion mbi luftën midis një tigri dhe një luani, duke treguar luftën aktuale në ekran, "në 100 raste nga 100 tigri gjithmonë do t'a mposhte luanin ngaqë ishte shumë më i shkathët, nuk ishte kaq i ngathët në lëvizjet e tij, ishte po aq e fortë, ishte i armatosur në mënyrë të barabartë, por luftoi në mënyrë të ndryshme. Tigri shpesh luftonte duke u rrokullisur në shpinën e luanit dhe e mbante në kthetrat e tij derisa e mundi atë".[89]
  • BBC (2016), në një studim të radhës për forcë dhe inteligjencë, favorizoi tigrin në rastin e inteligjencës, për shkak të kohës së kaluar për një sfidë të veçantë.[90]
  • Dokumentacioni i gjeografisë globale përmendi se një tigër Bengalez kishte një përparësi peshe prej 50 kilograms (110 lb) mbi një luan Aziatik dhe mund të vriste një luan i vetëm në një luftë.[32]

Në mbështetje të luanit

Redakto
  • Clyde Beatty, trajner i kafshëve dhe interpretues i cili zotëronte disa tigra, luanë, hiena dhe kafshë të tjera të egra, besonte se në nëntë nga dhjetë herë, "një luan i rritur do të rrihte një tigër të rritur". Ai përmendi se që kur ai filloi të përzier kafshët, 25 nga tigrat e tij (2 prej tyre ishin Siberian, pjesa tjetër e tyre ishin Bengalez) u vranë në arenën e cirkut, por nuk kishte një viktimë të vetëm të luanit.[55]
  • Natyralisti i mirënjohur dhe konservatoristi i Indisë, Kailash Sankhala shkroi në librin e tij 'Tigri' se tigri nuk do të ishte në gjendje të afrohej me nyjet vitale të luanit për shkak të mugës së tij të trashë dhe se tigri do të ishte i prekshëm nga luani. Ai përmendi se një herë një Princ Indian organizoi një luftë në të cilën luani vrau tigrin dhe mendonte se "një tigër nuk është ne gjendje për t'u ndeshur me luanin".[50]

Asnjanëse

Redakto

Carl Hagenbeck, një trajner nga Hamburgu, tha se luani dhe tigri ishin njësoj në "gjendje dhe besueshmëri të mirë". Ai përmendi shembullin e një luani të trajnuar për një muaj për të bërë truket dhe për një tigër duke marrë pesë javë për te bërë këtë.[91]

Arti dhe literatura

Redakto

Literatura

Redakto
 
Një dokument i v. 1739 nga Karl Benjamin

Natyralistët dhe autorët e shekullit të 18-të krahasuan karakteret e llojeve, përgjithësisht në favor të luanit.[92] Oliver Goldsmith rendit luanin e parë midis gjitarëve mishngrënës, i ndjekur nga tigri, i cili sipas mendimit të tij "duket se merr pjesë në të gjitha cilësitë e dëmshme të luanit, pa ndarë asnjë nga të mirat e tij. Madhështia, mëshira dhe bujaria, por tigri është i egër pa provokim dhe mizor pa nevojë.[93] "Charles Knight, duke shkruar në Cyclopaedinë Angleze, mendimet e natyralistëve Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon dhe Thomas Pennant në këtë konteksti, duke deklaruar se "trupi i përgjithshëm i autorëve që eulosen" guximin, madhështinë, mëshirën dhe bujarinë "e luanit, duke e krahasuar atë me egërsinë e paprovokuar, mizorinë e panevojshme dhe poltroonerin e tigrit, bëhet qesharake, ndonëse e udhëhequr nga emra të tillë si Buffon dhe Pennant". [92]

  • Literatura Angleze krahasoi forcat e tyre të luftës.[94] Poetët Edmund Spenser, Allan Ramsey dhe Robert Southey përshkruan fitoret e luanit.[94] Në pikëpamjen e një kritiku letrar të shekullit të 19-të, këto gara krijuan "sovranitetin e botës së kafshëve".[94]
  • Sipas John Hampden Porter (1894, faqe 176), Lockington tha se Jaguari mbretëroi "suprem" si "terrori i pyllit" dhe se kjo aplikohej te luani dhe tigri në 'shkretëtirë' dhe 'xhungël', respektivisht.[6]

Në Hinduizmin, Narada i tha Srinjadës se tigrat ishin më të ashpër dhe më të pamëshirshëm se luanët.[95] Kjo është në kontrast me literaturë të tjera nga India e lashtë, e cila preferon luanin në. Për shembull, literatura vedike përshkroi luanin, më shumë sesa tigrin, si "mbreti i pyllit".[96]

Luani dhe tigri konkurrojnë njëri-tjetrin në literaturën Iraniane.[76] Për shembull, Humphreys dhe Kahrom, në librin e tyre të vitit 2002, Luani dhe Gazela: Gjitarët dhe Zogjtë e Iranit, i trajtuan ata si "dy më të mëdhenjtë dhe më të bukurit" e mishngrënësve Iranianë, megjithëse u zhdukën atje. Ashtu si me luanin,[3] emri Persian i tigrit përdoret për njerëzit dhe vendet.[14]

Në ekonomi

Redakto

Termi "Ekonomia e Tigrave" është përdorur në vendet Aziatike që kanë pësuar një rritje ekonomike të shpejtë dhe termi "Ekonomia e Luanëve" është përdorur për homologët e tyre Afrikanë. Të dyja palët, të ashtuquajtura "Tigrat Aziatikë" dhe "Luanët Afrikanë" gjithashtu janë krahasuar.[97][98]

Kinema

Redakto

Në Paalai, një film Tamilik, ka dialog rreth karakteristikave të tigrave dhe luanëve. Filmi arrin në përfundimin se tigri është superior. Në film, tigri është simbol dhe flamuri i popullit fisnor Tamilik dhe luani është simbol dhe flamuri i jo-Tamil Singhal (fjalë për fjalë do të thotë njerëz mizor).[99]

Shënimet

Redakto
  1. ^ Si një komb i Afrikës Perëndimore, Sierra Leone mund të kishte pasur luanë dhe jo tigra.[3][57]
  2. ^ Siç është raportuar nga Shën Demokratët (1887), [79] "Itoni Demokrat" (1887), [80] "Regjistri Iola" (1887),[81] The Milan Exchange (1887),[82], dhe nga "Posti i Sidnei" (1889),[13] në rendin kronologjik.
  3. ^ Megjithëse ky term është përdorur,[83] disa teste gjenetike tregojnë se tigri Amur ishte i lidhur ngushtë me tigrin Kaspik[84][85] i cili gjithashtu banonte në ish-Bashkimin Sovjetik (ku gjendet Siberia), dhe vargu i të cilit do të ishte mbivendosur me atë të luanit në vende si Kaukazi[3]

Referime

Redakto
  1. ^ "Bannerghatta National Park". Bengaloorutourism.com. Arkivuar nga origjinali më 11 gusht 2014. Marrë më 24 maj 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Tudge, C. (2011). Engineer In The Garden. Random House. fq. 42. ISBN 978-1-4464-6698-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b c d e f g h i j Heptner, V. G.; Sludskii, A. A. (1992) [1972]. Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2] (në anglisht). Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. fq. 83–202. ISBN 90-04-08876-8.
  4. ^ a b c d e f g h i j k Nowell, Kristin; Jackson, Peter (1996). Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan (PDF) (në anglisht). Gland, Switzerland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. fq. 17–149. ISBN 2-8317-0045-0. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 7 gusht 2007. Marrë më 16 nëntor 2012.
  5. ^ José Ortega y Gasset (2007). Meditations on Hunting. ISBN 978-1-932098-53-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b c d John Hampden Porter (1894). Wild beasts; a study of the characters and habits of the elephant, lion, leopard, panther, jaguar, tiger, puma, wolf, and grizzly bear. fq. 76–256. Marrë më 19 janar 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Ronald Tilson, Philip J. Nyhus (2010), "Tiger morphology", Tigers of the world, Academic Press, ISBN 978-0-8155-1570-8 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ William Bridges (22 gusht 1959). Lion vs. tiger: who'd win?. Marrë më 28 shkurt 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |journal= është injoruar (Ndihmë!)
  9. ^ a b c d Lion against tiger. 26 janar 1899. fq. 3. Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2012. Marrë më 7 korrik 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |journal= është injoruar (Ndihmë!)
  10. ^ Thomas, Isabel (2006). Lion vs. Tiger. Raintree. ISBN 978-1-4109-2398-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ London Express (27 dhjetor 1900). "Animal Fighters". Past Papers. Arkivuar nga origjinali më 6 tetor 2016. Marrë më 9 janar 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ a b c d e f g Packer, Craig. "Frequently asked questions". University of Minnesota Lion Research Project. Arkivuar nga origjinali më 29 maj 2014. Marrë më 28 qershor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ a b c "A Terrible Struggle". The Sydney Mail. 21 dhjetor 1889. Marrë më 29 dhjetor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ a b c P. Humphreys; E. Kahrom (1999). "Lion". Lion and Gazelle: The Mammals and Birds of Iran. Avon: Images Publishing. fq. 77−80. ISBN 978-0951397763. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Clyde Beatty, Earl Wilson (1941), Jungle performers (në anglisht)
  16. ^ a b Roland Auguet (1994). Cruelty and civilization: the Roman games (në anglisht). ISBN 978-0-415-10453-1.
  17. ^ a b c "Lion and Tiger Fight to Death, Lion is Victor". Logansport Press. 16 nëntor 1934. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 16 nëntor 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ a b c Charles Frederick Partington (1835). "Felis, the cat tribe". The British cyclopæedia of natural history. Orr & Smith. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ a b c d Mazák, V. (1981). "Panthera tigris" (PDF). Mammalian Species. 152 (152): 1–8. doi:10.2307/3504004. JSTOR 3504004. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 mars 2012. Marrë më 16 gusht 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ a b c Haas, S.K.; Hayssen, V.; Krausman, P.R. (2005). "Panthera leo" (PDF). Mammalian Species (në anglisht). 762: 1–11. doi:10.1644/1545-1410(2005)762[0001:PL]2.0.CO;2. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 korrik 2017.
  21. ^ a b c d e f g h Pocock, R. I. (1939). The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1 Arkivuar 28 gusht 2016 tek Wayback Machine. Taylor and Francis Ltd., London. Pp. 197–222.
  22. ^ Brakefield, Tom (1993). Big Cats: Kingdom of Might (në anglisht). Voyageur Press. fq. 44. ISBN 978-0-89658-329-0. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2017. Marrë më 18 tetor 2017.
  23. ^ a b Kirk Bates (28 shkurt 1951). "When a Lion fights a Tiger". The Milwaukee Journal. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2020. Marrë më 16 gusht 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Schaller, George B. (1972). The Serengeti lion: A study of predator-prey relations. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-73639-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ a b Sunquist, M.; Sunquist, F. (2002). Wild Cats of the World (bot. 1st). Chicago: University Of Chicago Press. fq. 7–350. ISBN 978-0-22-677999-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Joslin, P. (1973). The Asiatic lion: a study of ecology and behaviour. University of Edinburgh, UK: Department of Forestry and Natural Resources. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Meena V. (2008). Reproductive strategy and behaviour of male Asiatic Lions. Dehra Dun: Wildlife Institute of India. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Sharma, N. (6 tetor 2016). "Promiscuity of mother lioness saes cubs in Gir: Study". Hindustan Times. Arkivuar nga origjinali më 21 shtator 2017. Marrë më 21 shtator 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ a b Shankaranarayanan, P.; Banerjee, M.; Kacker, R. K.; Aggarwal, R. K. & Singh, L. (1997). "Genetic variation in Asiatic lions and Indian tigers" (PDF). Electrophoresis. 18 (9): 1693–1700. doi:10.1002/elps.1150180938. PMID 9378147. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 23 korrik 2013. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ a b Tales of travellers. Tales of travellers; or, A view of the world. fq. 453. Arkivuar nga origjinali më 1838. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në: |archivedate= (Ndihmë!)
  31. ^ a b Karanth, K. U. (2003). "Tiger ecology and conservation in the Indian subcontinent". Journal of the Bombay Natural History Society. 100 (2–3): 169–189. Arkivuar nga origjinali më 10 mars 2012. Marrë më 16 gusht 2018. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ a b c "Lion vs Tiger". 8 korrik 2008. Arkivuar nga origjinali më 3 shkurt 2014. Marrë më 4 shkurt 2012 – nëpërmjet YouTube. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ a b "Tigers moving from Rajasthan to Madhya Pradesh, officials concerned". The Times of India. 19 prill 2013. Arkivuar nga origjinali më 24 prill 2013. Marrë më 7 shkurt 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ a b Preparations for the reintroduction of Asiatic lion Panthera leo persica into Kuno Wildlife Sanctuary, Madhya Pradesh, India Arkivuar 4 qershor 2012 tek Archive.today by A.J.T. Johnsingh, S.P. Goyal, Qamar Qureshi; Cambridge Journals Online; Oryx (2007), 41: 93-96 Cambridge University Press; Copyright 2007 Fauna & Flora International; doi:10.1017/S0030605307001512; Published online by Cambridge University Press 05Mar2007
  35. ^ "Asiatic lion" (në anglisht). Cat Specialist Group. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2010. Marrë më 28 qershor 2016.
  36. ^ a b Luo, S.-J.; Kim,J.-H.; Johnson, W. E.; van der Walt, J.; Martenson, J.; Yuhki, N.; Miquelle, D. G.; Uphyrkina, O.; Goodrich, J. M.; Quigley, H. B.; Tilson, R.; Brady, G.; Martelli, P.; Subramaniam, V.; McDougal, C.; Hean, S.; Huang, S.-Q.; Pan, W.; Karanth, U. K.; Sunquist, M.; Smith, J. L. D.; O'Brien, S. J. (2004). "Phylogeography and genetic ancestry of tigers (Panthera tigris)". PLoS Biology. 2 (12): e442. doi:10.1371/journal.pbio.0020442. PMC 534810. PMID 15583716. Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2014. Marrë më 21 mars 2016. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  37. ^ Shahbazi, Shapur A. (2001). "Flags (of Persia)". Encyclopaedia Iranica (në anglisht). Vëll. 10. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 10 mars 2016.
  38. ^ Goswamy, B. N. (2002). "Where does the Lion come from in ancient Chinese culture? Celebrating with the Lion Dance". The Tribune Newspaper, Chandigarh, India. Arkivuar nga origjinali më 14 mars 2011. Marrë më 14 dhjetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ Upham, E. (1829), The History and Doctrine of Budhism: Popularly Illustrated: with Notices of the Kappooism, Or Demon Worship, and of the Bali, Or Planetary Incantations, of Ceylon, Londër: R. Ackermann {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ "Liger". messybeast.com. Arkivuar nga origjinali më 7 janar 2007. Marrë më 21 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ ligerfacts.org. "The Liger - Meet the World's Largest Cat". Arkivuar nga origjinali më 15 korrik 2016. Marrë më 17 korrik 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ "Description of ligers at Bestiarium.kryptozoologie.net". Bestiarium.kryptozoologie.net. Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2008. Marrë më 24 korrik 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ "Description of ligers at Lairweb.org.nz". Lairweb.org.nz. Arkivuar nga origjinali më 20 gusht 2018. Marrë më 24 korrik 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ Shi, Wei (2005). Growth and Behaviour: Epigenetic and Genetic Factors Involved in Hybrid Dysgenesis. Vëll. 11. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis. fq. 9. ISBN 91-554-6147-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)
  45. ^ Kitchener, A. C.; Dugmore, A. J. (2000). "Biogeographical change in the tiger, Panthera tigris". Animal Conservation. 3 (2): 113–124. doi:10.1111/j.1469-1795.2000.tb00236.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  46. ^ Jhala, Y. V.; Qureshi, Q.; Sinha, P. R., red. (2011). Status of tigers, co-predators and prey in India, 2010. TR 2011/003 pp-302 (PDF). New Delhi, Dehradun: National Tiger Conservation Authority, Govt. of India, and Wildlife Institute of India. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 20 janar 2012. Marrë më 16 gusht 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  47. ^ "Stalemate on translocation of Gir lions Kuno Palpur in Madhya Pradesh to be used as tiger habitat now". Hindustan Times. 7 dhjetor 2017. Arkivuar nga origjinali më 27 janar 2018. Marrë më 27 janar 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  48. ^ Sharma, R. (5 dhjetor 2017). "Tired of Gujarat reluctance on Gir lions, MP to release tigers in Kuno". The Times of India. Arkivuar nga origjinali më 28 janar 2018. Marrë më 27 janar 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  49. ^ "MP not fit for Asiatic lions, Gujarat tells PM". The Times of India. 19 qershor 2006. Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2012. Marrë më 28 qershor 2011. At a two-hour meeting of National Board of Wildlife presided by Prime Minister Manmohan Singh here, Govind Patel said the "presence of tigers in the Kuno Palpur sanctuary would trigger frequent clashes between the two carnivores over territories – tiger and lions—which can never co-exist in the same place." {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ a b c d Kailash, Sankhala (1978). Tiger: The Story Of The Indian Tiger. Collins. fq. 119. ISBN 0-0021-6124-9. Arkivuar nga origjinali më 29 nëntor 2014. Marrë më 17 nëntor 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  51. ^ "Barbary Lion Information" (në anglisht). Beinglion.com. Arkivuar nga origjinali më 3 shtator 2013. Marrë më 29 qershor 2016.
  52. ^ "Barbary Lion - Panthera leo leo". The Sixth Extinction Website. Arkivuar nga origjinali më 3 mars 2016. Marrë më 29 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  53. ^ Anthony King (2002). The natural history of Pompeii. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80054-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  54. ^ "Tiger, lion and bear form unusual friendship". 7 dhjetor 2009. Arkivuar nga origjinali më 22 tetor 2014. Marrë më 4 prill 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ Herbert Treadwell Wade (1930). The New International Encyclopaedia, Volume 22. Dodd, Mead and Company. Marrë më 29 maj 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  56. ^ a b c d "Lion against tiger". Gettysburg Compiler. 7 shkurt 1899. Marrë më 28 shkurt 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  57. ^ Uncle Ray (8 maj 1952). "Tigers And Bears Are Found In Himalayas". St. Petersburg Times. Marrë më 29 maj 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  58. ^ Haughton, Samuel (1871). "Lectures on the principle of least action in Nature, illustrated by animal mechanics". The Medical Times and Gazette: A Journal of Medical Science: 625–627. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  59. ^ Urban, S. (1834). The Gentleman's Magazine, Volumes 156 – 157 (në anglisht). F. Jeffries. Marrë më 24 nëntor 2016.
  60. ^ "Lion and tiger fight". Newcastle Morning Herald and Miners' Advocate. 31 tetor 1930. Arkivuar nga origjinali më 25 nëntor 2016. Marrë më 24 nëntor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  61. ^ The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. Charles Darwin
  62. ^ "His Highness Sayajirao Gaekwad III" (në anglisht). Gaekwadsofbardoa.com. Arkivuar nga origjinali më 22 mars 2017. Marrë më 8 prill 2017.
  63. ^ Lawson, Alastair (10 dhjetor 2011). "Indian maharajah's daring act of anti-colonial dissent". BBC News (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 10 dhjetor 2011. Marrë më 10 dhjetor 2011.
  64. ^ "Tiger whips Lion". Boston News Access (në anglisht). 7 mars 2011. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2011. Marrë më 14 mars 2011.
  65. ^ "Lion Fights Tiger". The Horsham Times (në anglisht). 12 maj 1914. Marrë më 19 tetor 2017.
  66. ^ "Lion Fights Tiger: Latter Scores A Win". Warracknabeal Herald. 12 maj 1914. Marrë më 19 tetor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  67. ^ "Tiger and lion in death fight at New York Zoo" (në anglisht). The Fairmont West Virginian. 8 maj 1914. Arkivuar nga origjinali më 1 dhjetor 2017. Marrë më 10 korrik 2017.
  68. ^ "Lion and tiger in death battle". The Pittsburgh Press. 8 maj 1914. Marrë më 10 korrik 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  69. ^ Rover, R. (15 janar 1938). "Our Junior Section: Ralph Rover's Letter". The Age. Marrë më 10 korrik 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  70. ^ a b "Lion Kills Tiger". Examiner. 30 korrik 1949. Marrë më 16 nëntor 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  71. ^ "Jungle Cats' Clash Not In Act". Newcastle Morning Herald and Miners' Advocate. 22 shkurt 1951. Arkivuar nga origjinali më 17 shtator 2016. Marrë më 25 nëntor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  72. ^ "Beatty fights off lion after tiger is killed". The Tuscaloosa News. 20 shkurt 1951. Marrë më 19 janar 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  73. ^ "ZOO TIGER SUCCUMBS: FOUGHT WITH LION". Marrë më 29 qershor 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ "Tiger Kills Lion In Turkish Zoo". BBC News (në anglisht). 7 mars 2011. Arkivuar nga origjinali më 12 mars 2011. Marrë më 14 mars 2011.
  75. ^ a b Eastwick, Edward B (transl.) (1854). The Anvari Suhaili; or the Lights of Canopus Being the Persian version of the Fables of Pilpay; or the Book Kalílah and Damnah rendered into Persian by Husain Vá'iz U'L-Káshifí (në anglisht). Hertford: Stephen Austin, Bookseller to the East-India College. Marrë më 2 maj 2017.
  76. ^ Herne, P. (1855). "XXIII: Domus. Surat. The nature of the jungles beyond. A boa constrictor. A tiger. A lion. Terrible conflict. A Banyan tree.". Perils and Pleasures of a Hunter's Life; or the Romance of Hunting by Peregrine Herne (në anglisht). Cornell University Library. fq. 194–204. Marrë më 8 korrik 2017.
  77. ^ Schaller, George B. (1967). The Deer and the Tiger: A Study of Wildlife in India (në anglisht). Natraj Publishers, Dehradun. ISBN 978-8-1850-1974-1.
  78. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". St. Landry Democrat. 30 prill 1887. Arkivuar nga origjinali më 8 prill 2017. Marrë më 8 prill 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  79. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion" (në anglisht). The Eaton Democrat. 14 prill 1887. Arkivuar nga origjinali më 9 prill 2017. Marrë më 8 prill 2017.
  80. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". The Iola Register. 22 prill 1887. Arkivuar nga origjinali më 9 prill 2017. Marrë më 8 prill 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  81. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". The Milan Exchange. 23 prill 1887. Arkivuar nga origjinali më 8 prill 2017. Marrë më 8 prill 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  82. ^ "When the Mastodon Walked Up Market Street". The San Francisco Call. 30 korrik 1911. Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2017. Marrë më 28 maj 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  83. ^ Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S.-J.; Meijaard, E.; O’Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z.; Tobe, S. (2017). "A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group" (PDF). Cat News (në anglisht) (Special Issue 11). ISSN 1027-2992. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 30 korrik 2018. Marrë më 13 maj 2018.
  84. ^ Driscoll, C. A.; Yamaguchi, N.; Kahila Bar-Gal, G.; Roca, A. L.; Luo, S.-J.; Macdonald, D.; O’Brien, S. J. (2009). "Mitochondrial phylogeography illuminates the origin of the extinct Caspian tiger and its relationship to the Amur tiger". PLOS ONE (në anglisht). 4: 1–8. Bibcode:2009PLoSO...4.4125D. doi:10.1371/journal.pone.0004125. PMC 2624500. PMID 19142238. Arkivuar nga origjinali më 12 prill 2016. Marrë më 18 janar 2019.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  85. ^ "John Varty Interview". Country Life (në anglisht). 10 tetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2013. Marrë më 10 tetor 2013.
  86. ^ "Big Cat Rescue FAQ". Big Cat Rescue (në anglisht). 9 shkurt 2012. Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2013. Marrë më 9 shkurt 2012.
  87. ^ "Save China's Tigers Questions". Save China's Tigers. 9 nëntor 2011. Arkivuar nga origjinali më 4 shtator 2011. Marrë më 9 nëntor 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  88. ^ "Lion versus the tiger". The Glasgow Herald (në anglisht). 26 mars 1937.
  89. ^ "lion vs tiger:" (në anglisht). BBC Earth Unplugged. 10 gusht 2016.
  90. ^ Hornaday, W. T. (31 dhjetor 1905). "Mental capacity of Animals". Evening Star (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 janar 2018. Marrë më 10 korrik 2017.
  91. ^ a b Charles Knight (1854). The English cyclopaedia: a new dictionary of Universal Knowledge. Bradbury and Evans. fq. 219. Marrë më 30 qershor 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  92. ^ Oliver Goldsmith; Georges Léopold C.F.D. Cuvier (baron de.) (1847). A history of the earth and animated nature, with an intr. view of the animal kingdom tr. from the Fr. of Baron Cuvier, notes and a life of the author by W. Irving (në anglisht). fq. 367. Marrë më 30 qershor 2011.
  93. ^ a b c Charles Francis Richardson (1883). Good literature: a literary eclectic weekly, Volume 5. AbeBooks. fq. 114. Arkivuar nga origjinali më 31 dhjetor 2013. Marrë më 26 shtator 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  94. ^ Prof. Muneo Tokunaga John D. Smith K M Ganguli. "Tiger in Hindu epic Mahabharatha". The Mahabharata in Sanskrit. Sacred Texts. fq. SECTION LXVIII. Arkivuar nga origjinali më 27 gusht 2016. Marrë më 15 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  95. ^ Mitra, S. (2005). Gir Forest and the saga of the Asiatic lion. New Delhi: Indus. ISBN 8-1738-7183-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  96. ^ Berendsen, Bernard; Dietz, Ton; Schulte Nordholt, H. G. C.; Van der Veen, Roel (4 tetor 2013). Asian Tigers, African Lions: Comparing the Development Performance of Southeast Asia and Africa (në anglisht). Brill. ISBN 90-04-26000-5.
  97. ^ Bowditch, Nathaniel H. (1 janar 1999). The Last Emerging Market: From Asian Tigers to African Lions? : the Ghana File (në anglisht). Praeger. ISBN 02-75-96588-0.
  98. ^ "Paalai". IMDb. 2011. Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2017. Marrë më 27 korrik 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lexim i mëtejshëm

Redakto

Lidhje të jashtme

Redakto

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Tigri_kundër_luanit&oldid=2656237"