Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë

Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë *Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija*code: sh is deprecated ^[a]
Социјалистичка Федеративна Република Југославијаcode: sh is deprecated ^[b]
*Socialistična federativna republika Jugoslavija*code: sl is deprecated ^[c]
Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija; Социјалистичка Федеративна Република Југославија; Socialistična federativna republika Jugoslavija
1945–1992
	Flamuri Stema
	Parimi: Bratstvo i jedinstvo; Братство и јединство; "Vëllazëria dhe uniteti"
	Himni: "Hej, Slaveni"; Хеј, Словени; "Hej, Sllavët"; ;
	Harta e Evropës në 1989, duke treguar Jugosllavinë të theksuar me gjelbër
Kryeqyteti	Beogradi
Qyteti më i madh	Belgrade
Gjuhët e zakonshme	Serbokroacisht; Sllovenisht; Maqedonisht;
Nofka	Yugoslav; Yugoslavian
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Federalizm, Marksizëm–Leninizmi, shtet socialist (1945–1948)Federalilzm, Titoizm, Shtet socialist (1948–1990)Federalizm, parlamentarë, shtet socialist (1990–1992)
Presidenti
• 1945–1953 (i pari)	Ivan Ribar
• 1953–1980	Josip Broz Tito
• 1991 (i funit)	Stjepan Mesić
Kryeministri
• 1945–1963 (i pari)	Josip Broz Tito
• 1989–1991 (i funit)	Ante Marković
Sekretari i Përgjithshëm
• 1945–1980 (i pari)	Josip Broz Tito
• 1989–1990 (i funit)	Milan Pančevski
Kuvendi	Asamble Federale
• Dhoma e sipërme	Dhoma e Republikave
• Dhoma e ulët	Dhoma Federale
Epoka historike	Lufta e ftohtë
• AVNOJ	26 Nëntor 1942
• Shpallja	29 Nëntor 1945
• Kushtetuta e miratuar	31 Janar 1946
• Ndarja Tito-Stalin	1948
• Vdekja e Josip Broz Tito	4 Maj 1980
• Shpërbërje	27 Prill 1992
Sipërfaqja
• Gjithsej	255,804 km2 (98,766 sq mi)
Popullsia
• Përllogaritje 1991	23,229,846
Ekonomia
Monedha	Dinari jugosllavë (YUD)
Të dhëna të tjera
IZHNJ (1990)	0.913; shumë i lartë
Zona kohore	UTC+1 (Central European Time (CET))
• Verës	UTC+2 (CEST)
Ana e drejtimit të makinës	right
Prefiksi telefonik	38
Kodi i internetit TLD	.yu
Paraprirë nga	Pasuar nga
	Jugosllavia Federale Demokratike
	Territori i lirë i Trieste
1991:; Kroacia
Sllovenia
Maqedonia
1992:; Bosnja dhe Hercegovina
Republika Federale e Jugosllavisë
Sot pjesë e	Bosnja dhe Hercegovina; Kroacia; Kosova; Mali i Zi; Maqedonia e Veriut; Serbia; Sllovenia

Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë (shkurt: Jugosllavia), ka qenë shteti jugosllav në Evropën Juglindore që ekzistoi prej themelimit të vet pas Luftës së Dytë Botërore deri në shpërbërjen e vet më 1992 përmes Luftërave Jugosllave.

HistoriaRedakto

Ka qenë një shtet socialist, i qeverisur nga Lidhja e Komunistëve Jugosllavë e përbërë nga gjashtë republika socialiste: Bosnia dhe Hercegovina, Kroacia, Maqedonia, Mali i Zi, Serbia dhe Sllovenia me Beogradin si kryeqytet. Duke shtuar edhe dy krahina autonome përbrenda Serbisë: Kosova dhe Vojvodina.

Me vdekjen e Josip Broz Titos (4 maj 1980) dhe me demonstratat e mars-prillit të vitit 1981 në Kosovë u shfaqen shenjat e para të fillimit të shthurjes së federatës jugosllave. Serbia me ndihmën e organeve federale shtypi me zjarr e hekur çdo dëshirë të shqiptarëve dhe të Kosovës për pavarësi. Republikat e tjera të Jugosllavisë në fillim nuk e kuptuan qëllimin e Serbisë për krijimin e një shteti unitar, ku do të sundonin serbët në emër të Jugosllavisë. Në një situatë ku gjithnjë e më shumë acaroheshin raportet mes republikës së Serbisë, në njërën anë, dhe të republikave jugosllave, në anën tjetër, këto të fundit vendosën të shkëputen nga Federata dhe të shpallin pavarsinë e tyre. Më 1990, Kosova, edhe pse e okupuar, shpalli Deklaratën e Pavarsisë. Më 1991, u shkëputën Sllovenia dhe Kroacia, ndërsa, më 1992, Maqedonia dhe Bosnja e Hercegovina. Më 1992, Serbia dhe Mali i Zi shpallën krijimin e Republikës Federale të Jugosllavisë. Kështu, midis Serbisë dhe republikave të tjera shpërtheu lufta. Luftime veçanërisht të dhunshme u zhvilluan në Kroaci, në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Kosovë. Kështu, u shpërbë Federata jugosllave.^[2]

GjeografiaRedakto

Duke mbuluar një sipërfaqe prej 255,804 kilometrash katrorë, Republika Jugosllave kufizohej me Italinë në perëndim, Austrinë e Hungarinë në veri, Rumaninë e Bullgarinë në lindje dhe Greqinë e Shqipërinë në jug.

EkonomiaRedakto

PolitikaRedakto

Njësitë federativeRedakto

Ish Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë përbëhej nga 6 republika dhe 2 krahina:

Republikat

Republika Socialiste e Serbisë - tani:Serbia , shtet i pavarur
Republika Socialiste e Kroacisë - tani:Kroacia , shtet i pavarur
Republika Socialiste e Sllovenisë - tani:Sllovenia , shtet i pavarur
Republika Socialiste e Bosnjës dhe Hercegovinës - tani:Bosnja dhe Hercegovina , shtet i pavarur
Republika Socialiste e Maqedonisë - tani:Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, shtet i pavarur
Republika Socialiste e Malit të Zi - tani:Mali i Zi , shtet i pavarur

Krahinat

Krahina Socialiste Autonome e Kosovës - tani: Kosova, shtet i pavarur
Krahina Socialiste Autonome e Vojvodinës

KufijtëRedakto

Ajo u kufizohej me 1:Shqiperin 2:Greqin 3:Bullgarin 4:Rumunin 5:Hungarin 6:Austrin 7:Italin

GjuhaRedakto

Në RSFJ gjuhë kryesore ka qenë Serbokroatishtja, ndërsa gjuhë të tjera të cilat janë folur janë: në territorin e Sllovenisë është folur gjuha Sllovene, në Kroaci gjuha Kroate, në Bosnje dhe Hercegovinë gjuhët Boshnjake, Serbe, Kroate dhe ngapak Sllovene, në Serbi gjuha Serbe, në Maqedoni gjuha Maqedone, dhe në Kosovë gjuha Shqipe.

ReferimeRedakto

^ "Human Development Report 1990" (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. fq. 111. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 shkurt 2019. Marrë më 8 nëntor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Rexhepi, Fehmi. Historia 9 (bot. 1). Prishtinë: Libri Shkollor. ISBN 978-9951-07-850-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Evropës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.

[HDI-1] "Human Development Report 1990" (PDF). HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. fq. 111. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 shkurt 2019. Marrë më 8 nëntor 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Rexhepi, Fehmi. Historia 9 (bot. 1). Prishtinë: Libri Shkollor. ISBN 978-9951-07-850-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[a]

[b]

[c]

[1]

[2]