Wikipedia

Përdoruesi:Punetor i Rregullt5/sandbox/Tigri kundër luanit

< Përdoruesi:Punetor i Rregullt5/sandbox

Ky nuk është një artikull në Wikipedia: Është një punë individuale e një përdoruesi. Për më shumë informacion, shiko Wikipedia:Livadhi
Kjo hapësirë u editua për herë të fundit: 07-10-2021

Mbarove?     Miratoje hapësirën duke klikuar!

Nje luan aziatik dhe dy tigra bengalez[1] në parkun kombëtar të Bengatas, Indi. India është i vetmi vend në botë që ka dhe tigrin dhe luanin në natyrën e saj.[2][3][4]

Historikisht, meritat krahasuese të tigrit (Panthera tigris) kundrejt luanit (Panthera leo)[3][4] kanë qenë temë popullore të diskutimit nga gjuetarët,[5][6] natyralistët, artistët[7] dhe poetët, dhe të vazhdojë të frymëzojë imagjinatën popullore në ditët e sotme.[8][9][10][11] Në të kaluarën, luanët dhe tigrat thuhet se garuan në shkretëtirë,[12][13] ku vargjet e tyre mbivendosen në Euroazi.[3][14] Rrethanat më të zakonshme të raportimit të takimit të tyre janë në robëri, ose qëllimisht[15] ose aksidentalisht.[9][16][12][17]

Temperamentet Redakto

Si luani ashtu edhe tigri kanë reputacion të frikshëm në zonat e tyre, qoftë midis grabitqarëve ose njerëzve. Në veçanti, të dy mund të jene te tmerrshem per njerëzit, edhe pse normat e vrasjeve së njerëzve kanë tendencë të jenë më të larta për tigrin sesa për luanin.[6][18] Dallimet e përgjithshme në sjellje janë të renditura më poshtë:

  • Luani është një kafshë shumë sociale dhe tigri është një kafshë e vetmuar. Është përgjithësisht dakord që tigri është më i shpejtë, më i zgjuar dhe më i egër i të dyve kështu që mbajtësit e tigrave ne kafaz duhet të kujdesen për të shmangur një sulm të papritur.[19]
  • Luanët e fuqishem mund të bredhin me tufat e tyre. Luanët meshkuj zakonisht ose vriten ose shtyhen larg nga udhëheqja hyrëse e meshkujve. Shumica e luanëve kanë tendencë të jenë meshkuj që përgatiten për maturim dhe asimilim me një tufë të re ose ekzistuese. Ndërsa luanët meshkuj janë në përgjithësi më të mëdhenj dhe më të fortë se luaneshat, është aleanca femërore e lidhur ngushtë me tufën që zakonisht gjuan dhe e siguron atë. Në të kundërt, tigrat shpesh janë të vetmuar.[19] Gjatë çiftëzimit, një tigër dhe tigreshë do të mblidheshin së bashku,[4] dhe bashkë, do të silleshin më ashper ndaj krijesave të tjera, madje edhe njerëzve, nëse janë afër, por e njëjta do të zbatohej edhe për luanët.[20]

Më konkretisht, megjithatë, luani Aziatik ka ngjashmëri dhe dallime me të afërmit e tij Afrikan dhe me tigrin. Për shembull, luanët Aziatik janë socialë si të afërmit e tyre Afrikanë dhe femrat mund të praktikojnë pështjellim.[21] Megjithatë, strukturat e krenarisë të luanëve Afrikanë dhe Aziatikë ndryshojnë;[22] me luanët Aziatikë që zakonisht shoqërohen me femra gjatë kohës së çiftëzimit[23][24] ngjasojnë me tigrat,[4][20] dhe luanët Aziatikë dhe tigrat mund të praktikojnë premtim për të mbrojtur këlyshët e tyre, luaneshat Afrikane besohet të mos e bëjnë këtë.[25]

Historia në robëri Redakto

Në cirqet e Romës së lashtë, kafshët ekzotike, duke përfshirë luanin berber dhe tigrin bengalez,[4][26][27] ishin zakonisht të përkulur kundër njëri-tjetrit.[16] Një mozaik në Shtëpinë e Faunit në Pompei tregon një luftë midis një luani dhe një tigri.[28] Ka llogari të ndryshme se cilat prej këtyre kafshëve mundën ose vranë tjetrën, gjatë gjithë kohës. Megjithëse luanët dhe tigrat mund të mbahen së bashku në harmoni në robëri,[29] konfliktet fatale midis dy llojeve në robëri, të cilat përfunduan në vdekje, gjithashtu janë regjistruar.[9][30][31][32]

Konkurimi në shkretëtirën Euroaziatike Redakto

Aktualisht, India është vendi i vetëm në Tokë i konfirmuar të ketë dhe luanë dhe tigra në shkretëtirën e saj.[4][33][34] Tani për tani, ata nuk ndajnë të njëjtin territor në Indi, por ata kanë bërë në të kaluarën,[12][35][20][36] dhe ka një projekt të përmendur më poshtë që mund ta bënin takimin e tyre të egër, të mundshëm.[37][38][39]

Para përfundimit të shekullit të 20-të, luanët[40][41] dhe tigrat[42][43] kishin ndodhur edhe në vende të tjera Aziatike[2] ose në Euroazi, përfshirë Iranin.[4][14][34][20] Si i tillë, ekziston një fjalë për 'luanin', që mund të nënkuptojë gjithashtu 'tigrin' dhe përdoret në Iran, Azinë Jugore dhe zona të tjera, që është "Shere" ose "Shir" (Persisht: شیر),[44] dhe rëndësia e saj diskutohet më poshtë. Luani është gjithashtu me rëndësi kulturore për Lindjen e Largët,[45][46] duke përfshirë edhe vendin e tigrave Indokinez, por sipas autorëve të tillë si Reginald Innes Pocock (1939), Nowell dhe Jackson (1996), luani nuk ndodhi natyrshëm atje.[4]

Sipas Colin Tudge duke pasur parasysh se të dy macet gjuajnë gjitarë të mëdhenj, ka të ngjarë që ata kanë qenë një garë në Azi. Pavarësisht nga natyra e tyre shoqërore, luanët mund të konkurronin me tigrat në baza individuale, siç do të bënin me njëri-tjetrin.[2]

Përveç mundësisë së konkurrencës, ka legjenda të luanëve Aziatikë dhe tigrat që bashkëveprojnë së bashku për të prodhuar pasardhës hibrid, të cilët do të jenë ligri ose tigoni.[47][48][49][50][51] Nga të dhënat fosile, përveç gjenetikës,[4][43][52] do të dukej se luani dhe tigri i sotëm ishin të pranishëm në Euroazi që nga Pleistoceni, kur aty ishin edhe të afërmit e zhdukur.[3][40][42] Përveç kësaj, në ditët para Pavarësisë Indiane, Maharaja e Gwalior paraqiti luanin Afrikan në zonën e tij, i cili është një habitat për tigrin Bengalez.[53]

Luani Aziatik dhe tigri Bengalez Redakto

 
Luani Aziatik në Parkun Kombëtar të Girit, pjesa e thatë qumëstore e Girit, Indi
 
Tigri Bengalez T-12 në Parkun Kombëtar të Rathambores, pjesa e thatë e Girit, Indi

Në Indi, ose në kuptimin e zgjeruar modern, Nënkontinenti,[54] luanët Aziatikë[40][41][55] dhe tigrat Bengalez[42][56][57] bashkëjetuan në një numër vendesh,[3][4][12][35][34][20][36] përpara fundit të shekullit të 20-të.[58] Midis vendeve ku ata bashkëjetuan, ose u raportuan se kanë qenë të paktën, janë zona e Gualorit në qendër,[59] ajo e malit Abu në veri[60] dhe ajo e Bahaulpur në atë që tani është Pakistani. Kailash Sankhala (1978) tha se habitati dhe preja e luanit Indian nuk ishin si ato të një savane Afrikane, por si habitatet e tigrit Indian deri në një masë, duke përfshirë pjesën e thatë dhe qumështore të Aravali të Rezervës së tigrave dhe se ishte një vend i vështirë për grabitqarët që të gjuanin si grupe.[61]

Sot, luanët gjenden në Parkun Kombëtar të Girit dhe zonat përreth në rajonin e Saurashtra,[62] Shtetin e Gujaratit[41][63][64] dhe tigrat janë gjetur në vende të tjera, si në Rezervatin e Tigrave në Kanë[61] dhe në Parkun Kombëtar të Rathambores,[38] shtetet fqinje të Madhya Pradesh dhe Bengali.[64][65] Giri dhe Rathambore janë në ekologjinë e njëjtë të pjesës së thatë qumështore të Girit.[56][57] Megjithëse tigri Bengalez thuhet se është zhdukur në Gujratin verior dhe juglindor, popullsia më e afërt e tigrave të Gadishullit Kathiuar është në zonën kufitare të Gujratit dhe të Madhya Pradesh.[4][36][43][56] Kjo zonë ndodhet përgjatë Girit nga Gadishulli Kathiuar,[64] duke përfshirë Pyllin e Dangëve[66][67][68] dhe srehën e Shalponuarit.[69] Të dy macet e mëdhaja mund të quhen 'Shere' (Hindi: शेर) dhe të ketë një reputacion të frikshëm në nënkontinentin[4][20][41][70] dhe të emigrojnë nga habitatet e tyre të mbrojtura.[37]

Mundësia e konfliktit, mes luanëve dhe tigrave, ishte ngritur në lidhje me Projektin e luanit Aziatik, i cili kishte për qëllim të prezantonte luanët e parkut të Girit në një rezervë tjetër që konsiderohet të jetë në rangun e mëparshëm të luanit Indian, që është Streha e jetës së egër e Kunos në Madhya Pradesh,[39] para dhjetorit 2017.[71][72] Kuno u raportua të përmbajë disa tigra që vinin nga Parku Rathambore, duke përfshirë një të quajtur 'T-38'.[12][38] Shqetësimet u ngritën se bashkëprania e luanëve dhe e tigrave do të shkaktonte "përplasje të shpeshta".[73] Projekti i Kërkimit të Luanit i Universitetit të Minesotës përshkruan një arsye për të vonuar futjen e luanëve në Kuno sepse është frika se tigrat që jetojnë atje do të vrasin luanët në hyrje. Në një takim mes tyre besohet se një tigër Bengalez mund të mund dhe madje të vras një luan Aziatik, duke pasur parasysh përparësinë e tij në peshë.[12][37]Pavarësisht nga fakti se habitatet e luanëve dhe tigrave Indianë janë mjete të ngjashme që ata të dy jetojnë në kushte që favorizojnë gjahtarët e vetmuar,[61] këto luanë janë shoqërore si të afërmit e tyre Afrikanë[22] dhe mund të formojnë tufa, ndërsa tigrat janë zakonisht të vetmuar, dhe besohet se një grup luanësh (2 - 3 meshkuj) ose luaneshash (2-4 femra) është shumë për një tigër ose tigreshë të vetme (shiko § Temperament). Prandaj do të duhej që, në mënyrë që luanët Aziatikë të mbijetonin në një zonë me tigrat Bengalez, luanët do të duhej të transferoheshin atje si grupe dhe jo si individë.[12]

Reginald Innes Pocock (1939) përmendi se disa njerëz kishin mendimin se tigri luajti një rol në afërsinë e zhdukjes së luanit Indian, por ai e hodhi poshtë këtë pikëpamje si 'broçkulla'. Sipas tij, kishte prova që tigrat banonin në nënkontinentin, para luanëve. Tigrat eventualisht hynin në pjesën veriore të Indisë nga fundi lindor i Himalajave, përmes Burmës dhe filluan të përhapeshin në të gjithë zonën, përpara se luanët të kishin hyrë në Indinë Veriore nga Balochistani ose Persia dhe të përhapeshin në vende si Bengali dhe Lumi Nerbuda. Për shkak të kësaj, para se prania e njeriut mund të kufizonte përhapjen e luanëve, tigrat arritën në një pjesë të Indisë që luanët nuk arritën. Megjithatë, prania e tigrave anembanë Indisë nuk e ndaloi përhapjen e luanëve atje, në vend të parë, kështu Pocock tha se nuk ka gjasa që tigrat Bengalez të luanin një rol, të rëndësishëm apo të varur, në afërsinë e zhdukjes së luanit Indian, më tepër, se njeriu ishte përgjegjës për të,[20] siç ishte rasti me rënien e numrit të tigrave.[3][4][42][20][36] Si e tillë, Pocock mendonte se nuk kishte gjasa që konkurrenca serioze midis tyre të ndodhte rregullisht dhe se edhe nëse luanët dhe tigrat Indianë u takuan, mundësia që ata të luftonin për mbijetesë ishte po aq e mirë sa edhe shansi që ata do të zgjedhin për të shmangur njëri tjetrin, dhe se shanset e tyre të suksesit, nëse do të përplaseshin, ishin aq të mira sa njëri-tjetri.[20]

Luani Aziatik dhe tigri Kaspik Redakto

 
Burrat në Iran me një luan[74], rreth 1880
 
Tigri Kaspik i vrarë në Iranin Verior, 1940

Para fillimit të shekullit 21, Afganistani, Irani, Iraku, Siria,[75] Turqia, si dhe Azerbajxhani[3][4] u raportuan se kishin pasur luanë Aziatikë[34][41] dhe tigra Kaukazinë.[4][43][76][77] Përveç se në Azi, luanët dhe tigrat kishin konkuruar në Europë, në gjirin e Detit të Zi, me tigrat që ndodheshin në Kaukazi dhe me luanët në Ballkan,[78] në Maqedoni dhe ndoshta në lumin Danub.[3][4][20] së paku.[79]

Velikiy Kniaz Vladimir II (një monark rus),[80] në punën e tij "Poucheniya Detyam" (1117), kur ai sundonte Bjellorusinë[81] dhe Ukrainën[82] gjatë një gjuetie ai u sulmua nga një zver (rusisht: лютый зверь "kafshë") dhe kali i tij u plagos. Tradicionalisht, kafsha u konsiderua si një ujk apo rrëqebull, por sipas Heptner dhe Sludskii (1972), këto kafshë nuk do të sulmonin një kalorës apo të plagosnin një kalë, kështu që ka më shumë gjasa të jetë një mace e madhe, dhe se mund të ketë qenë një leopard, apo se ka më shumë gjasa të jetë një tigër sesa një luan. Prezenca e luanit në Rusinë Jugore ose në zonat e lumit Don, është e diskutueshme, ndërsa tigrat ka gjasa të gjendeshin në grykëderdhjen e lumit Don.[3]

Në Afganistan, është e mundur që luanët të ndodhin së paku në pjesët jugperëndimore dhe jugore. Tigrat janë rritur në pjesën e sipërme të Rudit Hari ose Darya Tedzhen në Herat.[3][20] Tigrat u gjetën në një degë të lumit Amur të quajtur "Lumi i Pyandzhit", nga ku mund të pushtonin një vend tjetër (si tigrat Persianë që pushtuan atë që ishte Bashkimi Sovjetik), dhe lumenjtë Geri, Kunduz dhe Murghab. Ndërhyrjet nga Bashkimi Sovjetik u raportuan në vitet 1960.[3] Pamja e fundit e njohur e një tigri ishte në Rrugën Babatag, që ndodhet në kufirin midis Afganistanit dhe Taxhikistanit, në vitin 1998.[83]

Në kohët e lashta, luani Persian ka jetuar në pjesën më të madhe të territorit së tij, duke përfshirë edhe në rajonet veriore pranë pjesëve Trankaukaziane dhe Turkistane të Bashkimit Sovjetik, prandaj Heptner dhe Sludskii nuk mund të mohonin se kishin qenë edhe në rajonin e Turkistanit. Shumë vite më parë, në veri, luanët kishin qenë në zonën e Teheranit dhe në lartësinë Persiane. Rreth vitit 900, ata u ndeshën në jug, edhe pse jo shpesh. Megjithatë, në vitet 1870, ato ndodhën në rajonin perëndimor, në pjesën jugperëndimore të maleve Zagros, pranë Mesopotamisë dhe në zonat pyjore që ishin në jug dhe juglindje të Shirazit. Tigrat Persianë ndodhën gjithashtu në rajone të afërta me Bashkimin Sovjetik, duke përfshirë edhe rajonin veriperëndimor, të mjaftueshëm për ata që të pushtonin Trans-Kaukazin dhe Turkistanin, përfshirë ato të Pellgut Atre dhe Gorgan.[3]

Rrymat e Eufratit rrjedhin nga Turqia në Irak, përmes rajonit Sirian.[84] Luanët u panë përgjatë shtresave të sipërme të Eufratit (Biledzhik, 1877, Alston dhe Danford, 1880) në vitet 1870, para se të zhdukeshin atje deri në fund të shekullit të 19-të, edhe pse mbijetuan në atë kohë në Mesopotami dhe në gadishullin Arab . Në vitet 1850, luanët ndodhën gjithashtu në rrjedhat e sipërme të lumit Tigris, pranë Mosulit në veri. Në vitet 1860, ka pasur shumë luanë në kënetë të kallamishteve, përgjatë brigjeve të dy lumenjve, edhe pse kryesisht në vendet e tyre më të ulëta (Blanford, 1876).[3] Dy luanë në rajonin e Mosulit u raportuan për herë të fundit në 1914 dhe luani i fundit në Irak u masakrua në lumin e poshtëm në vitin 1918.[4][55][85] Tigrat Mazandaran ndodhën gjithashtu në Irak,[86] në brigjet e Eufratit dhe Tigris. Në vitin 1887, një tigër u vra pranë Mosulit (Kock, 1990).[76][4]

Në rajonin Sirian, para fundit të shekullit të 19-të, luani ndodhi nga ajo që tani është vendi i Sirisë në veri,[75] në zonën e Palestinës në jug. Në veçanti, luanët ishin të pranishëm në zonën e Alepës, madje deri në 1891 (Kinnear, 1920).[3][4] Deri në vitet 1970, tigrat ishin raportuar në zonën e Hatajit, që përfshinte Luginën Amuq dhe ishte transferuar nga Siria në Turqi gjatë Luftës së Dytë Botërore.[75] Tigrat Turq u raportuan gjithashtu nga Plain Selçuk në rajonin perëndimor,[75] në pyjet e rralla dhe në korridoret e lumenjve në rajonin lindor, që kufizohet me Irakun dhe Sirinë.[77] Në shkurt të vitit 1970, një tigër thuhet se u vra pranë Uludere në Provincën e Sirisë, rajoni Hakari.[4][76] Luanët Anatolikë kanë qenë në pjesë të rajonit lindor, me sa duket deri në shekullin e 19-të. Para kësaj, luani kishte qenë në të gjithë Azinë e Vogël, me përjashtim të rajonit të maleve Pontic në veri.[3]

Në atë që do të ishte Republika Federale Sovjetike Socialiste në Bashkimin Sovjetik më 1922,[87] në pjesën veriore të zonës, duke anashkaluar pjesën lindore të Kaukazit, luani ndodhi në një zonë që shtrihej në mënyrë të pabarabartë nga këmbësorët, (në atë që tani është Armenia)[88] në lindje, pothuajse në Tbilisi (në atë që tani është Gjeorgjia)[89] në perëndim, nga gadishulli Absheron (në atë që tashmë është Azerbajxhani)[90] në jug, në lumin Samur (në rajonin e asaj që tani është kufiri mes Azerbajxhanit dhe Dagestanit në Rusi)[3][91] në veri. Ky vend përfshin ato që tani janë zonat e mbrojtura të Lagodekhit[92] në ekoregionin e pyjeve të përziera të Kaukazit.[93] Luanët u gjuajtën nga gjuetarët lokalë të quajtur 'shirvans' ose 'shirvanshakhs' dhe u zhdukën deri në fund të shekullit të 10-të. Tigri i Hyrqanit u gjet në zonat Tbilisi dhe Baku në gadishullin Apsheron (i cili ka një vend të shenjtë të kafshëve të egra[94][95] në Kaukaz)[96] dhe u raportua se kishte territore të ndërprera, të Baku dhe Tbilisit, nga vende të tjera, si ajo e maleve Talysh dhe Lankaran Lowland në atë që është tani Azerbajxhani.[3][77][90] Trans-Kaukazi është shtëpia e një lloji të pyllit, dhe luanët dhe tigrat do të kishin gjuajtur pre të tilla si dreri.[3]

Për atë që dikur ishte rajoni Turkistani i Bashkimit Sovjetik, i cili tani përfshin shtetet si Kazakistani, Kirgistani, Turkmenistani dhe Uzbekistani,[97][98] Heptner dhe Sludskii nuk mund të përjashtonin mundësinë e luanëve që ndodhin në pjesën jugore të zonës , e cila është afër Iranit, dhe përgjatë Amu Darja, e cila ka një degë të quajtur "Sherabad Darja", e cila prek një qytet të quajtur 'Shirabad'. Doktor A. B. Meyer, në librin e tij Antikiteti i Luanit në Greqi, tha se luani ndodhi me të vërtetë në rajonin e Khaurizmit, midis Afganistanit dhe Detit Kaspik.[55] Kjo bazohej në librin e Abbott, 1834, Një tregim i një udhëtimi nga Heraut në Khiva, Moskë dhe Shën Petersburgh, ku thuhej se predatorët e Khaurizmit përfshinin si luanin ashtu dhe tigrin.[99] Në pjesën jugperëndimore të Turkestanit, tigrat ndodhën në zonën e Kopet Dag, përgjatë lumit Atrek deri në Detin Kaspik, dhe degët e lumenjve Kandri dhe Sundbar gjithashtu dhe zonën e Tedzhen, shpesh si ndërhyrës nga Irani. Ata gjithashtu ndodhën në rajonet Amu, Syr Darja dhe në një zonë të gjerë që shtrihej në rajonin e Siberisë Perëndimore ose Liqenit Baikal në lindje, ku ndodhi edhe tigri Amur. Dy tigrat që u kapën në Taxhikistanin jugperëndimor mbanin një lloj paraziti (Taenia bubesei) të cilat u gjetën gjithashtu te luani, sipas Chernyshev (1953).[3]

Luani i shpellës dhe tigri Redakto

 
Një ilustrim i luanit te shpellës Euroaziatike me gjahun e tij nga Heinrich Harder

Në periudhën parahistorike, përpara mijëvjeçarit të 10-të para erës sonë,[40] Luani i Epërm i Shpellave Euraziatike[100][101] kishte ndodhur në pjesën më të madhe të Eurazisë, duke përfshirë Kaukazin, Siberinë në Rusi dhe atë që dikur ishte Beringia. Duke gjykuar nga pikturat e shpellave, të tilla si ato të Chauvet, luanët e shpellave ishin shoqërorë, duke formuar grupe të gjuetisë si të afërmit e tyre modern. Shpërndarja e tyre e madhe mund t'u ketë mundësuar atyre të ndikojnë në shpërndarjen e mishngrënësve simpatikë si tigri, përmes konkurrimit të drejtpërdrejtë ose të tërthortë. Në të vërtetë, gjatë periudhës së hershme të Pleistocenit, tigrat, përfshirë edhe tigrat Uansien,[102][103] duket se janë mbyllur në Lindjen e Largët, nga Siberia në veri deri në Ishujt Sunda në jug. Ishte gjatë pleistocenit të vonë ose holocenit, kur luani shpellës u bë i rrallë ose i zhdukur[40][104] dhe se tigri u përhap në perëndim në vende si Kaukazi dhe Nënkontinenti Indian.[3][42][43][52][105]

Dyluftimet e vëzhguara Redakto

Përveç regjistrimeve historike, përplasjet mes luanëve dhe tigrave u raportuan ose madje u kapën në kamera, në shekujt 19 dhe 20.[58] Nuk ishte gjithmonë e qartë se cilat lloje rregullisht mundën tjetrën, sipas Doktor Packer (2015).[12][13]

Në kaptivitet Redakto

  • Mbretëria Romake kishte tigra Bengalezë dhe luanë Afrikan dhe se tigri çdoherë e kishte mposhtur luanin.[106]
  • Në Korrik1808, Sylvanus Urban tha se Z.Bolton kishte një shok i cili kishe parë ndeshje mes luanit dhe tigrit në cirk të Veronës. Megjithëse tigri kishte sulmuar i pari, ai u mposht nga luani më i fortë.[107]
  • Në 1830, një tigër sulmoi luanin në një kopësht zoologjik në Torino, Romë. Pavarësisht se ai sulmoi i pari, luani shkoi pas kurrizit të tij duke e mbërthyer nga qafa. Tigri ngordhi pas kësaj.[108]
  • Klark (1838) tha se një oficer Britanik, që për shumë vjet në Sierra Leone, kishte parë ndeshje mes luanit dhe tigrit dhe se tigri 'natyrisht' kishte fituar.[35][a]
  • Në 1857, një tigër i ri rreth 18 muajsh shkoi në kafazin e një luani të rritur dhe i kishte çarë stomakun. Pas disa minutash, luani kishte ngordhur.[109]
  • Sipas një portieri (1894), një tigër i qujtur 'Gunga', i cili i përkiste një mbreti, kishte vrarë tridhjetë luanë dhe kishte shkatërruar një tjetër pasi ishte transferuar në kopshtin zoologjik të Londrës.[6]
  • Sipas Baltimore Sun (1899), rreth fundit të shek 19, Gakuadi [Gaekwad] i Barodës[110][111] organizoi një ndeshje në amfiteatër, midis një luani berber i quajtur 'Atllas', nga malet e Atllasit dhe një tigri Bengalez nga zona Indiane e Shimlës, të dy të uritur (me dietën e tyre të gatshme), përpara një audience me mijëra të pranishëm, në vend që të ishte midis një luani Indian, sepse luani Indian besohej të ishte i dobët për tigrin Bengalez.[b] Tigri ishte më i gjatë se 3 metra (10 ft), dhe me një gjatësi shpatulle prej 120 centimetrash (4 ft), me shpatulla të forta, dhëmbë dhe kthetra të gjata dhe dukej i vëmëndshëm. Luani dukej më i madh nga koka, kishte një krifë të madhe, këmbët dhe putrat dukeshin më të mëdhaja. Tigri dukej sikur personifikonte "forcën bairëse dhe inteligjencën," ndërsa luani dukej si "mbizotëruesi i forcës masive".[32] Gjatë ndeshjes, të dy macet morrën dëmtime, megjithëse dukej sikur tigri largohej nga Atllasi, ai e mundi atë duke e mbërthyer nga kurrizi. Atllasi bëri lëvizjen e fundit duke e larguar tigrin nga kurrizi përpara se të ngordhte. Gakuadi ra dakord të paguante 37,000 rupla, pranoi se tigri ishte "Mbreti i familjes së maceve". Ai tha që Atllasit duhej t'i jepej një varrosje mbretërore dhe tigri duhet të kishte një "kafaz nderi" dhe vendosi të përgatiste tigrin për një ndeshje me një ari që peshonte më shumë se 680 kilograms (1,500 lb). Beteja do të ndodhte pasi tigri të merrte veten nga plagët.[9][32]
  • Në 1909, një televizion kafshësh tregonte rreth një luani duke performuar truke, që sulmoi një tigër të lidhur me zinxhirë duke kërcyer përmes ajrit, duke u ulur në pjesën e prapme të tigrit. Megjithëse pengohet nga zinxhiri i rëndë i qafës i lidhur me shufrat e hekurit të arenës, tigri ishte më shumë se një ndeshje për luanin dhe e trazoi atë deri në vdekje.[112]
  • Në Maj 1914, në një kopësht zoologjik të Nju Jorkut, barriera e Rajah, e një tigri Bengalez 8 vjeçar dhe e Huerte, e një luani Nubian që ishte 2[113][114] ose 3 vjeç dhe që kishte qenë sëmurë për ca kohë, u hap papritur. Në minutat e para, Huerte që ishte më i vëmenshëm dukej se po fitonte, por në minutat e fundit, Rajah, jo vetëm që arriti të kafshonte qafën e Huerte, por gjithashtu theu kurrizin e tij duke e mposhtur atë.[115][116]
  • Në 1934, një luan Afrikan i rritur plotësisht arriti të vriste një tigër Bengalez të ri, sapo këto kafshë kishin hipur në trenin e cirkut përpara se menaxhuesit t'i ndanin.[17]
  • Bert Nelson (1938) tha se në Chicago, ku 20 luanë dhe tigra u përzienë sëbashku për një akt në cirk, një ndeshje ndodhi në fund të shfaqes dhe zgjati 10 minuta. Asnjë incident nuk u përmend, por Nelson tha se ndeshja mbaroi kur tigrat përdorën dyert e daljes për të ikur.[117]
  • Në një kopësht zoologjik, 1949, luani vrau tigri në një dyluftim që zgjati 3 minuta. Ndeshjes i erdhi fundi kur tigrit i ngeci koka në një vrimë korenti. Atëherë, luani ia doli mbanë duke e kapur tigrin nga gëzofi dhe duke e kafshuar në qafë.[118]
  • Gjatë 21 Shkurtit 1951, Beatty kishte parë 50 tigra duke u vrarë nga luanët në të gjith karrierën e tij.[119][120]
  • Në Shator 1951, në një kopësht zoologjik të Madras, në Indi, një tigër tetëmbëdhjetë vjeçar i quajtur 'Vikram' hyri në kafazin e një luani shtatë vjeçar të quajtur 'Leo' dhe ata u ndeshën. Fatkeqësisht, Vikram, shkoi në kafazin e tij, por edhe pse mori medikamente mjeksore, ngordhi.[121]
  • Një princ Indian organizoi një ndeshje mes luanit dhe tigrit në kështjellën e tij ku luani vrau tigrin, akordoi Kailash Sankhala (1978).[61][17][30][61][118]
  • Në Mars 2011, një tigër Bengalez kaloi në kafazin e një luani dhe e vrau atë me një goditje të vetme putre duke çarë arterjet e luanit dhe duke e lënë luanin në një "pishinë me gjak".[122]

Në natyrë të egër Redakto

  • Duket nga libri Anvâr-i Suhaylî (Persisht: اَنوارِ سُهيلى)[123] se luani dhe tigri konkuruan për dominimin në rajonin e lumit Tigris, që është Mesopotamia.[3][4]
  • Herne (1855) përmendi se në xhunglën Indiane midis fshatit Elaw, qytetit të Baroshit dhe Gjirit të Cambay, në veri të qytetit të Sures dhe Ghatëve të saj, rreth 9.7–11.3 kilometres (6.0–7.0 mi) nga fshati, ai dhe partia e tij, që përfshinte vendasit, dëgjuan një ulërimë të tigrit. Duke ndjekur atë, ata kapën një paraqitje të shkurtër të saj, por në atë kohë, tigri kishte sulmuar një lokal. U zhduk me viktimën, dhe pasi e ndoqën për rreth 50 metra, ata dëgjuan ulërimë e luanit, dhe përveç kësaj, tinguj që sugjeruan se ai ishte në një luftë me tigrin, të tilla si zhurmat. Partia jo vetëm që arriti të shihte luanin dhe tigrin duke u rrokullisur në betejën e tyre, pasi kaloi nëpër shkurre, por edhe njeriun që ra viktimë e tigrit. Autori e quajti si luanin ashtu edhe tigrin si "tiranët e pyllit", duke pasur parasysh se ata do të sulmonin krijesa më të dobëta. Tigri kishte të njëjtën madhësi si luani, por më i shkathët. Sa i përket luanit, ai përdori forcën më të madhe dhe krifa e saj, e cila ishte pak më e thellë se ato të kushërinjëve më të mëdhenj të Afrikës, mund të mbronte kokën nga kthetrat e tigrit, megjithëse jo pjesë të tjera të trupit të tij. Ata ishin aq të vendosur dhe të guximshëm si njëri-tjetri, por luani duroi. Ai kapi fytin e tigrit, e ktheu në shpinë dhe e vrau duke i hapur barkun e tij. Luani u përshëndet si "Mbreti i kafshëve". Përndryshe, lufta kishte qenë e ashpër për të dy kafshët, deri në masën që autori mendonte se do të merrte hak për viktimat e tyre.[124]
  • Sun (Nju Jork) njoftoi se në një fshat Indian të zhdukur në bregun e një mënge të lidhur me lumin Cauvery, rreth 48.3 kilometres (30.0 mi) në veri-perëndim të Bangalore, një gjahtar i plagosur nga një krijesë helmuese pa një tigër të tij në anën e majtë dhe një luan në anën e djathtë. Tigri ishte një "shokues i madh, i cili kishte parë 15 vjet të jetës së tij", dhe kishte gjymtyrë muskulore. Luani mashkull ishte "i mesëm". Të dy ata e kërkuan, por ata nuk e vunë re njëri-tjetrin në fillim pasi ata ishin të ndarë nga një mur që ishte rreth 120 centimetres (47 in) i gjatë dhe fokusi i tyre ishte mbi dëshmitarin. Kur ata iu afruan atij, tigri aromatizoi luanin dhe u soll si një mace e zemëruar, e cila përfshinte zhurmën që e trondiste këtë të fundit. Luani i tregoi dhëmbët në përgjigje, dhe pasi arriti në fund të murit, i ulëriti armikut të tij. Pasi koka e luanit u shfaq rreth murit, tigri i përkulur u hodh mbi të dhe u mbështjell me të. Ndërsa ata luftuan, e cila përfshinte grushta ose gërvishtje, ata thërrisnin në një mënyrë që i kthente flokët e gjahtarit gri, me fjalët e tij. Tigrat shpesh vrasin viktima duke kafshuar grykën e tyre dhe duke e mbajtur atë për aq kohë sa të jetë e domosdoshme,[125] por ky nuk ishte rasti me këtë luftë. Pavarësisht përshkrimeve të ndryshme të madhësisë së tyre nga transmetuesi dhe se tigri ishte më i shkathët sesa luani, qafa e tigrit ishte e ndjeshme ndaj një kafshim nga luani dhe për arsye të tilla, ishte e vështirë për të dyja mace të mposhtnin tjetrin, në përgjithësi. Pasi u tërhoqën përkohësisht nga njëri-tjetri, gjahtari mund të shihte se të dy ishin plagosur. Megjithatë, ata ishin të vendosur të shkatërronin njëri-tjetrin. Luani dhe tigri respektivisht bërtitën dhe kërcënoheshin. Narruesi dyshonte se urrejtja e tyre për njëri-tjetrin mund të ketë qenë për shkak se të dy e kishin gjuajtur në të njëjtën kohë, prandaj, pranimet e tyre përkatëse ndërhynin me gjuetinë e njëri-tjetrit për të. Tigri hyp në shpinën e luanit, duke u rrokullisur dhe duke u përpjekur për të kapur këmbët e tij. Luani dukej i pafuqishëm kur tigri e mbajti mbi shpatullën e tij të parë, përpara se të bënte një lëvizje në të cilën arriti të kapte qafën e tigrit. Tani, tigri dukej i pafuqishëm, përpara se të bënte një lëvizje për të përdorur kthetrat e tij të ngushta për të detyruar luanin të liroje mbajtjen e saj mbi të. Megjithëse tigri ishte agresori kësaj radhe, lufta e tyre u bë më e ngjashme me atë të qenve që nuk mund të mundnin njëri-tjetrin. Ata bledhin nga hunda në bisht ndërsa u larguan nga dëshmitari, në drejtim të malit. Ata ranë në ujë, i cili ishte i thellë rreth 61 centimetres (24 in), dhe kjo ndaloi luftën. Ata u tërhoqën nga njëri-tjetri, duke ecur në pyll.[c]
  • Rivaliteti midis luanit Aziatik dhe tigrit Siberian[d] është përmendur në punën e Hamilton M. Wright, në Thirrjen e San Françiskos (1911).

Krahasimi fizik Redakto

Artikulli kryesor: Krahasimi fizik i tigrit dhe luanit


Në përgjithësi, në aspektin e dimensioneve të trupit dhe peshës, tigri modern[42] dhe luani[40] janë dy llojet më të mëdha të gjinisë Panthera dhe familjes së maceve. Variacionet në mendime dhe matje ekzistojnë për ta, sidomos në mes të popullatave ose nënllojeve të ndryshme.[33][20] Përveç kësaj, ekzistojnë ngjashmëri dhe dallime për karakteristika të tjera, të tilla si gjatësia e kafkave të tyre.[3] Sa i përket të afërmve të tyre parahistorikë, të tillë si tigri Ngadon[7] dhe luani Amerikan,[133][134] ata konsideroheshin të jenë mjaft të mëdhenj, por matjet, vlerësimet ose mendimet për peshat ose madhësitë e tyre ndryshojnë.

Opinionet profesionale Redakto

Duke favorizuar tigrin Redakto

  • John Varty, pronar i Rezervës në Afrikën Jugore, tha: "Njerëzit gjithmonë më pyesin se cili është më i madh, nëse një tigër dhe një luan kanë luftë, cili do të fitojë? Luanët përpiqen, por ata thjesht nuk e marrin atë të drejtë. Nëse ka një luftë, tigri do të fitojë, çdo herë".[135]
  • Organizata për shpëtimin e kafshëve, Florida, u përgjigj: "Ndërsa kjo do të varet nga madhësia, mosha dhe agresiviteti i kafshëve, tigrat përgjithësisht kanë një avantazh të rëndësishëm".[136]
  • Bamirësia e ruajtjes deklaroi: "Hulumtimet e fundit tregojnë se tigri është vërtet më i fortë se luani në aspektin e forcës fizike. Luanët jetojnë në tufa, kështu që do të ishte në një grup dhe tigri, si një krijesë e vetmuar që do të ishte është përgjithësisht fizikisht më i madh se një luan. Shumica e ekspertëve do të favorizonin një tigër Siberian dhe Bengalez mbi një luan Afrikan dhe Aziatik".[137]
  • John Smith Clarke, një zbutës i luanit tha në një leksion mbi luftën midis një tigri dhe një luani, duke treguar luftën aktuale në ekran, "në 100 raste nga 100 tigri gjithmonë do t'a mposhte luanin ngaqë ishte shumë më i shkathët, nuk ishte kaq i ngathët në lëvizjet e tij, ishte po aq e fortë, ishte i armatosur në mënyrë të barabartë, por luftoi në mënyrë të ndryshme. Tigri shpesh luftonte duke u rrokullisur në shpinën e luanit dhe e mbante në kthetrat e tij derisa e mundi atë".[138]
  • BBC (2016), në një studim të radhës për forcë dhe inteligjencë, favorizoi tigrin në rastin e inteligjencës, për shkak të kohës së kaluar për një sfidë të veçantë.[139]
  • Dokumentacioni i gjeografisë globale përmendi se një tigër Bengalez kishte një përparësi peshe prej 50 kilograms (110 lb) mbi një luan Aziatik dhe mund të vriste një luan i vetëm në një luftë.[37]

Duke favorizuar luanin Redakto

  • Clyde Beatty, trajner i kafshëve dhe interpretues i cili zotëronte disa tigra, luanë, hiena dhe kafshë të tjera të egra, besonte se në nëntë nga dhjetë herë, "një luan i rritur do të rrihte një tigër të rritur." Ai përmendi se që kur ai filloi të përzier kafshët, 25 nga tigrat e tij (2 prej tyre ishin Siberian, pjesa tjetër e tyre ishin Bengalez) u vranë në arenën e cirkut, por nuk kishte një viktimë të vetëm të luanit.[30]
  • Natyralisti i mirënjohur dhe konservatoristi i Indisë, Kailash Sankhala shkroi në librin e tij 'Tigri' se tigri nuk do të ishte në gjendje të afrohej me nyjet vitale të luanit për shkak të mugës së tij të trashë dhe se tigri do të ishte i prekshëm nga luani. Ai përmendi se një herë një Princ Indian organizoi një luftë në të cilën luani vrau tigrin dhe mendonte se "një tigër nuk është ne gjendje për t'u ndeshur me luanin".[61]

Neutralizimi Redakto

Carl Hagenbeck, një trajner nga Hamburgu, tha se luani dhe tigri ishin njësoj në "gjendje dhe besueshmëri të mirë". Ai përmendi shembullin e një luani të trajnuar për një muaj për të bërë truket dhe për një tigër duke marrë pesë javë për te bërë këtë.[140]

Arti dhe literatura Redakto

Arti Redakto

Luftrat mes tyre u pikturuan në shekujt 18 dhe 19 nga Eugène Delacroix, George Stubbs dhe James Ward. Pikturat e Ward, të cilat portretizuan fitoret e luanit në përputhje me vlerën simbolike të luanit në Britaninë e Madhe, janë përshkruar si më pak realiste se Stubbs.[141]

Medalja britanike Seringapatam tregon një luan që mundi një tigër në betejë; një flamur në gjuhën arabe në medalje tregon fjalët Asad Allāh al-Ghālib (Arabisht: أسَـد الله الـغَـالِـب). Medalja përkujtonte fitoren Britanike në betejën 1799 të Seringapatam (në qytetin e njohur tani si Srirangapatna) mbi Tipu Sultan - i cili përdori tigrat si emblema, në krahasim me përdorimin emblematik Britanik të luanëve.[142]

  •  
    Dyluftimi i tigrit dhe luanit nga James Ward, 1797
  •  
    The Garden Arbor (gjermanisht: Die Gartenlaube) nga Ernst Keil's Nachfolger, 1858
  •  
    Beteja e tigrit dhe luanit nga Johann Wenzel Peter, 1809
  •  
    Pikturuar nga Friedrich Specht, 1883
  •  
    Skulptura e nje tigri duke mposhtur nje luan nga Emile-Joseph-Alexandre Gouget
  •  
    Medalja Britanike tregon një luan duke mposhtur një tigër
  •  
    Hakmarrja e luanin - Kartone, 1857
  •  
    Shekulli i 19, Luani duke mundur tigrin, rr. 1873
  •  
    Piktura e nje tigri dhe nje luani duke u ndeshur me një luan

Literatura Redakto

 
Një dokument i v. 1739 nga Karl Benjamin

Natyralistët dhe autorët e shekullit të 18-të krahasuan karakteret e llojeve, përgjithësisht në favor të luanit.[143] Oliver Goldsmith rendit luanin e parë midis gjitarëve mishngrënës, i ndjekur nga tigri, i cili sipas mendimit të tij "duket se merr pjesë në të gjitha cilësitë e dëmshme të luanit, pa ndarë asnjë nga të mirat e tij. Madhështia, mëshira dhe bujaria, por tigri është i egër pa provokim dhe mizor pa nevojë.[144] "Charles Knight, duke shkruar në Cyclopaedinë Angleze, mendimet e natyralistëve Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon dhe Thomas Pennant në këtë konteksti, duke deklaruar se "trupi i përgjithshëm i autorëve që eulosen" guximin, madhështinë, mëshirën dhe bujarinë "e luanit, duke e krahasuar atë me egërsinë e paprovokuar, mizorinë e panevojshme dhe poltroonerin e tigrit, bëhet qesharake, ndonëse e udhëhequr nga emra të tillë si Buffon dhe Pennant". [143]

  • Literatura Angleze krahasoi forcat e tyre të luftës.[145] Poetët Edmund Spenser, Allan Ramsey dhe Robert Southey përshkruan fitoret e luanit.[145] Në pikëpamjen e një kritiku letrar të shekullit të 19-të, këto gara krijuan "sovranitetin e botës së kafshëve".[145]
  • Sipas John Hampden Porter (1894, faqe 176), Lockington tha se Jaguari mbretëroi 'suprem' si "terrori i pyllit" dhe se kjo aplikohej te luani dhe tigri në 'shkretëtirë' dhe 'xhungël', respektivisht.[6]

Në Hinduizmin, Narada i tha Srinjadës se tigrat ishin më të ashpër dhe më të pamëshirshëm se luanët.[146] Kjo është në kontrast me literaturë të tjera nga India e lashtë, e cila preferon luanin në. Për shembull, literatura vedike përshkroi luanin, më shumë sesa tigrin, si "mbreti i pyllit".[147]

Luani dhe tigri konkurrojnë njëri-tjetrin në literaturën Iraniane.[123] Për shembull, Humphreys dhe Kahrom, në librin e tyre të vitit 2002, Luani dhe Gazela: Gjitarët dhe Zogjtë e Iranit, i trajtuan ata si "dy më të mëdhenjtë dhe më të bukurit" e mishngrënësve Iranianë, megjithëse u zhdukën atje. Ashtu si me luanin,[3] emri Persian i tigrit përdoret për njerëzit dhe vendet.[14]

Krifa e luanit Redakto

 
Luani Jugor me një krifë të trashë, Namibi

Në lidhje me krifën e luanit, Knight shkroi: "Luani ka një marrëveshje të mirë me krifën e tij dhe me aspektin e tij fisnik dhe dinjitoz, por shfaqjet nuk janë gjithmonë të besueshme."[143] Në fakt, një studim u bë nga shkencëtarët Craig Packer dhe Peyton West që pretendonte se krifa e luanit ishte në mënyrë rigoroze për qëllime grindjesh. Luanët me krifë të errët ishin më shpesh të zgjedhur nga femrat për t'u kryqëzuar, ndërsa luanët me krifë të hapur nuk ishin aq me fat. Krifa e luanit nuk ndihmonte gjithnjë në mënyrë të qëllimshme në luftë dhe mund të pengonte luanin mashkull, duke e ngadalësuar atë kur sulmon, sipas Packer dhe West.[148]

Megjithatë, Dereck Joubert (1996), i cili kaloi shumë orë duke studiuar luanë në Botsvanë, besonte se krifa mund të mbrojë fytin e luanit, në një luftë me një luan tjetër[149] dhe Clyde (1939)[30] dhe Kailash (1978) besonin se krifa mund të mbrojë një pjesë të qafës së luanit, në një luftë kundër tigrit.[61] Raportet gjithashtu mbështesin këto pretendime, për shembull, kur tigri i Shimlan luftonte Atllasin, ai provoi të kafshonte qafën e Atllasit, por nuk mundi, për shkak të krifës që mbulonte qafën e tij.[32] Sipas Heptner dhe Sludskii (1997), luanët berberë dhe ata të kepit rajonal kishin "krifën më të madhe dhe të gjerë" midis luanëve, që shkonte në "krah dhe bark". Sa i përket luanit Indian, i cili ka një krifë më të vogël sesa kushërinjtë Afrikanë,[3][20] përveç luanëve Afrikanë që kanë krifa të dobëta ose nuk kanë krifë.[150] Gjatë luftës së raportuar nga The Sun (New York) (1889), edhe pse tigri mund të kafshonte trupin e luanit, nuk u përmend që të kafshonte qafën e luanit.

Kinema Redakto

Në Paalai, një film Tamilik, ka dialog rreth karakteristikave të tigrave dhe luanëve. Filmi arrin në përfundimin se tigri është superior. Në film, tigri është simbol dhe flamuri i popullit fisnor Tamilik dhe luani është simbol dhe flamuri i jo-Tamil Singhal (fjalë për fjalë do të thotë njerëz mizor).[151]

Shënimet Redakto

  1. ^ Si një komb i Afrikës Perëndimore, Sierra Leone mund të kishte pasur luanë dhe jo tigra.[3][32]
  2. ^ Për më shumë detaje, shiko Luani Aziatik kundër tigrit Bengalez
  3. ^ Siç është raportuar nga Shën Demokratët (1887), [126] "Itoni Demokrat" (1887), [127] "Regjistri Iola" (1887),[128] The Milan Exchange (1887),[129], dhe nga "Posti i Sidnei" (1889),[13] në rendin kronologjik.
  4. ^ Megjithëse ky term është përdorur,[130] disa teste gjenetike tregojnë se tigri Amur ishte i lidhur ngushtë me tigrin Kaspik[131][132] i cili gjithashtu banonte në ish-Bashkimin Sovjetik (ku gjendet Siberia), dhe vargu i të cilit do të ishte mbivendosur me atë të luanit në vende si Kaukazi[3]

Referencat Redakto

  1. ^ "Bannerghatta National Park". Bengaloorutourism.com. Marrë më 2014-05-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Tudge, C. (2011). Engineer In The Garden. Random House. fq. 42. ISBN 9781446466988. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Heptner, V. G.; Sludskii, A. A. (1992) [1972]. Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2]. Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. fq. 83–202. ISBN 90-04-08876-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Nowell, Kristin; Jackson, Peter (1996). Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan (PDF). Gland, Switzerland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. fq. 17–149. ISBN 2-8317-0045-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ José Ortega y Gasset (2007). Meditations on Hunting. ISBN 978-1-932098-53-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b c d John Hampden Porter (1894). Wild beasts; a study of the characters and habits of the elephant, lion, leopard, panther, jaguar, tiger, puma, wolf, and grizzly bear. fq. 76–256. Marrë më 2014-01-19. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ a b Ronald Tilson, Philip J. Nyhus (2010), "Tiger morphology", Tigers of the world, Academic Press, ISBN 9780815515708 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ William Bridges (22 gusht 1959). Lion vs. tiger: who'd win?. Marrë më 2016-02-28. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |journal= është injoruar (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  9. ^ a b c d Lion against tiger. 26 janar 1899. fq. 3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |journal= është injoruar (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  10. ^ Thomas, Isabel (2006). Lion vs. Tiger. Raintree. ISBN 978-1-4109-2398-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ London Express (27 dhjetor 1900). "Animal Fighters". Past Papers. Marrë më 2017-01-09. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  12. ^ a b c d e f g h Packer, C. "Frequently asked questions". University of Minnesota Lion Research Project. Marrë më 28 qershor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  13. ^ a b c "A Terrible Struggle". The Sydney Mail. 21 dhjetor 1889. Marrë më 2016-12-29. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  14. ^ a b c Humphreys, P., Kahrom, E. (1999). Lion and Gazelle: The Mammals and Birds of Iran. Images Publishing, Avon.
  15. ^ Clyde Beatty, Earl Wilson (1941), Jungle performers {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ a b Roland Auguet (1994). Cruelty and civilization: the Roman games. ISBN 978-0-415-10453-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ a b c "Lion and Tiger Fight to Death, Lion is Victor". Logansport Press. 16 nëntor 1934. Marrë më 16 nëntor 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  18. ^ Brakefield, Tom (1993). Big Cats: Kingdom of Might. Voyageur Press. fq. 44. ISBN 978-0-89658-329-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ a b Kirk Bates (28 shkurt 1951). "When a Lion fights a Tiger". The Milwaukee Journal. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  20. ^ a b c d e f g h i j k l m Pocock, R. I. (1939). The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1. Taylor and Francis Ltd., London. Pp. 197–222.
  21. ^ Schaller, George B. (1972). The Serengeti lion: A study of predator–prey relations. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-73639-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ a b Sunquist, M.; Sunquist, F. (2002). Wild Cats of the World (bot. 1st). Chicago: University Of Chicago Press. fq. 7–350. ISBN 978-0-22-677999-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Joslin, P. (1973). The Asiatic lion: a study of ecology and behaviour. University of Edinburgh, UK: Department of Forestry and Natural Resources. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Meena V. (2008). Reproductive strategy and behaviour of male Asiatic Lions. Dehra Dun: Wildlife Institute of India. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Sharma, N. (6 tetor 2016). "Promiscuity of mother lioness saes cubs in Gir: Study". Hindustan Times. Marrë më 2017-09-21. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  26. ^ "Barbary Lion Information". Beinglion.com. Marrë më 2016-06-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ "Barbary Lion - Panthera leo leo". The Sixth Extinction Website. Arkivuar nga origjinali më 3 mars 2016. Marrë më 2016-06-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  28. ^ Anthony King (2002). The natural history of Pompeii. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80054-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "Tiger, lion and bear form unusual friendship". 7 dhjetor 2009. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  30. ^ Herbert Treadwell Wade (1930). The New International Encyclopaedia, Volume 22. Dodd, Mead and Company. Marrë më 2017-05-29. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ a b c d e "Lion against tiger". Gettysburg Compiler. 7 shkurt 1899. Marrë më 2016-02-28. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  32. ^ a b Charles Frederick Partington (1835). "Felis, the cat tribe". The British cyclopæedia of natural history. Orr & Smith. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ a b c d Shankaranarayanan, P.; Banerjee, M.; Kacker, R. K.; Aggarwal, R. K. & Singh, L. (1997). "Genetic variation in Asiatic lions and Indian tigers" (PDF). Electrophoresis. 18 (9): 1693–1700. doi:10.1002/elps.1150180938. PMID 9378147. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 23 korrik 2013. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  34. ^ a b c Tales of travellers. Tales of travellers; or, A view of the world. fq. 453. Arkivuar nga origjinali më 1838. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në: |archivedate= (Ndihmë!)
  35. ^ a b c d Karanth, K. U. (2003). "Tiger ecology and conservation in the Indian subcontinent". Journal of the Bombay Natural History Society. 100 (2–3): 169–189. Arkivuar nga origjinali më 10 mars 2012. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  36. ^ a b c d "Lion vs Tiger". YouTube. 8 korrik 2008. Marrë më 4 shkurt 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  37. ^ a b c "Tigers moving from Rajasthan to Madhya Pradesh, officials concerned". Times of India. 19 prill 2013. Marrë më 2016-02-07. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  38. ^ a b Preparations for the reintroduction of Asiatic lion Panthera leo persica into Kuno Wildlife Sanctuary, Madhya Pradesh, India by A.J.T. Johnsingh, S.P. Goyal, Qamar Qureshi; Cambridge Journals Online; Oryx (2007), 41: 93-96 Cambridge University Press; Copyright 2007 Fauna & Flora International; doi:10.1017/S0030605307001512; Published online by Cambridge University Press 05Mar2007
  39. ^ a b c d e f Haas, S.K.; Hayssen, V.; Krausman, P.R. (2005). "Panthera leo" (PDF). Mammalian Species. 762: 1–11. doi:10.1644/1545-1410(2005)762[0001:PL]2.0.CO;2. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 korrik 2017. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ a b c d e "Asiatic lion". Cat Specialist Group. Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2010. Marrë më 2016-06-28. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  41. ^ a b c d e f Mazák, V. (1981). "Panthera tigris" (PDF). Mammalian Species. 152: 1–8. doi:10.2307/3504004. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 mars 2012. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ a b c d e Luo, S.-J.; Kim,J.-H.; Johnson, W. E.; van der Walt, J.; Martenson, J.; Yuhki, N.; Miquelle, D. G.; Uphyrkina, O.; Goodrich, J. M.; Quigley, H. B.; Tilson, R.; Brady, G.; Martelli, P.; Subramaniam, V.; McDougal, C.; Hean, S.; Huang, S.-Q.; Pan, W.; Karanth, U. K.; Sunquist, M.; Smith, J. L. D.; O'Brien, S. J. (2004). "Phylogeography and genetic ancestry of tigers (Panthera tigris)". PLoS Biology. 2 (12): e442. doi:10.1371/journal.pbio.0020442. PMC 534810. PMID 15583716. Marrë më 2016-03-21. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  43. ^ Shahbazi, Shapur A. (2001). "Flags (of Persia)". Encyclopaedia Iranica. Vëll. 10. Marrë më 2016-03-10. {{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ Goswamy, B. N. (2002). "Where does the Lion come from in ancient Chinese culture? Celebrating with the Lion Dance". The Tribune Newspaper, Chandigarh, India. Marrë më 2010-12-14. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ Upham, E. (1829). The History and Doctrine of Budhism: Popularly Illustrated: with Notices of the Kappooism, Or Demon Worship, and of the Bali, Or Planetary Incantations, of Ceylon. London: R. Ackermann.
  46. ^ "Liger". messybeast.com. Marrë më 2016-06-21. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  47. ^ ligerfacts.org. "The Liger - Meet the World's Largest Cat". Marrë më 2016-07-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  48. ^ "Description of ligers at Bestiarium.kryptozoologie.net". Bestiarium.kryptozoologie.net. Marrë më 2018-07-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  49. ^ "Description of ligers at Lairweb.org.nz". Lairweb.org.nz. Marrë më 2018-07-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ Shi, Wei (2005). Growth and Behaviour: Epigenetic and Genetic Factors Involved in Hybrid Dysgenesis. Vëll. 11. Uppsala: Acta Universitatis Upsaliensis. fq. 9. ISBN 91-554-6147-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri |work= është injoruar (Ndihmë!)
  51. ^ a b Kitchener, A. C.; Dugmore, A. J. (2000). "Biogeographical change in the tiger, Panthera tigris". Animal Conservation. 3 (2): 113–124. doi:10.1111/j.1469-1795.2000.tb00236.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ Jhala, Y. V., Qureshi, Q., Sinha, P. R. (Eds.) (2011). Status of tigers, co-predators and prey in India, 2010. National Tiger Conservation Authority, Govt. of India, New Delhi, and Wildlife Institute of India, Dehradun. TR 2011/003 pp-302
  53. ^ John McLeod, The history of India, page 1, Greenwood Publishing Group, 2002, ISBN 0-313-31459-4
    Milton Walter Meyer, South Asia: A Short History of the Subcontinent, pages 1, Adams Littlefield, 1976, ISBN 0-8226-0034-X
    Jim Norwine & Alfonso González, The Third World: states of mind and being, pages 209, Taylor & Francis, 1988, ISBN 0-04-910121-8
    Boniface, Brian G.; Christopher P. Cooper (2005). Worldwide destinations: the geography of travel and tourism. Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-7506-5997-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
    Judith Schott & Alix Henley, Culture, Religion, and Childbearing in a Multiracial Society, pages 274, Elsevier Health Sciences, 1996, ISBN 0-7506-2050-1
    Raj S. Bhopal, Ethnicity, race, and health in multicultural societies, pages 33, Oxford University Press, 2007, ISBN 0-19-856817-7
    Lucian W. Pye & Mary W. Pye, Asian Power and Politics, pages 133, Harvard University Press, 1985, ISBN 0-674-04979-9
    Mark Juergensmeyer, The Oxford handbook of global religions, pages 465, Oxford University Press US, 2006, ISBN 0-19-513798-1
    Sugata Bose & Ayesha Jalal, Modern South Asia, pages 3, Routledge, 2004, ISBN 0-415-30787-2
  54. ^ a b c Kinnear, N. B. (1920). "The past and present distribution of the lion in south eastern Asia". Journal of the Bombay Natural History Society. 27: 34–39. Marrë më 2017-02-01. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ a b c Jhala, Y. V.; Gopal, R.; Qureshi, Q., red. (2008), Status of the Tigers, Co-predators, and Prey in India (PDF), TR 08/001, National Tiger Conservation Authority, Govt. of India, New Delhi; Wildlife Institute of India, Dehradun, arkivuar nga origjinali (PDF) më 2 qershor 2013 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  56. ^ a b "Kathiawar-Gir dry deciduous forests". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund. Marrë më 2017-01-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  57. ^ a b Uncle Ray (8 maj 1952). "Tigers And Bears Are Found In Himalayas". St. Petersburg Times. Marrë më 2017-05-29. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  58. ^ D. K. Harshey & Kailash Chandra (2001). Mammals of Madhya Pradesh and Chhattisgarh. Zoos´ Print Journal 16(12): 659-668 online
  59. ^ Negi, Sharad Singh (2002), Handbook of National Parks, Wildlife Sanctuaries and Biosphere Reserves in India (3rd Edition), Indus Publishing, fq. 151, ISBN 978-81-7387-128-3 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  60. ^ a b c d e f g Kailash, Sankhala (1978). Tiger: The Story Of The Indian Tiger. Collins. fq. 119. ISBN 0002161249. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  61. ^ "Asiatic Lion population up from 411 to 523 in five years". Desh Gujarat. 10 maj 2015. Marrë më 2016-11-26. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  62. ^ "Gir National Park & Wildlife Sanctuary". Govt. of Gujarat. Forests and environment Dept. Arkivuar nga origjinali më 22 nëntor 2015. Marrë më 2016-01-11. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  63. ^ a b c "Gujarat Map". mapsofindia.com. Marrë më 2016-03-21. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  64. ^ "India wild tiger census shows population rise". BBC News. 28 mars 2011. Marrë më 2011-02-08. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  65. ^ "Significant bird records and local extinctions in Purna and Ratanmahal Wildlife Sanctuaries, Gujarat, India (Forktail 22: 39-48) (PDF, 154 KB)" (PDF). Marrë më 2018-07-24. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  66. ^ "Mahal Eco Campsite". Gujarat Tourism. Marrë më 2017-01-25. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  67. ^ "Vansda National Park". Gujarat Tourism. Marrë më 2017-01-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  68. ^ Garshelis, David L.; Joshi, Anup R.; Smith, James L. D. & Rice, Clifford G. "Sloth Bear Conservation Action Plan" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 23 korrik 2011. Marrë më 18 prill 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  69. ^ "Kipling's list of names in the stories", excerpted from volume XII of The Complete Works, Sussex edition, 1936.
  70. ^ "Stalemate on translocation of Gir lions Kuno Palpur in Madhya Pradesh to be used as tiger habitat now". Hindustan Times. 7 dhjetor 2017. Marrë më 2018-01-27. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  71. ^ Sharma, R. (5 dhjetor 2017). "Tired of Gujarat reluctance on Gir lions, MP to release tigers in Kuno". Times of India. Marrë më 2018-01-27. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  72. ^ "MP not fit for Asiatic lions, Gujarat tells PM". Times of India. 19 qershor 2006. Marrë më 2011-06-28. At a two-hour meeting of National Board of Wildlife presided by Prime Minister Manmohan Singh here, Govind Patel said the "presence of tigers in the Kuno Palpur sanctuary would trigger frequent clashes between the two carnivores over territories – tiger and lions—which can never co-exist in the same place." {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  73. ^ Sevruguin, A. (1880). "Men with live lion". National Museum of Ethnology in Leiden, The Netherlands; Stephen Arpee Collection. Marrë më 2018-03-26. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ a b c d Masseti, M. (2009). Carnivores of Syria In: E. Neubert, Z. Amr , S. Taiti, B. Gümüs (eds.) Animal Biodiversity in the Middle East. Proceedings of the First Middle Eastern Biodiversity Congress, Aqaba, Jordan, 20–23 October 2008. ZooKeys 31: 229–252.
  75. ^ a b c "The Extinction Website: Panthera tigris virgata". The Extinction Website. 11 prill 2010. Arkivuar nga origjinali më 12 prill 2016. Marrë më 2016-04-03. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  76. ^ a b c Jackson, P.; Nowell, K. (2008). "Panthera tigris ssp. virgata". IUCN Red List of Threatened Species. 2008. Marrë më 2016-01-30. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  77. ^ "Balkans". Encyclopædia Britannica. Marrë më 2016-04-10. The Balkans are usually characterized as comprising Albania, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Kosovo, Macedonia, Montenegro, Romania, Serbia, and Slovenia—with all or part of each of those countries located within the peninsula. Portions of Greece and Turkey are also located within the geographic region generally defined as the Balkan Peninsula, and many descriptions of the Balkans include those countries too. Some define the region in cultural and historical terms and others geographically, though there are even different interpretations among historians and geographers....Generally, the Balkans are bordered on the northwest by Italy, on the north by Hungary, on the north and northeast by Moldova and Ukraine, and on the south by Greece and Turkey or the Aegean Sea (depending on how the region is defined) ... {{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  78. ^ Sommer, R. S.; Benecke, N. (2006). "Late Pleistocene and Holocene development of the felid fauna (Felidae) of Europe: A review". Journal of Zoology. 269: 7. doi:10.1111/j.1469-7998.2005.00040.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  79. ^ Canadian Institute of Ukrainian Studies (1988). "Kyivan Rus'". Encyclopedia of Ukraine. Marrë më 2016-03-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  80. ^ Leonid Smilovitsky (2004). "A Byelorussian Border Shtetl in the 1920s and 1930s: The Case of Turov". Marrë më 2016-03-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  81. ^ "Weatherbase: Historical Weather for Chernihiv, Ukraine". Weatherbase. Marrë më 2016-03-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  82. ^ Jungius, H.; Chikin, Y.; Tsaruk, O.; Pereladova, O. (2009). Pre-Feasibility Study on the Possible Restoration of the Caspian Tiger in the Amu Darya Delta (PDF). WWF Russia. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 tetor 2016. Marrë më 19 gusht 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  83. ^ Daoudy, Marwa (2005). Le Partage des Eaux entre la Syrie, l'Irak et la Turquie. CNRS. fq. 1–269. ISBN 2-271-06290-X. Marrë më 2016-04-06. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  84. ^ Hatt, R. T. (1959). The mammals of Iraq. Ann Arbor: Museum of Zoology, University of Michigan. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  85. ^ "The Caspian Tiger". lairweb.org.nz. Marrë më 2016-04-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  86. ^ "The Soviet Period - History - Azerbaijan - Asia". Marrë më 2016-02-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  87. ^ Hovasapyan, Zara (1 gusht 2012). "When in Armenia, Go Where the Armenians Go". Armenian National Committee of America. Marrë më 2016-02-06. Made of local pink tufa stones, it gives Yerevan the nickname of "the Pink City." {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  88. ^ "Preliminary Results of 2014 General Population Census of Georgia" (PDF). NATIONAL STATISTICS OFFICE OF GEORGIA. Marrë më 2016-02-12. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  89. ^ a b "Administrative, density and territorial units and land size by economic regions of Azerbaijan Republic for January 1. 2007". Arkivuar nga origjinali më 24 nëntor 2007. Marrë më 12 shkurt 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  90. ^ "Samur: Azerbaijan". National Geospatial-Intelligence Agency. 1995–2012. Marrë më 2016-02-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  91. ^ Michael Kohn, John Noble and Danielle Systermans, Georgia, Armenia & Azerbaijan, 3rd ed. Footscray, Victoria / London: Lonely Planet, 2008, ISBN 9781741044775, p. 115.
  92. ^ "Caucasus mixed forests". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  93. ^ "National Parks: Absheron National Park - Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan". 26 tetor 2011. Arkivuar nga origjinali më 2011-07-26. Marrë më 2017-06-16. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  94. ^ "Absheron National Park Official Website - Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan". 1 shtator 2012. Arkivuar nga origjinali më 2012-09-01. Marrë më 2017-06-16. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  95. ^ "Ecosystem Profile: Caucasus". Conservation International. Arkivuar nga origjinali më 25 korrik 2008. Marrë më 2017-07-26. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  96. ^ Britannica, Encyclopædia (1978). "Turkistan". Encyclopædia. Marrë më 2016-02-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  97. ^ Oxford Dictionaries, Oxford University Press Retrieved: 20 February 2016.
  98. ^ Abbott, James (1856). A Narrative of a journey from Heraut to Khiva, Moscow and St. Petersburgh. Vëll. 1. Khiva: James Madden. fq. 26. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  99. ^ Arduini, P. & Teruzzi, G. 1993. The MacDonald encyclopedia of fossils. Little, Brown and Company, London. 320pp.
  100. ^ 'Supersize' lions roamed Britain BBC News 1 April 2009
  101. ^ Hooijer, Dirk Albert.; 1947. Pleistocene remains of Panthera tigris (Linnaeus) subspecies from Wanhsien, Szechwan, China, compared with fossil and Recent tigers from other localities. American Museum Novitates; no. 1346. Accessed on 2013-08-22.
  102. ^ "Valvert 2014_Wanhsien Tiger Data Sheet". Marrë më 2015-06-20. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  103. ^ Yamaguchi, Nobuyuki; Cooper, Alan; Werdelin, Lars; MacDonald, David W. (gusht 2004). "Evolution of the mane and group-living in the lion (Panthera leo): a review". Journal of Zoology. 263 (4): 329–342. doi:10.1017/S0952836904005242. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  104. ^ A. Turner; Mauricio Antón (1997). The Big Cats and Their Fossil Relatives: An Illustrated Guide to Their Evolution and Natural History (në anglisht). Columbia University Press. ISBN 978-0-231-10228-5.
  105. ^ The Medical times and gazette: A Journal of Medical Science. fq. 626. Arkivuar nga origjinali më 1850. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në: |archivedate= (Ndihmë!)
  106. ^ Urban, S. (1834). The Gentleman's Magazine, Volumes 156 – 157. F. Jeffries. Marrë më 2016-11-24. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  107. ^ "Lion and tiger fight". Newcastle Morning Herald and Miners' Advocate. 31 tetor 1930. Marrë më 2016-11-24. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  108. ^ The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. Charles Darwin
  109. ^ "His Highness Sayajirao Gaekwad III". Gaekwadsofbardoa.com. Marrë më 2017-04-08. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  110. ^ Lawson, Alastair (10 dhjetor 2011). "Indian maharajah's daring act of anti-colonial dissent". The BBC. Marrë më 2011-12-10. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  111. ^ "Tiger whips Lion". Boston News Access. 7 mars 2011. Marrë më 14 mars 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  112. ^ "Lion Fights Tiger". The Horsham Times. 12 maj 1914. Marrë më 2017-10-19. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  113. ^ "Lion Fights Tiger: Latter Scores A Win". Warracknabeal Herald. 12 maj 1914. Marrë më 2017-10-19. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  114. ^ "Tiger and lion in death fight at New York Zoo". The Fairmont West Virginian. 8 maj 1914. Marrë më 2017-07-10. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  115. ^ "Lion and tiger in death battle". The Pittsburgh Press. 8 maj 1914. Marrë më 2017-07-10. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  116. ^ Rover, R. (15 janar 1938). "Our Junior Section: Ralph Rover's Letter". The Age. Marrë më 2017-07-10. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  117. ^ a b "Lion Kills Tiger". Examiner. 30 korrik 1949. Marrë më 16 nëntor 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  118. ^ "Jungle Cats' Clash Not In Act". Newcastle Morning Herald and Miners' Advocate. 22 shkurt 1951. Marrë më 2016-11-25. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  119. ^ "Beatty fights off lion after tiger is killed". The Tuscaloosa News. 20 shkurt 1951. Marrë më 2014-01-19. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  120. ^ "ZOO TIGER SUCCUMBS: FOUGHT WITH LION". Marrë më 2016-06-29. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  121. ^ "Tiger Kills Lion In Turkish Zoo". BBC News. 7 mars 2011. Marrë më 14 mars 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  122. ^ a b Eastwick, Edward B (transl.) (1854). The Anvari Suhaili; or the Lights of Canopus Being the Persian version of the Fables of Pilpay; or the Book Kalílah and Damnah rendered into Persian by Husain Vá'iz U'L-Káshifí. Hertford: Stephen Austin, Bookseller to the East-India College. Marrë më 2017-05-02. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  123. ^ Herne, P. (1855). "XXIII: Domus. Surat. The nature of the jungles beyond. A boa constrictor. A tiger. A lion. Terrible conflict. A Banyan tree.". Perils and Pleasures of a Hunter's Life; or the Romance of Hunting by Peregrine Herne. Cornell University Library. fq. 194–204. Marrë më 2017-07-08. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  124. ^ Schaller, George B. (1967). The Deer and the Tiger: A Study of Wildlife in India. Chicago: Chicago Press. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  125. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". St. Landry Democrat. 30 prill 1887. Marrë më 2017-04-08. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  126. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". The Eaton Democrat. 14 prill 1887. Marrë më 2017-04-08. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  127. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". The Iola Register. 22 prill 1887. Marrë më 2017-04-08. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  128. ^ "An Awful Fight: A Combat Between a Tiger and a Lion". The Milan Exchange. 23 prill 1887. Marrë më 2017-04-08. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  129. ^ "When the Mastodon Walked Up Market Street". The San Francisco Call. 30 korrik 1911. Marrë më 2017-05-28. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  130. ^ Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S.-J.; Meijaard, E.; O’Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z.; Tobe, S. (2017). "A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group" (PDF). Cat News (Special Issue 11). {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  131. ^ C. A. Driscoll; N. Yamaguchi; G. Kahila Bar-Gal; A. L. Roca; S. J. Luo; D. Macdonald; S. J. O’Brien (2009). "Mitochondrial phylogeography illuminates the origin of the extinct Caspian tiger and its relationship to the Amur tiger". PLOS ONE. 4: 1–8. Bibcode:2009PLoSO...4.4125D. doi:10.1371/journal.pone.0004125. PMC 2624500. PMID 19142238. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  132. ^ Merriam, J. C. & Stock, C. 1932: The Felidae of Rancho La Brea. Carnegie Institution of Washington Publications 442, 1–231.
  133. ^ DeSantis, L. R.; Schubert, B. W.; Scott, J. R.; Ungar, P. S. (2012). "Implications of diet for the extinction of saber-toothed cats and American lions". PLoS ONE. 7 (12): e52453. Bibcode:2012PLoSO...752453D. doi:10.1371/journal.pone.0052453. PMC 3530457. PMID 23300674. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  134. ^ "John Varty Interview". Country Life. 10 tetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 5 tetor 2013. Marrë më 10 tetor 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  135. ^ "Big Cat Rescue FAQ". Big Cat Rescue. 9 shkurt 2012. Marrë më 9 shkurt 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  136. ^ "Save China's Tigers Questions". Save China's Tigers. 9 nëntor 2011. Arkivuar nga origjinali më 4 shtator 2011. Marrë më 9 nëntor 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  137. ^ "Lion versus the tiger". The Glasgow Herald. 26 mars 1937. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  138. ^ "lion vs tiger:". BBC Earth Unplugged. 10 gusht 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  139. ^ Hornaday, W. T. (31 dhjetor 1905). "Mental capacity of Animals". The Evening Standard. Marrë më 2017-07-10. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  140. ^ Frank McLynn (2006). 1759: The Year Britain Became Master of the World. Canongate Books. fq. 163. ISBN 978-0-8021-4228-3. George Stubbs, the most famous and original animal painter of his time who was just reaching his peak in 1759, liked to display combats of lion versus tiger, though he did not commit the egregious mistake made in James Ward's animal pictures painted later in the century where the lion symbolises Britain and the tiger India; in reality, as we know very clearly from the obscene animal fights staged by the Ancient Romans in the arena, the tiger would win every time {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  141. ^ Maya Jasanoff (2007). Edge of Empire: Lives, Culture, and Conquest in the East, 1750–1850. Random House. ISBN 978-0-307-42571-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  142. ^ a b c Charles Knight (1854). The English cyclopaedia: a new dictionary of Universal Knowledge. Bradbury and Evans. fq. 219. Marrë më 30 qershor 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  143. ^ Oliver Goldsmith; Georges Léopold C.F.D. Cuvier (baron de.) (1847). A history of the earth and animated nature, with an intr. view of the animal kingdom tr. from the Fr. of Baron Cuvier, notes and a life of the author by W. Irving. fq. 367. Marrë më 30 qershor 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  144. ^ a b c Charles Francis Richardson (1883). Good literature: a literary eclectic weekly, Volume 5. AbeBooks. fq. 114. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  145. ^ Prof. Muneo Tokunaga John D. Smith K M Ganguli. "Tiger in Hindu epic Mahabharatha". The Mahabharata in Sanskrit. Sacred Texts. fq. SECTION LXVIII. Marrë më 2016-06-15. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  146. ^ Mitra, S. (2005). Gir Forest and the saga of the Asiatic lion. New Delhi: Indus. ISBN 8173871833. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  147. ^ "Mane of the Lion". Bigcatnews.blogspot.com. shtator 2006. Arkivuar nga origjinali më 25 prill 2012. Marrë më 4 shkurt 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  148. ^ Joubert, D. (18 maj 1996). "Letters : By any other mane". New Scientist. Marrë më 2018-01-22. {{cite magazine}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  149. ^ Schoe, Marjolein; Sogbohossou, Etotépé A.; Kaandorp, Jacques and de Iongh, Hans (2010) Progress Report – collaring operation Pendjari Lion Project, Benin. Funded by the Dutch Zoo Conservation Fund.
  150. ^ IMDb (2011). "Paalai". Marrë më 2016-07-27. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lexim i mëtejshëm Redakto

Lidhje të jashtme Redakto

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Përdoruesi:Punetor_i_Rregullt5/sandbox/Tigri_kundër_luanit&oldid=2257409"