Tage Erlander
Tage Fritiof Erlander (13 qershor 1901 - 21 qershor 1985) ishte një politikan suedez i cili shërbeu si kryeministër i Suedisë nga viti 1946 deri më 1969. Ai ishte udhëheqësi i Partisë Social Demokrate Suedeze dhe udhëhoqi qeverinë për një mandat të pandërprerë prej 23 vjetësh, një nga më të gjatat në çdo demokraci.
Tage Erlander | |
|---|---|
 Erlander in 1949 | |
| Kryeministri i Suedisë | |
| Në detyrë 11 tetor 1946 – 14 tetor 1969 | |
| Monarku | Gustaf V Gustaf VI Adolf |
| Paraprirë nga | Per Albin Hansson |
| Pasuar nga | Olof Palme |
| Kryetar i Partisë Social Demokrate Suedeze | |
| Në detyrë 11 tetor 1946 – 1 tetor 1969 | |
| Paraprirë nga | Per Albin Hansson |
| Pasuar nga | Olof Palme |
| Ministër i Arsimit | |
| Në detyrë 31 korrik 1945 – 11 teror 1946 | |
| Kryeministri | Per Albin Hansson |
| Paraprirë nga | Georg Andrén |
| Pasuar nga | Josef Weijne |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 13 qershor 1901 Ransäter, Qarku Värmland, Suedi |
| Vdiq më | 21 qershor 1985 (84 vjet) Huddinge, Qarku Stokholm, Suedi |
| Partia politike | Partia Social Demokrate Suedeze |
| Bashkëshortja/et | Aina Erlander (m. 1930) |
| Shkollimi | Universiteti i Lundit |
| Firma |  |
Erlander lindi në Ransäter, Qarku Värmland, nga Alma (mbiermri i vajzërisë Nilsson) dhe Erik Gustaf Erlander. Nga ana e gjyshes së tij nga nëna, Erlander ka prejardhjen nga finlandezët pyjorë, të cilët migruan në Värmland nga provinca finlandeze e Savonisë në shekullin e 17-të. Si student në Universitetin e Lundit, Erlander ishte shumë i përfshirë në politikën studentore dhe takoi shumë studentë radikalë politikisht. Ai u diplomua në shkenca politike dhe ekonomi më 1928.
Për pjesën më të madhe të kohës në pushtet, Erlander drejtoi një qeveri pakice të Social Demokratëve. Nga viti 1951 deri më 1957, ai në vend të kësaj drejtoi një koalicion me Lidhjen e Fermerëve. Social Demokratët mbajtën shumicën e vendeve në dhomën e sipërme për pjesën më të madhe të kësaj kohe dhe kjo lejoi që Erlander të mbetej në pushtet pas zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 1956, kur partitë e krahut të djathtë fituan shumicën. Një zgjedhje e parakohshme në vitin 1958 e përmbysi këtë rezultat.
Në politikën e jashtme, ai fillimisht kërkoi një aleancë të vendeve Nordike, por pa sukses, në vend të kësaj duke mbajtur neutralitet të rreptë ndërsa ndërtohej në mesin e forcave të armatosura më mbresëlënëse në botë (i tejkaluar vetëm nga Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Sovjetik dhe Izraeli për sa i përket shpenzimeve të kapitalit), duke e bërë Forcën Ajrore Suedeze të tretën më të madhe në botë, ndërsa në fund të fundit refuzon aftësinë bërthamore, duke nënshkruar traktatin e mospërhapjes bërthamore në vitin 1968. Mandati i Erlander përkoi me zgjerimin ekonomik pas Luftës së Dytë Botërore, në Suedi i njohur si vitet rekord, në të cilat Suedia pa ekonominë e saj të rritet në një nga dhjetë më të fortat në botë, dhe më pas u bashkua me G10.
Në zgjedhjet e përgjithshme 1968, ai fitoi fitoren e tij të shtatë dhe më të suksesshme, me Social Demokratët që fituan shumicën absolute të votave dhe vendeve në dhomën e ulët. Erlander dha dorëheqjen vitin e ardhshëm gjatë një procesi të reformës së madhe kushtetuese dhe u pasua nga i mbrojturi dhe miku i tij për një kohë të gjatë Olof Palme. Ai vdiq në Stokholm në moshën 84 vjeç nga pneumonia dhe dështimi i zemrës. Pas një ceremonie në Stokholm, varrimi i tij kaloi vendin dhe u kthye në qytetin e tij të lindjes, në një procesion triumfues për pushimin e fundit.
Ai ishte i martuar me Aina Andersson. Ai ishte babai i matematikanit Sven Erlander, i cili, që nga viti 2001, ka botuar ditarët e babait të tij.
