Wikipedia

Kriza në Veri të Kosovës 2022–2023

Duke filluar nga 31 korriku 2022, tensionet mes Serbisë dhe Kosovës u rritën për shkak të skadimit të periudhës së vlefshmërisë njëmbëdhjetëvjeçare të dokumenteve për vetura më 1 gusht 2022, ndërmjet qeverisë së Kosovës dhe serbëve në veri të Kosovës.

Protestat në Zveçan, Kosova Veriore (2022)

Kosova, e cila shpalli pavarësinë në vitin 2008, nënshkroi një marrëveshje me Serbinë në vitin 2011 që rregullonte përdorimin e targave në veri të Kosovës. Kjo marrëveshje është dashur të ndryshojë targat nga ato që i ka lëshuar Serbia në neutrale. Marrëveshja u vazhdua në vitin 2016 dhe skadoi në vitin 2021, pas së cilës ndodhi një krizë dhe përfundoi me një marrëveshje që i dha fund ndalimit të targave të Kosovës në Serbi. Pas njoftimit se shtetasit serbë që hyjnë në Kosovë do të marrin dokumentet e hyrjes dhe daljes, një numër barrikadash u krijuan në veri të Kosovës më 31 korrik 2022, por u hoqën dy ditë më vonë pasi Kosova njoftoi se do të shtyjë ndalimin e targave të lëshuara nga Serbia. Në gusht 2022 u zhvilluan negociata të pasuksesshme për targat, megjithëse u zgjidh mosmarrëveshja e dokumentit të identitetit. Një marrëveshje e propozuar, e cila u shkrua nga Jens Plötner [de] dhe Emmanuel Bonne, iu dërgua Aleksandar Vuçiqit, presidentit të Serbisë, dhe Albin Kurtit, kryeministrit të Kosovës, muajin e ardhshëm, edhe pse ende nuk është bërë përparim në lidhje me marrëveshjen e propozuar.

Kurti nuk pranoi të shtyjë afatin për targat dhe në vend të kësaj njoftoi një zbatim me faza që do të zgjaste deri në prill 2023. Kjo filloi në nëntor dhe në fillim të muajit, një numër i policëve serbë të Kosovës, kryetarëve të komunave, gjykatësve dhe deputetëve të Listës Serbe dhanë dorëheqje nga institucionet qeveritare. Kosova dhe Serbia negociuan sërish në nëntor 2022 dhe kishin gjetur një marrëveshje më 23 nëntor 2022, e cila vendosi që targat e lëshuara nga Serbia të vazhdojnë të jenë në përdorim në veri të Kosovës. Në dhjetor 2022, Serbia i paraqiti një kërkesë Forcave të Kosovës për dislokimin e deri në 1000 forcave ushtarake dhe policore serbe në Kosovë, ndërsa një numër tjetër barrikadash u ngritën në veri të Kosovës më 10 dhjetor; ato u çmontuan më 30 dhjetor. Në Serbi, grupet e ekstremit të djathtë organizuan protesta në mbështetje të serbëve të Kosovës. Kosova zyrtarisht nënshkroi një aplikim për të kërkuar statusin e kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian më 14 dhjetor 2022.

Sfondi

Redakto

Në vitin 1991, shqiptarët e Kosovës shpallën themelimin e Republikës së Kosovës, ku Shqipëria e njohu vetëm atë si shtet të pavarur.[1][2] Pas Luftës së Kosovës, Kombet e Bashkuara vendosën një qeverisje në Kosovë dhe NATO-ja themeloi Forcën e Kosovës (KFOR).[3] Kosova më pas shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008; Serbia nuk e njohu pavarësinë e saj.[4][5] Kosova e Veriut, një rajon me shumicë serbe në Kosovë, është gjithashtu në masë të madhe kundër Kosovës së pavarur dhe para Marrëveshjes së Brukselit të vitit 2013, ajo refuzoi ta njohë pavarësinë e saj;[6][7] në një referendum të vitit 2012, 99% e votuesve në veri të Kosovës, me një pjesëmarrje prej 75%, refuzuan institucionet e Kosovës, megjithëse referendumi u refuzua nga Serbia dhe Kosova.[8][9] Sipas Marrëveshjes së Brukselit, Bashkësia e Komunave Serbe duhej të formohej deri në vitin 2016, megjithëse qeveria e Kosovës e ngriu marrëveshjen në vitin 2015, me Gjykatën Kushtetuese që e shpalli atë si jokushtetuese.[10][11]

Një marrëveshje ndërmjet Serbisë dhe Kosovës për përdorimin e targave është lidhur në vitin 2011.[12] Deri në atë moment, Serbia lëshonte targa serbe për veriun e Kosovës, edhe pse pas marrëveshjes targat u ndryshuan në neutrale.[12] Kjo marrëveshje u zgjat në vitin 2016 dhe ishte e vlefshme deri në shtator 2021.[12] Pas skadimit të marrëveshjes, ndodhi një krizë dhe ajo zgjati deri në tetor të vitit 2021 kur u arrit një marrëveshje tjetër, e cila i dha fund ndalimit të targave kosovare në Serbi.[13][14] Kjo marrëveshje fillimisht ishte menduar të ishte e përkohshme, por në prill të vitit 2022, marrëveshja u zgjat për një periudhë të mëtejshme.[15][16]

Shtrirja kohore

Redakto

2022

Redakto

Korrik

Redakto

Një numër i civilëve serbë të Kosovës në veri të Kosovës filluan të formojnë barrikada më 31 korrik pas njoftimit se qytetarët e Serbisë që hyjnë në Kosovë do të marrin dokumentet për hyrje dhe dalje.[17][18] Kjo bëri që KFOR-i të dërgonte trupa për të patrulluar rrugët, ndërsa Policia e Kosovës përfundoi duke mbyllur pikat kufitare në Jarinje dhe Bërnjak.[19][20] Nikola Selakoviq, ministri i atëhershëm i Punëve të Jashtme të Serbisë, pohoi se Albin Kurti, kryeministri i Kosovës, po “përgatiste ferrin në ditët në vijim” për serbët që jetojnë në Kosovë.[21] Është raportuar gjithashtu se sirenat e sulmit ajror janë ndezur në Zubin Potok dhe Mitrovicën e Veriut.[22] Rrugët ishin bllokuar pranë pikës kufitare Jarinje dhe Bërnjak.[23]

Më vonë atë ditë, Ministria e Mbrojtjes e Serbisë deklaroi se "Ushtria Serbe nuk e ka kaluar kufirin në Kosovë", mes raporteve se ajo ka hyrë në Kosovë.[24] Edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, deklaroi se do të dëshironte që ndalimi të shtyhet.[25] Ai shtoi se “nëse nuk duan ta ruajnë paqen, Serbia do të fitojë”;[26] Kurti akuzoi Vuçiqin dhe Petar Petkoviqin, drejtorin e zyrës për Kosovë dhe Metohi, si përgjegjës për trazirat.[27] Sipas qeverisë së Serbisë, një serb është plagosur në pikën kufitare Jarinje, ndonëse qeveria e Kosovës e ka mohuar këtë dhe ka deklaruar se ka pasur vetëm disa të shtëna.[28][29] Po ashtu, një person i armatosur ka qëlluar edhe mbi Policinë e Kosovës.

Gusht

Redakto

Pas negociatave me përfaqësuesit diplomatikë të Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian, qeveria e Kosovës më 1 gusht njoftoi se do të shtyjë përkohësisht ndalimin e targave të lëshuara nga Serbia, pasi vendimin e kishte dhënë një ditë më parë.[30][31] Kjo marrëveshje u mirëprit nga Josep Borrell, përfaqësuesi i lartë i Bashkimit për Punë të Jashtme dhe Politikë të Sigurisë, dhe Miroslav Lajçak, Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian për dialogun Beograd-Prishtinë.[30] Në të njëjtën ditë, Balkan Insight raportoi se përdoruesit e mediave sociale përhapin dezinformata në lidhje me një "luftë në shkallë të plotë".[32] Një ditë më vonë, KFOR-i konfirmoi se barrikadat që ishin vendosur më 31 korrik ishin hequr, pas së cilës pika kufitare u hap përsëri për përdorim.[33][34]

Policia e Kosovës ka njoftuar se një patrullë e tyre është sulmuar me zjarr më 6 gusht në afërsi të kufirit.[35] Partitë politike opozitare në Kosovë e akuzuan Kurtin se "tremb investitorët për një konflikt të ri të mundshëm me Serbinë"; Kurti mohoi akuzat dhe në vend të kësaj fajësoi Rusinë dhe Vladimir Putinin, duke i akuzuar ata për përhapjen e dezinformatave.[36][37] Në konferencën e përbashkët për shtyp dhe negociatat me Kurtin dhe Vuçiqin, Jens Stoltenberg, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, tha se “NATO kërkon vetëpërmbajtje, por është e gatshme të ndërhyjë nëse është e nevojshme”.[38][39] Një ditë më vonë, Borrell u takua me Kurtin dhe Vuçiqin; Borrell deklaroi se takimi përfundoi pa marrëveshje, por se bisedimet do të rifillojnë edhe në ditët në vijim.[40][41] Më 19 gusht, NATO dislokoi forca të tjera të KFOR-it në veri të Kosovës për qëllime paqeruajtëse.[42] Për më tepër, Vuçiq deklaroi se forcat e KFOR-it duhet të "bëjnë punën e tyre" dhe u zotua "të mbrojnë serbët e Kosovës nëse NATO dështon ta bëjë këtë".[43]

Borrell njoftoi se mosmarrëveshja e dokumentit të identitetit u zgjidh më 27 gusht.[44] Është bërë e ditur se Serbia është pajtuar të heqë dokumentet e hyrjes dhe daljes për mbajtësit e ID-së së Kosovës, ndërsa Kosova është zotuar të përmbahet nga zbatimi i masave të tilla për mbajtësit e ID-së serbe.[44] Vuçiq tha se ishte “shumë i lumtur që gjetëm zgjidhje”, ndërsa nënkryetari i Listës Serbe Igor Simiq tha se “kjo ishte fitorja e diplomacisë serbe”.[45][46] Edhe Kurti e vlerësoi marrëveshjen, por mori kritika nga partitë opozitare në Kosovë për gjoja vazhdimin e politikës së kundërshtarit të tij Hashim Thaçi.[47][48] Partitë politike në Serbi, si Partia Popullore dhe Dveri, kritikuan marrëveshjen.[48]

Shtator

Redakto

Marrëveshja, e cila u nënshkrua më 27 gusht, filloi të zbatohej më 1 shtator.[49][50] Ana Brnabiq, kryeministrja e Serbisë, më 5 shtator vizitoi Mitrovicën e Veriut ku u takua me përfaqësuesit e Listës Serbe.[51][52] Gjatë fjalës së saj, ajo deklaroi se do të ishte e gatshme të "bënte kompromis në interes të paqes dhe stabilitetit".[53] Në të njëjtën ditë, Emmanuel Macron, presidenti i Francës dhe Olaf Scholz, kancelari i Gjermanisë, i kërkuan Vuçiqit dhe Kurtit që "të lëvizin dallimet e kaluara në një moment me rëndësi vendimtare për sigurinë".[54] Në një fjalim në Asamblenë Kombëtare të Serbisë më 13 shtator, Vuçiq deklaroi se “për Kosovën duhet të ofrohet një zgjidhje realiste, por Serbia nuk do ta njohë pavarësinë e saj”.[55]

Një marrëveshje e propozuar që u dërgua nga Lajčák, Jens Plötner [de] dhe Emmanuel Bonne, bashkëpunëtorë të Scholz dhe Macron respektivisht, u zbulua më 19 shtator.[56][57][58] Një ditë më vonë, NATO njoftoi se do të dërgonte më shumë forca të KFOR-it në rast të tensioneve të reja.[59] Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës ka konfirmuar më 21 shtator se veturat me targa të lëshuara nga Serbia do të konsiderohen si të paregjistruara pas 1 nëntorit.[60]

Tetor

Redakto

Në fillim të tetorit, Kosova dhe Serbia konfirmuan ekzistencën e marrëveshjes së propozuar.[61] Vuçiq tha se sipas marrëveshjes së propozuar, Kosova do të anëtarësohej në Kombet e Bashkuara, ndërsa Serbia në këmbim do të merrte një anëtarësim të përshpejtuar në Bashkimin Evropian.[62][63] Radio Evropa e Lirë e kundërshtoi këtë pretendim dhe në vend të kësaj pretendoi se marrëveshja përfshin “zhvillimin e marrëdhënieve të mira mbi bazën e të drejtave të barabarta, njohjen e simboleve kombëtare, aranzhimin e veçantë për komunitetin serb dhe kishën ortodokse serbe në Kosovë, thellimin e bashkëpunimit në të gjitha nivelet, një marrëveshje për të gjitha marrëveshjet e mëparshme dhe se Serbia nuk do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare”.[64] Osmani tha se marrëveshja e propozuar është “bazë e mirë për bisedime”, por se “asnjëherë nuk kemi thënë se dokumenti si i tillë pa asnjë ndryshim mund të jetë i pranueshëm për Kosovën”.[65]

Gabriel Escobar, i dërguari special i Departamentit të Shtetit për Ballkanin, deklaroi më 20 tetor se Kosova duhet të shtyjë afatin.[66] Goran Rakiq, kreu i Listës Serbe, u takua me Vuçiqin më 27 tetor.[67] Gjatë një konference për shtyp, Rakiq tha se “nëse Kosova fillon të zbatojë konfiskimin e automjeteve dhe targave, ne do të përdorim të gjitha mjetet kundër saj”, por siguroi se “të gjitha mjetet demokratike dhe paqësore” do të përdoren vetëm.[67][68] Kurti nuk pranoi të shtynte afatin,[69] edhe pse më 28 tetor ai njoftoi zbatimin me faza të ndryshimit të targave deri më 21 prill.[70][71] Ai gjithashtu shtoi se veturat me targa që janë lëshuar nga Serbia do të "qortohen, pastaj do të gjobiten dhe më pas do të detyrohen t'i vendosin targa provuese në veturat e tyre".[70]

Nëntor

Redakto
 
Një bazë e ushtrisë serbe e vendosur afër kufirit me Kosovën

Zbatimi me faza filloi më 1 nëntor.[72][73] Një ditë më vonë, Nenad Gjuriq, drejtor i Drejtorisë Rajonale të Policisë për veriun e Kosovës, deklaroi se policia në veri të Kosovës nuk do ta zbatojë vendimin për riregjistrimin e targave që janë lëshuar nga Serbia për ato që janë lëshuar nga Kosova.[74] Më 5 nëntor, qindra policë serbë të Kosovës, kryetarë komunash, gjyqtarë dhe deputetë të Listës Serbe u tërhoqën nga institucionet qeveritare në shenjë proteste.[75][76][77] Në përgjigje, Kurti, Borrell dhe Christopher R. Hill, ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Serbi, deklaruan se "tërheqja nuk është zgjidhja e krizës", ndërsa Vuçiq akuzoi Kurtin për injorim të Marrëveshjes së Brukselit; Kurti tri ditë më parë deklaroi se “Asociacioni i Komunave Serbe” nuk ekziston.[75][78] Më 6 nëntor, në Mitrovicën e Veriut u mbajt një protestë e organizuar nga Lista Serbe.[79][80] Dorëheqjet masive të serbëve të Kosovës vazhduan të ndodhin edhe pas dorëheqjeve të 5 nëntorit, pas së cilës Kurti akuzoi Serbinë se “po tenton të destabilizojë Kosovën”.[81][82] Si përgjigje, NATO vendosi më shumë trupa paqeruajtëse të KFOR-it.[83]

Ivica Daçiq, tani ministër i punëve të jashtme të Serbisë, deklaroi më 6 nëntor se marrëveshja e propozuar është "e papranueshme" dhe pretendoi se marrëveshja "fillon nga pozicioni se Kosova është e pavarur".[84] Kurti dhe Vuçiç u takuan me Macron dhe Borrell në Francë më 11 nëntor, ku diskutuan për krizën.[85][86] Borrell tha se Kurti dhe Vuçiq nuk e refuzuan marrëveshjen e propozuar dhe se serbët e Kosovës duhet të kthehen në institucionet qeveritare, ndërsa i kërkoi edhe Kurtit të formojë Asociacionin e Komunave Serbe.[86][87] Vuçiq akuzoi gjithashtu Gjermaninë dhe Mbretërinë e Bashkuar se dyshohet se mbështesin Kurtin.[88] Pas takimit, Osmani bëri të ditur se zgjedhjet lokale do të mbahen në katër komuna të veriut të Kosovës në dhjetor të vitit 2022; zgjedhjet më vonë u shtynë për në prill 2023.[89] Kurti dhe Vuçiq u takuan sërish me Lajčák dhe Borrell për të diskutuar rreth zbatimit të targave më 21 nëntor.[90] Ata nuk arritën marrëveshje, ndonëse Kurti shumë shpejt njoftoi se e ka pranuar propozimin e SHBA-së për shtyrjen e aplikimit të masës për ndëshkimin e pronarëve të veturave që nuk kanë ndërruar targat e lëshuara nga Serbia për dy ditë.[90][91] Një ditë më vonë u zhvillua një seri tjetër bisedimesh gjatë të cilave u arrit marrëveshja ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.[92] Borrell deklaroi se Kosova dhe Serbia tani do të "përqendrohen në normalizimin e marrëdhënieve të tyre", ndërsa Petkoviç, i cili ishte një nga negociatorët, deklaroi se targat që janë lëshuar nga Serbia do të vazhdojnë të përdoren në veri të Kosovës.[92][93][94] Në të njëjtën ditë, dy protesta antiqeveritare u mbajtën në Mitrovicën e Veriut dhe në Graçanicë.[95][96][97]

Në mes të krizës, ministria e mbrojtjes e Serbisë pretendoi se "disa dronë kanë hyrë në hapësirën ajrore serbe nga Kosova gjatë tre ditëve të fundit" më 2 nëntor.[98] Vuçiq ka urdhëruar “eliminimin” e çdo droni që hyn në hapësirën ajrore të Serbisë dhe ka vendosur ushtrinë serbe në “gadishmëri të lartë”.[98][99] Ministria e Mbrojtjes e Serbisë po ashtu ka pohuar se një “dron komercial” është shkatërruar pranë kazermave të ushtrisë në Rashkë, ndonëse Armend Mehaj, ministri i Mbrojtjes i Kosovës, mohoi që ndonjë dron nga Kosova të ketë hyrë në hapësirën ajrore të Serbisë.[99][100]

Dhjetor

Redakto

Kurti emëroi Nenad Rashiqin si ministër të komuniteteve dhe kthehet më 1 dhjetor, post të cilin Rakiq e mbajti deri në dorëheqjen e tij më 5 nëntor.[101] Lista Serbe pretendoi se emërimi i tij ishte "jokushtetues", ndërsa Vuçiq e quajti Rashiqin "llumrin më të keq serb" gjatë një konference për shtyp.[102][103] Gjatë samitit BE-Ballkani Perëndimor në Tiranë më 6 dhjetor, Vuçiç dhe Osmani morën një version të përditësuar të marrëveshjes së propozuar.[104][105] Po ashtu, Osmani zyrtarisht njoftoi se Kosova do të aplikojë për anëtarësim në Bashkimin Evropian në dhjetor të vitit 2022;[106] Kosova zyrtarisht nënshkroi një kërkesë për të kërkuar statusin e kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian më 14 dhjetor, me Vuçiç që pretendonte se Kosova shkeli Marrëveshjen e Uashingtonit duke nënshkruar aplikacionin.[107][108][109]

Më 8 dhjetor, Petkoviç deklaroi se Serbia do të konsideronte dislokimin e 1000 forcave ushtarake serbe në Kosovë, duke përmendur përmbajtjen e nenit 4 dhe aneksit 2, nenit 6 të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, për shkak të pretendimeve se Njësia Rajonale e Mbështetjes Operative (ROSU) dyshohet se ka bastisur Mitrovicën e Veriut.[110][111][112] Qeveria e Kosovës ka mohuar se ROSU ka hyrë në Mitrovicën e Veriut, duke thënë se “ka qenë policia dhe jo ndonjë njësi tjetër”.[113] Po të njëjtën ditë, Policia e Kosovës raportoi se një grup personash të armatosur kanë sulmuar një polic të tyre.[114][115] Një ditë më vonë, Brnabiq u pajtua me Petkoviçin dhe akuzoi KFOR-in për "dështim në mbrojtjen e serbëve" nga një ngacmim i supozuar i serbëve të Kosovës.[116] Osmani e cilësoi konsideratën si “akt agresioni”.[117] Më 10 dhjetor, Vuçiq deklaroi se do t'i dërgojë një kërkesë KFOR-it për të dislokuar forcat ushtarake dhe policore në Kosovë, por gjithashtu shtoi se "e di se kjo kërkesë do të refuzohet".[118][119][120] Escobar deklaroi më 13 dhjetor se "Shtetet e Bashkuara janë kundër dërgimit të forcave ushtarake nga Serbia në Kosovë".[121] Serbia i dërgoi një kërkesë KFOR-it për vendosjen e 1,000 forcave ushtarake dhe policore serbe më 16 dhjetor.[122][123] Një numër barrikadash filluan të formoheshin pas arrestimit të Dejan Pantiqit, një ish-oficer policie me përkatësi etnike serbe, në të njëjtën ditë.[124][125] Është raportuar se barrikadat janë parë në Leposaviq dhe Zveçan dhe se sirenat e sulmit ajror janë ndezur gjithashtu.[124] Policia e Kosovës më pas njoftoi se pikat kufitare në Jarinje dhe Bërnjak do të mbyllen.[124] Xhelal Sveçla, ministri i Punëve të Brendshme të Kosovës, deklaroi se Pantiq ishte një nga të dyshuarit që sulmoi policët në ditët para formimit të barrikadave;[125] Pantiq u dënua me arrest shtëpiak më 28 dhjetor.[126] Një ditë më vonë, një granatë trullosëse u hodh në një makinë që i përkiste Misionit të Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX), edhe pse nuk raportohet për të lënduar.[127][128] Borrell dhe NATO e dënuan sulmin, ndërsa Borrell deklaroi gjithashtu se barrikadat duhet të hiqen.[129][130] Në të njëjtën ditë, Kurti kërkoi nga KFOR-i që të garantojë "lirinë e lëvizjes" pasi akuzoi demonstruesit për bllokimin e rrugëve, ndërsa Vuçiq u zotua "të ruajë paqen".[127][131] Protestat vazhduan të qeta, ndërsa shkollat në veri të Kosovës u mbyllën përkohësisht.[132][133]

Një protestë ultranacionaliste në mbështetje të serbëve të Kosovës u mbajt në Beograd më 12 dhjetor; Demonstruesit brohorisnin slogane si "Kosova është Serbi" dhe dogjën flamujt e Kosovës.[134][135] Protesta u ndoq nga grupe të ekstremit të djathtë si Dveri, Patrulla Popullore dhe e Djathta Serbe.[136] Në të njëjtën ditë, Borrell njoftoi se Bashkimi Evropian do të përforcojë EULEX-in, i cili ka për detyrë të patrullojë Kosovën e Veriut.[137][138] Pas takimit me Kurtin më 13 dhjetor, Lajçak tha se “barrikadat duhet të hiqen me marrëveshje politike, e jo me buldozerë”, ndërsa Escobar tha se pret një marrëveshje në lidhje me Asociacionin e Komunave Serbe.[139][140] Patrulla e Popullit dhe grupe të tjera të ekstremit të djathtë organizuan një tjetër protestë më 18 dhjetor, edhe pse këtë herë në pikën kufitare Jarinje.[141] Demonstruesit u ndaluan nga KFOR-i pasi tentuan të kalojnë nëpër pikën kufitare.[142] Serbët e Kosovës organizuan një protestë masive pranë Zveçanit më 22 dhjetor.[143] Në protestë, Rakiq kërkoi nga qeveria që “të lirojë të gjithë serbët e arrestuar dhe të tërheqë Policinë e Kosovës nga veriu i Kosovës”.[144] Një e shtënë ka ndodhur më 25 dhjetor në Zubin Potok pasi Policia e Kosovës dyshohet se ka tentuar të heqë barrikadat nga një rrugë aty pranë;[145][146] Policia e Kosovës e mohoi këtë, megjithatë KFOR-i konfirmoi se disa të shtëna kanë ndodhur pranë patrullave të tyre.[147][148][149] Menjëherë pas kësaj, u formuan më shumë barrikada pranë Mitrovicës Veriore dhe pikës kufitare Merdare, ndërsa Millosh Vuçeviq, ministri i mbrojtjes i Serbisë, njoftoi se forcat e ushtrisë serbe ishin vendosur "në nivelin më të lartë të gatishmërisë", me urdhër të Vuçiqit.[149][150][151] Qeveria e Kosovës për shkak të barrikadave mbylli pikën kufitare Merdare më 28 dhjetor.[152][153] Një ditë më vonë, serbët e Kosovës ranë dakord të fillonin çmontimin e barrikadave pas një marrëveshjeje që u arrit një ditë më parë;[154][155] ato u hoqën deri më 30 dhjetor.[156] Këtë vendim e përshëndeti kryetarja e UNMIK-ut, Caroline Ziadeh, ndërsa u hoq edhe “rritja e gatishmërisë luftarake” të forcave të ushtrisë serbe.[157][158] Menjëherë pas kësaj, Hill dhe Vuçiq njoftuan se negociatat në lidhje me marrëveshjen e propozuar do të fillojnë në mes të janarit.[159][160]

Reagimet

Redakto

Në fillim të gushtit, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, komentoi tensionet e ndodhura më 31 korrik dhe deklaroi se Kosova duhet t'i bashkohet zonës së hapur ekonomike dhe politike të Ballkanit për të shmangur luftën e mundshme;[161] kjo u përsërit më vonë nga Hill.[162] Maria Zaharova, zëdhënësja e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Rusisë, akuzoi shqiptarët e Kosovës për përshkallëzimin e konfliktit, ndërsa Dmitri Peskov, sekretari i shtypit i Kremlinit, deklaroi se Rusia kërkon që "të respektohen të gjitha të drejtat e serbëve".[163] Më vonë në dhjetor, Peskov tha se "Rusia mbështet Beogradin në veprimet që po ndërmerren".[164] Richard Grenell, i dërguari i posaçëm presidencial për negociatat e paqes në Serbi dhe Kosovë nën administrimin e Donald Trump, ka deklaruar se është i zhgënjyer me ecurinë e negociatave.[165]

Pas zbulimit të marrëveshjes së propozuar në fund të shtatorit 2022, Dushan Janjiq nga Forumi i Beogradit për Marrëdhëniet Etnike deklaroi se marrëveshja ka të bëjë me "vendosjen e dialogut ekskluzivisht në nivel politik", ndërsa Bodo Weber, gazetar dhe analist politik, deklaroi se marrëveshja "mund të ndryshojë rrjedhën e dialogut", por ai gjithashtu vlerësoi se "Kosova dhe Serbia janë ende larg një marrëveshjeje përfundimtare".[166] Milorad Dodik, presidenti i Republika Srpska, deklaroi se Republika Srpska, një entitet i Bosnjës dhe Hercegovinës, është "gati të ndihmojë popullin serb në Kosovë, edhe përtej kapacitetit të saj".[167] Weber e përshkroi dorëheqjen masive të serbëve të Kosovës nga institucionet e Kosovës si "krizë si pasojë e mungesës de fakto të negociatave".[168] Konrad Clewing, një ekspert për Institutin Leibniz për Kërkimet e Evropës Lindore dhe Juglindore, deklaroi se dorëheqja masive mund të krijojë "pasoja të mëdha".[169]

Pas njoftimit se Serbia do të konsideronte dislokimin e 1000 forcave ushtarake serbe në Kosovë, Deutsche Welle deklaroi se kërkesa për vendosje është e mundur sipas Rezolutës 1244, megjithëse vëzhguesit vunë në dukje se dislokimi do të ishte "i kotë sepse do të çonte në një konfrontim të drejtpërdrejtë me njësitë policore dhe ushtarake ndërkombëtare të stacionuara në Kosovë”.[170] Radio Evropa e Lirë deklaroi se sipas Rezolutës 1244, personeli serb mund të kthehej dhe të kryente funksione të caktuara në Kosovë, megjithëse këto funksione përfshijnë vetëm lidhjen me misionin civil ndërkombëtar dhe praninë ndërkombëtare të sigurisë, pastrimin e fushave të minuara, mbajtjen e pranisë në objektet e trashëgimisë kulturore serbe dhe në vendkalimet kryesore kufitare. Analistët deklaruan gjithashtu se kërkesa me shumë mundësi do të refuzohej. Boris Tadiq, ish-presidenti i Serbisë, kritikoi qeverinë e Serbisë dhe deklaroi se Petkoviç dhe Brnabiq "mashtruan opinionin", ndërsa Momir Stojanoviç, ish-kreu i Agjencisë së Sigurisë Ushtarake, tha se kthimi i forcave serbe në Kosovë "është i pamundur".[171][172] Rama e cilësoi atë si një “lëvizje surreale”.[173] Janjić deklaroi se "nuk është e paligjshme të merret parasysh ta bësh këtë" por se "në këtë rast nuk është e dëshirueshme", ndërsa Ivo Visković, diplomat dhe ish-profesor në Fakultetin e Shkencave Politike në Universitetin e Beogradit, deklaroi se "tani është koha kur diplomacia duhet të funksionojë”.[174] Përveç kësaj, Shtetet e Bashkuara dhe Peter Stano, zëdhënësi i Bashkimit Evropian, kërkuan uljen e tensionit.[174][175]

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ Bideleux, Robert (2006). The Balkans : a post-communist history. Ian Jeffries (bot. 1). New York. fq. 533. ISBN 961-90128-0-1. OCLC 1316072319. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  2. ^ Xhudo, Gazmen (1996). Diplomacy and Crisis Management in the Balkans : a US Foreign Policy Perspective. London. fq. 58. ISBN 978-1-349-24947-3. OCLC 1004388033. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  3. ^ "Resolution 1244". BBC News. 17 qershor 1999. Arkivuar nga origjinali më 7 prill 2008. Marrë më 2022-12-13. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Bilefsky, Dan (2008-02-18). "Kosovo Declares Its Independence From Serbia". The New York Times (në anglishte amerikane). ISSN 0362-4331. Marrë më 2022-12-12.
  5. ^ "Serbia Angered by Kosovo Recognitions". Deutsche Welle (në anglisht). 2008-10-10. Marrë më 2022-12-12.
  6. ^ Judah, Tim (2008-02-22). "Could Balkan break-up continue?". BBC New. Marrë më 12 dhjetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Taylor, Alice (2022-08-01). "Kosovo government postpones plan for volatile north after tensions with Serbia rise". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-12.
  8. ^ Barlovac, Fatmir Aliu, Bojana (2012-02-16). "Northern Serbs Vote 'No' to Kosovo". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  9. ^ "Serbs reject Kosovo Albanian rule in referendum". BBC News (në anglishte britanike). 2012-02-16. Marrë më 2022-12-21.
  10. ^ "Šta se navodi u sporazumu?" (në serbisht). B92. 19 prill 2013. Marrë më 12 dhjetor 2022.
  11. ^ "Kosovo suspends Serb rights". Deutsche Welle. 10 nëntor 2015. Marrë më 12 dhjetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ a b c Stojanović, Milica; Bami, Xhorxhina (2022-04-21). "Kosovo-Serbia Licence Plate Dispute Proves Hard to Resolve". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-12.
  13. ^ "Preletanje srpskih aviona i kosovska policija: Šta se dešava na Kosovu". BBC News (në Serbian (Latin script)). Arkivuar nga origjinali më 2021-09-29. Marrë më 26 shtator 2021.
  14. ^ Emmott, Robin; Sekularac, Ivana; Lewis, Simon (30 shtator 2021). Baum, Bernadette (red.). "Kosovo, Serbia agree deal to end border tensions". Reuters. Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2021. Marrë më 30 shtator 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Lajčak: Imamo dogovor, Priština i Beograd postigli sporazum o deeskalaciji". Danas. 30 shtator 2021. Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2021. Marrë më 30 shtator 2021. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Sticker Regime Continues after Kosovo, Serbia Fail to Agree on License Plates". Exit News. 23 gusht 2022. Arkivuar nga origjinali më 24 prill 2022. Marrë më 1 gusht 2022. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Građani Srbije koji dolaze na Kosovo dobiće "dokument za ulazak i izlazak"". N1 (në serbisht). 2022-07-29. Marrë më 2022-12-12.
  18. ^ Savic, Misha; Kuzmanovic, Jasmina (2022-07-31). "Kosovo Puts Off Action on Restive Serbs as Tensions Escalate". Bloomberg (në anglisht). Marrë më 2022-12-12.
  19. ^ "Kfor spreman da interveniše ako stabilnost na Kosovu bude ugrožena". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  20. ^ "Kosovo closes two border crossings with Serbia". Deutsche Welle (në anglisht). 2022-08-01. Marrë më 2022-12-12.
  21. ^ Gucijan, Sandra (2022-07-31). "Kurti sprema pakao u narednim danima". Politika (në serbisht). Marrë më 2022-12-12.
  22. ^ Sovrlić, Sanja (2022-07-31). "Sirene za uzbunu na severu Kosova i Metohije, KFOR prati situaciju". N1 (në serbisht). Marrë më 2022-12-12.
  23. ^ Falk, Thomas O. (2022-08-04). "What's behind the renewed tensions between Serbia and Kosovo?". Al Jazeera (në anglisht). Marrë më 2022-12-12.
  24. ^ "Ministarstvo odbrane: Uprkos navodima Prištine, Vojska Srbije dosad nije prešla administrativnu liniju". Danas (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  25. ^ "Vučić traži odlaganje odluka Vlade Kosova". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  26. ^ "Vučić: Ne budu li hteli da sačuvaju mir, ja vam saopštavam - Srbija će pobediti". N1 (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  27. ^ "Kurti: Vučić i Petković su glavni odgovorni za nemire". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  28. ^ "Incident na Jarinju, povređen Srbin iz Leška". NOVA portal (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  29. ^ "Policija Kosova: Bilo pucnjave i prema pripadnicima policije". NOVA portal (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  30. ^ a b "Kosovo odlaže tablice i dokumente ako blokade prestanu". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  31. ^ "Kosovo government postpones its plan for volatile north after tensions rise". Reuters (në anglisht). 2022-07-31. Marrë më 2022-12-12.
  32. ^ Bami, Xhorxhina (2022-08-01). "Social Media Disinformation Spreads Panic About Kosovo-Serbia 'War'". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-12.
  33. ^ Taylor, Alice (2022-08-02). "NATO peacekeepers remove blockades on Kosovo-Serbia border after days of tensions". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-12.
  34. ^ "Kosovo-Serbia border reopens after NATO-led peacekeepers oversee removal of roadblocks". France 24 (në anglisht). 2022-08-02. Marrë më 2022-12-12.
  35. ^ "Kosovo police patrol attacked in volatile north". Reuters. 6 gusht 2022. Marrë më 12 dhjetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Baliu, Doruntina (2022-08-08). "Kurti za RSE: Situacija na severu mogla je da eskalira u oružani sukob". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-12.
  37. ^ Bytyci, Fatos (2022-08-10). "Kosovo PM says tensions with Serbs in north could escalate, warns of possible new conflict". Reuters (në anglisht). Marrë më 2022-12-12.
  38. ^ "Serbia and Kosovo set for talks in Brussels amid tensions". Al Jazeera (në anglisht). 2022-08-17. Marrë më 2022-12-12.
  39. ^ Bayer, Lili (2022-08-17). "NATO urges restraint in Kosovo and Serbia but stands ready to intervene if needed". Politico (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-12.
  40. ^ "Serbia, Kosovo fail to break car number plate impasse, agree to more talks". Reuters (në anglisht). 2022-08-18. Marrë më 2022-12-12.
  41. ^ Stojanović, Dušan (2022-08-17). "EU to host Serbia-Kosovo talks in Brussels amid tensions". Associated Press (në anglisht). Marrë më 2022-12-12.
  42. ^ "US NATO troops deployed at check points in Kosovo following collapse of talks". N1 (në serbisht). 2022-08-19. Marrë më 2022-12-12.
  43. ^ "Serbia warns NATO over safety of Kosovo Serbs". Deutsche Welle (në anglisht). 2022-08-22. Marrë më 2022-12-12.
  44. ^ a b "Serbia-Kosovo ID document row settled, says EU". BBC News (në anglishte britanike). 2022-08-27. Marrë më 2022-12-12.
  45. ^ Brzozowski, Alexandra (2022-08-27). "Serbia, Kosovo reach free movement agreement under EU-facilitated dialogue". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-12.
  46. ^ "Simić (Srpska lista): Uspeh srpske diplomatije, ali nema mesta euforiji". N1 (në serbisht). 2022-08-27. Marrë më 2022-12-12.
  47. ^ "Kurti se hvali reciprocitetom, opozicija ga kritikuje - srećan jer sprovodi Tačijev sporazum; korak ka ZSO". KoSSev (në serbisht). 2022-08-28. Marrë më 2022-12-12.
  48. ^ a b "Dogovor Beograda i Prištine o ličnim kartama: Za pregovarače uspeh, od opozicije kritike". BBC News (në Serbian (Latin script)). 2022-08-27. Marrë më 2022-12-12.
  49. ^ "Počela primjena sporazuma o ličnim dokumentima Srbije i Kosova". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-09-01. Marrë më 2022-12-12.
  50. ^ "Kosovo pushes ahead with car licensing rule resisted by Serbs". Reuters (në anglisht). 2022-09-01. Marrë më 2022-12-13.
  51. ^ "Serbian Prime Minister arrives in Kosovo". N1 (në serbisht). 2022-09-05. Marrë më 2022-12-12.
  52. ^ "Serbian PM visits Kosovo Serbs as tensions still simmer". Associated Press (në anglisht). 2022-09-05. Marrë më 2022-12-12.
  53. ^ "Serbian PM says willing to compromise during first Kosovo visit". Al Jazeera (në anglisht). 2022-09-05. Marrë më 2022-12-12.
  54. ^ Savic, Misha (2022-09-05). "Scholz, Macron Seek to Reassert EU Role in Serbia-Kosovo Dispute". Bloomberg (në anglisht). Marrë më 2022-12-12.
  55. ^ Cvetković, Ljudmila (2022-09-13). "Između redova Vučićevih odgovora o Kosovu". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-12.
  56. ^ Radovanović, Vojin (2022-09-19). "Brat Edi napravio uslugu bratu Aleku: Da li je predsednik Srbije napustio ideju razgraničenja?". Danas (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  57. ^ "Novi plan Šolca i Makrona za Kosovo i Srbiju: Realnost ili spisak želja". Vreme (në serbisht). 2022-09-18. Marrë më 2022-12-13.
  58. ^ Bislimi, Bekim (2022-10-11). "Ne postoje francusko-nemačke 'garancije' za Kosovo i Srbiju". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  59. ^ "NATO spreman da pošalje još trupa na Kosovo u slučaju novih tenzija". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-09-20. Marrë më 2022-12-13.
  60. ^ Fićović, Maja; Cvetković, Sandra (2022-09-21). "Zabrana kretanja vozila sa KM tablicama na Kosovu od 1. novembra". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  61. ^ Isufi, Perparim; Dragojlo, Saša (2022-10-10). "Belgrade, Pristina Confirm German-French Proposal for Kosovo Deal". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  62. ^ "Vučić: Zapad nudi rešenje - Kosovo članica UN, Srbija dobija brzi ulazak u EU". BBC News (në Serbian (Latin script)). 2022-10-08. Marrë më 2022-12-13.
  63. ^ Milovančević, Vojislav (2022-10-08). "Srbija u EU, Kosovo u UN - Vučić otkrio šta nam nude Francuzi i Nemci". NOVA portal (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  64. ^ "RSE uvid u francusko-nemački predlog: Bez pomena priznanja i članstva u UN". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-11. Marrë më 2022-12-18.
  65. ^ "Osmani: ZSO samo kao nevladina organizacija". Danas (në serbisht). 2022-12-29. Marrë më 2022-12-29.
  66. ^ Taylor, Alice (2022-10-20). "US envoy: Kosovo-Serbia agreement weeks away, postpone license plate rule". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-13.
  67. ^ a b "Serbs from Kosovo and Metohija: If they start, we will respond accordingly". B92 (në anglisht). 2022-10-27. Marrë më 2022-12-13.
  68. ^ "Kosovo Serbs Warn They Will Again Block Roads If License-Plate Deal Not Extended". Radio Free Europe (në anglisht). 2022-10-28. Marrë më 2022-12-13.
  69. ^ Reuters (2022-10-25). "Kosovo will not delay Serb car plate rule despite calls by West". Reuters (në anglisht). Marrë më 2022-12-13. {{cite news}}: |last= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!)
  70. ^ a b Isufi, Perparim (2022-10-28). "Kosovo PM Postpones Controversial Licence Plate Change for Serbs". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  71. ^ "Kosovo expands timeline for Serbs to comply with car plates". Associated Press (në anglisht). 2022-10-28. Marrë më 2022-12-13.
  72. ^ Delauney, Guy (2022-11-01). "Number-plate crackdown raises tensions in Kosovo". BBC News (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-13.
  73. ^ "It has started; The first warning was issued on Kosovo and Metohija". B92. 2022-11-01. Marrë më 13 dhjetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ "Đurić potvrdio da policajci regiona Sever neće da izdaju opomene, poslate saobraćajne jedinice iz Prištine". KoSSev (në serbisht). 2022-11-02. Marrë më 2022-12-13.
  75. ^ a b "Srbi se povukli iz svih institucija na Kosovu, Vučić kaže da su se desile tektonske promene" [Serbia and Kosovo: Serbs withdrew from all institutions, policemen took off their uniforms, the EU calls for reason]. BBC News (në Serbian (Latin script)). 2022-11-05. Marrë më 2022-12-13.
  76. ^ Fićović, Maja; Cvetković, Sandra (2022-10-05). "Predstavnici Srba sa severa Kosova izlaze iz institucija" [Representatives of Serbs from the north of Kosovo are leaving the institutions]. Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  77. ^ "Kosovo sees overnight violence amid political uncertainty". Deutsche Welle. 11 dhjetor 2022. Marrë më 13 dhjetor 2022. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  78. ^ Grulovic, Fedja; Bytyci, Fatos (2022-11-05). "North Kosovo Serbs quit state jobs in licence plate protest". Reuters (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  79. ^ Hajdari, Una (2022-11-06). "Ethnic tensions flare again in northern Kosovo". Politico (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  80. ^ "Ethnic Serbs Rally in Kosovo After Leaving Jobs in Protest". Voice of America (në anglisht). 2022-11-06. Marrë më 2022-12-13.
  81. ^ Bami, Xhorxhina; Ahmeti, Adelina; Stojanović, Milica (2022-11-07). "Kosovo Serbs Continue Mass Resignations from State Institutions". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  82. ^ Bajrami, Florent; Semini, Llazar (2022-11-07). "Kosovo accuses Serbia of trying to destabilize country". Associated Press (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  83. ^ "Kfor se pojačava: Iskrcani na Kosovo". B92 (në serbisht). 2022-11-09. Marrë më 2022-12-13.
  84. ^ "Dačić: Francusko-nemački plan neprihvatljiv, polazi od stava da je Kosovo nezavisno". 021.rs (në serbisht). 2022-11-06. Marrë më 2022-12-13.
  85. ^ Kuzmanović, Jasmina; Savić, Miša (2022-11-10). "EU Presses Serbia and Kosovo to Normalize Ties as Tensions Flare". Bloomberg (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  86. ^ a b "Borelj: Srbi da se vrate u kosovske institucije, Kosovo da formira Zajednicu opština sa srpskom većinom". Voice of America (në serbisht). 2022-10-11. Marrë më 2022-12-13.
  87. ^ "Borel: Evropski plan za Kosovo od dve stranice Priština i Beograd nisu odbili". Novinska agencija Beta (në serbisht). 2022-11-14. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2022. Marrë më 2022-12-13.
  88. ^ "Vučić: Čeka nas komplikovan period, Nemci i Britanci podržavaju Kurtija". Kosovo Online (në serbisht). 2022-11-11. Marrë më 2022-12-13.
  89. ^ "Izbori na severu Kosova odloženi za april 2023". BBC News (në Serbian (Latin script)). 2022-11-14. Marrë më 2022-12-13.
  90. ^ a b "Priština na dva dana odložila odluku o kažnjavanju zbog tablica". BBC News (në Serbian (Latin script)). 2022-11-21. Marrë më 2022-12-13.
  91. ^ Petrequin, Samuel (2022-11-21). "EU fails to defuse tense situation between Serbia and Kosovo". Associated Press (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  92. ^ a b "Kosovo i Srbija postigli sporazum o registarskim tablicama". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-11-23. Marrë më 2022-12-13.
  93. ^ Preussen, Wilhelmine (2022-11-24). "Kosovo, Serbia reach deal over car plate dispute, EU says". Politico (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  94. ^ Andrić Rakić, Milica (2022-11-25). "Srbija-Kosovo: šta sledi posle dogovora u Briselu?". Deutsche Welle (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  95. ^ "Serb women in Kosovo protest against 'ghettoisation'". France24. 23 nëntor 2022. Marrë më 2022-12-24. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  96. ^ Cvetković, Sandra; Tërstena, Bujar (2022-11-23). "U Mitrovici žene protestuju, o razlozima ne govore". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-24.
  97. ^ "Protest Srba u Gračanici: Podrška braći sa severa Kosova". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-11-23. Marrë më 2022-12-24.
  98. ^ a b "Serbia says drones enter its airspace from Kosovo amid rise in tensions". Reuters (në anglisht). 2022-11-02. Marrë më 2022-12-13.
  99. ^ a b Savic, Misha (2022-11-02). "Serb Military Downs Drone in South Near Kosovo Border". Bloomberg (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  100. ^ Dragojlo, Saša; Isufi, Perparim (2022-11-02). "Serbia, Kosovo, Trade Accusations Over Mystery Drones". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  101. ^ "Nenad Rašić imenovan za ministra za zajednice i povratak u kosovskoj vladi". N1 (në serbisht). 2022-12-01. Marrë më 2022-12-13.
  102. ^ "Srpska lista: Imenovanjem Nenada Rašića za ministra - Kurti ne poštuje ni prištinske pravne akte". Radio Television of Serbia (në serbisht). 2022-12-01. Marrë më 2022-12-13.
  103. ^ "Vučić o izboru Rašića i Trajković u kosovskim institucijama: Izabrali su najgori srpski ološ, niko neće ići 6. decembra u Tiranu". Danas (në serbisht). 2022-12-01. Marrë më 2022-12-13.
  104. ^ Brzozowski, Alexandra (2022-12-06). "EU redrafts proposal on Serbia-Kosovo ties as Pristina sets sight on membership". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-13.
  105. ^ "Kosovo i Srbija dobili 'poslednju verziju' francusko-nemačkog predloga za dijalog". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-06. Marrë më 2022-12-13.
  106. ^ "Kosovo u decembru podnosi zahtev za članstvo u Evropskoj uniji". Danas (në serbisht). 2022-10-30. Marrë më 2022-12-13.
  107. ^ "Potpisana prijava za članstvo Kosova u Evropskoj uniji". N1 (në serbisht). 2022-12-14. Marrë më 2022-12-14.
  108. ^ Xhabafti, Erion; Semini, Llazar (2022-12-14). "Kosovo leaders sign application request to join EU". Washington Post (në anglishte amerikane). ISSN 0190-8286. Marrë më 2022-12-14.
  109. ^ "Vučić: Aplikacijom za članstvo u EU Priština zvanično krši Vašingtonski sporazum". N1 (në serbisht). 2022-12-15. Marrë më 2022-12-15.
  110. ^ "Petković: Srbija će razmotriti povratak svojih snaga na Kosovo". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-10-08. Marrë më 2022-12-13.
  111. ^ "Petković: Beograd će razmotriti povratak do 1.000 pripadnika naših bezbednosnih snaga na Kosovo". N1 (në serbisht). 2022-12-08. Marrë më 2022-12-13.
  112. ^ Stojanović, Milica (2022-12-09). "Serbia Considering Sending 1,000 'Security Personnel' Into Kosovo". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  113. ^ Taylor, Alice; Radosavljevic, Zoran (2022-12-09). "Kosovo police increase presence in north of country, Serbia reacts". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-13.
  114. ^ "Kosovo police officer wounded in volatile northern region". Reuters (në anglisht). 2022-12-09. Marrë më 2022-12-13.
  115. ^ "Kosovo: U napadu naoružanih osoba kod Zvečana lakše povredjen policajac". Novinska agencija Beta (në serbisht). 2022-12-09. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2022. Marrë më 2022-12-13.
  116. ^ Stojanović, Dušan (2022-12-09). "Serbia mulls sending troops to Kosovo as tensions escalate". Associated Press (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  117. ^ Cvetković, Ljudmila; Krasniqi-Veseli, Luljeta (2022-12-09). "O povratku srpskih snaga na Kosovo odlučuje KFOR, ne Beograd". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  118. ^ "Vučić će od KFOR-a tražiti slanje Vojske Srbije na Kosovo". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-10. Marrë më 2022-12-13.
  119. ^ "Serbia to ask NATO to deploy Serb military, police in Kosovo". Reuters (në anglisht). 2022-12-10. Marrë më 2022-12-13.
  120. ^ Savić, Miša; Bratanić, Jan (2022-12-10). "Serbia Floats Sending Troops to Kosovo in Challenge to Europe". Bloomberg (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  121. ^ Berisha, Ibrahim (2022-12-13). "Escobar: SAD kategorički odbijaju povratak snaga Srbije na Kosovo". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  122. ^ "Predat zahtev Vlade Srbije Kforu za vraćanje srpskih snaga bezbednosti na KiM". N1 (në serbisht). 2022-12-16. Marrë më 2022-12-16.
  123. ^ Stojanović, Milica (2022-12-16). "Serbia Officially Asks for Security Personnel to Return to Kosovo". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-18.
  124. ^ a b c "Ponovo se oglasile sirene u Mitrovici, Srbi se okupljaju u Zvečanu". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-10. Marrë më 2022-12-13.
  125. ^ a b "Kosovo Serbs block road to main border crossings in volatile north". The Guardian (në anglisht). 2022-12-10. Marrë më 2022-12-13.
  126. ^ Sovrlić, Sanja (2022-12-28). "Konačno pad tenzija: Pantić ide u kućni pritvor, Vučić u Rašku sa Srbima sa KiM". N1 (në serbisht). Marrë më 2022-12-28.
  127. ^ a b Kennedy, Niamh (2022-12-12). "Kosovo calls for NATO intervention after weekend of violence amid rising ethnic tensions". CNN (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  128. ^ Bytyci, Fatos (2022-12-11). "Serbs in Kosovo clash with police as ethnic tensions flare". Reuters (në anglisht). Marrë më 2022-12-13.
  129. ^ Brzozowski, Alexandra (2022-12-11). "EU, NATO condemn attacks on police in north Kosovo as tensions soar". Euractiv (në anglishte britanike). Marrë më 2022-12-13.
  130. ^ Stojanović, Milica; Bami, Xhorxhina (2022-12-12). "Kosovo Serb Barricades Remain up Despite Calls for Removal". Balkan Insight (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-13.
  131. ^ "Serbia's Vucic vows to 'preserve peace' amid ethnic tension in Kosovo". euronews (në anglisht). 2022-12-12. Marrë më 2022-12-13.
  132. ^ "Peti dan barikada na severu Kosova, Kfor demantuje da je snabdevao policiju". N1 (në serbisht). 2022-12-14. Marrë më 2022-12-14.
  133. ^ "RTS: Noć na severu Kosova protekla mirno, ali je i dalje napeto". N1 (në serbisht). 2022-12-15. Marrë më 2022-12-15.
  134. ^ "Protest podrške kosovskim Srbima u Beogradu, organizatori anonimni". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-10-12. Marrë më 2022-12-13.
  135. ^ "Far-Right Protesters Rally In Belgrade In Support Of Kosovar Serbs As EU Urges De-Escalation". Radio Free Europe (në anglisht). 2012-12-13. Marrë më 2022-12-13.
  136. ^ Komarčević, Dušan (2022-12-14). "Pod maskama u Beogradu 'brane' Kosovo". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-14.
  137. ^ "EU prepared to send reinforcements to mission in Kosovo". Reuters (në anglisht). 2022-12-12. Marrë më 2022-12-13.
  138. ^ Radišić, Nikola (2022-12-12). "Prihvaćen Borelov predlog - u slučaju potrebe, šalju se dodatne snage Euleksu". N1 (në serbisht). Marrë më 2022-12-14.
  139. ^ "Lajčak: Bolje ukloniti barikade političkim dogovorom, nego buldožerima". N1 (në serbisht). 2022-12-13. Marrë më 2022-12-14.
  140. ^ "Eskobar: Očekujem ostvarivanje sporazuma o ZSO i napredak po pitanju predloga EU". N1 (në serbisht). 2022-12-13. Marrë më 2022-12-14.
  141. ^ "Gotov protest kod Jarinja, desničari se povukli s prelaza". N1 (në serbisht). 2022-12-18. Marrë më 2022-12-18.
  142. ^ "Incidenti na Jarinju, probijen kordon policije Srbije". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-18. Marrë më 2022-12-18.
  143. ^ "Srbi sa sjevera Kosova protestovali kod Zvečana". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-22. Marrë më 2022-12-23.
  144. ^ "Srbi na protestu izneli tri uslova da uklone barikade sa severa Kosova". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-22. Marrë më 2022-12-23.
  145. ^ "Zubin Potok: Rafalna paljba kod barikada". Vreme (në serbisht). 2022-12-25. Marrë më 2022-12-27.
  146. ^ Radovanović, Vojin (2022-12-25). "Kosovski specijalci navodno pokušali da uklone barikadu kod Zubinog Potoka, Vučić obavio konsultacije sa premijerkom i vojnim vrhom". Danas (në serbisht). Marrë më 2022-12-27.
  147. ^ "Kosovska policija: Nismo učestvovali u razmeni vatre u Zubinom Potoku". N1 (në serbisht). 2022-12-25. Marrë më 2022-12-27.
  148. ^ "KFOR potvrdio pucnjavu u blizini patrole u Zubinom Potoku". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-25. Marrë më 2022-12-27.
  149. ^ a b Fiedler, Tristan (2022-12-27). "Serbian army shifts to 'combat readiness' amid growing Kosovo tensions". Politico (në anglishte amerikane). Marrë më 2022-12-28.
  150. ^ "Postavljena barikada i u sjevernom dijelu Sjeverne Mitrovice". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-27. Marrë më 2022-12-27.
  151. ^ "Barikada nedaleko od Merdara, Kosovska policija kaže - prelaz blokiran do daljeg". N1 (në serbisht). 2022-12-27. Marrë më 2022-12-28.
  152. ^ "Kosovska policija zatvorila prijelaz Merdare dok traje protest". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-28. Marrë më 2022-12-28.
  153. ^ Dunai, Marton (2022-12-28). "Kosovo closes border crossing as tensions with Serbia intensify". Financial Times. Marrë më 2022-12-28. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  154. ^ "Kosovo Serbs start dismantling barricades that sparked military alert". Euronews (në anglisht). 2022-12-29. Marrë më 2022-12-29.
  155. ^ Stojanović, Dušan (2022-12-28). "Kosovo Serbs to remove barricades that triggered tensions". Associated Press (në anglisht). Marrë më 2022-12-29.
  156. ^ Božović, Nenad (2022-12-30). "Većina barikada uklonjena, Jarinje i Brnjak i dalje zatvoreni". N1 (në serbisht). Marrë më 2022-12-30.
  157. ^ "Predstavnica UN pozdravila mere za deeskalaciju i uklanjanje barikada". N1 (në serbisht). 2022-12-29. Marrë më 2022-12-29.
  158. ^ "Ukinuta povišena borbena gotovost Vojske Srbije". N1 (në serbisht). 2022-12-29. Marrë më 2022-12-29.
  159. ^ "Ambasador SAD u Srbiji najavio aktivnosti ka političkom rešenju za Kosovo". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-30. Marrë më 2022-12-30.
  160. ^ "U januaru u Beogradu međunarodni predstavnici zbog sporazuma sa Kosovom". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-12-30. Marrë më 2022-12-30.
  161. ^ "Rama: Kosovo ima dva puta - rat ili Otvoreni Balkan". Danas (në serbisht). 2022-08-01. Marrë më 2022-12-12.
  162. ^ "Ambassador Hill says Kosovo should be in Open Balkan". N1 (në serbisht). 2022-09-07. Marrë më 2022-12-12.
  163. ^ Cvetković, Ljudmila (2022-12-12). "Tenzije na Kosovu ojačale rusko-srpsku sponu". Radio Free Europe (në serbisht). Marrë më 2022-12-12.
  164. ^ Faulconbridge, Guy (2022-12-28). "Kremlin backs Serbia, denies Russia is stoking tensions in Kosovo". Reuters (në anglisht). Marrë më 2022-12-29.
  165. ^ "Grenel: Konačno rešenje za Kosovo. To nije dobar potez". B92 (në serbisht). 2022-08-19. Marrë më 2022-12-12.
  166. ^ "Šta se zna o francusko-nemačkom predlogu za Kosovo i Srbiju?". Radio Free Europe (në serbisht). 2022-10-20. Marrë më 2022-12-13.
  167. ^ "Dodik: Republika Srpska spremna da pomogne Srbima na Kosovu". Al Jazeera (në boshnjakisht). 5 nëntor 2022. Marrë më 2022-12-12.
  168. ^ Maričić, Slobodan; Miladinović, Aleksandar (2022-11-08). "Šta izlazak iz institucija menja u životima kosovskih Srba". BBC News (në Serbian (Latin script)). Marrë më 2022-12-13.
  169. ^ Šuka, Anila (2022-11-15). "Kleving: Kosovo mora da iznese predlog za srpsku manjinu". Deutsche Welle (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  170. ^ Bahri, Cani; Rujević, Nemanja (2022-12-27). "What's behind the tensions between Kosovo and ethnic Serbs?". Deutsche Welle (në anglisht). Marrë më 2022-12-28.
  171. ^ Ćirić, Sonja (2022-12-09). "Boris Tadić: Rezolucija 1244 ne pominje vojsku već osoblje". Vreme (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  172. ^ "Stojanović: Povratak srpske vojske na Kosovo u ovom trenutku nije realan". Novinska agencija Beta (në serbisht). 2022-09-12. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2022. Marrë më 2022-12-13.
  173. ^ "Rama: Zahtjev Srbije da pošalje trupe na Kosovo je nadrealan". Al Jazeera (në boshnjakisht). 2022-12-18. Marrë më 2022-12-18.
  174. ^ a b Sovrlić, Sanja (2022-12-09). "Srbija razmatra povratak vojske na Kosovo - stručnjaci kažu da je to nerealno". N1 (në serbisht). Marrë më 2022-12-13.
  175. ^ "SAD: Kosovo i Srbija da izbjegavaju poteze i izjave koji podstiču napetosti". Voice of America (në serbisht). 2022-12-09. Marrë më 2022-12-13.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kriza_në_Veri_të_Kosovës_2022–2023&oldid=2560972"