Compiègne

Compiègne (shqiptimi frëngjisht: [kɔ̃pjɛɲ] ; Shqip: Kompienja; Picard: Compiène) është një komunë në departamentin Oise; në Francën veriore. Ndodhet në lumin Oise . Banorët e saj quhen Kompienjas.

Kompienjë Compiègne
Nënprefekturë dhe komunë
Bashkia e Kompienjës
Stema
Vendi	Franca
Qeveria
• Kryetari (2020-2026)	Philippe Marini
Sipërfaqja 1	53.100 km2 (20.502 sq mi)
Popullsia  (Janar 2020)	40.453
• Dendësia	760/km2 (2,000/sq mi)
Zona kohore	UTC+01:00 (CET)
• Verës (DST)	UTC+02:00 (CEST)
1 French Land Register data, which excludes lakes, ponds, glaciers > 1 km2 (0.386 sq mi or 247 acres) and river estuaries.

Administrata

Kompienja është selia e dy kantoneve :

• Compiègne-1 (me 19 komuna dhe një pjesë të Kompienjës)
• Compiègne-2 (me 16 komuna dhe një pjesë të Kompienjës)

Historia

665 - Shën Wilfrid u shugurua peshkop i Jorkut . Wilfrid refuzoi të shugurohej në Northumbria në duart e peshkopëve anglo-saksonë . Deusdediti, Kryepeshkopi i Canterbury-t, kishte vdekur dhe duke qenë se nuk kishte peshkopë të tjerë në Britani të cilët Wilfrid i konsideronte të ishin shenjtëruar në mënyrë të vlefshme, ai udhëtoi drejt Kompienjës, për t'u shenjtëruar nga Agilberti, peshkopi i Parisit.

833 - Louis the Pious (i njohur gjithashtu si Mbreti Louis I, Debonair) u rrëzua në Kompienjë.

Shkurt 888 - Odo, konti i Parisit dhe mbret i Frankëve u kurorëzua në Compiègne.

23 maj 1430 - Gjatë Luftës Njëqindvjeçare, Zhan d'Ark u kap nga Burgundianët ndërsa përpiqej të çlironte Kompienjën. Më pas e shitën tek anglezët.

1558 - Anglezët pushtojnë Kompienjën.

1624 - Compiègne i dha emrin Traktatit të Kompienjës, një traktat aleance i lidhur nga kardinali Risheljë me holandezët.

1630 - Përpjekjet e Marie de' Medici për të zhvendosur Risheljën përfundimisht çuan në mërgimin e saj në Compiègne, nga ku ajo u arratis në Bruksel në 1631.

17 korrik 1794 - Dëshmorët e Kompienjës ekzekutohen në Paris gjatë Mbretërimit të Terrorit .

11 nëntor 1918 - Armëpushimi me Gjermaninë, i rënë dakord në Lë Frankpor(t) afër Kompienjës, u jep fund luftimeve të Luftës së Parë Botërore.

22 qershor 1940 - Një tjetër armëpushim me Francën (Kompienja e Dytë) u nënshkrua midis Gjermanisë naziste dhe Francës së mundur në Lë Frankpor(t), afër Kompienjës, në të njëjtin vend si në 1918, në të njëjtin vagon hekurudhor, por me ulëset e ndërruara.

1968 - Vendndodhja e fillimit të garës së biçikletave Paris–Rubeks u ndryshua nga Parisi në Compiègne.

1972 - Krijimi i Universitetit të Teknologjisë së Kompienjës

Pamje

L'Île des Rats dhe drynet e reja mbi lumin Oise

Ura Solferino

Lumi Oise

Popullsia

Compiègne është komuna qendrore e një njësie urbane me 70,699 banorë, dhe e një zone më të madhe udhëtarësh me 141,504 banorë që nga viti 2017. Të dhënat e popullsisë në tabelën dhe grafikun e mëposhtëm i referohen komunës Kompienjë,pra bërthamës urbane, pa përfshirë rrethinat.

Popullsia në vite Viti Pop. ±% 1793 8.000 —     1800 7.058 −11.8% 1806 7.165 +1.5% 1821 7.228 +0.9% 1831 8.879 +22.8% 1836 8.895 +0.2% 1841 9.076 +2.0% 1846 9.762 +7.6% 1851 10.795 +10.6% 1856 10.364 −4.0% 1861 12.137 +17.1% 1866 10.714 −11.7% 1872 10.775 +0.6% 1876 13.393 +24.3% 1881 14.008 +4.6% 1886 14.375 +2.6% 1891 14.498 +0.9% 1896 15.225 +5.0% 1901 16.503 +8.4% 1906 16.868 +2.2% 1911 17.046 +1.1% 1921 16.179 −5.1% 1926 17.361 +7.3% 1931 17.852 +2.8% 1936 18.885 +5.8% 1946 18.218 −3.5% 1954 22.325 +22.5% 1962 24.427 +9.4% 1968 29.700 +21.6% 1975 37.699 +26.9% 1982 40.384 +7.1% 1990 41.896 +3.7% 1999 41.254 −1.5% 2007 41.714 +1.1% 2012 40.028 −4.0% 2017 40.199 +0.4%

Pamjet

Pamje nga Kompienja

Spitali Kompienjë-Nuajon

Muzetë

• Kështjella e Kompienjës - vetë kështjella dhe muzetë e Perandorisë së Dytë Franceze,automobilizmit dhe turizmit
• Muzeu Antuan Vivënel
• Muzeu i figurinave historike
• Memorial i internimit dhe deportimit

Pylli Kompienjës

Përkujtimorja e Armëpushimit në Pyllin e Kompienjës është vendi i nënshkrimit të dy armëpushimeve; ai i 11 nëntorit 1918 dhe 22 qershorit 1940 . Hitleri e zgjodhi posaçërisht vendndodhjen e të dytit, dhe vuri në lëvizje karrocën origjinale të nënshkrimit nga Parisi në Compiègne, si një ironi për francezët e mundur.

Vendi ende strehon disa përmendore të armëpushimit të vitit 1918, duke përfshirë një kopje të karrocës origjinale hekurudhore. Karroca origjinale e Marshallit Foch u dërgua në Gjermani si një trofe fitoreje pas armëpushimit të dytë. Thashetheme të ndryshme për atë që ndodhi më pas me këtë vagon hekurudhor, kanë lulëzuar që atëherë. Disa besojnë se u shkatërrua nga SS në Turingi në prill 1945; të tjerë thonë se kjo ka ndodhur në Berlin, por ka shumë të ngjarë që të jetë shkatërruar gjatë një sulmi ajror aleat në Berlin. Versioni i fundit duket më i besueshëm, pasi karroca e Ferdinand Foch në fakt u shfaq në një muze të Berlinit.

Universiteti i Teknologjisë i Kompienjës

Kompienja gjithashtu ka universitetin e saj. Universitetit të Teknologjisë së Kompienjës (UTC), një nga shkollat inxhinierike më të mira në Francë, e themeluar si Universitet Teknologjik më 1972 për të ofruar një alternativë ndaj " shkollave të mëdha " tradicionale për studentët e interesuar në teknologji dhe shkenca të aplikuara.

Transporti

Që prej 1974, autobuzat brenda qytetit janë falas. Rrjeti i autobuzave lidh Kompienjën me vendbanimet e afërta.

Ndërmarrja "ARC", përgjegjëse për transportin e hapësirës metropolitane të Kompienjës,ofron edhe mundësia e të marrit një bicikletë me qera.

Për sa i përket linjave hekurudhore, Stacioni Compiègne ofron lidhje me Parisin, Amiensin, Kambrain dhe disa destinacione rajonale.

Autostrada më e afërt është A1 Paris-Lilë.

Që nga viti 1968 Compiègne është qyteti tradicional i fillimit të garës së famshme të biçikletave Paris–Rubex . Ishte gjithashtu qyteti i mbarimit i etapës së tretë në Tour de France 2007 .

Marrëdhëniet ndërkombëtare

Compiègne është e binjakëzuar me:

Arona, Itali, që prej 1962 Bury St Edmunds, Angli, që prej 1967 Elbląg, Poloni, që prej 2002 Guimarães, Portugali, që prej 2006 Huy, Belgjikë, që prej 1959

Kiryat Tivon, Izrael, që prej 1988 Landshut, Gjermani, që prej 1962 Raleigh, North Carolina, United States, që prej 1989 Shirakawa, Fukushima, Japan, që prej 1988 Vianden, Luksemburg,që prej 1964

Compiègne është gjithashtu bashkëpunuese me:

Beauvais, Francë

Lidhje te jashtme

 Commons: Compiègne – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

Lidhjet e mëposhtme janë në gjuhën angleze

• Faqja e internetit e këshillit bashkiak (në frëngjisht)
• Muzeu i Kështjellës
• Memorial për kampin nazist/francez të internimit dhe dëbimet gjatë Luftës së Dytë Botërore
• Faqja e Steven Lehrer për Kompienjën
• Universiteti i Teknologjisë i Kompienjës
• Zhan d'Arl kapet në Compiegne
• transport i personalizuar në compiègne
• Koncerte në Kompienjë