Wikipedia

Vedat

Vedat ( IAST: veda , sanskritisht: वेदः ; fpf: "dituri") janë një grup i madh tekstesh fetare me origjinë nga India e lashtë . Të kompozuara në sanskritishten Vedike, tekstet përbëjnë shtresën më të vjetër të letërsisë sanskrite dhe shkrimet më të vjetra të hinduizmit . [1] [2] [3]

Vedat janë tekste të lashta sanskrite të hinduizmit. Sipër: Një faqe nga Atharvaveda .
Four vedas
Katër Vedat

Ka katër Veda: Rigveda, Yajurveda, Samaveda dhe Atharvaveda . [4] [5] Çdo veda ka katër nënndarje - Samhitat ( mantra dhe bekime ), Aranyakat (tekst mbi ritualet, ceremonitë, sakrificat dhe sakrificat simbolike), Brahmanat (komentime mbi ritualet, ceremonitë dhe sakrificat) dhe Upanishadet (tekste që diskutojnë meditimin, filozofinë dhe njohuritë shpirtërore). Disa studiues shtojnë një kategori të pestë - Upasanat (adhurimin). [6] [7] Tekstet e Upanishadëve diskutojnë ide të ngjashme me traditat sramana heterodokse. [8]

Vedat janë śruti ("çfarë dëgjohet"), [9] duke i dalluar ato nga tekstet e tjera fetare, të cilat quhen smṛti ("çfarë mbahet mend"). Hindutë i konsiderojnë Vedat si apauruṣeya, që do të thotë "jo nga njeriu, mbinjerëzore" [9] dhe "të papërcaktuara, pa autor", [10] [11] [12] zbulimet e tingujve dhe teksteve të shenjta të dëgjuara nga të urtët e lashtë pas meditimit intensiv . [13] [14]

Vedat janë transmetuar gojarisht që nga mijëvjeçari i II pes me ndihmën e teknikave të përpunuara nemonike . [15] [16] [17] Mantrat, pjesa më e vjetër e Vedave, recitohen në epokën moderne për fonologjinë e tyre dhe jo për semantikën dhe konsiderohen si "ritme primare të krijimit", para formave të cilave u referohen. [18] Duke i recituar kozmosi rigjenerohet, “duke gjallëruar dhe ushqyer format e krijimit në bazën e tyre”. [18]

Filozofitë e ndryshme indiane dhe denominacionet hindu kanë mbajtur qëndrime të ndryshme për Vedat. Shkollat e filozofisë indiane që pranojnë rëndësinë ose autoritetin parësor të Vedave përfshijnë në mënyrë specifike filozofinë hindu dhe së bashku klasifikohen si gjashtë shkollat "ortodokse" ( āstika ). Megjithatë, traditat śramaṇa, të tilla si Charvaka, Ajivika, Budizmi dhe Xhainizmi, të cilat nuk i konsideronin Vedat si autoritare, referohen si shkolla "heterodokse" ose "joortodokse" ( nāstika ). [8] [19]

Etimologjia dhe përdorimi

Redakto

Fjala sanskrite véda "dije, mençuri" rrjedh nga rrënja vid- "të dish/ me dit". Kjo është rindërtuar si e derivuar nga rrënja proto-indo-evropiane *u̯eid-, që do të thotë "me pa" ose "me dit" [20] [9]

Emri vjen nga proto-indo-evropianishtja *u̯eidos, gjegjëse me greqishten (ϝ)εἶδος "aspekt", "trajtë" . Kjo nuk duhet të ngatërrohet me hominimet e vetës së 1-rë dhe të 3-të njëjës të kohës së kryer, véda, gjegjëse me greqishten (ϝ)οἶδα (w)oida "Unë e di". Gjegjëset e rrënjës janë grekja ἰδέα, anglezja wit, etj., latinja videō "Unë shoh", gjermanisht wissen "të di" etj. [21]

Tekste Vedike

Redakto
 
Dorëshkrimi i Rigvedës në Devanagari

Korpusi sanskrit vedik

Redakto

Termi "tekste Vedike" përdoret në dy kuptime të ndryshme:

  1. Tekste të kompozuara në Sanskritishten Vedike gjatë periudhës Vedike ( India e Epokës së Hekurit )
  2. Çdo tekst që konsiderohet si "i lidhur me Vedat" ose "pasojë e Vedave" [22]

Korpusi i teksteve sanskrite vedike përfshin:

  • Samhitat (sanskritisht saṃhitā, "koleksion"), janë koleksione tekstesh metrike (" mantra "). Ekzistojnë katër Samhita "vedike": Rig-Veda, Jaxhur-Veda, Sama-Veda dhe Atharva-Veda, shumica e të cilave janë të gatshme në disa recensione ( śākhā ). Në disa kontekste, termi Veda përdoret për t'iu referuar vetëm këtyre Samhitave, koleksionit të mantrave. Kjo është shtresa më e vjetër e teksteve Vedike, të cilat u përpiluan rreth viteve 1500–1200 pes (libri Rig Veda 2–9), dhe 1200–900 pes për Samhitat e tjera. Samhitat përmbajnë thirrje për hyjnitë si Indra dhe Agni, "për të siguruar bekimin e tyre për sukses në beteja ose për mirëqenien e klanit". [23] Korpusi i plotë i mantrave Vedike siç është mbledhur në Konkordancën Vedike të Bloomfield (1907) përbëhet nga rreth 89,000 pada ( këmbë metrike ), nga të cilat 72,000 hasen në katër Samhitat. [24]
  • Brahmanat janë tekste prozë që komentojnë dhe shpjegojnë ritualet solemne, si dhe shpjegojnë kuptimin e tyre dhe shumë tema të lidhura. Secila prej Brahmanave është i lidhur me një nga Samhitat ose recesionet e saj. [25] [26] Më të vjetrit datonin rreth vitit 900 pes, ndërsa Brahmanat më të reja (të tilla si Shatapatha Brahmana ), u përfunduan rreth vitit 700 pes. [27] Brahmanat ose mund të formojnë tekste të veçanta ose mund të integrohen pjesërisht në tekstin e Samhitave. Ato gjithashtu mund të përfshijnë Aranyakat dhe Upanishadet.
  • Aranyakat, "tekstet e shkretëtirës" ose "traktatet pyjore", u kompozuan nga njerëz që meditonin në pyll si të vetmuar dhe janë pjesa e tretë e Vedave. Tekstet përmbajnë diskutime dhe interpretime të ceremonive, nga këndvështrimet ritualiste në ato simbolike meta-ritualiste. Lexohet shpesh në literaturën dytësore.
  • Upanishadet kryesore të vjetra ( Bṛhadāraṇyaka, Chandogya, Kaṭha, Kena, Aitareya dhe të tjerë), [28] [29] të kompozuara midis 800 pes dhe fundit të periudhës Vedike. [30] Upanishadet janë kryesisht vepra filozofike, disa në formë dialogu. Ato janë themeli i mendimit filozofik hindu dhe traditave të ndryshme të tij. [31] Nga korpusi Vedik, vetëm ata janë të njohur gjerësisht, dhe idetë qendrore të Upanishadeve janë ende me ndikim në hinduizëm.
  • Tekstet e konsideruara "Vedike" në kuptimin e "rrjedhojave të Vedave" janë më pak të përcaktuara qartë dhe mund të përfshijnë tekste të shumta post-Vedike si Upanishadët e mëvonshëm dhe letërsia Sutra, si Shrauta Sutras dhe Gryha Sutras, të cilat janë smriti. tekste. Së bashku, Vedat dhe këto Sutra janë pjesë e korpusit sanskritisht vedik. [28]

Śruti and smriti

Redakto

Vedat janë śruti ("çfarë dëgjohet"),[9] duke i dalluar ato nga tekstet e tjera fetare, që quhen smṛti ("çfarë kujtohet"). Ky sistem vendas i kategorizimitu përhstat nga Max Müller dhe, megjithëse është çështje debati, përdoret ende gjërësisht.

Mes śrutive të njohura gjërësisht përfshihen Vedat dhe tekstet e ngulitura me to — Samhitat, Upanishadet, Brahmanat dhe Aranyakas. Smṛtit e mirënjohura përfshijnë Bhagavad Gitën, Bhagavata Puranën dhe epikat Ramajana dhe Mahabharata, midis të tjerave.

Autorësia

Redakto

Hindusët i konsiderojnë Vedat si apauruṣeyā, që do të thotë "jo nga një njeri, mbinjerëzore" [9] dhe "të papërcaktuara, pa autor(ë)". [10] [11] [12] Vedat, për teologët ortodoksë indianë, konsiderohen si zbulesa të parë nga të urtët e lashtë pas meditimit intensiv, dhe tekstet që janë ruajtur më me kujdes që nga kohërat e lashta. [13] [14] Në epikën hindu Mahabharata, krijimi i Vedave i atribuohet Brahmës . [32] Vetë himnet Vedike pohojnë se ato u krijuan me mjeshtëri nga Rishit (të urtët), pas krijimtarisë së frymëzuar, ashtu si një marangoz ndërton një karrocë. [14]

Pjesa më e vjetër e Rig Vedës, Samhita u kompozua gojarisht në Indinë veriperëndimore ( Punxhab ) midis rr. 1500 dhe 1200 pes, ndërsa libri 10 i Rig Vedës dhe Samhitat e tjera u përpiluan midis 1200 dhe 900 pes më në drejtim të lindjes, midis lumenjve Yamuna dhe Gang, qendra e Aryavartës dhe Mbretërisë Kuru (rreth 1200 - c. 900 pes). [33] [8] [34] [35] [36] Tekstet "rreth-Vedike", si dhe redaktimi i Samhitave, datojnë në shek. 1000–500 pes.

Kronologjia, transmetimi dhe interpretimi

Redakto

Kronologjia

Redakto

Vedat janë ndër tekstet më të vjetra të shenjta . [37] Pjesa më e madhe e Rigvedës u kompozua në rajonin veriperëndimor (Punxhab) të nënkontinentit Indian, me shumë gjasa midis rr. 1500 dhe 1200 pes, [8] [33] [34] edhe pse një përafrim më i gjerë rr. 1700–1100 pes. është dhënë gjithashtu [38] [39]. Tre Samhita të tjera konsiderohet se datojnë nga koha e Mbretërisë Kuru, afërsisht rr. 1200–900 pes. [28] Tekstet "rreth-Vedike", si dhe redaktimi i Samhitave, datojnë në shek. 1000–500 pes, duke rezultuar në një periudhë Vedike, që përfshin mesin e 2-të deri në mes të mijëvjeçarit të parë pes, ose Epokën e Bronzit të Vonë dhe Epokën e Hekurit. Periudha Vedike arrin kulmin e saj vetëm pas kompozimit të teksteve të mantrës, me themelimin e shakhave të ndryshme në të gjithë Indinë Veriore, të cilat shënuan mantra samhitat me diskutimet brahmana të kuptimit të tyre, dhe arrin fundin e saj në epokën e Budës dhe Paninit dhe ngritja e Mahajanapadave. Michael Witzel jep një hapësirë kohore prej shek. 1500 deri shek. 500–400 pes.

Transmetimi

Redakto

Vedat u transmetuan gojarisht që nga kompozimi i tyre në periudhën Vedike për disa mijëvjeçarë. [40] [15] [7] Transmetimi autoritativ [18] i Vedave është nga një traditë gojore në një sampradaya nga babai te djali ose nga mësuesi ( guru-ja ) te studenti ( shishya ), [7] [41] [16] [42] [15] që besohet se të nismohen nga rishit vedikë që dëgjuan tingujt primordialë . [43] Vetëm kjo traditë, e trupëzuar nga një mësues i gjallë, mund të mësojë shqiptimin e saktë të tingujve dhe të shpjegojë kuptimet e fshehura, në një farë mënyre "dorëshkrimi i vdekur dhe i varrosur" nuk mund të bëjë. [41] Siç thotë Leela Prasad, "Sipas Shankarës, "tradita e saktë" ( sampradaya ) ka po aq autoritet sa Shastra e shkruar", duke shpjeguar se tradita "mbart autoritetin për të sqaruar dhe dhënë drejtim në zbatimin e njohurive. ." [44]

Një traditë letrare është e gjurmueshme deri në kohët pas-Vedike, pas ngritjes së Budizmit në periudhën Maurya, ndoshta më e hershmja në recensionin Kanva të Jaxhurvedës rreth shekullit të 1 pes; megjithatë tradita gojore e transmetimit mbeti aktive. [40] Jack Goody ka argumentuar për një traditë të mëparshme letrare, duke arritur në përfundimin se Vedat mbajnë shenja dalluese të një kulture të lexuar së bashku me transmetimin gojor, [45] [46] por pikëpamjet e Goody-t janë kritikuar fuqishëm nga Falk, Lopez Jr. dhe Staal, edhe pse kanë gjetur gjithashtu mbështetje. [47] [48]

Vedat u shkruan vetëm pas vitit 500 pes, [49] [40] [15] por vetëm tekstet e transmetuara gojarisht konsiderohen si autoritare, duke pasur parasysh theksin në shqiptimin e saktë të tingujve. [18] Witzel sugjeron se përpjekjet për të shkruar tekstet Vedike në fund të mijëvjeçarit të 1 pes ishin të pasuksesshme, duke rezultuar në rregullat e smritit që ndalonin në mënyrë eksplicite shkrimin e Vedave. [40] Për shkak të natyrës kalimtare të materialit të dorëshkrimit (lëvorja e thuprës ose gjethet e palmës), dorëshkrimet e mbijetuara rrallë e kalojnë një moshë prej disa qindra vjetësh. [50] Universiteti Sampurnanand Sanskrit ka një dorëshkrim Rigveda nga shekulli i 14-të; [51] megjithatë, ka një numër dorëshkrimesh më të vjetra Veda në Nepal që datojnë nga shekulli i 11-të e tutje. [52]

e di.- Rig Veda 10.129.6–7

Shkollat Vedike ose recensionet

Redakto

Nasadiya Sukta (Himni i jo-Përjetësisë):

Kush e di vërtet? Kush mund ta shpallë këtu? Nga, nga lindi ky krijim? Zotat erdhën më vonë, pas krijimit të këtij universi.

Atëherë kush e di se nga ka lindur? Nëse vullneti i Zotit e krijoi atë, apo nëse Ai ishte memec; Vetëm Ai që është mbikëqyrësi i tij në qiellin më të lartë e di, Vetëm Ai e di, ose ndoshta Ai nuk e di.- Rig Veda 10.129.6–7

Katër Vedat u transmetuan në śākhā të ndryshme (degë, shkolla). [53] [54] Çdo shkollë ka të ngjarë të përfaqësonte një komunitet të lashtë të një zone ose mbretërie të caktuar. [54] Çdo shkollë ndiqte kanunin e vet. Njihen recensione të shumta për secilën prej Vedave. [53] Kështu, pohon Witzel si dhe Renou, në mijëvjeçarin e 2-të pes, ka të ngjarë të mos kishte asnjë kanun të një teksti Vedik të pranuar gjerësisht, asnjë "Shkrim të Shenjtë" Vedik, por vetëm një kanun tekstesh të ndryshme të pranuara nga secila shkollë. Disa nga këto tekste kanë mbijetuar, shumica janë humbur ose ende nuk janë gjetur. Rigveda që mbijeton në kohët moderne, për shembull, ndodhet vetëm një shkollë jashtëzakonisht të ruajtur mirë të Śåkalya-s, nga një rajon i quajtur Videha, në veriun modern të Biharit, në jug të Nepalit . [55] Kanuni vedik në tërësinë e tij përbëhet nga tekste nga të gjitha shkollat e ndryshme vedike të marra së bashku. [54]

Kishte shkolla vedike që besonin në politeizëm në të cilin shumë perëndi kishin funksione të ndryshme natyrore, besime henoteiste ku adhurohej vetëm një zot, por mendohej se ekzistonin të tjerët, besime monoteiste në një zot të vetëm, agnosticizëm dhe besime moniste ku "ekziston një zot absolut. realitet që shkon përtej perëndive dhe që përfshin ose tejkalon gjithçka që ekziston." [56] Indra, Agni dhe Yama ishin subjekte të njohura të adhurimit nga organizatat politeiste. [56]

Energji e jashtëzakonshme u shpenzua nga kultura e lashtë indiane për të siguruar që këto tekste të transmetoheshin brez pas brezi me besnikëri të zellshme. [57] Për shembull, memorizimi i Vedave të shenjta përfshinte deri në njëmbëdhjetë forma të recitimit të të njëjtit tekst. Tekstet më pas u "lexuan me korrigjim" duke krahasuar versionet e ndryshme të recituara. Format e recitimit përfshinin jaṭā-pāṭha (fjalë për fjalë "recitim rrjetë") në të cilin çdo dy fjalë ngjitur në tekst fillimisht recitoheshin në rendin e tyre origjinal, pastaj përsëriteshin në rendin e kundërt dhe në fund përsëriteshin në rendin origjinal. [58] Që këto metoda kanë qenë efektive, dëshmohet nga ruajtja e tekstit fetar më të lashtë indian, Rigveda, i redaktuar në një tekst të vetëm gjatë periudhës Brahmana, pa asnjë lexim konkurrues brenda asaj shkolle. [58]

Vedat u transmetuan gojarisht duke u mësuar përmendësh dhe u shkruan vetëm pas vitit 500 pes, [49] [40] [15] Të gjitha botimet e shtypura të Vedave që mbijetojnë në kohët moderne, ka të ngjarë të jenë versioni ekzistues rreth shekullit të 16-të të es. [59]

Katër Vedat

Redakto

Nasadiya Sukta (Himni i jo-Përjetësisë):

Kush e di vërtet? Kush mund ta shpallë këtu? Nga, nga lindi ky krijim?Zotat erdhën më vonë, pas krijimit të këtij universi.

Atëherë kush e di se nga ka lindur? Nëse vullneti i Zotit e krijoi atë, apo nëse Ai ishte memec; Vetëm Ai që është mbikëqyrësi i tij në qiellin më të lartë e di, Ai vetëm di, ose ndoshta Ai nuk e di.

- Rig Veda 10.129.6–7

Ndarja kanonike e Vedave është e katërfishtë ( turīya ) dmth., [60]

  1. Rigveda (RV)
  2. Jaxhurveda (YV, me ndarjen kryesore TS kundër VS )
  3. Samaveda (SV)
  4. Atharvaveda (AV)

Nga këto, tre të parat ishin ndarjet kryesore origjinale, e quajtur gjithashtu " trayī vidyā "; domethënë, "shkenca e trefishtë" e recitimit të himneve (Rigveda), kryerjes së sakrificave (Jaxhurveda) dhe këndimit të këngëve (Samaveda). [61] [62] Rig Veda ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar midis rr. 1500 pes dhe 1200 pes. Witzel vëren se është vetë periudha Vedike, ku listat fillestare i ndajnë tekstet Vedike në tre (trayī) ose katër degë: Rig, Yajur, Sama dhe Atharva. [54]

Çdo Veda është nënklasifikuar në katër lloje kryesore tekstesh - Samhitat (mantra dhe bekime), Aranjakat (tekst mbi ritualet, ceremonitë si ritet e kalimit të foshnjës së porsalindur, ardhja e moshës, martesat, dalja në pension dhe djegia, sakrificat dhe sakrificat simbolike), Brahmanat (komentime mbi ritualet, ceremonitë dhe sakrificat) dhe Upanishadet (tekst që diskuton meditimin, filozofinë dhe njohuritë shpirtërore).

Vetëm një version i Rigvedës mendohet se ka mbijetuar në epokën moderne. [55] Janë të njohura disa versione të ndryshme të Sama Vedës dhe Atharva Vedës, dhe shumë versione të ndryshme të Jaxhur Vedës janë gjetur në pjesë të ndryshme të Azisë Jugore. [63]

Rigveda

Redakto

Nasadiya Sukta (Himni i jo-Përjetësisë):

Kush e di vërtet? Kush mund ta shpallë këtu? Nga, nga lindi ky krijim? Zotat erdhën më vonë, pas krijimit të këtij universi.

Atëherë kush e di se nga ka lindur? Nëse vullneti i Zotit e krijoi atë, apo nëse Ai ishte memec;Vetëm Ai që është mbikëqyrësi i tij në qiellin më të lartë e di, Ai vetëm di, ose ndoshta Ai nuk e di.- Rig Veda 10.129.6–7

Rigveda Samhita është teksti më i vjetër indik që ekziston. [64] Është një koleksion me 1028 himne sanskrite veda dhe gjithsej 10600 vargje, të organizuara në dhjetë libra (sanskritisht: mandala ). [65] Himnet i kushtohen hyjnive Rigvedike . [66]

Librat janë kompozuar nga poetë të grupeve të ndryshme priftërore gjatë një periudhe disa shekullore midis rr. 1500 dhe 1200 pes, ( periudha e hershme Vedike ) në rajonin Punxhab ( Sapta Sindhu ) të nënkontinentit indian veriperëndimor. Sipas Michael Witzel, kodifikimi fillestar i Rigvedës u bë në fund të periudhës Rigvedike në rr. 1200 BCE, në mbretërinë e hershme Kuru . [67]

Rigveda është strukturuar mbi parime të qarta. Veda fillon me një libër të vogël drejtuar Agnit, Indrës, Somës dhe perëndive të tjera, të gjitha të rregulluara sipas numrit të përgjithshëm në rënie të himneve në çdo koleksion hyjnish; për çdo seri të hyjnive, himnet kalojnë nga më të gjata në ato më të shkurtra, por numri i himneve për libër rritet. Më në fund, edhe metri është rregulluar sistematikisht nga jagati dhe tristubh në anustubh dhe gayatri ndërsa teksti përparon. [54]

Ritualet u bënë më të ndërlikuara me kohen, dhe shoqërimi i mbretit me to e fuqizoi si pozicionin e Brahmanëve ashtu edhe të mbretërve.[23] Ritualet Raxhasuja, të performuara gjatë kurorëzimit të mbretit, "nxitën [...] rigjenerime ciklike të Gjithësisë."[23] Në terma të përmbajtjes, natyra e himneve zhvendoset nga admirimi i hyjnive në librat e parë tek Nasadiya Sukta me pyetje të tilla si, "cila është origjina e Gjithësisë?, a e dinë hyjnitë përgjigjen?", virtyti Dāna (i bamirësisë) në shoqëri, dhe të tjera çështje metafizike në himnet e saj.[note 1]

Samaveda

Redakto

Samaveda Samhita [68] përbëhet nga 1549 strofa, të marra pothuajse tërësisht (me përjashtim të 75 mantrave) nga Rigveda. [29] [69] Ndërsa pjesët e saj më të hershme besohet se datojnë që nga periudha Rigvedike, përmbledhja ekzistuese daton nga periudha Mantra pas-Vedike e Sanskritishtes Vedike, midis shek. 1200 dhe 1000 pes ose "pak më vonë", afërsisht bashkëkohore me Atharvavedën dhe Jaxhurvedën . [69]

Samaveda samhita ka dy pjesë kryesore. Pjesa e parë përfshin katër koleksione melodish (gāna, गान) dhe pjesa e dytë tre vargje "librash" (ācika, आर्चिक). [69] Një melodi në librat e këngëve korrespondon me një varg në librat arcika . Ashtu si në Rigveda, pjesët e hershme të Samavedës zakonisht fillojnë me himne për Agnin dhe Indrën, por kalojnë në abstrakte. Metrikat e tyre zhvendosen gjithashtu në një rend zbritës. Këngët në seksionet e mëvonshme të Samavedës kanë shmangien më të vogël nga himnet që rrjedhin nga Rigveda. [69]

Në Samaveda, disa nga vargjet rigvedike përsëriten. [70] Duke përfshirë përsëritjet, ka gjithsej 1875 vargje të numëruara në recensionin Samaveda të përkthyer nga Griffith. [71] Dy recensione të mëdha kanë mbijetuar, Kauthuma/Ranayaniya dhe Jaiminiya. Qëllimi i tij ishte liturgjik dhe ata ishin repertori i priftërinjve udgātṛ ose "këngëtarë". [45]

Yajurveda (Jaxhurveda)

Redakto

Yajurveda Samhita përbëhet nga mantra prozë. [72] Është një përmbledhje e formulave të ofrimeve rituale që thuheshin nga një prift ndërsa një individ kryente veprime rituale si ato para zjarrit yajna (jaxhna) . [72] Teksti thelbësor i Yajurveda bie brenda periudhës klasike të Mantrës së sanskritishtes vedike në fund të mijëvjeçarit të 2-të pes - më i ri se Rigveda dhe afërsisht bashkëkohor me Atharvaveda, Rigvedic Khilani dhe Sāmaveda. [73] Witzel i daton himnet e Yajurveda në epokën e hershme të hekurit indian, pas shek. 1200 dhe para 800 pes. [74] që korrespondon me Mbretërinë e hershme Kuru .

 
Një faqe nga Taittiriya Samhita, një shtresë teksti brenda Yajurveda-s

Shtresa më e hershme dhe më e lashtë e samhitës Jaxhurveda përfshin rreth 1,875 vargje, të cilat janë të dallueshme, por megjithatë huazohen dhe ndërtohen mbi themelin e vargjeve në Rigveda . Ndryshe nga Samaveda e cila bazohet pothuajse tërësisht në mantras Rigveda dhe të strukturuara si këngë, samhitat Jaxhurveda janë në prozë dhe janë të ndryshme nga tekstet e mëparshme Vedike nga ana gjuhësore. [75] Jaxhur Veda ka qenë burimi kryesor i informacionit rreth sakrificave gjatë kohës Vedike dhe ritualeve të lidhura me to. [76]

Ekzistojnë dy grupe të mëdha tekstesh në këtë Veda: "të zeza" ( Krishna ) dhe "të bardha" ( Shukla ). Termi "e zezë" nënkupton "përmbledhjen e parregulluar, të larmishme" të vargjeve në Yajurveda, në kontrast me Yajurveda-n "e bardhë" (e rregulluar mirë). Yajurveda e Bardhë ndan Samhitën nga Brahmana e saj ( Shatapatha Brahmana ), Yajurveda e Zezë ndërthur Samhitën me komentin Brahmana. Nga Yajurveda e Zezë, tekste nga katër shkolla kryesore kanë mbijetuar (Maitrayani, Katha, Kapisthala-Katha, Taittiriya), ndërsa nga Yajurveda e Bardhë, dy (Kanva dhe Madhyandina). [77] [78] Shtresa më e re e tekstit Yajurveda nuk lidhet me ritualet dhe as me sakrificat, ajo përfshin koleksionin më të madh të Upanishadëve parësorë, me ndikim në shkolla të ndryshme të filozofisë hindu .

Atharvaveda

Redakto

Artharvaveda Samhita është teksti 'që u përket poetëve Atharvan dhe Angirasa . Ai ka rreth 760 himne, dhe rreth 160 nga himnet janë të përbashkëta me Rigvedën. [77] Shumica e vargjeve janë metrike, por disa pjesë janë në prozë. [77] Dy versione të ndryshme të tekstit - Paippalāda dhe Śaunakīya - kanë mbijetuar në kohët moderne. [77] Atharvaveda nuk u konsiderua si një Veda në epokën Vedike dhe u pranua si Veda në fund të mijëvjeçarit të parë para Krishtit. Ajo u përpilua e fundit, [79] ndoshta rreth 900 pes, megjithëse disa nga materiali i sajsaj mund të shëjnë prapa në kohën e Rigvedës, [8] ose më herët. [77]

Atharvaveda nganjëherë quhet "Veda e formulave magjike", një epitet i përgënjeshtruar si i pasaktë nga studiues të tjerë. Shtresa Samhita e tekstit ka të ngjarë të përfaqësojë një traditë në zhvillim të mijëvjeçarit të 2-të pes të riteve magjiko-fetare për të trajtuar ankthin supersticioz, magji për të hequr sëmundjet që besohet se shkaktohen nga demonët dhe ilaçe me prejardhje nga barishtet dhe natyra si ilaç. Teksti, thotë Kenneth Zysk, është një nga të dhënat më të vjetra të mbijetuara të praktikave evolucionare në mjekësinë fetare dhe zbulon "format më të hershme të shërimit popullor të antikitetit indo-evropian". Shumë libra të Atharvaveda Samhita u kushtohen ritualeve pa magji, si për shembull spekulimeve filozofike dhe teozofisë.

Atharva veda ka qenë një burim kryesor për informacione rreth kulturës Vedike, zakoneve dhe besimeve, aspiratave dhe zhgënjimeve të jetës së përditshme Vedike, si dhe atyre që lidhen me mbretërit dhe qeverisjen. Teksti përfshin gjithashtu himne që kanë të bëjnë me dy ritualet kryesore të kalimit - martesën dhe kremimin . Atharva Veda gjithashtu i kushton një pjesë të konsiderueshme të tekstit duke pyetur kuptimin e një rituali. [80]

Tekste vedike të ngulitura

Redakto
 
 
Dorëshkrimet e Vedave janë në sanskritisht, por edhe në shumë shkrime rajonale përpos Devanagarit. Lart: Shkrimi grantha (Tamil Nadu), Poshtë: Shkrimi malajalam (Kerala).

Brahmanat

Redakto

Brahmanat janë komente, shpjegime të metodave të duhura dhe kuptimit të ritualeve vedike Samhita në katër Vedat. [25] Ato përfshijnë gjithashtu mite, legjenda dhe në disa raste filozofi. [25] [26] Çdo shakha (shkollë) rajonale vedike ka tekstin e vet të doracakut të funksionimit si Brahmana, shumica e të cilave janë humbur. Gjithsej 19 tekste Brahmana kanë mbijetuar në kohët moderne: dy të lidhura me Rigvedën, gjashtë me Jaxhurvedën, dhjetë me Samavedën dhe një me Atharvavedën . Më të vjetrat datojnë rreth vitit 900 pes, ndërsa Brahmanat më të reja (siç është Brahmana Shatapatha ), u përfunduan rreth vitit 700 pes. [27] Sipas Jan Gondës, kodifikimi përfundimtar i Brahmanave u zhvillua në kohët para-budiste (rreth 600 pes). [25]

Thelbi i tekstit Brahmana ndryshon me çdo Veda. Për shembull, kapitulli i parë i Brahmanës Chandogya, një nga Brahmanat më të vjetra, përfshin tetë sukta (himne) rituale për ceremoninë e martesës dhe ritualet në lindjen e një fëmije. [81] Himni i parë është një recitim që shoqëron ofrimin e një oferte Yajna për Agnin (zjarri) me rastin e martesës, dhe himni lutet për begatinë e çiftit që martohet. [81] [82] Himni i dytë uron jetë të gjatë, të afërm të sjellshëm dhe pasardhës të shumtë. [81] Himni i tretë është një betim martesor i ndërsjellë, mes nuses dhe dhëndrit, me anë të të cilit të dy lidhen me njëri-tjetrin. Himnet e gjashta deri të fundit të kapitullit të parë në Brahmanën Chandogya (Çandog'ja) janë festime rituale për lindjen e një fëmije dhe urime për shëndet, pasuri dhe prosperitet me një bollëk lopësh dhe arthash . [81] Megjithatë, këto vargje janë ekspozime jo të plota dhe konteksti i tyre i plotë shfaqet vetëm me shtresën Samhita të tekstit.

Aranyakat dhe Upanishadët

Redakto

Shtresa Aranyaka e Vedave përfshin ritualet, diskutimin e meta-ritualeve simbolike, si dhe spekulimet filozofike. [7]

Megjithatë, Aranyakat nuk janë homogjene në përmbajtje dhe as në strukturë. Ato janë një përzierje e udhëzimeve dhe e ideve, dhe disa përfshijnë kapituj të Upanishadëve brenda tyre. Dy teori janë propozuar mbi origjinën e fjalës Aranyaka. Një teori thotë se këto tekste duhej të studioheshin në një pyll, ndërsa tjetra thotë se emri erdhi nga këto duke qenë doracakë të interpretimit alegorik të flijimeve, për ata që ishin në fazën e jetës së tyre në Vanaprastha (të pensionuar, në pyll), sipas sistemit historik Ashrama të jetës njerëzore të bazuar në epoka.

Upanishadët pasqyrojnë shtresën e fundit të teksteve të kompozuara në Veda. Ata zakonisht quhen Vedānta, të interpretuara në mënyra të ndryshme që do të thotë ose "kapitujt e fundit, pjesët e Vedave" ose "objekti, qëllimi më i lartë i Vedave". [83] Çështjet qendrore të Upanishadëve janë lidhjet "midis pjesëve të organizmit njerëzor dhe realiteteve kozmike". [84] Upanishadët synojnë të krijojnë një hierarki të realiteteve të lidhura dhe të varura, duke ngjallur një ndjenjë uniteti të "elementeve të veçanta të botës dhe të përvojës njerëzore [duke i ngjeshur] ato në një formë të vetme." [84] Konceptet e Brahmanit, Realiteti Përfundimtar nga i cili lind gjithçka, dhe Ātmanit, thelbi i individit, janë ide qendrore në Upanishade, [85] dhe njohja e përkimit midis Ātmanit dhe Brahmanit si "parimi themelor që formëson botën" lejon krijimin e një vizioni integrues të së tërës. [84] [86] Upanishadët janë themeli i mendimit filozofik hindu dhe traditave të tij të ndryshme, dhe i korpusit Vedic, vetëm ata janë të njohur gjerësisht, dhe idetë qendrore të Upanishadëve kanë ndikuar në traditat e ndryshme të hinduizmit. [31]

Aranyakat identifikohen ndonjëherë si karma-kanda (seksion ritualist), ndërsa Upanishads identifikohen si jnana-kanda (seksioni shpirtëror). [18] [87] [6] Në një klasifikim alternativ, pjesa e hershme e Vedave quhen Samhita dhe komenti quhet Brahmana të cilat së bashku identifikohen si karma-kanda ceremoniale, ndërsa Aranyakave dhe Upanishadëve u referohen si jnana-kanda . [88]

Literatura post-Vedike

Redakto

Vedanga

Redakto

Vedangat u zhvilluan nga fundi i periudhës vedike, rreth ose pas mesit të mijëvjeçarit të I-rë para Krishtit. Këto fusha ndihmëse të studimeve Vedike u shfaqën sepse gjuha e Vedave, [89] e kompozuar shekuj më parë, ishte bërë shumë arkaike për njerëzit e asaj kohe. [90] Vedangat ishin shkenca që fokusoheshin në ndihmën për të kuptuar dhe interpretuar Vedat që ishin kompozuar shumë shekuj më parë. [90]

Gjashtë lëndët e Vedanga janë fonetika (Śikṣā), metri poetik ( Chandas ), gramatika ( Vyākaraṇa ), etimologjia dhe gjuhësia ( Nirukta ), ritualet dhe ritet e kalimit ( Kalpa ), mbajtja e kohës dhe astronomia ( Jyotiṣa ). [45] [91]

Vedangat u zhvillua si studime ndihmëse për Vedat, por njohuritë e tij në metra, strukturën e zërit dhe gjuhës, gramatikën, analizën gjuhësore dhe lëndë të tjera ndikuan në studimet post-Vedike, artet, kulturën dhe shkollat e ndryshme të filozofisë hindu . [45] [91] Studimet e Vedangës Kalpa, për shembull, krijuan Dharma-sutrat, të cilat më vonë u zgjeruan në Dharma-shastra. [90] [92]

Parisista

Redakto

Pariśiṣṭa "suplement, shtojcë" është termi i zbatuar për vepra të ndryshme ndihmëse të letërsisë Vedike, që kanë të bëjnë kryesisht me detaje të ritualit dhe përpunimit të teksteve logjikisht dhe kronologjikisht para tyre: Samhitat, Brahmanat, Aranyakat dhe Sutrat. Të klasifikuara natyrshëm me Veda të cilës i përket secila, veprat Parisista ekzistojnë për secilën nga katër Vedat. Sidoqoftë, vetëm literatura e lidhur me Atharvavedën është e gjerë.

Upaveda

Redakto

Termi upaveda ("njohuri e zbatuar") përdoret në letërsinë tradicionale për të përcaktuar subjektet e disa punimeve teknike. [20] [9] Listat e lëndëve të përfshira në këtë klasë ndryshojnë midis burimeve. Charanavyuha përmend katër Upaveda: [93]

"E pesta" dhe Vedat e tjera

Redakto

Disa tekste post-Vedike, duke përfshirë Mahabharata, Natyasastra dhe disa Purana, i referohen vetes si " Veda e pestë ". [96] Referenca më e hershme për një "Vedë të pestë" të tillë gjendet në Chandogya Upanishad në himnin 7.1.2. [97]

" Divya Prabandha ", për shembull Tiruvaymoli, është një term për tekstet kanonike Tamile të konsideruara si Veda vernakulare nga disa hindu të Indisë së Jugut.

Tekste të tjera si Bhagavad Gita ose Sutrat Vedanta konsiderohen shruti ose "Vedike" nga disa denominime hindu, por jo universalisht brenda hinduizmit. Lëvizja Bhakti dhe Vaishnavizmi Gaudiya në veçanti e zgjeruan termin veda për të përfshirë epikat sanskrite dhe tekstet e devotshme vaishnavite si Pancharatra . [98]

Puranat

Redakto

Puranat është një zhanër i gjerë i letërsisë enciklopedike indiane për një gamë të gjerë temash, veçanërisht mite, legjenda dhe njohuri të tjera tradicionale. Disa nga këto tekste janë emëruar sipas hyjnive kryesore hindu si Vishnu, Shiva dhe Devi. [99] Ka 18 Maha Purana (Purana të Mëdha) dhe 18 Upa Purana (Purana të Vogla), me mbi 400,000 vargje. [100]

Puranët kanë qenë me ndikim në kulturën hindu . Ato konsiderohen Vaidika (në përputhje me letërsinë Vedike). Bhagavata Purana ka qenë ndër tekstet më të njohura dhe më të njohura në zhanrin Puranik. [101] Letërsia Puranike u ndërthur me lëvizjen Bhakti në Indi dhe studiuesit e Dvaitës dhe Advaitës kanë komentuar temat themelore të Vedantës në Maha Puranas .

Vedat në letërsinë Sangam

Redakto

Veda5 gjejnë përmendjen e tyre më të hershme letrare në letërsinë Sangam që daton në shekullin e 5-të pes. Vedat lexoheshin nga pothuajse çdo kastë në Tamil Nadunë e lashtë. Një historian, arkeolog dhe epigrafist indian i quajtur Ramachandran Nagaswamy përmend se Tamil Nadu ishte një tokë e Vedave dhe një vend ku të gjithë i njihnin Vedat. [102] Vedat konsiderohen gjithashtu si një tekst i mbushur me kuptim të thellë që mund të kuptohet vetëm nga studiuesit. [103] Purananuru përmend se paraardhësit e mbretërve Velir kanë lindur nga zjarri i shenjtë i një të urti verior [104] dhe Paṭṭiṉappālai përmend se katër Vedat u kënduan nga priftërinjtë e Tamilakamit të Lashtë, [105] kjo tregon këndimin e Vedave dhe rritjen e saj. Zjarret janë pjesë e kulturës Tamile. Vedat quhen Maṛai ose Vaymoli në pjesë të Indisë Jugore. Marai fjalë për fjalë do të thotë "i fshehur, një sekret, mister". Perumpāṇāṟṟuppaṭai përmend një postë yupa (një formë e altarit Vedic) në fshatin Brahmin . [105] Vedat recitohen nga këta brahminë, madje edhe papagajtë e tyre përmenden në poemë si ata që këndojnë himnet Vedike. Njerëzit në këto fshatra Vedike nuk hanin mish, as rritnin shpendë. Ata hëngrën oriz, gjethe sallate të ziera në ghee, turshi dhe perime. [105] [106] Përveç vedave sanskrite, ka tekste të tjera si Naalayira Divya Prabandham dhe Tevaram të quajtura Tamil Veda dhe Dravida Veda.

Autoriteti i Vedave

Redakto

Denominacionet e ndryshme hindu dhe filozofitë indiane kanë zënë qëndrime të ndryshme për autoritetin e Vedave. Shkollat e filozofisë indiane që pranojnë autoritetin e Vedave klasifikohen si "ortodokse" ( āstika ). Tradita të tjera śramaṇa, si Çarvaka, Axhivika, Budizmi dhe Xhainizmi, të cilat nuk i konsideronin Vedat si autoritete, referohen si shkolla "heterodokse" ose "joortodokse" ( nāstika ). [8] [19]

Megjithëse shumë hindu fetarë e pranojnë në mënyrë të heshtur autoritetin e Vedave, ky miratim është shpesh "jo më shumë se një deklaratë se dikush e konsideron veten hindu", [107] dhe "shumica e indianëve sot i buzojnë Vedat dhe nuk e kanë parasysh përmbajtjen e tekstit." [108] Disa hindu sfidojnë autoritetin e Vedave, duke pranuar kështu në mënyrë të heshtur rëndësinë e tyre për historinë e hinduizmit, thotë Lipner. [107]

Lëvizjet reformuese hindu si Arja Samaxh dhe Brahmo Samaxh pranuan autoritetin e Vedave, [109] ndërsa autoriteti i Vedave është refuzuar nga modernistët hindu si Debendranath Tagore dhe Keshub Chandra Sen ; [110] dhe gjithashtu nga reformatorët shoqërorë si B.R. Ambedkar . [111]

  1. ^ see e.g. Radhakrishnan & Moore 1957; Witzel 2003; MacDonell 2004.
  2. ^ Sanskrit literature (2003) in Philip's Encyclopedia. Accessed 2007-08-09
  3. ^ Sanujit Ghose (2011). "Religious Developments in Ancient India" in World History Encyclopedia.
  4. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura gflood
  5. ^ Bloomfield, M. The Atharvaveda and the Gopatha-Brahmana, (Grundriss der Indo-Arischen Philologie und Altertumskunde II.1.b.) Strassburg 1899; Gonda, J. A history of Indian literature: I.1 Vedic literature (Samhitas and Brahmanas); I.2 The Ritual Sutras. Wiesbaden 1975, 1977
  6. ^ a b Bhattacharya 2006.
  7. ^ a b c d Holdrege 1995.
  8. ^ a b c d e f Flood 1996.
  9. ^ a b c d e f Apte 1965.
  10. ^ a b Sharma 2011.
  11. ^ a b Westerhoff 2009.
  12. ^ a b Todd 2013.
  13. ^ a b Pollock 2011.
  14. ^ a b c Scharfe 2002.
  15. ^ a b c d e Wood 2007.
  16. ^ a b Hexam 2011.
  17. ^ Dwyer 2013.
  18. ^ a b c d e Holdrege 1996.
  19. ^ a b "astika" and "nastika". Encyclopædia Britannica Online, 20 April 2016.
  20. ^ a b Monier-Williams 1899.
  21. ^ see e.g. Pokorny's 1959 Indogermanisches etymologisches Wörterbuch s.v. Stampa:PIE²; Rix' Lexikon der indogermanischen Verben, Stampa:PIE.
  22. ^ according to ISKCON, Hindu Sacred Texts Arkivuar 26 mars 2009 tek Wayback Machine, "Hindus themselves often use the term to describe anything connected to the Vedas and their corollaries (e.g. Vedic culture)."
  23. ^ a b c Prasad 2020.
  24. ^ 37,575 are Rigvedic. Of the remaining, 34,857 appear in the other three Samhitas, and 16,405 are known only from Brahmanas, Upanishads or Sutras
  25. ^ a b c d Klostermaier 1994.
  26. ^ a b Brahmana Encyclopædia Britannica (2013)
  27. ^ a b Michael Witzel, "Tracing the Vedic dialects" in Dialectes dans les litteratures Indo-Aryennes ed. Caillat, Paris, 1989, 97–265.
  28. ^ a b c Witzel 2003.
  29. ^ a b Michaels 2004.
  30. ^ William K. Mahony (1998). The Artful Universe: An Introduction to the Vedic Religious Imagination. State University of New York Press. fq. 271. ISBN 978-0-7914-3579-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ a b Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura wendydoniger
  32. ^ Seer of the Fifth Veda: Kr̥ṣṇa Dvaipāyana Vyāsa in the Mahābhārata Bruce M. Sullivan, Motilal Banarsidass, pp. 85–86
  33. ^ a b Witzel 1995.
  34. ^ a b Anthony 2007.
  35. ^ Witzel 2008.
  36. ^ Frazier 2011.
  37. ^ Dutt 2006.
  38. ^ Oberlies 1998.
  39. ^ Kumar 2014.
  40. ^ a b c d e Witzel 2003, p. 69; For oral composition and oral transmission for "many hundreds of years" before being written down, see: Avari 2007, p. 76.
  41. ^ a b Broo 2016.
  42. ^ Pruthi 2004.
  43. ^ Holdrege 2012.
  44. ^ Prasad 2007.
  45. ^ a b c d Wilke & Moebus 2011.
  46. ^ Goody 1987.
  47. ^ Lopez 2016.
  48. ^ Olson & Cole 2013.
  49. ^ a b Avari 2007
  50. ^ Brodd, Jeffrey (2003), World Religions, Winona, MN: Saint Mary's Press, ISBN 978-0-88489-725-5 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  51. ^ Jamison, Stephanie W.; Brereton, Joel P. (2014). The Rigveda – The Earliest Religious Poetry of India, Volume 1. Oxford University Press. fq. 18. ISBN 978-0-19-972078-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ "Cultural Heritage of Nepal". Nepal-German Manuscript Preservation Project. University of Hamburg. Arkivuar nga origjinali më 18 shtator 2014. Marrë më 4 nëntor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  53. ^ a b Flood 1996, p. 39.
  54. ^ a b c d e Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu", Harvard University, in Witzel 1997
  55. ^ a b Jamison and Witzel (1992), Vedic Hinduism, Harvard University, p. 6
  56. ^ a b Stevenson, Jay (2000). The Complete Idiot's Guide to Eastern Philosophy (në anglishte amerikane). Indianapolis: Alpha Books. fq. 46. ISBN 9780028638201.
  57. ^ Staal 1986
  58. ^ a b Filliozat 2004, p. 139
  59. ^ Witzel 2003, p. 69, "... almost all printed editions depend on the late manuscripts that are hardly older than 500 years"
  60. ^ Radhakrishnan & Moore 1957; Witzel 2003
  61. ^ Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997, pp. 257–348
  62. ^ MacDonell 2004.
  63. ^ Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997
  64. ^ see e.g. Avari 2007, p. 77.
  65. ^ For 1,028 hymns and 10,600 verses and division into ten mandalas, see: Avari 2007, p. 77.
  66. ^ For characterization of content and mentions of deities including Agni, Indra, Varuna, Soma, Surya, etc. see: Avari 2007, p. 77.
  67. ^ Witzel 1997.
  68. ^ From sāman, the term for a melody applied to a metrical hymn or a song of praise, Apte 1965, p. 981.
  69. ^ a b c d Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997
  70. ^ M Bloomfield, Rig-veda Repetitions në Google Books, pp. 402–464
  71. ^ For 1875 total verses, see the numbering given in Ralph T. H. Griffith. Griffith's introduction mentions the recension history for his text. Repetitions may be found by consulting the cross-index in Griffith pp. 491–499.
  72. ^ a b Witzel 2003.
  73. ^ The Development of the Vedic Canon and its Schools, Michael Witzel, Harvard University
  74. ^ Autochthonous Aryans? Michael Witzel, Harvard University
  75. ^ Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997
  76. ^ Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997
  77. ^ a b c d e Michaels 2004.
  78. ^ CL Prabhakar (1972), The Recensions of the Sukla Yajurveda, Archiv Orientální, Volume 40, Issue 1, pp. 347–353
  79. ^ "The latest of the four Vedas, the Atharva-Veda, is, as we have seen, largely composed of magical texts and charms, but here and there we find cosmological hymns which anticipate the Upanishads, – hymns to Skambha, the 'Support', who is seen as the first principle which is both the material and efficient cause of the universe, to Prāna, the 'Breath of Life', to Vāc, the 'Word', and so on." Zaehner 1966, p. vii.
  80. ^ Witzel, M., "The Development of the Vedic Canon and its Schools : The Social and Political Milieu" in Witzel 1997, pp. 275–276
  81. ^ a b c d Max Müller, Chandogya Upanishad, The Upanishads, Part I, Oxford University Press, p. lxxxvii with footnote 2
  82. ^ The Development of the Female Mind in India në Google Books, The Calcutta Review, Volume 60, p. 27
  83. ^ Max Müller, The Upanishads, Part 1, Oxford University Press, p. lxxxvi footnote 1
  84. ^ a b c Olivelle 1998.
  85. ^ Mahadevan 1952.
  86. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura ptraju
  87. ^ Nakamura 1983.
  88. ^ Knapp 2005.
  89. ^ "Sound and meaning of Veda". 11 shtator 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  90. ^ a b c Olivelle 1999.
  91. ^ a b Coward, Raja & Potter 1990.
  92. ^ Rajendra Prasad (2009). A Historical-developmental Study of Classical Indian Philosophy of Morals. Concept. fq. 147. ISBN 978-81-8069-595-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  93. ^ "Upaveda". Oxford University Press. Marrë më 7 dhjetor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  94. ^ Narayanaswamy, V. (1981). "Origin and Development of Ayurveda: A Brief History". Ancient Science of Life. 1 (1): 1–7. PMC 3336651. PMID 22556454. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  95. ^ Frawley, David; Ranade, Subhash (2001). Ayurveda, Nature's Medicine. Lotus Press. fq. 11. ISBN 978-0-914955-95-5. Marrë më 6 janar 2015. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  96. ^ Sullivan 1994.
  97. ^ Sanskrit original: Chandogya Upanishad, Wikisource;
    Stampa:*English translation: Chandogya Upanishad 7.1.2, G Jha (Translator), Oriental Book Agency, p. 368
  98. ^ Goswami, Satsvarupa (1976), Readings in Vedic Literature: The Tradition Speaks for Itself, S.l.: Assoc Publishing Group, fq. 240, ISBN 978-0-912776-88-0 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  99. ^ Nair, Shantha N. (2008). Echoes of Ancient Indian Wisdom: The Universal Hindu Vision and Its Edifice. Hindology Books. fq. 266. ISBN 978-81-223-1020-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  100. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura oliverleaman437
  101. ^ Thompson, Richard L. (2007). The Cosmology of the Bhagavata Purana 'Mysteries of the Sacred Universe. Motilal Banarsidass Publishers. fq. 10. ISBN 978-81-208-1919-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  102. ^ https://www.thehindu.com/features/friday-review/history-and-culture/Vedic-route-to-the-past/article14397101.ece
  103. ^ Kamil Zvelebil (1974). Tamil Literature. Otto Harrassowitz Verlag. fq. 49. ISBN 978-3-447-01582-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  104. ^ https://sangamtranslationsbyvaidehi.com/ettuthokai-purananuru-201-400/
  105. ^ a b c JV Chelliah 1946.
  106. ^ https://archive.org/details/pattupattutentamilidyllschelliahj.v._108_Q/page/97/mode/2up
  107. ^ a b Lipner 2012.
  108. ^ Axel Michaels (2004), Hinduism: Past and Present, Princeton University Press, p.18; see also Julius Lipner (2012), Hindus: Their Religious Beliefs and Practices, Routledge, p.77; and Brian K. Smith (2008), Hinduism, p.101, in Jacob Neusner (ed.), Sacred Texts and Authority, Wipf and Stock Publishers.
  109. ^ Muhammad Khalid Masud (2000). Travellers in Faith: Studies of the Tablīghī Jamāʻat as a Transnational Islamic Movement for Faith Renewal. BRILL. fq. 50. ISBN 978-90-04-11622-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  110. ^ Rambachan 1994.
  111. ^ Nagappa 2011.


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "note", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="note"/>

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Vedat&oldid=2632017"