Arkitektura Pallava

Arti dhe Arkitektura Pallava përfaqësojnë një fazë të hershme të Artit dhe Arkitekturës Dravidiane që lulëzoi plotësisht gjatë sundimit të Dinastisë Chola. Tempujt e parë me gurë dhe llaç të Indisë Jugore u ndërtuan gjatë sundimit Pallava dhe u bazuan mbi prototipet e mëparshme prej tulle dhe druri. Dinastia Pallava sundoi midis viteve 600–900 dhe arritjet e tyre më të mëdha ndërtuese janë tempujt shkëmbor të Mahabalipuramit dhe kryeqyteti i tyre, Kanchipurami, të gjendur në shtetin indian Tamil Nadu. Arkitektura e Dinastisw Pallava ishte një nga pararendëset e Arkitekturës Indiano-Jugore. Shembujt më të hershëm të tempujve në stilin Dravidian i përkasin periudhës Badami Chalukya-Pallava. Tempujt e heshëm ishin kryesisht të kushtuar për zotin Shiva. Tempulli Kailasanatha i quajtur edhe Rajasimha Pallaveswaram në Kanchipuram, i ndërtuar nga Narasimhavarmani II i njohur edhe si Rajasimha është një shembull i shkëlqyer i tempujve të stilit Pallava. Vlen të përmendet veçanërisht Tempulli bregdetar i ndërtuar nga Narasimhavarmani II afër Mahabalipuramit që është një pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s. Arkitektura Pallava ishte ndërmjetëse e kalimit nga Arkitektura e skalitur në shkëmb në tempujt strukturor prej guri. Shembujt më të hershëm të arkitekturës Pallava janë tempujt e skalitur në shkëmb që datojnë midis viteve 610 dhe 690 dhe tempujt strukturorë midis viteve 690 dhe 900. Një numër tempujsh të skalitur në shkëmb mbajnë mbishkrime të mbretit Pallava, Mahendravarmani I dhe pasuesve të tij. Duke filluar me tempujt e skalitur në shkëmb, skulptorët Pallava më vonë përparuan te faltoret e shkëputurura strukturore që frymëzuan Tempujt Chola të periudhës së mëvonshme. Disa nga shembujt më të mirë të artit dhe arkitekturës Pallava janë Tempulli Kailasanathar i Kanchipuramit, Tempulli bregdetar dhe Pancha Rathat e Mahabalipuramit. Akshara ishte skulptori më i madh i periudhës së tyre.

Tempulli bregdetar në Mahabalipuram, pjesë e Shtatë Pagodave të Mahabalipuramit

Relievi i skalitur në shkëmb Zbritja e Gangut në Mahabalipuram

Tempulli Kailasanatha në Kanchipuram dhe Tempulli bregdetar në Mahabalipuram të ndërtuar nga Narasimhavarmani II, Tempulli i skalitur në shkëmb në Mahendravadi nga Mahendravarmani janë shembujt mjeshtëror të stilit tempullor Pallava. Tempulli i Nalanda Gediges në Kandy të Sri Lankas është gjithashtu një shembull i tillë. Tempulli i famshëm i Tondeswaramit në Tenavarai dhe Tempulli i lashtë i Koneswaramit në Trincomaleet u patronizuan dhe u zhvilluan strukturalisht nga mbretërit Pallava në shekullin e VII në Sri Lanka. Në kundërshtim me përshtypjen popullore rreth perandorisë pasuese Chola që eksperimentoi në ndërtimin e komplekseve të mëdhenj tempullor, ishte dinastia Pallava që në fakt eksperimentoi jo vetëm në krijimin e tempujve të mëdhenj pasi filloi ndërtimin e tempujve shkëmborë pa përdorur llaç, tulla etj. Shembujt e shkëlqyer të këtyre tempujve janë Tempujt Thiruppadagam dhe Thiruooragam që kanë imazhe 8.5 dhe 11 m të larta të zotit Vishnu në mishërimin e formave të tij Pandavadhoothar dhe Trivikraman. Në krahasim, Siva Lingamën në Tempujt mbretëror të Dinastisë Chola në Thanjavur dhe Gangaikonda Cholapuram janë 5.2 dhe 5.5 metra të lartë. Duke konsideruar se Tempulli Kanchi Kailasanatha i ndërtuar nga Rajasimha Pallava ishte frymëzimi për Tempullin Brihadeeswara në Thanjavur të Raja Raja Cholas, mund të përfundohet me siguri se sunduesit Pallava ishin mes sunduesve të parë në Indi për të ndërtuar që ndërtuan si komplekse të mëdha tempullore ashtu dhe statuja shumë të mëdha hyjnish dhe idhujsh. Shumë tempuj të Shivës dhe Vishnut në Kanchi të ndërtuar nga sunduesit e mëdhenj Pallava dhe që përfshijnë [[Pancha Rathat|Rathat dhe Relievin Zbritja e Gangut (të quajtur edhe Pendesa e Arjunas) janë shembuj të pakrahasueshëm të Monumenteve të mbrojtur nga UNESCO në Indi. Brezi i vazhdueshëm i tempujt Chola, Pallava dhe Pandiya (bashkë me ata Adigaimanë pranë Karurit dhe Namakkalit), ashtu si dhe trupi tempullor Sethupathy midis Pudukottait dhe Rameswarami, përfaqëson njëtrajtësisht Stilin Arkitekturor Jugor të Indisë që tejkalon çdo formë tjetër arkitekture mbizotëruese midis rrafshirës së Dekanit dhe Kaniyakumarit. E panevoshme të shtohet se në vendin Telugu stili ishte pak a shumë njëtrajtësisht sipas stilit Indiano-Jugor ose Dravidian të arkitekturës.

Historia

Një nga pesë Rathat në Mahabalipuram ku paraqitet një pellg kushtuar Nandit

Arkitektura Pallava mund të ndahet në dy faza – faza e skalitjes në shkëmb dhe faza strukturore. Faza e skalitjes në shkëmb zgjati nga viti 610 deri në vitin 668 dhe konsiston në dy grupe monumentesh – Grupi i Mahendras dhe Grupi i Mamallas. Grupi i Mahendras është emri i vendosur për monumentet e ndërtuara gjatë mbretërimit të Mahendravarmanit I (610 - 630). Monumentet e këtij grupi janë në mënyrë të pandryshueshme salla me kolona të skalitura nga faqet e malit. Këto salla ose mandapa me kolona ndjekin prototipin e tempujve xhainistë të kësaj periudhe. Shembujt më të mirë të Grupit të Mahendras janë Tempujt shpellorë në Mandagapattu, Pallavarami dhe Mamanduri. Grupi i dytë i monumenteve të skalitur në shkëmb i përket Grupit të Mamallas (nga viti 630 deri në vitin 668). Gjatë kësaj periudhe përkrahë sallave me kolona ose Mandapave u ndërtuan faltoret e veçuara monolitike të quajtura ratha. Disa nga shembujt më të mirë të këtij stili janë Pancha Rathat dhe Zbritja e Gangut në Mahabalipuram. Faza e dytë e Arkitekturës Pallava është faza strukturore kur u ndërtuan faltoret e veçuara me gurë dhe llaç të sjell për këtë qëllim. Monumentet e kësaj faze ndahen në dy grupe – Grupi i Rajasimhas (nga viti 690 deri në vitin 800) dhe Grupi i Nandivarmanit (nga viti 800 deri në vitin 900). Grupi i Rajasimhas përfshin tempujt e hershëm strukturorë të Arkitekturës Pallava, kur u zhvilluan mjaft eksperimentime arkitekturore. Shembujt më të mirë të kësaj periudhe janë Tempulli bregdetar në Mahabalipuram dhe Tempulli Kailasanathar në Kanchipuram, të dy të ndërtuar nga Narasimhavarmani II, që ishte i njohur si Rajasimha. Shembulli më i mirë i Grupit të monumenteve të Nandivarmanit është Tempulli Vaikunta Perumal në Kanchipuram. Gjatë kësaj periudhe, Arkitektura Pallava arriti pjekurinë e plotë dhe ofroi modele sipas të cilave u ndërtuan Tempulli Brihadeeswarar i Dinastisë Chola në Thanjavur dhe Gangaikonda Cholapuram si dhe vepra të tjera arkitekturore të shquara.

Arkitektura e skalitur në shkëmb

Mahabalipurami

Tempulli i bregut në Mahabalipuram

Grupi i monumenteve në Mahabalipuram është një kompleks monumentesh në distriktin e Kancheepuramit të shtetit indian Tamil Nadu. Me afërsisht 40 shenjtërore, duke përfshirë relievin e Zbritjes së Gangut, Mahabalipurami është pjesë e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që në vitin 1984. Këta monumente të periudhës Pallava përfshijnë: Pancha Rathat me Dharmaraja Rathan, Arjuna Rathan, Bhima Rathan, Draupadi Rathan, Nakula Sahadeva Rathan dhe Ganesha Rathan; mjaft tempuj shpellorë që përfshijnë Varaha Mandapan, Krishna Mandapan, Mahishasuramardini Mandapan, Panchapandava Mandapan; tempuj strukturorë që përfshijnë tempullin bregdetar, tempullin Olakkannesvara, Thirukadalmallain si dhe Zbritjen e Gangut, një nga relievet më të mëdhenj në botë në qiell të hapur. Mahabalipurami është i njohur për madhështinë e tij arkitekturore. Mahabalipurami njihet edhe me emrat Mamallapuram, Mahamallapuram dhe Mavalipuram dhe është mbiquajtur "vendi i shtatë pagodave" nga lundruesit evropianë që zbarkuan në këtë breg pasi panë shtatë majat ose stupat e tempujve hindu. Dokumentet përmendin se siti gjatë kohës së Periplusit (shekulli i I i e.s.) dhe Ptolemeut (viti 140 i e.s.) ishte një port. U bë qytet i shquar në shekullin e VII nga mbretërit Pallava që sundonin jugun e Madrasit (tashmë të njohur si Chennai) që ishte një qendër e tregëtisë detare. Në periudhat pasuese u bë më i famshëm për tempujt e tij shkëmbor dhe shpellat si dhe tempujt strukturorë të ndërtuar midis viteve 630 dhe 728 të e.s.. Gjatë shekullit të VII aktiviteti i ndërtimit të tempujve shënoi fillimin e arkitekturës shkëmbore në Indinë jugore si pjesë e stilit arkitekturor dravidian. Disa nga monumentet e ndërtuar gjatë kësaj periudhe janë: Pancha Rathat shkëmbore (pesë Rathat) ose karrot, relievet në qiell të hapur të njohura si Zbritja e Gangut, shpella e skalitura shkëmbore si Govardhanadhari, Mahishasuramardini dhe tempulli Jala-Sayana Perumal, të gjitha të atribuara Mamalla-s.

Rathat e Bhimas dhe Dharma Raja-s

Monumentet unikë në Mahabalipuram paraqesin një shkrirje fetare, kulturore dhe legjendash të gjitha të lidhura me panteonin hindu. Të gjithë këta monumente të gjendur në brigjet e gjirit të Bengalit janë në stilin ekskluziv të arkitekturës dravidiane, duke përthithur artin dhe kulturën e Tamil Nadu-së. Monumentet janë: Mandapa, të quajtura edhe tempuj shpellorë; Ratha, ose karro; relievi shkëmbor në qiell të hapur që paraqet pendimin e Arjuna-s ndaj Shivës për të marr armën Pashupata; dhe tempujt strukturorë. Arkitektura e tempujve të skalitur në shkëmb, veçanërisht rathat, u bënë model për stilin arkitekturor të tempujve të Indisë së jugut në periudhat pasuese. Veçoritë arkitekturore, veçanërisht të skulpturave u adoptuan gjerësisht në Indinë e jugut dhe në ndërtimin e tempujve në Kamboxhia, Annam dhe Java. Pasardhësit e skulptorëve të këtyre tempujve janë artizanë aktivë dhe të përfshirë në kulturën bashkëkohore të qytetit të Mahabalipuramit.

Tempujt Ratha

Relieve nga muret e tempullit shpellor Varaha

Pancha Rathat janë tempuj të skalitur në formën e karrove. Këto janë pesë struktura monolitike të skaltitura shkëmb dioriti ose graniti që shfaqen mbi plazhin ranor dhe duken si karro në një tablo ose procesion. Pesë Rathat, të njohura gjithashtu si Pandava Rathat (Pandavat ishin pesë vëllezër dhe me gruan e tyre të përbashkët Draupadi bëjnë pjesë në eposin indian Mahabharata) të datuara në shekullin e VII gjatë mbretërimit të Dinastisë Pallava përfshijnë Dharmaraja Rathan, Bhima Rathan, Arjuna Rathan, Nakula Sahadeva Ratha dhe Draupadi Ratha. Ato janë të skalitura nga një shkëmb i vetëm, por me projekte të ndryshme. Ato nuk u përfunduan plotësisht dhe kështu që në asnjë nga tempujt nuk janë kryer oferta fetare. Përveç këtyre pesë rathave është edhe një tjetër ratha që u ndërtua në fund të shekullit të VII e njohur si Ganesha Ratha. Datimi i kësaj rathe është bazuar në një mbishkrjim të emrit Parameshvaravarman I, i cili ishte nipi i Mahamalla-s.

Shpellat e skalitura në shkëmb

Mandapat ose shpellat e skalitura në shkëmb janë shenjtore ose tempuj të mbuluar me relieve. Periudha më e hershme e përdorimit të shpellave si tempuj haset në periudhat budiste dhe xhainiste kur këto u gërmuan dhe pastaj u skalitën në shkëmb me dalta dhe çekiçë hekuri. Nga njëmbëdhjetë mandapat ose shpellat e para në Mahabalipuram, më të shquarat janë Varaha Mandapa, Krishna Mandapa, Panchapandava Mandapa, Mahishasuramardini Mandapa dhe Shpella Tigër; të skalitura dhe të dekoruara me panele në stilin Mamalla gjatë periudhës Pallava në shekullin e VII, ku Tempujt shpellorë Adiranchanda janë datuar në periudhën Mahendraverman të shekullit të VII. Mbetjet e dukshme në shpella tregojnë se ato ishin gjithashtu të suvatuara dhe të pikturuara kur u ndërtuan. Një nga relievet më mbresëlënës të skalitur në muret e shpellave është ai i hyjneshës Durga (një formë e hyjneshës Shakti), që vret Mahishasura-n, demoni me kokë bualli. Ky panel me relieve në shpellën e tempullit Mahsisuramardhini është konsideruar një kryevepër e artit indian. Shumë nga shpellat e periudhës Pallava kanë mbetur të papërfunduara.

Relievet shkëmbore të Zbritjes së Gangut

Relievet shkëmbore

Relievet shkëmbore janë skalitur në shkëmbinjtë ose në popla të veçanta guri. Relievi më i famshëm shkëmbor që shihet në Mahablipuram quhet Zbritja e Gangut (gjithashtu i njohur edhe si Pendimi i Arjuna-s ose Pendimi i Bhagiratha-s), që është përmendur edhe si relievi shkëmbor më i madh në botë në qiell të hapur. Ky reliev është skalitur në dy popla (gurë gjigandë) të mëdha 27 m të gjatë dhe 9 m të lartë me paraqitje të panumërta lavdëruese nga episodet e mitologjisë hindu. Këto i përkasin fillimit ose mesit të shekullit të VII në popla gjigande graniti dhe konsiderohen nga hindutë si "një nga mrekullitë e artit skulpturor indian".

Vende të tjera

Tempull i skalitur në shkëmb nga Mahendra Varmani I

Mahendravadi 12°59′30″N 79°32′0″E

Mahendravadi është një fshat në talukun Arakonam në Tamil Nadu. Sipas sitit Indiaan Indians, pwr sa i pwrket historisw sw fshatit: "Mahendravadi ia detyron zanafillën e tij mbretit Pallava, Mahendra Varmani I (580–630 i e.s.). Sipas një mbishkrimi në shkrimin Pallava grantha, ky tempull shpellor u gërmua nga Gunabhara në bregun e një ujëmbledhësi të madh të quajtur Mahendra thataka në qytetin e Mahendrapuras. Tempulli shpellor është formuar nga skalitja e një pople të madhe shkëmbore që qëndronte e veçuar. Tani Garbhagriha e tempullit ka një imazh të Narasimhas". Kontributi i Dinastisë Pallava për zhvillimin kulturor ishte mjaft domethënës. Ajo fitoi famë nëpërmjet zhvillimit të artit dhe Arkitekturës së tyre. Edhe sot, tempujt dhe skulpturat e tyre dëshmojnë për arritjet kulturore të Dinastisë Pallava.

Monumente historike ne liqen

Ky fshat u themelua nga mbreti Mahendra Varmani I që sundonte mbretërinw e madhe Pallava. Më vonë, djali i tij Narasimha Varmani I erdhi në pushtet dhe u përqëndrua më shumë te Mamallapurami. Fshati ka një histori prej 1,700 vjetësh dhe dëshmitë e skulpturave dhe tempujve shpellorë të Mahendravarmanit janë akoma të shquara. Një tempull shumë i lashtë shpellor (një tempull i monolitik i skalitur në shkëmb) është nën kontrollin e Departamentit të Archeologic Survey of India (ASI). Mirëmbajtja është shqetësimi kryesor me tempujt e skalitur në shkëmb për shkak të përqëndrimit të kufizuar nga Departamenti i ASI-t.

Monumente pranë Tempullit Vinayagar

Rruga Brahmanan tregon dëshmi të një sistemi shumë të vjetër të kulturës së shtëpive si dhe të adhurimit të Lakshmi Narayanit dhe Shivës. Në fshat ndodhen dy tempuj të vjetër, përkatësisht tempulli i Shivës dhe tempulli i Lakshmi Narayananit, që përcaktojnë dhe historinë e fshatit. Besohet se tempujt i përkasin historisë së vjetër Pallava. Tempulli i Lakshmi Narayananit ka statujat më të vjetra dhe çdo dhjetor zhvillohet një festë. Tempulli pranë liqenit është shumë tërheqës për besimtarët e fshatit dhe në fshatrat e qytetet e tjerë përreth tij, ku shumë njerëz vijnë dhe adhurojnë hyjneshën e quajtur "Madhuvathammani" (ose "Madhagu Kattha Amman") që do të thotë "Hyjnia e liqenit ujëmbledhës". Në fshat ekzistojnë tempuj historikë disa shekullorë të Shivës dhe Vishnut, që përbëjnë trashëgimi të rëndësishme kulturore. Qyteti më i afërt është Nemili. Turistët mund ta vizitojnë qytetin për tempullin e famshëm të Veerabhatra Sëamyt, tempullin e Shivës dhe Tempujt Ponniammanë.

Shpellat e skalitura në shkëmb të Mamandurit

Mamanduri 12.74°N 79.66°E / 12.74; 79.66

Mamanduri është një fshat në distriktin Tiruvanamalai të shtetit indian Tamil Nadu. Gjendet në rrugën Kanchipuram - Vandavasi, pranë Dusit. Është i njohur për tempujt shpellorë të skalitur në shkëmb të shekullit të VII, që janë monumente të rëndësisë kombëtare të shpallur nga Archaeological Survey of India (ASI). Mbishkrimet në tempujt e skalitur në shkëmb, ia atribuojnë tempujt mbretit Pallava të shekullit të VII, Mahendravarmani I. Narsimha është hyjnia kryesore e shpellës I, ndërsa shpella II në kompleks është e njohur nga mbishkrimet e vona si Shpella Saiva Rudravalisvaram. Shpellat janë të vendosura në brigjet e lumit Palar. Një ujëmbledhës i emërtuar Chitramegha tataka, gjithashtu i njohur si ujëmbledhësi Dusi-Mamandur gjendet mbrapa shpellave, që besohet se është ndërtuar nga Mahendravarmani I. Shpellat përmbajnë mbishkrime tamile Brahmi dhe piktura shpellore.

Tempulli Pundarikakshan Perumal 10.96°N 78.67°E / 10.96; 78.67

Një nga kullat e portikëve të brendshëm të tempullit me mure drejtkëndore përreth

Tempulli Pundarikakshan Perumal ose Tempulli i Thiruvellarait në Thiruvellarai, një fshat në rrethinat e Tiruchirappallit në Tamil Nadu, është një tempull hindu kushtuar adhurimit të Vishnut. I ndërtuar në Arkitekturën Dravidiane. Tempulli është një nga 108 Divya Desamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Pundarikakshani dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Pankajavalli. Tempulli Pundarikakshan Perumal mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava, siç tregohet nga tre mbishkrimet në dy shpellat e tij të skalitura në shkëmb. Ky tempull është më i vjetër se Tempulli i Srirangamit. Ai ka tre mbishkrime në dy shpellat e tij të skalitura në shkëmb, dy prej të cilëve që datojnë nga periudha e Nandivarmanit II (732–796) dhe një nga ajo e Dantivarmanit (796–847). Ndërtimi i tempullit me gjasa u përfundua gjatë mbretërimit të Dantivarmanit. Ai përmban gjithashtu paraqitje skulpturore të Narasimhas dhe Varahas, dy nga dhjetë avatarët e Vishnut në Artin Pallava. Një mur graniti rrethon tempullin, duke përfshirë të gjitha faltoret dhe gjashtë nga shtatë pellgjet e tij me ujë. Rajagopurami, kulla e portikut të tempullit është e pambaruar. Një ujëmbledhës tempullor në formë svastike i ndërtuar në vitin 800 nga Kamban Araiyani gjatë mbretërimit të Dantivarmanit është jashtë kompleksit tempullor. Mbretërit Vijayanagarë dhe Nayakë porositën pikturat e mureve të faltores së Pudarikakshanit, disa prej të cilave janë akoma të pranishme.

Kullë e pa mabaruar e portikut hyrës në kompleks

Ndikimi i azhwarëve, shenjtëve vaishnavitë të shekujve të VII-IX ndihmoi në përhapjen e Vaishnavizmit në një shtrirje më të madhe mes publikut dhe mbretërve Pallava, që u bënë padronë përkrahës të tempujve. Një mbishkrim Chola tregon përkrahjen për faltoret e Krishnas (një avatar i Vishnut) dhe bashkëshorten e tij Rukmini brenda tempullit nga mbreti Parakesarivarman (907-955). Tempulli pësoi shtesa të mëvonshme nga Dinastia pasuese Chola, Pandya e vonë, Hoysala dhe mbretërit Vijayanagara. Tempulli pësoi dëmtime të mëdha gjatë një përmbytjeje dhe u riparua nga një tregtar rreth viteve 1262–63.

Depozita në formë svastike, me hyrje të shkallëzuara në të katër krahët, e ndërtuar në vitin 800

Faltorja e Pundarikakshanit është ndërtuar mbi një kodër artificiale 15 metra të lartë. Kompleksi ka dy hyrje të shkallëzuara për në shenjtërore, Utharayana Vaasali dhe Dhakshanayana Vaasali, secila e hapur për një periudhë prej gjashtë muajsh. Dy portat e tempullit besohet se përfaqësojnë ciklin e vazhdueshëm të hyrjes në jetë dhe daljes prej saj. Bashkëshortja e Pundarikakshanit, Shenbagavalli, (e quajtur gjithashtu "Peri Pirattiyaar Lakshmi Devi") ka një faltore të veçantë. Muret drejtkëndore përreth tempullit përfshijnë të teta faltoret dhe gjashtë nga shtatë pellgjet me ujë të lidhur me tempullin. Përkrahë faltores kryesore për Pundarikakshanin dhe Pangayavallin, tempulli ka faltore për azhwarët, Garudën, Ramanujarin dhe Uyyakondarin. Shtatë pellgjet me ujë janë Divya Theerthami, Kanda Kshree Theerthami, Theerthami, Chakkara Theerthami, Pushkala Theerthami, Padma Theerthami dhe Varaaha Manikarnika Theerthami. Vimana (strukturë kulle mbi shenjtëroren e tempullit) quhet Vimalaakkruthi Vimaana. Në kolonat e tempullit ka paraqitje të ndryshme skulpturore të Krishnës, në më të shquarën prej të cilave është paraqitur duke kërcyer mbi një vazo. Mbretërit Vijayanagarë dhe Nayakë porositën pikturat e Krishnës në muret e jashtme të faltores së Pundarikakshanin; ato kanë etiketa të qarta në gjuhën telugu. Pikturat me disa prej temave popullore nga eposi Ramayana në tempull u porositën gjishtashtu nga mbretërit Nayakë. Rajagopurami, kulla kryesore hyrëse, është një strukturë e papërfunduar. Një ujëmbledhës tempullor në formë svastike i ndërtuar gjatë vitit 800 është i pranishëm në këndin jug-perëndimor të rrugës përreth tempullit. Tempulli ka katër portikë të shkallëzuar, që kanë secili nga 51 shkallë. Depozita besohet se është ndërtuar nga Kamban Araiyani gjatë mbretërimit të Dantivarmanit. Kompleksi tempullor shtrihet në një hapësirë prej 2.62 hektarësh, ndërsa depozita shtrihet në një sipërfaqe prej 0.1256 hektarësh. Një studim arkeologjik në vitin 2010 tregoi se planimetria e shpellave të skalitura në shkëmb në tempull është e ngjashme me atë të tempujve të skalitur në shkëmb si Fortesa shkëmbore e Tiruchirapallit dhe tempulli shpellor Pechipalai. Shpellat e papërfunduara në tempull, bashkë me tempujt e shpellave të poshtme në Tiruchirappalli dhe Tiruparankunram, kanë secila nga një faltore për Shivën në lindje dhe Vishnun në perëndim, të ndara nga një gji qendror midis tyre. Skulpturat në kolonat e tempullit tregojnë praktikën më të hershme të adhurimit të Krishnës në Tamil Nadu. Sipas legjendave hindu, tetëmbëdhjetë shkallët në tempull përfaqësojnë tetëmbëdhjetë kapitujt e shkrimit hindu Bhagawad Gita ndërsa katër shkallët e fundit përfaqësojnë katër vedat, tekstet e shenjta hindu. Tingulli i bërë përballë disa prej kolonave të mëdha të tempullit jehon përreth gjithë tempullit. Disa prej vargjeve të shenjta janë recituar më shumë se një herë përballë këtyre kolonave gjatë adhurimit.

Fortesa shkëmbore e Tiruchirapallit

Fortesa shkëmbore e Tiruchirappallit 10°49′43″N 78°41′49″E

Fortesa shkëmbore e Tiruchirappallit ose Fortesa shkëmbore e Trichinopolit është një fortifikim historik dhe kompleks tempullor i ndërtuar mbi një shkëmb të lashtë. Gjendet në qytetin e Tiruchirappallit në Tamil Nadu e ndërtuar mbi një shkëmb 83 metra të lartë që mund të datoi mbi një miliard vjet më parë. Shkwmbi konsiston në një grup shkëmbinjsh monolitikë që bujtin shumë tempuj shpellorë të skalitur në shkëmb. Fillimisht të ndërtuar nga Dinastia Pallava, më vonë u rikonstruktuan dhe modeluan nga Dinastia Madurai Nayak dhe sunduesit Vijayanagara. Kompleksi kryesor në tempull mendohet se u ndërtua gjatë shekullit të VIII nga Perandoria Pandyane.

Kulla e Tempullit të Thayumanavarit në fortesën shkëmbore të Tiruchirappallit

Në fortesë ndodhen mjaft tempuj hindu, Tempulli Ucchi Pillayar në fortesën shkëmbore, Tempulli Thayumanaswami në fortesën shkëmbore dhe disa tempuj shpellorw. Tërheqje të tjera turistike vendore përfshijnë Tempullin e famshëm të Ganeshës nga periudha Pallava dhe fortesa e periudhës Madurai Nayak. Fortesa shkëmbore është simboli më i shquar i qytetit të Tiruchirappallit. Tiruchirappalli ishte pjesë e mbretërisë Chola dhe bujtëte një numër tempujsh dhe fortesash të skalitura mjeshtërisht, qendra e të cilit është Tempulli i Fortesës shkëmbore. Tempulli është ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian;

Faltorja e Mattuvar Kuzhalammait

Ndërtimi i fortesës fillon që nga viti 580 me Dinastinë Pallava dhe vazhdon me plotësime dhe shtesa nga dinastitë e mëvonshme. Struktura më e vjetër në fortesë është një tempull shpellor i ndërtuar nga Dinastia Pallava në vitin 580. Gjatë pjesës së parë të shekullit të XVI, rajoni ra nën kontrollin e Madurai Nayakëve, që ishin guvernatorët e mëparshëm të Perandorisë Vijayanagara. Megjithatë, qe nën sundimin e tyre që Tiruchirappalli lulëzoi duke u bërë qyteti që është sot. Madurai Nayakët ndërtuan ujëmbledhësin e Tempullit të Fortesës shkëmbore bashkë me mure të rëndësishme të themeleve, duke e bërë qytetin një qytet tregtar dhe më vonë kryeqytetin e tyre. Pallati i fortesës qe dëshmitar po ashtu i zhvendosjes së pushtetit nga mbretëresha Meenakshi te Chanda Sahibi, pasi ai sundoi në aleancë me mbretërinë e Francës. Fortesa është një prej destinacioneve të shquara turistike në Tamil Nadu.

Pamje e Tempullit të Thayamanavarit në fortesën shkëmbore

Në fundin e shekullit të XVIII, qyteti u kthye në mënyrë të qëndrueshme në një qytet kazermë dhe porta e fortesës u bë e njohur si porta kryesore e rojës. Robert Clive, kur ishte në Tiruchirappalli, jetoi pranë depozitës së fortesës. Fortesa është ndërtuar në Stilet Pallava, Chola dhe Madurai Nayake të Arkitekturës Dravidiane. Sistemi i saj strukturor është një përzierje e Arkitekturës Indo-Saraçene dhe asaj Dravidiane. Siç sugjeron emri, Tempulli i fortesës shkëmbore gjendet në një lartësi prej 83 metrash në shkëmb. Ky tempull u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava, por më vonë pozicioni u fortifikua dhe dizajnua nga Nayakët duke përdorur pozicionin e tij të fortifikuar natyror. Tempulli arrihet nëpërmjet ngjitjes së 344 shkallëve të skalitura në shkëmb deri në majë të tij. Tempujt shpellorë të skalitur në shkëmb të Fortesës shkëmbore, bashkë me Portikun dhe Tempullin Erumbeeswarar, janë listuar si monumente të rëndësisë kombëtare nga Archaeological Survey of India (ASI). Kompleksi tempullor në fortesë bujt këtë grup tempujsh:

Gopurami i Tempullit Ucchi Pillayar

• Tempulli Manikka Vinayakar në fundin e kodrës, kushtuar Ganeshës.
• Taayumaanavar Koyil Shivastalami, një tempull i skalitur në shkëmb kushtuar një shenjti të periudhës Nayaka, Taayumaanavarit. Mathrubutheswarari, kushtuar Shivës, ka një lingam që ësthë një e dalë nga vetë shkëmbi. Arrihet nëpërjet një palë shkallëve gjatë rrugës për te Tempulli Ucchi Pillayar.
• Tempulli Ucchi Pillayar në majë të kodrës, kushtuar po Ganeshës Tempulli Ucchi Pillayar ose Koili apo Kovili Ucchi Pillayar në fortesën shkëmbore (në gjuhën tamile: உச்சிப் பிள்ளையார் கோயில்) është një tempull hindu i shekullit të VII, kushtuar hyjnisë Ganesha. Tempulli gjendet në majën e Fortesës shkëmbore në Tiruchirappalli.

Pamje e tempullit në majë të shkëmbit

Tempulli i fortesës shkëmbore qëndron në lartësinë 83 metra në majë të shkëmbit. Ai është me natyrë mistike me një arkitekturë shkëmbore që të fut frikën. Tempulli i Ganeshës është shumë më i vogël me një hyrje nëpërmjet shkallëve të skalitura në shkëmb dhe që ofron një pamje mahnitëse të qytetit të Tiruchirappallit, Srirangamit dhe lumenjve Kaveri dhe Kollidam. Tempulli është ndërtuar në Stilin Pallava të Arkitekturës Dravidiane. Për shkak të arkitekturës së tij të lashtë dhe mbresëlënëse të krijuar nga Dinastia Pallava, tempulli mirëmbahet dhe administrohet nga Departamenti Arkeologjik i Indisë.

Tavanë me zinxhirë guri në Tempullin e Thayumanavarit

• Tempulli Thayumanaswami në fortesën shkëmbore ose Tempulli i Thayumanavarit është një tempull hindu i vendosur në kompleksin e Fortesës shkëmbore në qytetin e Tiruchirappallit në shtetin indian Tamil Nadu. Tempulli gjendet pranë bazës së Fortesës shkëmbore dhe u ndërtua nga mbreti Pallava, Mahendravarmani I në shekullin e VI të e.s.. Në këtë tempull Shiva adhurohet në formën e Thayumanavarit dhe është i paraqitur nga lingami ndërsa bashkëshortja e tij Parvati është paraqitur si Mattuvar Kuzhalammai. Perëndia kryesuese është lartësuar në veprën kanonike tamile shaivite të shekullit të VII, Tevarami, i shkruar nga poetët shenjtë tamilë të njohur si nayanarë dhe për rrjedhojë klasifikohet si Paadal Petra Sthalam.

Kolonat e hyrjes së Tempullit të Poshtëm Shpellor në fortesë

Kompleksi tempullor ka tre faltore, dy prej të cilave i janë kushtuar Ganeshës, njëra në fund dhe Tempulli Ucchi Pillayar në majë, ndërsa Tempulli Thayumanavar midis tyre. Tempulli i Thayumanavarit, më i madhi prej të treve, bujt një faltore për hyjneshën Amman ashtu si dhe hyjninë kryesore. Fortesa shkëmbore është e dukshme pothuajse në çdo pjesë të veriut të qytetit. Teppakulami në fundin e Fortesës shkëmbore është i rrethuar nga pazaret. Ai ka një mandapë në qendrën e tij dhe ka mundëson shërbimin e lundrimit me varkë. Të gjitha festat e pluskimit të lidhura me tempullin zhvillohen në depozitën e tempullit. Tempulli gjendet në mes të rrugës së Fortesës shkëmbore. Tempulli ka strukturë të mbajtur nga kolonat dhe faltorja qendrore e Thayumanaswamyt është e vendosur një nivel mbi gjysmën e poshtme që bujt faltoren e Mattuvar Kuzhalammait. Niveli i poshtëm bujt edhe niket e Vinayagarit, Arumugarit, Navagrahas dhe Veerabadraswamit. Muret përreth faltores qendrore bujtin imazhin e Dakshinamurthyt, Somaskandarit, Natarajarit, Suryas, Brahmas dhe Durgas.

Tempulli i Sipërm Shpellor në fortesë

• Përveç këtyre tempujve në fortesë ndodhen edhe dy tempuj të skalitur në shkëmb, një një pjesën e poshtme të fortesës i quajtur Tempulli i Poshtëm Shpellor dhe tjetri në kompleks jashtë Thayumanswamny-t gjatë rrugës për tu ngjitur te Uchi Pillayar Kovili, i quajtur Tempulli i Sipërm Shpellor. Një studim arkeologjik i vitit 2010 tregoi se planimetria e shpellave të skalitura në shkëmb në kompleks është e ngjashme me atë të tempujve të tjerë të skalitur në shkëmb si Tempulli Pundarikakshan Perumal në Thiruvellarai dhe tempulli shpellor Pechipalai. Shpellat e papërfunduara në kompleksin tempullor, bashkë me tempujt shpellorë të poshtëm në Thiruvellarari dhe Tirupparankunram, ku secila ka një faltore për Shivën në lindje dhe për Vishnun në perëndim, të ndara nga një gji qendror midis tyre. Studimi tregoi edhe se Tempulli i Poshtëm Shpellor bashkë me Tempullin Kudumiyan Malai paraqesin forma unike kolonash, që nuk shihen në tempujt e tjerë në Tamil Nadu.

Tempulli i skalitur në shkëmb në kompleksin tempullor të kodrës u ndërtua gjatë Periudhës Pallava edhe është emërtuar Lalitankura Pallaveswaram, me mjaft mbishkrime të atribuara Mahendravarmanit I. Në këtë kompleks sunduesi Chola, Vijayanagara dhe Nayakët e Madurait kanë kontribuar në periudhën e mëvonëshme. Tempujt dy katësh të Taayumaanavas janë konsideruar si një kryevepër e ndërtimtarisë. Porta kryesore e rojës ishte një nga hyrjet kryesore për kompleksin e fortesës. Ajo gjendet në murin kryesor të fortesës që përfshin periferinë e Fortesës shkëmbore me tempujt, pallatin, ujëmbledhësin dhe pazaret e saj. Hyrja kryesore është e drejtuar nga veriu.

Tempulli Thiruporur Kandaswamy 12°43′31″N 80°11′20″E

shtylla e flamurit të Tempullit të Muruganit në Thiruporur

Tempulli Thiruporur Kandaswamy (gjithashtu i quajtur dhe Tempulli Thiruporur Murugan ose Tempulli Kanthswamy) në Thiruporur, një qytezë panchayat në distriktin e Kanchipuramit, është një tempull hindu kushtuar adhurimit të Muruganit. I ndërtuar në Stilin e skalitur në shkëmb të Arkitekturës Dravidiane, tempulli mendohet se është ndërtuar gjatë sundimit Pallava. Tempulli ka një kullë portiku tempullore me pesë kate që të çon në një sallon me kolona dhe te shenjtëorja. Tempulli Thiruporur Kandaswamy i njohur edhe si Tempulli Subramanya Swamy është një tempull i lashtë që daton nga Periudha Pallava dhe është një nga 33 tempujt madhorë në Tamil Nadu kushtuar adhurimit të Muruganit. Megjithatë mendohet gjithashtu se tempulli është zgjeruar gjatë shekullit të XVIII me imazhet e gërmuara nga Thiruporuri. Thirupporur Devasthanami ruan mbishkrime Pallava, nga shekulli i X dhe nga periudha e Vikrama Cholas së shekullit të XII. Siç dëshmohet nga një mbishkrim i gjetur në një kolonë guri në këtë tempull, studiuesit priren ta konsiderojnë këtë tempull si të ndërtuar fillimisht në mbretërit Pallava për shkak të dy biruduve të Atyantakamas dhe Adiranachandras të atribueshme mbretit Pallava, Rajasimhas (Narasimha Varma II).

Depozita tempullore, e vendosur përballë tempullit

Thiruporuri në atë kohë lulëzoi, por u zhduk duke dalë nga kujtesa për disa kohë. Gjatë mesit të shekullit të shtatëmbëdhjetë, Thirupporuri u rizbulua dhe u rikonstruktua nga Chidambara Swamigali, që thuhet se ishte pasardhës i një prej poetëve të Tamil Sangamit të Madurait. Tempulli është i vendosur në Thiruporur, në rrugën e Vjetër të Mahabalipuramit, 28 km nga Chennai, kryeqyteti i Tamil Nadusë. Ai ka një raxhagopuram me pesë kate, që ngrihet deri në një lartësi prej 21.4 metrash dhe një gjerësi prej 61 metrash. Tempulli mbulon një sipërfaqe prej 16.000 m². Shenjtërorja e tempullit arrihet nëpërmjet një salle me 24 kolona pranë portikut. Depozita e tempullit gjendet jashtë tempullit. Shenjtërorja është ndërtuar me granit, që bujt imazhin e Muruganit në formën e Kandaswamyt që qëndron në këmbë. Shenjtërorja është e drejtuar nga lindja dhe statuja e hyjnisë kryesuese është 2.14 metra e lartë. Statuja paraqitet me dy duar, ku njëra prej tyre është duke mbajtur velin (shtizën hyjnore), ndërsa tjetra një imazh palloi përkrahë hyjnisë kryesuese. Përreth rrethimit të parë ndodhen faltore të veçanta për bashkëshortet e tij Valli dhe Deivanai. Ndodhet edhe një faltore e veçantë për Shivën dhe Parvatin si dhe të gjitha Parsvatah Devatat (hyjnitë ndihmëse) të lidhura me tempujt e Shivës. Salla me 24 kolona dhe salla rrethore me 30 kolona janë veçori të tjera të këtij tempulli. Nën një pemë neemi është një faltore për Vembadi Vinayakarin. Në anën jugore të tempullit ndodhet Saravana Poigai dhe Valliyar Odai, dy teerthamët e shenjtë. Në anën lindore të teerthamëve, ndodhet një mandapa me katër kolona. Në mandapan e jashtme është vendosur sannidhi i Teyvayanait. Në tempull ndodhet gjithashtu edhe një tjetër teertham i quajtur Pranavāmritam. Shenjtëorja e këtij tempulli është vendosur në anën lindore, ku mund të shihet pema e palmës dhe pirgu i milingonave nën të, ku është Kanda Perumali me Vallin dhe Devayanain mbi një peetham të vogël. Relievi në bazë i Upadesas deri te Agastya, Vallikalyana dhe Agni-ganta Subrahmanya janë skalitur në mënyrë shumë të bukur te kolonat e Sarvavaidya Mandapas. Yantra e vendosur nga Chidambaram Swamigali mund të gjendet në veri-lindje të tempullit mbi një platformë me kūrma, ashtagaja, astnaga dhe gana.

Tempulli Padalathri 12°45′43″N 80°00′15″E

Tempulli Padalathri

Tempulli Padalathri (i quajtur edhe Tempulli Singaperumalkoil ose Tempulli Narasimhar) është një tempull hindu kushtuar Vishnut, vendosur në Singaperumalkoil të distriktit të Kanchipuramit. I ndërtuar në Arkitekturën e skalitur në shkëmb, kushtuar Vishnut, që adhurohet si Narasimhari dhe bashkëshortes së tij Lakshmi si Ahobilavalli. Tempulli është ndërtuar nga sunduesit Pallava gjatë shekullit të VIII.

Shkallët që të çojnë te tempulli

Singaperumalkovili fillimisht quhej me emra të ndryshëm si Azhwar Narasingadevar dhe Narsinga Vinnagar Azhwar. Tempulli zanafillor besohet se u ndërtuar në Arkitekturën e skalitur në shkëmb nga sunduesit Pallava, që ndërtuan tempuj shpellorë të një stili të ngjashëm në zonë. Mbishkrimet në muret e tempullit janë nga mbretëria Chola gjatë shekujve të X-XI. Mbishkrimet janë bërë në gjuhën tamile ose në shkrimin e vjetër tamil që tregojnë dhurime toke, fenerësh dhe banesash për tempullin. Mbishkrimi më i vjetër i përket periudhës së mbretërimit të Raja Raja Cholas (985-1016), perandori më i famshëm Chola nga Thanjavuri në 990 që tregon një dhurim prej 26 delesh për ndriçimin e tempullit. Një tjetër mbishkrim nga faltorja e Andalit është i dëmtuar, por tregon dhurimin e një individi për hyjninë kryesuese. Mbishkrimi i tretë është i dëmtuar, me gjasa nga shekulli i XI që paraqet dhurime për tempullin.

Hyrja e tempullit

Tempulli është ndërtuar në Arkitekturën e skalitur në shkëmb, zë rreth 0.61 hektarë dhe ka dy rrethime. Është i vendosur në Singaperumalkoil, një rrethin e vendosur 45 km nga Chennai, kryeqyteti i shtetit indian Tamil Nadu. Idhulli kryesor i bujtur në shenjtëroren shpellore është një statujë e skalitur në shkëmb. Shenjtërorja është e ruajtur nga dy statuja dvarapala, nga një në secilin krahë. Faltorja e bashkëshortes së tij, Ahobilavallit gjendet në rrethimin e dytë, që besohet se është një shtim i mëvonshëm. Në të djathtë të shenjtërores ndodhet një faltore për Andalin. Ndërsa dy faltoret për Ahobilavallin dhe Andalin kanë rrethime ndryshe nga faltorja e Narasimharit. Faltorja e Garudës e drejtuar nga Narasimhari, kalërimi shqiponjë i Vishnut, gjendet në aksin e faltores qendrore. Faltorja qendrore arrihet nëpërmjet mahamandapas, salla e adhurimit dhe një ardha mandapa e ngushtë. Shtylla e flamurit gjendet mbrapa faltores së Garudës, në aksin e faltores qendrore dhe kullës së portikut. Në të dy krahët e sallës së adhurimit ka imazhe të azhwarëve dhe faltorja e Ahobilavallit gjendet në rrethimin e dytë. Vimana, kulla me çati mbi shenjtërore, ka imazhe prej stukoje të avatarëve të ndryshëm të Vishnut. Në kompleks ka gjithashtu faltore të veçanta për Lakshmi Narasimhan, Ramanujan, Manavala Mamunigalin dhe Vishwaksenan.

Faltorja e Nandit në kompleksin Avanibhajana Pallaveshwaram

Tempulli Avanibhajana Pallaveshwaram 12°25′52″N 79°27′59″E

Tempulli Avanibhajana Pallaveshwaram i quajtur edhe Tempulli Stambeswarar është një tempull hindu kushtuar Shivës, i vendosur në qytezën e Seeyamangalamit, në distriktin Tiruvannamalai në Tamil Nadu. Tempulli është ndërtuar në Arkitekturën e skalitur në shkëmb nga mbreti Pallava, Mahendravarmani I (600-630) gjatë shekullit të VII. Tempulli shpellor Pallava pësoi shtesa të mëvonshme nga mbretërit Chola dhe Vijayanagara. Tempulli ka një [[Gopurami|raxhagopuram të vogël tre-katësh, që është kulla e portës hyrëse. Tempulli është shpallur monument i trashëgimisë dhe administrohet nga Archaeological Survey of India (ASI) si një monument i mbrojtur. Faqja tjetër e kodrës bujt shtratet xhainiste të krijuara nga shekulli i IX gjatë sundimit të mbretit Ganga, Rajamalla II.

Pamje e kompleksit tempullor Avanibhajana Pallaveshwaram

Tempulli Stambeswarar është një nga paraqitjet më të hershme të Arkitekturës së skalitur në shkëmb. Tempulli është quajtur Tempulli Avanibhajana Pallaveshwaram pasi Avani është një nga titujt e mbretit Mahendravarman. Megjithëse pamja e luanëve të skalitur nëpër kolona çon në hamendjen se tempulli mund të ketë qenë filluar me gjasa nga Simhavishnu, babai i Mahendravarmanit, kjo pikëpamje nuk ka gjetur mbështetje. Mbishkrimet, të përfshira te Epigrahia Indica, janë shkruar në sanskritisht me alfabetin Grantha të mbretërisë Pallava. Mbishkrimet tregojnë se u gërmua nga Lalitankura, që është e ngjashme me atë të tempullit shpellor në Fortesa shkëmbore e Tiruchirappallit që tregojnë Mahendravarmanin. Tempulli ka shtesa të mëvonshme nga Dinastia Chola dhe Perandoria Vijayanagara. Gopurami, kulla e portikut besohet se është një shtesë nga mbretërit Vijayanagara.

Pamje e faltoreve të skalitura në shkëmb në Seeyamangalam

Faltorja e Stambeswararit është e strehuar në shenjtëroren rrethore në një shpellë të skalitur në shkëmb. Ka një sallë të madhe me kolona (mahamandapa) dhe një sallë të vogël me kolona (ardhmandapa) që të çojnë te shenjtërorja shpellore. Faltorja e Nadit gjendet jashtë sallës me kolona, në aksin e faltores qendrore. Në të dy krahët e hyrjes së shenjtërores së tempullit janë vendosur dy dvarapala (hyjni gardiane). Veçoria interesante e këtyre dvarapalave është prania e sfurqeve trisula. Në pjesët e sipërme të kolonave janë skalitur zambakë, ndërsa në pjesët e poshtme janë skalitur luanë. Hyjnia kryesuese është quajtur Thoonandavar ose Stambeswarar bazuar në praninë e mbishkrimeve në dy kolonat përballë tempullit. Një nga kolonat në tempull ka një nga paraqitjet më të hershme të Nataraxhas (Shiva i mishëruar si kërcimtari kozmik) në posturën e Ananda Thandavas. Salla me kolona ka imzhet e yalive, krijesave mitike që përfaqësojnë artin Vijayanagara. Imazhet e hyjnive të tjera ndihmëse të Shivës janë vendosur në faltore më të vogla përreth shenjtërores.

Tempulli shpellor Kunnandarkoil 10°34′56″N 78°53′50″E

Hyrja e Tempullit shpellor Kunnandarkoil

Tempulli shpellor Kunnandarkoil në Kunnandarkoil, një fshat në distriktin e Pudukottait në Tamil Nadu, është një tempull hindu kushtuar Shivës. I ndërtuar në Arkitekturën e skalitur në shkëmb, tempulli mendohet se është ndërtuar gjatë shekullit të VIII nga sunduesiit Muttaraiyarë, vasalë të Dinastisë Pallava, me zgjerime të mëvonshme nga Perandoria Vijayanagara. Arkitektura e skalitur në shkëmb në tempull është një shembull i Artit të vonë Pallava dhe një shembull i hershëm i Artit Chola. Tempulli ka mbishkrime të ndryshme nga dinastitë Chola, Chalukya, Pandya dhe Perandoria Vijayanagara. Tempulli është konsideruar një nga tempujt më të vjetër prej guri në Indinë e Jugut. Tempulli mirëmbahet dhe administrohet nga Deparatamenti i Archaeological Survey of India si një monument i mbrojtur.

Pamje nga jashtë e sallës me 100 kolona

Pamje e brendshme e sallës me 100 kolona

Kunnandarkoili dhe rajoni përreth tij sundohej nga Dinastia Muttaraiyara gjatë shekujve të VII deri në të IX, që ishin vasalë të Dinastisë Pallava. Rajoni më vonë u mor nën kontroll nga Dinastia mesjetare Chola. Tempulli shpellor u ndërtua fillimisht nga mbreti Muttaraiyar që ishte vasal i mbretit Pallava, Nandivarmani II (710-775), që quhet edhe Nandivarman Pallava Malla. Mbishkrimi më i hershëm i përket periudhës së Nandivarmanit dhe djalit të tij Dantivarman që tregon kontribute bujare për banorët vedikë gjatë festës Thiruvadirai. Soundara Rajani identifikon një shtesë të tempullin gjatë gjysmës së parë të shekullit të VIII. Në tempull gjenden mbishkrime edhe nga Dinastia Chola, Chalukya, Pandya dhe Perandoria Vijayanagara.

Salla me 100 kolona

Tempulli i skalitur në shkëmb bart tre skulptura në madhësi natyrore të formave të ndryshme të Shivës. Faltorja kryesore është e drejtuar nga lindja dhe shenjtërorja bujt imazhin e lingamit, një paraqitje jo ikonike e Shivës, që adhurohet si Parvathagiriswarari. Muret e shenjtërores janë të thjeshtë, ndryshe nga tempujt e mëvonshëm Chola që kanë nike për të bujtur imazhe të ndryshme. Shenjtërorja arrihet nëpërmjet një ardhamandapa, një sallë e mbajtur nga kolona. Shenjtërorja ruhet nga dvarapala (hyjni gardiane) në të dy krahët. Mbishkrimet janë bërë në bazën e dvarapalave. Tempulli në Arkitekturë të skalitur në shkëmb është një shembull i hershëm i Artit Chola, që vazhdoi traditën e atij Pallava. Imazhet individuale të marra nga vendi mirëmbahen në Pudukottia Government Museum. Nrita Mandapa ka kolona të skalitura, një shembull tipik i Artit Vijayanaagara. Imazhet prej bronxi në tempull janë shembujt më të hershëm të imazheve të skalitura mjeshtërisht në Artin e Indisë Jugore.

Tempulli Thirunandikkara

Tempulli shpellor Thirunadhikkara 8.3986°N 77.2977°E / 8.3986; 77.2977

Tempulli shpellor Thirunadhikkara është një tempull i skalitur në shkëmb në Stilin Pallava që daton nga shekulli i shtatë dhe i tetë. Është pjesë e Tempullit Thirunandikkara, që është pranë Thiruvattarit në distriktin e Kanyakumarit në Tamil Nadu. Fillimish u ndërtua si një tempull xhainist në shekullin e VII por i kthyer më vonë në një tempull hindu.

Shpella Thirunadhikkara

Salla e shpellës është hamendësuar se ka qenë dekoruar me piktura të pasura. Megjithatë, tashmë shihen vetëm gjurmë të mbetura përgjatë viteve. Afresket e zbehura datojnë nga shekujt e IX-X. Disa nga muralet më të hershme janë në stilin Kerala. Afresket paraqesin skena nga eposet e Ramayanas dhe Mahabharathas. Afresket ose muralet në këtë shpellë janë konsideruar si antikuaret më të vjetra të muraleve të stilit Kerala. Në stilin e mëparshëm tradicional të artit mural përdoreshin pigmente natyrore dhe bimore, që i përket teknikës Seko të muraleve, ndryshe nga teknika Buon Fresco. Ky artë u rigjallërua nga një gjeneratë e re artistësh që janë përfshirë në kërkimet dhe mësimin e artit mural në Sree Sankara Sanskrit College në Kalady dhe gjithashtu te një shkollë e artit mural të përkrahur nga Tempulli Guruvayur.

Tempulli Mandagapattu Tirumurti

Tempulli Mandagapattu Tirumurti është një tempull hindu i vendosur në fshatin e Mandagapattusë në distriktin e Viluppurami në Tamil Nadu. I skalitur në shkëmb nga sunduesi Pallava, Mahendravarmani I në nder të trinesë hindu, shpella tempullore është konsideruar si një nga faltoret më të vjetra për një perëndi hindu në Tamil Nadu. Në një mbishkrim, Mahendravarmani I krenohet se ai bëri të ndërtohej në tempull guri në nder të Trinisë Hindu pa përdorimin e tullave, llaçit, drurit ose metalit.

Arkitektura strukturore

Tempujt strukturorë të Mahabalipuramit

Majtas pamje e kompleksit të tempullit bregdetar; djathtas: Ananthshayana Vishnu kompleksin e tempullit bregdetar

Tempujt strukturorë u bënë popullorë gjatë mbretërimit të një tjetër mbreti Pallava, Rajasimhas (700-728 i e.s.). Ky kontribuim në arkitekturën strukturore ishte monumental, pasi ai ndërtoi një nga tempujt më madhështorë të njohur në atë kohë, Tempullin bregdetar. Ky kompleks tempujsh përfshin tre tempuj: Rajasimhesvara-n, një strukturë e drejtuar nga perëndimi që ka një tritala vimana të vogël; Kshatriyasimhesvara-n, një strukturë e drejtuar nga lindja që ka vimanan më të madhe; dhe Nripatisimha Pallava Vishnugriha, një tjetër strukturë e drejtuar nga lindja që ka mandapa me çati të sheshtë në një formë të zgjatur dhe që bart një Vishnu të shtrirë. Dy muret prakara që rrethojnë tempujt në këtë kompleks janë të datuar në një periudhë më të vonë. Dinastia Pallava mbretëroi nga shekulli i IV deri në shekullin e IX kur u mund nga Dinastia Chola në vitin 897. Pas kësaj rëndësia historike e Mahabalipuramit u zvogëlua dhe për disa kohë u njohë vetëm si një port dhe më vonë për tu braktisur fare. Tempujt strukturorë u ndërtuan po ashtu nga mbretërit Pallava, por gjatë fillimit të shekullit të VIII gjatë mbretërimit të Rajasimha-s (700-728 i e.s.). Gjenden në brigjet e Oqeanit indian dhe kanë pësuar goditjen e valëve të cunamit. Më i famshmi dhe i shquari nga këto forma tempujsh është kompleksi i tempullit bregdetar që ka dy tempuj të vegjël dhe një të madh të rrethuar brenda një muri të përbërë nga dy rreshta me imazhe të Nandit, vahana (mjeti transportues) i Shivës. Tempulli kryesor është i lartë (ngrihet në një lartësi prej 18.3 m mbi një bazë katrore 15.25 m) dhe është një kullë piramidale e shkallëzuar e vendosur në pesë radhë. Është e dekoruar me mijëra skulptura kushtuar zotit Shiva. Gjendet edhe një tempull i vogël në një oborr të përparëm origjinal të këtij tempulli. Dy tempujt e tjerë në të njëjtin kompleks janë mbrapa këtij tempulli të madh kryesor, përballë njëri tjetrit dhe janë të njohur si Rajasimhesvara ose Nripatisimha Pallava Vishnugriha dhe Kshatriyasimhesvara. Tempulli i dytë i është kushtuar Shivës ndërsa tempulli i parë ka një imazh të lashtë të shtrirë të Anantashayana Vishnu-t të skalitur në shtratin e lumit të afërt. Muret e tempullit në krahun e mbrapëm janë të skalitur me panele relievesh që paraqesin Shivën, Parvatin dhe djalin e tyre Murugan (ose Skanda). Mandapa përballë Rajasimheshvara-s shtrihet gjatë bazamentit. I gjithë kompleksi i tempujve është i mbuluar nga një prakara (mur i përbërë) me Nandin. Ashtu si dhe Tempulli i bregdetit është i vendosur pranë detit, i prekur nga stuhitë dhe erërat e mbushura me kripë të detit. Përpjekjet e ndërmarra nga ASI si ndërtimi i groyne-ve, trajtim me mur letre të butë dhe plantancione casurina në linjën e bregut që janë metoda zbutëse. Një tempull i rëndësishëm strukturor në Mahabalipuram është dhe Thirukadalmallai ose Koili Sthalasayana Perumal, në stilin arkitekturor Dravidian. Ai lartësohet në Divya Prabandha, kanoni mesjetar tamil i shenjtëve azhwar midis shekujve të VI dhe të IX dhe kështu është një nga 108 Divyadesamët kushtuar zotit Vishnu, që adhurohet si Sthalasayana Perumali dhe bashkëshortes së tij Lakshmi nën formën e quajtur Nilamangai Thayar. Tempulli besohet se u ndërtua nga Dinastia Pallava, me kontribute të mëdha nga dinastitë e mëpasme si ajo mesjetare Chola, Vijayanagar dhe Nayakët e Madurait. Tempulli qëndron në bregun e detit dhe u ndërtua bashkë me skulptura të tjera. Është një tempull i vogël me dy faltore kryesore kushtuar zotit Sthalasayana Perumal dhe Nilamangai Thayaar. Ky besohet është vendlindja e Bhoothathazhwarit, azhwari i dytë. Ndodhet gjithashtu edhe një faltore e veçuar për zotin Narasimha. Arkitektura paraqet Stilin Pallava, pasi kjo faltore u ndërtua nga mbretërit Pallava. Bhoothathazhwari u gjet në një depozitë që është përballë tempullit. Vendi është gjithashtu i famshëm për faltoren e tij Adivaraha pranë bregut të detit, ku zoti njihet si "Valavendai Gnanapiran". Gjatë shekullit të XIV, mbreti Vijayanagar, Parankusa e zhvendosi tempullin në vendndodhjen e tanishme, larg nga bregu. Ai besohet se ka ndërtuar katër rrugët Mada përreth tempullit. Tempulli pati gjithashtu zgjerime nga mbreti Chola, Vikrama Chola (1118-35) në vitin 1120.

Tempulli Subrahmanya nw Saluvankuppam

Pamje e rrënojave të Tempullit Subrahmanya në Saluvankuppam

Tempulli Subrahmanya në Saluvankuppam pranë Mahabalipuramit në distriktin e Kanchipuramit është një faltore kushtuar Muruganit. Arkeologët besojnë se faltorja, e zbuluar në vitin 2005, konsiston në dy shtresa: një tempull me tulla i ndërtuar gjatë Periudhës Sangam (shekulli i III p.e.s. deri në shekullin e III të e.s.) dhe një tempull prej graniti i Periudhës Pallava që daton nga shekulli i VIII dhe i ndërtuar mbi faltoren prej tullash. Skuadra e Archaeological Survey of India (ASI) që drejtoi gërmimet beson se tempulli prej tulle mund të jetë më i vjetri i llojit të tij i zbuluar në Tamil Nadu. Megjithatë, arkeologu i shquar indian R. Nagaswamy është kritik me këtë mendim për shkak të mungesës së referencave për faltoren në literaturën popullore të periudhës.

Vel guri mbi një platformë tulle në hyrjen e faltores

Tempulli u zbulua nga një skuadër arkeologësh të ASI-t bazuar në të dhënat e gjetura në një mbishkrim në shkëmb të lënë të ekspozuar nga cunami i Oqeanit Indian të vitit 2004. Fillimisht, gërmimet treguan një faltore Pallava të shekullit të VIII, ndërsa gërmimet e mëtejshme treguan se faltorja e shekullit të VIII kishte qenë ndërtuar mbi themelet prej tulle të një faltoreje më të hershme. Faltorja prej tulle është datuar nga Periudha Sangam. Tempulli është i drejtuar nga veriu, ndryshe nga shumica e tempujve hindu. Janë gjetur artifakte nga të dyja fazat, si nga faza Sangam ashtu dhe nga ajo Pallava. Tempulli është faltorja më e vjetër e Muruganit në Tamil Nadu. Mendohet gjithashtu se është një nga vetëm dy tempujt para Pallava që janë zbuluar në Tamil Nadu, ndërsa tjetri është Tempulli Veetrirundha Perumal në Veppathur.

Garbhagriha ose sanctum sanctorumi i Tempullit Subrahmanya në Saluvankuppam. Ndërsa tullat e holla tabulare në majë u vendosën nga sunduesit Pallava, tullat e mëdha të zbuluara datojnë nga Periudha Sangam

Kishte hamendësime se tempulli mund të ishte një nga "Shtatë Pagodat e Mahabalipuramit". Sipas Thirumoorthyt, garbhagriha ose sanctum sanctorumi i tempullit prej tulle ishte mbushur me rërë dhe mbuluar me pllaka graniti mbi të cilat ishte ndërtuar tempulli më i ri. Sathyamurthy, mbikqyrësi i ASI-t për qarkun e Chennait, tha se tempulli prej tulle mund të datonte nga periudha Sangam pasi faltorja qe e drejtuar nga veriu ndryshe nga tempujt modernë që janë të drejtuar nga lindja ose nga perëndimi. Kjo provonte në mënyrë të vendosur se tempulli ishte ndërtuar përpara shekullit të VI ose të VII, kur ishin shkruar Shilpa shastrat, tekstet kanonike të arkitekturës tempullore. Vlerësimet e moshës së faltores prej tulle variojnë nga 1700 deri në 2200 vjet. Arkeologët besojnë se faltorja prej tulle u shaktërrua nga një cunami ose një ciklon, që ka ndodhur rreth 2,200 vjet më parë. Dinastia Pallava ndërtoi një tempull graniti mbi themelet prej tulle në shekullin e VIII, që me gjasa u shkatërrua gjithashtu nga një cunami. Sipas arkeologëve cunami i dytë duhet të ketë ndodhur në shekullin e XIII pasi mbishkrimet e fundit, që flasin për faltoren datojnë nga viti 1215.

Rrënoja dhe pllaka granit të zbuluara gjatë gërmimeve në sit

Pranë tempullit gjenden shumë mbishkrime shkëmbore. Zbulimi i tre kolonave prej granit me mbishkrime dhurimesh të bëra për faltoren çuan në zbulimin e vetë tempullit. Ndërsa një kolonë përmban një mbishkrim që regjistron dhurimin e dhjetë kazhanchuve (topa të vegjël) prej ari nga një Kirarpiriyan i Mahabalipuramit në vitin 858, një tjetër regjistron dhurimin e 16 kazhanchuve prej ari në vitin 813 për mirëmbajtjen e një feneri nga një grua brahmine e quajtur Vasanthanar. Kolona e tretë ka një mbishkrim nga Raja Raja Chola I. Përveç këtyre, në tempull ndodhen pesë kolona të tjera me mbishkrime nga mbretërit Pallava, Dantivarmani I, Nandivarmani III dhe Kambavarmani, mbreti Rashtrakuta, Krishna III dhe mbreti Chola, Rajendra Chola III. Garbhagriha ose shenjtërorja është 2 metra e gjatë dhe 2.2 metra e gjerë si dhe përbëhet prej 27 rreshta tullash. Tullat e përdorura janë të ngjashme me ato të përdorura në sitet e tjera të Periudhës Sangam si Puhari, Urayuri, Mangudi dhe Arikamedu. Një vel (shtizë hyjnore) guri është pozicionuar në hyrje të faltores. Gjatë gërmimeve u zbulua një pllakë terrakote që paraqiste një Kuravai Koothu, një kërcimi përmendur te eposi tamil i shekullit të I të e.s. Silappadhikaram. Sathyamoorthy mendon se mund të mos ketë patur ndonjë idhull në garbhagrihan katrore pasi është shumë e vogël për të bujtur një të tillë. Tempulli është i rrethuar nga një prakara ose mur rrethues që daton nga Periudha Sangam. Sipas Thirumoorthyt, faltorja është "kompleksi më i madh prej tulle që daton nga periudha para-Pallava". Tempulli është ndërtuar mbi një shtresë aluvionale mbi të cilën është vendosur një shtresë tullash të bëra nga njeriu. Mbi këtë shtresë ishin katër shtresa të tjera me tulla të ndara nga katër shtrsa lateriti. Në sit janë përdorur dy lloje tullash: tulla të mëdha prej lateriti të Periudhës Sangam dhe tulla të holla tabulare të periudhës së mëvonshme. Tullat janë lidhur bashkë me llaç gëlqere.

Kanchipurami

Tempulli Kailasanathar, tempulli më i vjetër në qytet

I vendosur në brigjet e lumit Vegavathy, Kanchipurami ka qenë sunduar nga Dinastia Pallava, Dinastia Mesjetare Chola, Dinastia e Vonë Chola, Dinastia Pandya, Perandoria Vijayanagar, Mbretëria Karnatike dhe Perandoria Britanike. Monumentet historike të qytetit përfshijnë Tempullin Kailasanathar dhe Tempullin Vaikunta Perumal. Historikisht, Kanchipurami ishte një qendër arsimi dhe ishte i njohur si Ghatikasthanami, ose "vendi i mësimit". Qyteti ishte gjithashtu një qendër fetare e mësimit të përparuar për Xhainizmin dhe Budizmin midis shekullit të I dhe të V të e.s. .

Kronologjia e Kanchipuramit 300 - 2016
Mbretëria Pallava	300 - 896
Dinastia Chola	897 - 1296
Perandoria Vijayanagara	1361 - 1645
Prijësit Arcot	1701 - 1750
Britania	1751 - 1947
India e pavarur	1947 - 2016

Në teologjinë hindu të sektit vaishnavit, Kanchipurami është një nga shtatë vendet e pelegrinazhit hindu (Tirtha), për çlirim shpirtëror. Qyteti bujt Tempullin Varadharaja Perumal, Tempullin Ekambaresvarar, Tempullin Kamakshi Amman dhe Tempullin Kumarakottam, që janë disa nga tempujt më të rëndësishëm hindu në shtetin Tamil Nadu. Nga 108 tempujt e shenjtë të zotit Hindu Vishnu, 14 gjenden në Kanchipuram. Qyteti është veçanërisht i rëndësishëm për Vaishnavizmin, por është gjithashtu edhe një vend i shenjtë pelegrinazhi për Shaivizmin. Qyteti është i mirënjohur për sarit e tij të thurur me dorë dhe shumica e forcës punëtore të qytetit është e përfshirë në industrinë e endjes. Ndërsa pranohet gjerësisht se Kanchipurami kishte shërbyer si kryeqyteti i Dinastisë së Hershme Chola, pohimi është kontestuar nga historiani indian P. T. Srinivasa Iyengar, që shkroi se kultura tamile e Periudhës Sangam nuk u përhap nëpërmjet distriktit të Kanchipuramit dhe përmend zanafillën sanskrite të emrit të tij në mbështetje të opinionit të tij. Përmendjet më të hershme të Kanchipuramit janë në librat e gramaticienit të sanskritishtes Patanjali, që jetonte midis shekujve të III dhe të II p.e.s.. Qyteti besohet se ka qenë pjesë e Mbretërisë mitike Dravida të eposit të Mahabharathas, dhe përshkruhej si "më i miri mes qyteteve" (sanskritisht: Nagareshu Kanchi) nga poeti sanskrit i shekullit të IV, Kalidasa. Qyteti vlerësohej si "Banarasi i Jugut".

Skulptura brenda Tempullit Kailasanathar

Kanchipurami u bë një qytet më i rëndësishëm kur Mbretëria Pallava e Andra Pradeshit të jugut, të vëmenshëm për pushtimet e vazhdueshme nga veriu, e zhvendosën kryeqytetin e tyre në jug në shekullin e VI. Sunduesit Pallava e fortifikuan qytetin me ledhe, hendeqe të gjera, rrugë të planifikuara mirë dhe tempuj me punime mjeshtrore. Nën sundimin Pallava, Kanchipurami lulëzoi si një qendër e mësimit Hindu dhe Budist. Mbreti Narasimhavarmani II ndërtoi tempuj të rëndësishëm hindu në qytet, Tempullin Kanchi Kailasanathar, Tempullin Varadharaja Perumal dhe Tempullin Iravatanesvara. Xuanzangu, një udhëtar kinez që vizitoi Kanchipuramin në vitin 640, shënoi se qyteti ishte 9.7 km në perimetër dhe se banorët e tij ishin të shquar për guximin, përkushtimin, dashurinë për drejtësinë dhe vlerësimin e mësimit. Mbreti i Dinastisë Mesjetare Chola, Aditya I pushtoi Mbretërinë Pallava, duke përfshirë edhe Kanchipuramin, pasi mundi sunduesin Pallava, Aparajitavarman (880-897) rreth vitit 890. Nën sundimin Chola, qyteti ishte qendra e nënmbretërisë veriore. Provinca u riemërtua "Jayamkonda Cholamandalam" gjatë mbretërimit të Raja Raja Cholas I (985-1014),

Tempujt

Shiko gjithashtu: Lista e tempujve në Kanchipuram

Kanchipurami është një qytet i famshëm tempullor në Indi. i njohur me nofkën "Qyteti i Njëmijë Tempujve" Midis tempujve madhor hindu në Kanchipuram janë disa nga tempujt më të shquar të Vishnut Shivës në Tamil Nadu si Tempulli Varadharaja Perumal i Vishnut dhe Tempulli Ekambaranatha është "banesa tokësore" e Shivës. Tempulli Kamakshi Amman, Kumara Kottam, Tempulli Kachapeshwarar Tempulli Kailasanathar janë disa nga tempujt e tjerë të shquar.

•   *   Divya Desamët – tempujt kushtuar Vishnut të hyjnizuar te Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar i letërisë tamile të shenjtëve alvarë midis shekujve të VI dhe të IX. Në Kanchipuram ndodhen 15 Divya Desamë.
•   *   Padal Petra Stalamët – ku tre nga nayanarët më të nderuar (shenjtë shaivitë), Appari, Sundarari dhe Tirugnana Sambandari kanë hyjnizuar tempujt e Shivës në Tevaram gjatë shekujve të VII dhe të VIII. Në Kanchipuram ndodhen 11 Paadal Petra Stalamë.

Budizmi

Budizmi besohet se ka lulëzuar në Kanchipuram midis shekujve të I dhe të V. Disa budistë të shquar të lidhur me Kanchipuramin janë Aryadeva (shekulli II-III), një pasues i Nagarjunas së Universitetit të Nalandas, Dignaga dhe komentuesit Pali, Buddhaghosa dhe Dhammapala. Sipas një tradite popullore, Bodhidharma, një murg budist i shekullit V-VI dhe themeluesi i Shaolin Kung Fusë ishte djali i tretë i një mbreti Pallava nga Kanchipurami. Megjithatë, tradita të tjera ia caktojnë zanafillën nga vende të tjera të Indisë. Institucionet budiste të Kanchipuramit ishin përhapëse të Budizmit Theravada te populli Mon i Mianmarit dhe Tailandës që nga ana tjetër e përhapën besimin budist te popujt e tjerë të Azisë Jug-Lindore. Kanchipurami ka qenë tradicionalisht një qendër arsimimi për Hinduizmin, Xhainizmin dhe Budizmin. Manastiret budiste vepronin si bërthama të sistemit arsimor budist. Me rigjallërimin gradual të Hinduizmit gjatë mbretërimit të mbretit Pallava, Mahendra Varmani I, sistemi arsimor Hindu mori rëndësi me sankritishten që u shfaq si gjuhë zyrtare.

Tempujt xhainistë

Verandë me kolona e Tempullit Trilokyanatha

Mendohet se Xhainizmi u fut në Kanchipuram nga Kunda Kundacharya (shekulli i I i e.s.) . Xhainizmi u përhap në qytet nga Akalanka (shekulli i III i e.s.). Dinastia Kalabhra, sunduesit e Kanchipuramit përpara Dinastisë Pallava, ndiqnin xhainizmin që, nga përkrahja mbretërore fitoi popullaritet. Mbretërit Pallava, Simhavishnu, Mahendra Varmani dhe Simhavarmani (550-560) ishin gjithashtu ndjekës të Xhainizmit, deri në ardhjen e Nayanmarëve dhe Azhwarëve gjatë shekujve të VI dhe të VII. Mahendravarmani I u konvertua nga Xhainizmi në Hinduizëm nën ndikimin e naynamarit Appar, që shënoi një pikë kthese në gjeografinë fetare. Dy sektet e Hinduizmit, Shaivizmi dhe Vaishnavizmi u gjallëruan përkatësisht nën ndikimin e Adi Sankaras dhe Ramanujas. Dinastia e Vonë Chola dhe mbretërit Vijayanagara e toleruan Xhainizmin dhe besimi ishte akoma i praktikuar në Kanchipuram.

kulla piramidale e tempullit Trilokyanatha

Tempulli Trilokyanatha

Tempulli Trilokyanatha/Chandraprabha është një tempull i dyfishtë xhainist që ka mbishkrime nga mbreti Pallava, Narasimhavarmani II dhe mbretërit Chola, Rajendra Chola I, Kulothunga Chola I dhe Vikrama Chola si dhe mbishkrime kanareze të mbretit Vijayanagara, Krishnadevaraya. Tempulli Trilokyanatha i quajtur edhe Tempulli xhainist i Thiruparthikundramit për shkak se ndodhet në lagjen Thiruparthikundram të Kanchipuramit, është një tempull kushtuar figurave fetare xhainiste. Tempulli, i lidhur me sektin Digambara të Xhainizmit është ndërtuar në stilin dhe materialet e Arkitekturës Dravidiane dhe besohet se është ndërtuar gjatë sundimit të Dinastisë Pallava gjatë shekullit të VIII bashkë me Tempullin Chandraprabha në rajonin e kompleksit rrethues që emërtohet si Xhaina Kanchi, ndërsa dy pjesët e tjera të qytetit janë të emërtuara përkatësisht Shiva Kanchi dhe Vishnu Kanchi.

Tempulli Trilokyanatha

Dinastia Pallava, sunduese e rajonit gjatë viteve të saj të para përqafoi Xhainizmin. Sipas legjendës vendore, tempulli u ndërtua nga dishepulli Pallava i të diturve Vamana dhe Mallisena. Ka edhe legjenda të tjera që ia atribuojnë ndërtimin e tempullit Simhavishnut, mbretit të parë Pallava gjatë dhjetëvjeçarit të fundit të shekullit të VI. Megjithatë tempulli besohet se është ndërtuar gjatë shekullit të VIII afër vitit 800. Mbishkrimet Chola dhe Vijayanagara tregojnë përkrahjen e madhe të tempullit. Tempulli është ndërtuar në Arkitekturën Dravidiane me një gopuram (kulla e portikut) tre-katësh. Në tempull ndodhen tre faltore paralele me imazhin e Mahaviras që zë qendrën. Imazhi i Lokanatharit, shenjti i 24ërt xhainist tirthankara, është i vendosur në anën veriore, ndërsa Neminatha i vendosur në anën jugore. Të tre faltoret janë në formë rrethore dhe bujtin imazhe prej bronxi. Faltorja e Mahaviras bujt Dharmadevin dhe një tirthankara përbri tij. Në sallonin që të çon në shenjtërore ka kollona të pikturuara. Si në tempujt Hindu Indiano-Jugor, ndodhet një shtyllë flamuri (e quajtur Dwajastamba) midis aksit të hyrjes dhe shenjtërores. Tempulli ka një numër të madh pikturash në tavane të shoqëruara me shkrime në alfabetin tamil Grantha qëm endohet se përmbajnë historinë e jetës së Krishnas të paraqitur nga shumica e pikturave.

Tempulli Thriuvathigai

Tempulli i Thiruvadigait

Tempulli i Thiruvadigait i quajtur edhe Tempulli Sri Veerattaaneswarar (në gjuhën tamile: அருள்மிகு வீரட்டான்டேஸ்வரர் திருக்கோவில்) është një tempull hindu kushtuar Shivës. Është i vendosur në fshatin Thiruvathigai që është rreth 2 kilometra në lindje të qytetit të Panrutit. Shiva në këtë tempull adhurohet në formën e Veerattaaneswararit. Tempulli është i vendosur në distriktin e Arcotit Jugor 2 km nga Panruti. Tempulli i Thiruvadigait u ndërtua fillimisht si një tempull xhainist nga mbreti Pallava, Mahendravarmani I në shekullin e VI në Stilin Dravidian. Megjithatë me konvertimin nga Xhainizmi në Hinduizëm, Mahendravarmani e shkatërroi tempullin e mëparshëm dhe në këtë vend ndërtoi një tempull për Shivën. Gjithësesi në tempull kanë mbetur disa shenja të artifakteve xhainiste. Në këtë kompleks gjendet edhe një tempull tjetër i Shivës si dhe një Tempull i Vishnut në afërsi që besohet se është ndërtuar me mbetjet e shkatërruara të tempullit xhainist.

Tempujt Hindu

Kulla me një liqen përpara e Tempullit Ekambareswarar – tempulli më i madh në qytet

Hindutë e konsiderojnë Kanchipuramin si një nga shtatë qytetet më të shenjta në Indi, Sapta Purit. Sipas Hinduizmit, një kshetra është një vend i shenjtë, një fushë e fuqisë vepruese dhe një vend ku mund të arrihet shpëtimi përfundimtar ose moksha. Garuda Purana thotë se shtatë qytetet, duke përfshirë edhe Kanchipuramin janë mundësues të mokshas. Qyteti është një vend pelegrinazhi si për sektin shaivit ashtu dhe për atë vaishnavit. Ai ka afërsisht 108 tempuj shaivitë. Tempulli Ekambareswarar në Kanchipuramin verior, kushtuar Shivës, është tempulli më i madh në qytet. Kulla e portikut të tij ose gopurami, është 59 m i lartë, duke e bërë atë një nga kullat tempullore më të mëdha në Indi. Tempulli është një nga pesë tempujt e quajtur Pancha Bhoota Stalam, që përfaqësojnë shfaqjen e pesë elementeve kryesorë të natyrës; toka, uji, ajri, qielli dhe zjarri. Tempulli Ekambareswarar temple përfaqëson tokën. Tempulli Kailasanathar, kushtuar Shivës dhe i ndërtuar nga mbretërit Pallava, është tempulli më i vjetër Hindu që ekziston dhe është shpallur monument arkeologjik nga Archaeological Survey of India (ASI). Ai ka një seri qelish me skulptura brenda. Në Tempullin Kamakshi Amman, hyjnesha Parvati është paraqitur në formën e një yantra, Chakra ose peetami (bazamenti). Në këtë tempull, yantra është vendosur përballë hyjnisë. Adi Sankara është i lidhur ngushtësisht me këtë tempull dhe besohet se ka vendosur Kanchi mathan pranë këtij tempulli. Tempulli Muktheeswarar, i ndërtuar nga Nandivarman Pallava II (720-796) dhe Tempulli Iravatanesvara i ndërtuar nga Narasimhavarman Pallava II (720-728) janë tempuj të tjerë të Shivës nga Periudha Pallava. Kachi Metrali – Tempulli Karchapeswarar, Tempulli Onakanthan Tali, Tempulli Kachi Anekatangapadam, Tempulli Kuranganilmuttam, dhe Tempulli Karaithirunathar në Tirukalimedu janë tempuj të Shivës në qytet të lartësuar nga Tevarami, vepra kanonike Shaivite në gjuhën tamile e shekujve të VII dhe të VIII.

Kolona të skalitura dhe zinxhirë të varur guri në Tempullin Varadarajar

Tempulli Kumarakottam, kushtuar Murugas, është i vendosur midis Tempullit Ekambareswarar dhe Tempullit Kamakshi Amman, që zhvillon kultin e Somaskandas (Skanda, djali i Shivës dhe Parvatit). Kandapuranami, vepra fetare tamile mbi Murugan, e përkthyer nga sanskritishtja Skandapurana, u hartua në vitin 1625 nga Kachiappa Shivacharya në këtë tempull. Tempulli Varadharaja Perumal, kushtuar Vishnut dhe që shtrihet në 93.000 m², është tempulli më i madh i Vishnut në Kanchipuram. Ai u ndërtua nga Dinastia Chola në vitin 1053 dhe u zgjerua gjatë mbretërimeve të Kulottunga Cholas I (1079–1120) dhe Vikrama Cholas (1118–1135). Ai është një nga divyadesamët, 108 banesat e shenjta të Vishnut. Tempulli përmban hardhuca të skalitura, një e veshur me ar dhe dhe një tjetër e veshur me argjend, mbi shenjtërore. Robert Clive thuhet se ka paraqitur një varëse smeraldi në tempull. Është quajtur Clive Makarakandi dhe është akoma e përdorur për të dekoruar hyjninë me raste ceremoniale. Tiru Parameswara Vinnagarami është vendlindja e shenjtit azhwar, Poigai Alvar. Faltorja qendrore ka godinë tre-katëshe me Vishnun të paraqitur në secilin prej tyre. Korridori përreth shenjtërores ka një seri skulpturash që paraqesin sundimin dhe pushtimin Pallava. Është tempulli më i vjetër i Vishnut në qytet dhe u ndërtua nga mbreti Pallava, Paramesvaravarmani II (728–731). Ashtabujakarami, Tiruvekkaa, Tiruththanka, Tiruvelukkai, Tempulli Ulagalantha Perumal, Tiru Pavla Vannami, Tempulli Pandava Thoothar Perumal janë midis divyadesamëve, 108 tempujt e famshëm të Vishnut në qytet. Në qytet ndodhen edhe pesë divyadesamë të tjerë, tre brenda Tempullit Ulagalantha Perumal, një në Tempullin Kamakshi Amman dhe një në Tempullin Ekambareswarar. Kanchi Matha është një institucion manastiror, historia zyrtare e të cilit pohon se u themelua nga Adi Sankara i Kaladit, duke e gjurmuar historinë e tij që nga shekulli i V p.e.s.. Një pohim i lidhur është se Adi Sankara erdhi në Kanchipuram dhe se vendosi Kanchi muttin të emërtuar "Dakshina Moolamnaya Sarvagnya Sri Kanchi Kamakoti Peetam" në një pozicion sipëran, përkatësisht Sarvagnya Peetha, mbi mathat (institucion fetar hindu) e tjera të nënkontinentit, përpara vdekjes së tij aty. Të dhënat e tjera historike tregojnë se mutti u vendos me gjasa në shekullin e XVIII në Kumbakonam, si një degë e Sringeri Mathas dhe se e shpalli veten të pavarur. Një tjetër mutt që ishte e famshme në kohët e lashta ishte Upanishad Bramham Mutti, e vendosur pranë Tempullit Kailasanathar në Kanchipuram. Ajo ka Mahasamadhin e Upanishad Brahmayoginit, një shenjt që shkroi komentarë mbi të tërë upanishadet madhore në Hinduizëm. Thuhet se i dituri i madh, Sadasiva Brahmendra në këtë mutt u bë sanyasa.

Kulla e tempullit Kailasanathar në Kanchipuram

Tempulli Kanchi Kailasanathar

Tempulli Kanchi Kailasanathar është struktura më e vjetër në Kanchipuram, kushtuar Shivës dhe i njohur për rëndësinë e tij historike. Tempulli u ndërtua midis viteve 685-705 nga mbreti Narasimhavarmani II (i quajtur edhe Rajasimha) i Dinastisë Pallava. Kompleksi i vendosur ulët prej guri ranor përmban një numër të madh skalitjesh, duke përfshirë shumë hyjni gjysëm-kafshërore që ishin popullore gjatë Periudhës së hershme të Arkitekturës Dravidiane. Struktura përmban 58 faltore të vogla që i janë kushtuar formave të ndryshme (Avatarëve) të Shivës.

Tempulli Kanchi Kailasanathar

Tempulli Kailasanathar (që do të thotë: “Zoti i Malit Kozmik”), është ndërtuar sipas traditës Smartha të adhurimit të Shivës, Vishnut, Devit, Suryas (dielli), Ganeshës dhe Kartikeyas, në Hinduizëm, një praktikë që zëvendësoi Budizmin. Tempulli u ndërtua gjatë viteve 685-705 dhe është tempulli i parë strukturor i ndërtuar në Indinë e Jugut nga Narasimhavarmani II që është gjithashtu i njohur si Rajasimha Pallaveswarami. Djali i tij, Mahendravarman III, përfundoi façatën ballore dhe gopuramin (kulla portiku). Tempujt e mëparshëm ndërtoheshin si me dru ashtu dhe të skalitur në faqe shkëmbore në shpella ose popla të stërmëdha shkëmbore, siç shihen në Mahabalipuram. Tempulli Kailasanathar u bë krijues i prirjes për tempujt e tjerë të ngjashëm në Indinë Jugore. Sipas besimit vendor, tempulli ishte një strehim i sigurt për sunduesit e mbretërisë gjatë luftërave. Një tunel sekret, i ndërtuar nga mbretërit, përdorej si një rrugë shpëtimi dhe që është akoma i dukshëm.

Oborri i brendshëm ose mesorja për ecjen rituale përreth shenjtërores me 58 faltorëze të vogla.

Dizajni tipik i kolonës me luanë mitikë shumë -drejtimësh.

Pamje e tempullit

Tempulli, në formën e tij të stilizuar fillestare, u ndërtua në Arkitekturën Pallava me ndikime të stileve të mëvonshme të zhvilluar nga Dinastia Chola dhe Perandoria Vijayanagara. Është një arkitekturë e ndërtuar prej guri ndryshe nga Arkitektura e skalitur në shkëmb e shpellave të hapura ose në faqet shkëmbore si në Mahabalipuram. Gopurami (kulla e portikut) i lartë ëshë në të majtë dhe kompleksi tempullor është në të djathtë. Themelet e tempullit janë bërë prej graniti, që mund të mbajë peshën e tempullit, ndërsa struktura sipërore, duke përfshirë edhe relievet janë bërë prej guri ranor. Fillimisht ekzistonte vetëm faltorja kryesore me vimanan e saj piramidale dhe një mandapa (sallë kryesore me kolona) të shkëputur. Kompleksi tempullor është i plotë në të gjitha aspektet pasi ka garbagriha (sanctum sanctorumi), antarala (rrethimi i brendshëm), mandapa, një mur të lartë të përbërë dhe një kullë të lartë porte, gopuramin. Mandapa, që fillimisht ishte e veçuar, u bë pjesë e faltores kryesore nga pranëvendosja e një ardhamantapa (sallë më e vogël me kolona). Kolonat e mandapas kanë vecorinë përsëritëse të luanëve mitologjikë të ngritur mbi dy këmbë.

Një skulpturë në një nga niket e 58 faltorëzave të vogla.

Skulpturë

Skulpturë

Struktura ka një projekt të thjesht me kullë shikara në qendër të kompleksit. Shikara e tempullit, mbi shenjtëroren (garbagrihën), është katrore në planimetri dhe ngrihet në një stil kurvilinear dhe formë piramidale. Kulla ka shumë nivele që ngrihen në mënyrë proporcionale. Në krye të kësaj kulle, ndodhet një çatizë e vogël në formën e një kubeje. Elementet e kolonave me forma kafshësh mitologjike (luanët në bazë) janë veçori shtesë të stilit Pallava. Në hyrje, muret e gopuramit janë të suvatuar. Muri i hyrjes së tempullit ka tetë faltorëze të vogla dhe një gopuram, pararendëse e gopuramit kryesor. Në një fazë të mëvonshme, mandapa dhe shenjtërorja u bashkuan nga një sallë e ndërmjetme e quajtur ardhamantapa, që në një farë mase thuhet se ka ndjekur bukurinë e tempullit. Tempulli është i rrethuar brenda mureve në një planimetri drejtkëndore. Faltorja kryesore ka një shivalinga me 16 faqe prej shkëmbi graniti të zi të vendosur në shenjtëroren e tempullit. Brenda mureve të faltores kryesore ndodhet padabhanda adhisthana (piedestali kryesor) me imazhe të skalitura në mënyrë shumë elegante të zotave me një skulpturë të Nandit, në një largësi që i bën roje hyjnisë. Në secilën faqe të mureve të jashtme të faltores kryesore ka shumë relieve të hyjnive. Në relievet e murit jugor paraqitet statuja e Shivës si Umamaheshavara (Shiva me bashkëshorten e tij Parvati) me Lingodbhavan (shfaqjen e Shivës si kolonë e flaktë) e rrethuar nga Brahma dhe Vishnu dhe amarat duke fluturuar në nivele të ulëta. Salla perëndimore ka skulptura të Shivës në formën e Sandhya Tandavamurtit dhe Urdhava Tandvamurtit dhe ansambli plotësohet me imazhet e ganave në poza kërcimi dhe gjithashtu me imazhe të Brahmas, Vishnut, Nandit dhe Parvatit. Relievet e Shivës në muret veriore janë një kompozim i Tripurantakas të shoqëruar nga tre gana, hyjnesha Durga me tre gana dhe hyjneshat Bhairavi, Kaushiki dhe Jyestha. Faqet e jashtme të vimanas (kullës) kanë imazhe të mishërimeve të Shivës - Bhikshatana, Somaskanda dhe në pozën Samhara-Tandava (kërcimi shkatërrues). Muri jugor i vinamës ka imazhe shumë elegante të Shivës në një posturë të ulur në paqe dhe qetësi të njohur si Dakshinamurti dhe muri i saj perëndimor ka Shivën në formën e Lingodbhavas. Kulla ka faltorëza të shumta të bashkangjitura në faqet e saj të jashtme që kanë pamjen e faltoreve në miniaturë. Këto faltore kanë tre stile të vecanta, sala (drejtkëndore), kuta (katrore) dhe panjara (absidale). Tetë falëtorëze të vogla dokorojnë gjithashtu murin e hyrjes. 58 faltorëzet e vogla janë ndërtuar në nike të kompleksit të mureve që përfshijnë faltoren kryesore; dhe paraqesin relievet e Somaskanada të Shivës dhe bashkëshortes së tij Parvathi në shumë forma kërcimi. Veçoria e shquar e skulpturave është moria e paraqitjeve të luanëve të ngritur mbi dy këmbë të dalë në shumë drejtime. Këtu gjenden dy skulptura të Shivës që shihen duke mbajtur Veenan (instrument muzikor me tela) në dorë. Ka mjaft dallime midis Veenas së gjetur në këto skulptura dhe Veenas që përdoret në kohët e sotme.

Tiru Parameswara Vinnagarami

Skulptura në muret e tempullit Tiru Parameswara Vinnagarami

Tiru Parameswara Vinnagarami ose Tempulli Vaikunta Perumal është një tempull kushtuar Vishnut në Kanchipuram, i ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian. Ai nderohet në kanonin e hershëm mesjetar tamil të shenjtëve alvarë midis shekujve të VI dhe të IX, Divya Prabandha. Tempulli besohet se është ndërtuar nga mbreti Pallava, Nandivarmani II (720-96), me kontribute të mëvonshme nga Dinastia Mesjetare Chola dhe mbretërit Vijayanagarë. Tempulli është i rrethuar nga një mur graniti që përfshin të gjitha faltoret dhe pellgjet ujore të tempullit.

Parameshwara Vinnagarami gjatë hënës së plotë

Sipas Dr. Hultzh, Parameswara Vinnagarami u ndërtua nga mbreti Pallava, Nandivarmani II në vitin 690, ndërsa studiues të tjerë e vendosin datën e ndërtimit më vonë, në fundin e shekullit të VIII. Pallavamallani, që ishte një adhurues i Vishnut rikonstruktoi shumë tempuj të vjetër dhe ndërtoi mjaft të rinj. Midis këtyre të fundit ishte dhe Parameswara Vinnagarami ose Tempulli Vaikunta Perumal në Kanchipuram, që përmban panele skulpturore me mbishkrime, që përshkruajnë ngjarjet që çuan në hipjen e Pallavamallas në fron. Tre faltoret bujtin imazhe të Vishnut në qëndrime të ndryshme – i ulur (kati përdhes), i shtrirë (kati i parë; i lejueshëm për besimtarët vetëm në ditët ekadashi) dhe në këmbë (kati i dytë; i palejueshëm për të hyrë besimtarët, por vetëm priftërinjtë e zgjedhur). Planimetria logjike dhe e ndërlikuar e tempullit u bë një prototip për faltoret e mëvonshme që do të ndërtoheshin në të gjithë Tamil Nadunë. Për shembull verandat e jashtme me kolonat e tyre luanore janë pararendëse të sallave madhështore me njëmijë kolona të tempujve të mëvonshëm. Ai është një nga katërmbëdhjetë Divyadesamët e Kanchipuramit dhe është pjesë e Vishnu Kanchit, vendi ku gjenden shumica e tempujve të Vishnut në Kanchipuram.

Tempulli Ekambareswarar

Gopurami i Tempullit Ekambareswarar

Tempulli Ekambareswarar ose Tempulli Ekambaranathar (në gjuhën tamile: ஏகாம்பரநாதர் கோயில் = Arulmigu Kanchi Ekambaranathar Thirukoil) është një Tempull Hindu kushtuar Shivës i vendosur në pjesën veriore të Kanchipuramit dhe është tempulli më i madh i tij. Gopurami (kullë e portikut tempullor) i tempullit është 59 m i lartë, që përbën një nga gopuramët më të mëdhenj në Indi. Është një nga pesë tempujt kryesor të Shivës ose Pancha Bootha Sthalamët (secili prej të cilëve përfaqëson një element natyror) duke përfaqësuar elementin Tokë.

Skulptura në muret e tempullit

Ky tempull i stërmadh është një nga më të vjetrit në Tamil Nadu që ekziston të paktën që nga viti 600 i e.s.. Fillimisht tempulli u ndërtua nga Dinastia Pallava, por struktura ekzistuese u rindërtua nga mbretërit e mëvonshëm Chola. Adi Sankara, shenjti i shekullit të X e rimodeloi Kanchipuramin bashkë me zgjerimin e këtij tempulli si dhe tempujve Kamakshi Amman dhe Varadaraja Perumal me ndihmën e sunduesve vendorë.

Faltore brenda tempullit

Mbretërit Vijayanagarë, gjatë shekullit të XV, bënë gjithashtu një mjaft kontribute në tempull Tempulli shtrihet në një sipërfaqe mbi 93.000 m². Duke arritur një lartësi prej 59 metrash, Raxha-gopurami (Kullë në portikun hyrës të tempullit) i tempullit është një nga më të lartit në Indinë e Jugut. Një veçori e shquar e tempullit është Aayiram Kaal Mandapami, ose "paradhoma me njëmijë kolona", që u ndërtua nga mbretërit Vijayanagarë. Muret e brendshëm të tempullit janë të dekoruar me një gamë prej 1,008 Shiva-lingamësh.

Veranda e brendshme e tempullit

Kompleksi është gati 100.000 km me 5 prakaramë (oborre) dhe ka një sallë me njëmijë kolona dhe Kampai Tirthan, depozita e tempullit që besohet se furnizohet nga një lum i shenjtë i nëndheshëm. Oborri i katërt përmban një tempull të vogël të Ganeshës dhe një pellg. Oborri i tretë përmban mjaft faltore më të vogla. Shenjtërorja përmban lingamin bashkë me imazhin e Shivës. Brenda kompleksit nuk ka ndonjë faltore të veçantë për Parvatin si dhe në tempujt e tjerë të Shivës në Kanchipuram. Brenda kompleksit tempullor ndodhet një faltore e vogël për Vishnun e quajtur Tempulli Nilaathingal Thundam Perumal. Sthala-Virutchami ose pema e tempullit është një mango 3,500-vjeçare, degët e të cilës thuhet se prodhojnë katër tipe të ndryshme mangosh nga katër degët e saj kryesore.

Tempulli Kumarakottam

Mandapa (Salloni) në Kompleksin Tempullor Kumarakottam ku u krijua eposi i Kandapuranamit

Tempulli Kumarakottam është një tempull Hindu në Kanchipuram kushtuar Muruganit, zotit Hindu të luftës dhe djalit të Shivës dhe Parvatit. Tempulli është gjithashtu i njohur si Tempulli Subramanyam Swamy dhe është ndërtuar nga Dinastia Pallava me shtesa të mëvonshme Chola në Arkitekturën Dravidiane, megjithatë në formën e tij të tanishme tempulli i vjetër u rindërtua në vitin 1915. Tempulli Kumarakottam është i vendosur në rrugën kryesore Raja, ku konsiderohet se formon një grup me Tempullin Ekambareswarar dhe Tempullin Kamakshi Amman, por secili tempull ka identitetin e tij liturgjik. që janë tempujt e prindërve të tij. Të gjithë tempujt në Kanchipuram thuhet se i përkasin një familjeje të zgjeruar. Tempulli më i afërt hindu i Tempullit Kumarakottam është Tempulli Arulmigu Thirumagaraleeswar në Magaral.

Kullat e Tempullit Kumarakottam

Tempulli, në formën e tanishme të rindërtuar, ka kullë tempullore (shikara) mbi shenjtëroren kryesore (garbhagriha), që është ndërtuar në granite dhe është në formën e një kubeje të quajtur chakravimanam (kubeja rrethore) që është një strukturë e periudhës Chola. Konsujt dhe kolonat me mbishkrime dekorojnë muret e tempullit. Tempulli ka dy prakaramë (korridore rrethore për ecjen rituale rreth shenjtërores) dhe shumë nga parivara devatat (hyjni familjare) janë vendosur në faltorëzet dytësore përreth tij. Lingami i adhuruar nga Murugani është hyjnizuar në një faltore të veçantë brenda kompleksit të tempullit dhe është quajtur Devasenapatisar ose Senapatisvara. Tempulli është një nga 21 tempujt madhor në Kanchipuram dhe është një qendër e rëndësishme pelegrinazhi. Shenjti Arunagirinathar ka kënduar hymne adhuruese për ikonën tempullore të Muruganit. Salla Kandapurana Arangetra Mandapa (një pavjon i jashtëm) ku Kachiyapperi hartoi tekstin e eposit të Kandapuranamit, ekziston akoma në kompleksin tempullor, ku akoma edhe sot paraprijnë tufa pallonjsh.

Ashtabujakarami

Ashtabujakarami është një tempull hindu kushtuar zotit Vishnu, i vendosur në Kanchipuram. Tempullit, të ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian, i janë thurur lavde në Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë midis shekujve të VI dhe të IX. Është një nga 108 Divyadesamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Ashta Bhuja Perumali dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Alamelumangai. Tempulli besohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fundin e shekullit të VIII me kontribute të mëvonshme nga Dinastia mesjetare Chola dhe mbretërit Vijayanagara. Tempulli ka tre mbishkrime në muret e tij, dy që datojnë nga periudha e Kulothunga Cholas I (1070–1120) dhe një nga ajo e Rajendra Cholas (1018-54). Një mur graniti e rrethon tempullin duke e përfshirë të gjitha faltoret dhe dy pellgjet e ujit. Në tempull ndodhet një raxhagopuram, kulla e portikut të tempullit, me katër kate. Tempulli i Ashtabhujakaramit gjendet në zonën Vishnu Kanchi të Kanchipuramit. Tempulli është i vogël me një depozitë përballë dhe ka një gopuram (kullë portiku) tre-katësh që rrethohet nga mure drejtkëndorë koncentrikë. Hyjnia kryesore e tempullit është Ahstabhuja Perumali i drejtura nga perëndimi, imazhi i të cilit në faltoren qendrore është paraqitur me tetë krahë. Tetë krahët vërehet se mbajnë shpatë, mburojë, topuz, hark, shigjetë, zambak, guackë kërmilli deti dhe chakra. Ai shihet duke mbajtur Mahalakshmin në kraharorin e tij dhe një kurorë të bërë prej Saligrama. Në kompleksin e tempullit ndodhet edhe një faltore për Alamelumangain. Tempull ka gjithasthu edhe faltore kushtuar Hanumanit, shenjtëve alvarë, Andalit, Chakras dhe Sarabeswaras. Depozita e tempullit, Gajendra Pushkarani, gjendet jashtë kullës hyrëse. Tempulli është i përmendur gjithashtu edhe në vargjet e Manavala Maamunigalit, Vedanata Desikarit dhe Pillai Perumal Iyengarit.

Tempulli Yathothkari Perumal

Tempulli Yathothkari Perumal

Tempulli Yathothkari Perumal ose Tiruvekkaa në Kanchipuram është një tempull hindu kushtuar Vishnut. I ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian, tempulli lavdërohet në Divya Prabandha, kanoni i hershëm tamil i shenjtëve azhwarë midis shekujve të VI dhe të IX dhe për rrjedhojë është një nga 108 Divya Desamët kushtuar Vishnut, që adhurohet në formën e Yathothkari Perumalit dhe bashkëshortes së tij Lakshmi në formën e Komalavallit. Tempulli konsiderohet si një nga tre tempujt më të vjetër në Kanchipuram, ndërsa dy të tjerët janë Tempulli Ulagalantha Perumal dhe Tempulli Pandava Thoothar Perumal. Tempulli mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fundin e shekullit të VIII, me kontribute të mëvonshme nga Dinastia mesjetare Chola dhe mbretërit Vijayanagara. Tempulli ka tre mbishkrime në muret e tij, dy që datojnë nga periudha e Kulothunga Cholas I (1070–1120) dhe një nga ajo e Rajadhiraja Cholas (1018-54). Një mur graniti rrethon tempullin duke përfshirë të gjitha faltoret. Në tempull gjendet një raxhagopuram me tre kate, kulla mbi portikun e tempullit. Faltorja qendrore e tempullit ka imazhin e hyjnisë mbizotëruese, "Sonnavannam Seitha Perumali" i vërejtur në posturën Bhuganja Sayanam. Tempulli ka faltore të veçuara për shenjtët azhwarë, Ramanë bashkë me Seethan, Hanumanin dhe Garudan. Vimana e faltores qendrore është emërtuar Vedasara Vimana.

Tempulli Kanchi Iravatanesvara

Tempulli Iravatanesvara

Tempulli Iravatanesvara i quajtur edhe Tempulli Kanchi Iravatanesvara është një tempull kushtuar Shivës i ndërtuar në Stilin Dravidian nga Dinastia Pallava në fillim të shekullit të VIII. Ky tempull u ndërtua nga mbreti Pallava, Narasimhavarmani II (i njohur edhe Rajasimhani) në vitet 700-728 dhe është klasifikuar si një nga faltoret minore të Kanchipuramit, por që është i famshëm për vimanan e tij të mahnitshme.

Tiruvelukkai

Portiku i tempullit Tiruvelukkai

Tiruvelukkai i vendosur në Kanchipuram është një tempull hindu i ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian dhe që lavdërohet në Divya Prabandha, kanoni i hershëm tamil i shenjtëve alvarë midis shekujve të VI dhe të IX. Për rrjedhojë ai është një nga 108 Divya Desamët kushtuar Vishnut, që adhurohet në formën e Azhagiya Singarit dhe bashkëshortes së tij Lakshmi që adhurohet në formën e Amruthavallit. Tempulli mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fund të shekullit të VIII, me kontribute të mëvonshme nga Dinastia Mesjetare Chola dhe Ajo Vijayanagara. Tempulli ka tre mbishkrime në muret e tij, dy që datojnë nga periudha e Kulothunga Cholas I (1070–1120) dhe nga ajo e Rajadhiraja Cholas (1018-54). Tempulli rrethohet nga një mur graniti që përfshin të gjitha faltoret dhe dy pellgjet me ujë të kompleksit tempullor. Tempulli ka një raxhagopuram katër-katësh, kulla e portikut të kompleksit tempullor. Tempulli gjendet pranë Tempullit Tiruththanka në zonën Vishnu Kanchi të Kanchipuramit. Ai ka tre faltore, një për hyjninë mbizotëruese, Azhagiyasingarin, një për bashkëshorten e tij, Amruthavallin dhe tjetra për ndihmësin e tyre, Garuda.

Raxhagopurami tre katësh i Tempullit Ulagalantha Perumal

Tempulli Ulagalantha Perumal

Tempulli Ulagalantha Perumal është një tempull hindu kushtuar Vishnut i ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian. I lëvduar në Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë nga shekujt VI-IX tempulli është një nga 108 Divyadesamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Ulagalantha Perumali dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Amudavalli. Mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava, me kontribute të mëvonshme nga Dinastia Mesjetare Chola, mbretërit Vijayanagara dhe Nayakët e Madurait. Tempulli gjendet i vendosur pranë Tempullit Kamakshi Amman dhe është i drejtuar nga perëndimi. Tempulli bujt gjithashtu katër Divya Desamë të tjerë, përkatësisht Thirukkarvaanami, Thirukaaragami, Thiruooragami dhe Thiruneeragami.

Pamje e çatisë së Tempullit Ulagalantha Perumal

Tempulli ka një sipërfaqe prej rreth 5600 m² dhe një raxhagopuram (kullë kryesore e portikut) tre katësh me shtatë kalasa (majëza çatishë). Tempulli bujt katër divya desamë në kompleksin e tij – ata janë Thirukkarvaanami, Thirukaaragami, Thiruooragami dhe Thiruneeragami. Besohet se të gjitha faltoret me gjasa ishin tempuj të veçantë, por rrethanat që bënë që këta tempuj të strehohen në Tempullin Ulagalantha Perumal janë të panjohura. Thirumangai Azhwari ka kënduar lavde për të katërt këta tempuj në një varg të tijin. Depozita e tempullit, Naga Tirtha, është e vendosur jashtë kompleksit të tempullit kryesor. Statuja e Ulagalantha Perumalit është mbi 11 metra i lartë i paraqitur me këmbën e tij të majtë në një kënd të drejtë me trupin dhe paralel me tokën. Çatia e shenjtërores, vimana ka një çati të ngritur për të bujtur statujën e stërmadhe të hyjnisë mbizotëruese. Tempulli ka 15 mbishkrime nga dinasti të ndryshme si Pallava, Chola dhe Sambuvarayar. Mbishkrimi më i hershëm është nga viti 846 gjatë mbretërimit të Nandivarmanit III (846 - 869). Mbishkrimet në tempull tregojnë gjithashtu tregëtinë e zgjeruar gjatë Periudhës Pallava, me leje të dhëna për dyqane vaji, gije (një lloj gjalpi i përdorur në gatimet e Azisë jugore), perimesh, lulesh, sheqeri, arra kokosi, rroba dhe sandale.

Tempulli Pandava Thoothar Perumal

Tempulli Pandava Thoothar Perumal

Tempulli Pandava Thoothar Perumal ose Thirupadagam është një tempull hindu kushtuar Vishnu, i ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian. Tempulli lëvdohet te Divya Prabandha, kononi i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë nga shekujt e VI-IX dhe për rrjedhojë është një nga 108 Divyadesamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Pandava Thoothar Perumali dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Rukmini. Tempulli konsiderohet si një nga tre tempujt më të vjetër në Kanchipuram, ku dy të tjerët janë Tempulli Ulagalantha Perumal dhe Tempulli Yathothkari Perumal. Tempulli mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fund të shekullit të VIII, me kontribute të mëvonshme nga Dinastia Mesjetare Chola dhe mbretërit Vijayanagarë. Tempulli ka tre mbishkrime në muret e tij, dy që i përkasin periudhës së Kulothunga Cholas I (1070–1120) dhe një nga ajo e Rajadhiraja Cholas (1018-54). Tempulli rrethohet nga mure graniti, duke përfshirë të gjitha faltoret dhe dy pellgje me ujë. Në tempull ndodhet një raxhagopuram katër katësh, kulla e portikut të tempullit. Tempulli ka një seri mbishkrimesh të lidhura me Dinastinë Chola. Një regjistrim i mbretit Chola, Rajakesari Varaman i quajtur Kulothunga Chola I, daton nga viti i pestë i mbretërimit të tij ndërsa në murin jugor të tempullit ka mbishkrime të Kulothunga Cholas I, të datuara nga viti i 39-të i mbretërimit të tij. Në bazën e murit perëndimor të faltores qendrore ka mbishkrime nga periudha e Rajadhiraja Cholas II (1166-78) që tregojnë dhurimin e 32 lopëve për ndriçimin e fenerëve të tempullit.

Tempulli Matangesvara, në Kanchipuram

Tempulli është i vendosur pranë Tempullit Ekambareswarar. Hyrja kryesore e tempullit është e drejtuar në lindja dhe tempulli ka një plan drejtkëndor. Tempulli ka një raxhagopuram katër katësh dhe rrethim me vetëm një mur. Maha mandapa mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Chola, ndërsa salla e afërt është ndërtuar gjatë periudhës së Perandorisë Vijayanagara. Faltorja qendrore e tempullit ka një statujë të madhe të hyjnisë kryesuese, Pandava Thoothar, që ka një lartësi prej 7.6 metrash. Salla pararendëse e e shenjtërores kryesore, Mukha Mandapa, ka imazhe prej bronxi të hyjnive festive të tempullit dhe shenjtëve alvarë. Faltorja e Rukminit gjendet në jug të faltores kryesore dhe ka imazhin e Rukminit. Mbrapa faltores kryesore ndodhen shtesa moderne si Chakrathazhwari me një imazh të Narasimhas përballë tij. Matsya Theerthami, Pushkarni i tempullit, është i vendosur në krahun veri-lindor të tempullit.

Tempulli Matangesvara

Tempulli Matangesvara është një tempull hindu i vendosur në qytetin e Kanchipuramit, kushtuar hyjnisë Shiva. Tempulli mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fund të shekullit të VIII. Veçantia e faltores është se shtatoret e dvarapalëve (hyjni gardiane të tempullit) kanë katër krahë. Tempulli më i afërt është Tempulli Arulmigu Thirumagaraleeswar në Magaral.

Vende të tjera

Gopurami i Tempullit Srikalahasteeswara

Tempulli Srikalahasteeswara 13°44′58″N 79°41′54″E

Tempulli Srikalahasteeswara (në gjuhën telugu: శ్రీకాళహస్తీశ్వర స్వామి వారి ఆలయం) gjendet në qytetin e Srikalahastit në shtetin indian të Andra Pradeshit. Është një nga tempujt më të famshëm të Shivës në Indinë Jugore dhe thuhet se ndodhet në vendin ku Kannappa qe gati të ofronte sytë e tij për të mbuluar rrjedhjen e gjakut nga Shiva linga përpara se Shiva ta ndalonte atë dhe ti dhuronte muktin. Tempulli Srikalahasteeswara, i vendosur 36 km larg Tirupatit është i famshëm për Vayu lingan e tij, një nga Panchabhoota Sthalamët, që përfaqëson erën. Tempulli konsiderohet gjithashtu si Rahu-Ketu kshetra dhe Dakshina Kasi. Në këtë tempull Shiva adhurohet në aspektin e tij Vayu si Kalahasteeswara.

Ky tempull është një nga tempujt më mbresëlënës të Shivës në Indi. Ai përmban një, gopuram (kullë hyrjeje) të lashtë të stërmadh mbi portën kryesore. Kulla është 36.5 m (120 këmbë) e lartë. I gjithë tempulli është i skalitur në faqen e një kodre të madhe shkëmbore. Struktura fillestare e këtij tempulli u ndërtua nga Dinastia Pallava në shekullin e V. Mbretërit Chola si Rajaditya (që mbretëroi në vitet 947-949), Raja Raja Chola (që mb. në vitet 985-1014), djali i tij Rajendra Chola (1012-1044), djali i tij Rajadhiraja (1018-1054), Kulottunga I (1070-1120) dhe Kulotunga III (1178-1218) si dhe mbretërit Vijayanagara kryen gjithashtu kontribute të shumta në zhvillimin e tempullit. Si tempujt e tjerë, periudha e ndërtimit të tempullit të Srikalahasthit zgjati disa shekuj. Rreth shekullit të X, mbretërit Chola e rikonstruktuan tempullin dhe ndërtuan strukturën kryesore. Gopurami kryesor 37 metra i lartë dhe mandapa me 100 kolona u ndërtuan nga Krishnadevaraya, mbreti Vijayanagara në vitin 1516. Brenda kompleksit tempullor ka dy faltore kryesore kushtuar Shivës dhe Parvatit. Shiva paraqitet në formën e Lingas së drejtuar nga perëndimi. Linga mban emrin Srikalahasteeswara. Parvati është paraqitur në këmbë e drejtuar nga lindja dhe me emrin Gnana Prasunamba. Në hyrje të tempullit ndodhet një faltore e vogël kushtuar Dakshinamurthyt që konsiderohet si një nga format e Shivës. Përveç këtyre ndodhen shumë hyjni dhe idhuj kushtuar Venkateswaras, Vinayakas, Natarajas, Subramanyas, Surya Narayanas si dhe kopje të lingave të tempujve të tjerë të famshëm të Shivës përgjatë Indisë.

Pamje e vimanës së tempullit të Panamalait

Panamalai 12.1010300°N 79.3823500°E / 12.1010300; 79.3823500

Panamalai (në gjuhën tamile: பனமலை) Panamalai është një fshat i vendosur në distriktin Villupuram të shtetit Tamil Nadu të Indisë. Ai qëndron 23 kilometra nga Gingee i distriktit Vilupuram. Siti është i njohur si vendndodhja e tempujve të ndryshëm strukturor të ndërtuar gjatë sundimit të Dinastisë Pallava. Një prej tyre është Tempulli Talagirisvara. Narasimhavarmani II, i njohur edhe si Rajashimani konsiderohet si ndërtuesi i tempujve strukturorë të Dinastisë Pallava, përkatësisht Tempullin bregdetar në Mamallapuram, Tempullin Kailsanatha dhe Tempullin Talagirisvara në Panamalai. Tempulli është ndërtuar mbi një kodër të vogël mbi liqenin e Panamalait. Kjo strukturë e shekullit të VII ka një Vimana që ngjan me atë të Tempullit Kailasanatha të Kanchipuramit. Garbhagriha e tij bujt një Dharalingam dhe si në tempujt Pallava të asaj kohe, në purin e mbrapëm të shenjtërores ndodhet një panel i Somaskandas. Tempulli ka një Ardhamandapa (gjysëm Mandapa). Faltorja është e drejtuar nga lindja dhe garbhagriha është e rrethuar nga të tre anët nga faltorëze të vogla (Anga Kovili ose faltoret gjymtyrë – që janë të bashkangjitura me faltoren kryesore) . Pak më shumë faltorëze të vogla gjymtyrë dhe një mahamandapa (një mandapa e madhe) i janë shtuar strukturës në një periudhë shumë më të vonë. Vimana është tre-katëshe dhe kati i sipërm është rikonstruktuar më vonë. Në tempull mund të gjenden gjithashtu kolona me luanë të ulur, një karakteristikë tipike e Arkitekturës Pallava. Faltorëzja e vogël gjymtyr në veri, ka një seksion të vogël pikturash murore që kanë mbijetuar përgjatë viteve, duke mbajtur dëshmi të mjeshtrisë së Artit Pallava. Pikturat e Shivës si "Nataraja" në muret e shpellës janë paraqitja më e hershme e Shivës si Nataraja.

Tempulli Kapaleeshwarar 13°02′N 80°16′E

Pamje e kompleksit Kapaleeshwarar

Tempulli Kapaleeshwarar (në gjuhën tamile: கபாலீஷ்வரர் திருக்கோவில்,மயிலாப்பூர்,சென்னை) është një tempull hindu kushtuar Shivës i vendosur në Mylapore të Chennait në shetin indian Tamil Nadu. Tempulli u ndërtua rreth shekullit të VII në Arkitekturën Dravidiane.

Tempulli Kapaleeshwarar dhe depozita e shenjtë në Mylapore

Tempulli ka faltore të shumta, ku kryesoret janë ato të Kapaleeswararit dhe Karpagambalit. Kompleksi tempullor bujt gjithashtu shumë sallone. Sipas mendimit të përgjithshëm tempulli u ndërua në shekullin e VII nga sunduesit Pallava. Por sipas mendimit të tyre fillimisht tempulli u ndërtua në bregun e detit por u shkatërrua nga portugezët (që ndërtuan kishën e tanishme Santhome), dhe tempulli i tanishëm (që është 1-1.5 km nga bregu i detit) u ndërtua nga mbretërit Vijayanagarë gjatë shekullit të XVI, duke përdorur disa mbetje të tempullit të vjetër. Struktura e tanishme e mureve u ndërtua nga sunduesit Vijayanagara gjatë Periudhës së Dinastisë Tuluva (1491–1570).

Kompleksi Tempullor Kapaleeshwarar

Brenda tempullit ka mbishkrime që datojnë nga shekulli i XII. Gopurami i tempullit (kulla e portikut të tempullit) 36.6 metra i lartë u ndërtua në vitin 1906 me figura stukoje që e zbukurojnë atë. Tempulli Kapaleeshwarar është në stilin tipik të Arkitekturës Dravidiane, me gopuramin që lartësohet mbi rrugën që qëndron tempulli. Ky tempull është gjithashtu një dëshmi për vishwakarmas sthapathit. Tempulli ka dy hyrje të shënuara nga gopuramë në të dy krahët. Gopurami lindor është rreth 40 m i lartë, ndërsa gopurami më i vogël perëndimor është i drejtuar nga depozita e shenjtë.

Gopurami i Tempullit Bhaktavatsala Perumal

Tempulli Bhaktavatsala Perumal në Thirunindravur 13°6′45″N 80°1′34″E

Tempulli Bhaktavatsala Perumal në Thirunindravur (i quajtur edhe Tempulli Bakthavatsala Perumal ose Bakthavatsala Perumal Kovil) është një tempull hindu, i vendosur në zonën Thirunindravur të qytetit të Chennait në shtetin inidan Tamil Nadu, kushtuar adhurimit të Vishnut. I ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian, tempulli është lartësuar te Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve azhwarë midis shekujve të VI dhe të IX. Për rrjedhojë është një nga 108 Divya Desamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Bhaktavatsala Perumali dhe bashkëshortes së tij Lakshmi si Ennai Petra Thayari. Tempulli mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava në fundin e shekullit të VIII ose në shekullin e IX, me kontribute të mëvonshme nga Dinastia mesjetare Chola dhe mbretërit Vijayanagarë. Tempullin e rrethon një mur graniti, që përfshin të gjitha faltoret dhe dy pellgjet me ujë. Në kompleks ndodhet një raxhagopuram, kulla mbi portikun e tempullit, me katër kate. Mbishkrimet më të hershme të tempullit datojnë midis viteve 820 dhe 890 gjatë periudhës së Nripatungavarmanit. Në tempull ka gjithashtu mbishkrime nga mbretërit e mëvonshëm Chola si Rajendra Chola II (1051–1063), Virarajendra Chola (1063–1070) dhe Rajaraja Chola II (1146–1173). Mbishkrimet Pallava e përmendin këtë vend si Ninravur dhe disa prej tyre e përmendin atë si Virudhurajabhayankar-chaturvertimangalam, një nën-ndarje e Punarkottamit. Tempulli ka një gopuram 5 katësh në hyrje dhe dy mjedise. Statuja e Moolavarit (hyjnia kryesuese) qëndron në këmbë i drejtuar nga lindja. Lartësia e saj është rreth 3.05 metra. Utsavari (hyjnia e procesionit) i quajtur Patharaavi është bërë prej panchaloka dhe është i shoqëruar nga dy bashkëshorte si në shumciën e tempujve vaishnavitë. Në kompleks ndodhet një faltore e veçantë për Ennai Petra Thayarin të quajtur edhe Sudhavalli, bashkëshortja e Bakthavasalas. Tempulli ka gjithashtu faltore të veçanta për Andalin, Chakkarathazhwarin, alvarët dhe Sri Ramanujan. Në brigjet e një liqeni pak metra mbrapa këtij tempulli është një tjetër tempull kushtuar Ramas. Në këtë tempull ndodhet një statujë e Hanumanit duke ngritur Raman dhe Lakshmanan në shpinën e tij.

Tempulli Hridayaleeswarar

Hyrja e Tempullit Hridayaleeswarar

Tempulli Hridayaleeswarar ose Tempulli Sri Hridayaleeswarar Sivan (i quajtur edhe Kovili Hridayaleeswarar) është një tempull hindu, i vendosur në zonën Thirunindravur të qytetit të Chennait në Tamil Nadu. Tempulli mendohet se është ndërtuar në shekullin VI nga Rajasimha Pallava, mbreti Pallava i Kanchipuramit në Stilin Arkitekturor Dravidian. Thirunindravuri, vendi ku është vendosur Tempulli Hridayaleeswarar gjendet në distriktin Thiruvallur në Tamil Nadu pranë Chennait. Në faltoren e Irudhayaleeswararit gjendet statuja e Poosalaarit, shenjt shaivit nayanar, me duarë të mbledhura. Çatia e brendshme e tempullit është e modeluar si ajo e një zemre të ndarë në katër ndarje me gjasa duke paraqitur konceptimin e Poosalaarit. Parvati këtu adhurohet si Maragathambigai.

Tiruevvuli

Tiruevvuli 13°8′35″N 79°54′25″E

Tiruevvuli (i quajtur edhe Thiruevvul, Tirvallur ose Tempulli Veerarghavaswamy) është një tempull hindu kushtuar adhurimit të hyjnisë Vishnu, i vendosur në Thiruvallur, një qytet dhe qendër e distriktit të Tiruvallurit në Tamil Nadu. I ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian, tempulli është lartësuar te Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë nga shekujt e VI-IX. Për rrjedhojë tempulli konsiderohet si një prej 108 Divya Desamëve kushtuar Vishnut. Vishnu në këtë tempull adhurohet si Veeraraghava Perumali (i quajtur edhe Sri Veeraraghava Swami ose Vaidhya Veera Raghava Swami) dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Kamalavalli Thayari (e quajtur edhe Kanakavalli Thayaar ose Vasumathi).

Tempulli i Tiruvallurit

Historia e tempullit shpjegohet edhe te Markandeya Purana. Tempulli është mjaft i vjetër dhe mendohet se u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava në fundin e shekullit të VIII, me kontribute të mëvonshme nga Mbretëria Thanjavur Nayak. Ai ka mbishkrime që datojnë nga gjysma e dytë e shekullit të IX nga Dinastia Pallava. Tempulli ka tre mbishkrime që datojnë nga Periudha Chola. Gjithashtu ai ka një raxhagopuram (kullë portiku) me shtatë kate të vendosur brenda një muri graniti. Kompleksi përmban të gjitha faltoret dhe depozita tempullore gjendet në perëndim të tempullit. Sipas historianit K.V. Soundararajan, tempujt Rangantha në Indinë e Jugut u ndërtuan gjatë shekujve të IX dhe të X, kanë një vendosje sistematike të hyjnive dytësore siç shihen në këtë tempull bashkë me Tempullin Appakkudathaan Perumal në Koviladi, Tempullin Sowmya Narayana Perumal në Thirukoshtiyur, Tempullin Rajagopalaswamy në Mannargudi dhe Tempullin Rangantha në Srirangapatna.

Faltore brenda kompleksit tempullor

Shumica e studiuesve besojnë se strukturat kryesore të tempullit u ndërtuan gjatë vitit 1409. Në murin lindor të tempullit ndodhet një mbishkrim nga viti 1542 që tregon dhurime për tempullin nga një person privat. Në kompleks ndodhen faltore të veçanta për Kanakavallin, Ganeshën, alvarët dhe Gajalakshmi Thayaarin. Në kompleks gjenden gjithashtu edhe faltoret e Ganeshës, Gopalanit, Nammazhwarit, Chakrattazhwarit, Andalit, Vedanta Desikas, Ramanuja charyarit dhe Lakshmi Narasimharit. Vimana (kullë mbi shenjtërore) quhet Vijayakoti Vimana pasi është një simbol i fitores kundër asurave Madhukaidapa, që u vranë nga Vishnu. Thayari quhet Kanakavalli (i njohur edhe me emrin Vasumati) dhe faltorja e saj gjendet paralel me shenjtëroren. Në rrethimin e parë të kompleksit të vendosura përreth shenjtërores gjenden faltore për azhwarët, Ranganathan dhe Hanumanit. Depozita e shenjtë quhet Hrutatapanasini Pushkarani. Në rrethimin e këtij tempulli gjendet një faltore e vogël për Shivën.

Tempulli Nithyakalyana Perumal 13.05°N 80.27°E / 13.05; 80.27

Tempulli Nithya Kalyana Perumal

Tempulli Nithyakalyana Perumal ose Nithya Kalyana Perumal në Thiruvidandai, një fshat në distriktin e Kanchipuramit në Tamil Nadu, është një tempull hindu kushtuar adhurimit Vishnut. I ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian, tempulli është lartësuar nga Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë nga shekujt e VI-IX. Për rrjedhojë është një prej 108 Divyadesamëve kushtuar Vishnut, që adhurohet si Nithyakalayana Perumali dhe bashkëshortes së tij Lakshmi si Komalavalli Thayar. Struktura zanafillore e tempullit u ndërtua nga Dinastia Pallava gjatë shekullit të VII, me shtesa të mëvonshme nga Dinastia mesjetare Chola gjatë shekullit të XI. Tempulli rrethohet nga një mur graniti që përfshin të gjitha faltoret e tij. Depozita e tempullit gjendet përkundrejt tempullit jashtë hyrjes kryesore.

Imazhe të faltoreve në kompleksin tempullor

Kanchipurami ishte kryeqyteti i mbretërisë Pallava që sundonte rajonin gjatë shekujve të VI dhe të IX. Mamallapurami dhe Thiruvidanthai u shfaqën si qytete dhe porte të fuqishme të mbretërisë së tyre. Tempulli tempulli mendohet se u ndërtua bashkë me tempujt e tjerë monumentalë në rajon. Tempulli ka mbishkrime që datojnë nga Periudha Pallava. Në tempull u bënë shtesa të mëvonshme nga mbretërit Chola siç tregohet nga një mbishkrim i vitit të 35-të të mbretërimit të Rajadhiraja Cholas gjatë vitit 1052. Në tempull gjenden edhe mbishkrime që tregojnë kontributet dashamirëse nga Kulothunga Chola I gjatë vitit 1115. Tempulli është shpallur monument i Archaeological Survey of India bazuar mbi mbishkrimet e tij. Është një monumente i mirëmbajtur nga qarku i Chennait dhe nënqarku i Mamallapuramit të institucionit. Tempulli ka një palakin të bërë prej fildishi, i vetmi në llojin e tij për ndonjë tempull hindu.

Salla me kolona të pajisura me relieve përpara tempullit

Depozita tempullore (Teerthami ose pushkarani) gjendet përballë tempullit në skajin e rrugës dhe quhet Kalyana Theertham, ndërsa vimana mbi shenjtërore quhet Kalyana Vimana. Shenjtërorja arrihet nëpërmjet një salle me gjashtëmbëdhjetë kolona të skalitura me relieve përballë tempullit. Tempulli ka dy rrethime që hyhen nëpërmjet dy kullave gopuram me çati të sheshta. Të tëra faltoret në tempull janë të përfshira brenda rrethimit të mureve prej graniti. Rrethimi i dytë ka dy shtylla, secila prej të cilave e vendosur në aksin e shenjtërores dhe hyrjes. Rrethimi ka gjithashtu një sallë për të bujtur karron tempullore. Para shenjtërores gjendet një sallë mbledhjeje dhe lutjesh. Statuja prej graniti e Nithyakalyana Perumalit në formën e Varahas që mban Bhudevin në prehrin e tij, e vendosur në shenjtërore, është rreth 2.14 m e lartë dhe është një nga imazhet më të rralla të hyjnisë. Garuda, shqiponja vahana e Vishnut ka një faltore të vogël të drejtuar nga shenjtërorja. Faltorja e Ranganatharit gjendet në rrethimin e parë, paralele me shenjtëroren. Këndi veri-perëndimor i tempullit bujt faltoren e Komalavallit. Në muret përreth sallës së mbledhjes dhe lutjeve ka disa mbishkrime.

Tempulli i Uthiramerurit

Uthirameruri 12.616°N 79.753°E / 12.616; 79.753

Uthirameruri (në gjuhën tamil: உத்திரமேரூர்; ndërsa qyteza quhet edhe me emrat Uttaramerur dhe Uttiramerur) është një qytezë panchayat në distritktin e Kanchipuramit në Tamil Nadu. Qyteza 62 metra mbi nivelin e detit është e shquar për mbishkrimet e saj tempullore që përshkruajnë një sistem vetëqeverisjeje që ekzistonte në kohën midis shekujve të VII dhe të IX-in. Uthirameruri fillimisht ekzistonte si një ngulim Brahmin. Mbreti Pallava Nandivarmani II (720–796) formalisht e vendosi si një fshat brahamdeya rreth vitit 750. Mendohet se ai ia dhuroi fshatin brahminëve vedikë nga Bashkësia Vaishanvite. Një mbishkrim i shekullit të dhjetë e tregon emrin e fshatit si "Uttaramerur Chaturvedi Mangalam". Në Uthiramerur janë zbuluar rreth 25 mbishkrime që përfshijnë rreth katër mbretër Pallava. Në pjesën e fundit të shekullit të IX, Dinastia mesjetare Chola pushtoi rajonin. Si pasojë në Uthiramerur ka mbishkrime nga periudha e Parantaka Cholas I (907–50), Rajaraja Cholas I (985–1014), Rajendra Cholas I (1012–44) dhe Kulothunga Cholas I (1070–120), që tregojnë dhurime të ndryshme për tempujt.

Pamje e depozitës tempullore

Rajoni dhe fshati bashkë me të ra nën sundimin e Dinastisë Pandya gjatë shekullit të XIII. Më vonë, sunduesi Telugu Chola, Vijaya Gandagopala mori nën kontroll territorin dhe e riemërtoi fshatin Gandagopala Chaturvedhi Managalam. Gjatë periudhës së vonë, fshati qe pjesë e territoreve të Dinastisë Sambuvaraya dhe Kumara Kampana. Perandori Vijayanagara, Krishnadevaraya (1502–29) bëri kontribute te Tempulli Sundaravarada Perumal, Tempulli Subhramanya dhe Tempulli Kailasanatha. Mbishkrimet tempullore të Uthiramerurit janë të shquara për përshkrimet e tyre historike të vetëqeverisjes vendore. Ata tregojnë se Uthirameruri kishte dy asamble fshatare: Sabha dhe Uri. Sabha ishte një asamble ekskluzivisht brahmine (e klasës priftërore), ndërsa Uri përbëhej nga banorë që i përkisnin të gjitha klasave. Mbishkrimet më të hershme të mbijetuara nga Uthirameruri datojnë nga mbretërimi i mbretit Pallava, Dantivarmani (795-846). Qyteza ka mjaft tempuj hindu të rëndësishëm: Tempulli Sundaravarada Perumal, Tempulli Vaikunda Perumal, Tempulli Subramanya dhe Tempulli Kailasanatha.

Tempulli Sundaravarada Perumal

Tempulli Sundaravarada Perumal 12°36′53″N 79°45′18″E në Uthiramerur është një tempull hindu kushtuar Vishnut, i cili është rreth 1200 vjeçar, i ndërtuar nën sundimin e mbretit Pallava, Nandivarmani II. Thuhet se u ndërtua nga muratori Paramesa Vathan, që ishte jashtëzakonisht i aftë në Vastu shastra. Hyjnia kryesore në tempull është Sundara Varada Perumal. Ky tempull ka mbishkrime të shumta — ato të Raja Raja Cholas (985-1015), djalit të tij, Rajendra Cholas dhe perandorit Vijayanagara, Krishnadevaraya. Si Rajendra Chola ashtu dhe Krishnadeva Raya e vizituan Uthiramerurin. Tempulli është ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian. Vishnu adhurohet si Sundaravarada Perumali ndërsa bashkëshortja e tij Lakshmi si Anandavalli. Tempulli u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava, me shtesa të mëvonshme nga dinastitë Chola, Pandya, Sambuvaraya, Vijayanagara dhe Nayak. Gopurami i këtij tempulli u rindërtua në vitin 1998 dhe që paraqet skulptura të shumta të hyjnive hindu (kryesisht rimishërime të Vishnut). Ai paraqet edhe Kshira Saagara Madhanamin (Oqeanin e qumështit), Sri Vikhanasa Acharyan me katër dishepujt e tij (Brigu, Marichi, Atri, Kasyapa), Goda devi, Sudarshana, Sri Rama Parivari dhe shumë skulptura të tjera nga vikhanasa sutra. Një gjë e veçantë rreth këtij tempulli është se do të jenë 9 Mula Viratë (hyjni kryesuese) në të njëjtën vimana. Katër Perumal vigraha të drejtuara në katër drejtime të ndryshme përreth mula viratit bashkë me katër statuja të tjera të Perumalit janë të vendosura në shkallë. Shumë pak tempuj në Indinë e jugut ka një arkitekturë të tillë.

Pamje të kompleksit Sundaravarada Perumal

Tempulli rrethohet nga një mur graniti, që përfshin të gjitha faltoret. Ai ka një raxhagopuram, kulla mbi portik, me pesë kate. Depozita tempullore gjendet pranë tempullit, jashtë hyrjes kryesore. Ndryshe nga tempujt e tjerë, ai ka tre shenjtërore në një strukturë dy katëshe dhe tre faltore në tre drejtimet kardinale në katin e poshtëm. Tempulli u ndërtua nga Nandivarmani II i modeluar sipas Tempullit Vaikuntantha Perumal të Kanchipuramit. Nga mbishkrimet, mësohet se tempulli u ndërtua sipas parimeve agamike nga arkitekti Takshaka i Patakas dhe me këshillimin ekspertëve agamikë të fshatit. Bazuar te mbishkrimet, tempulli është quajtur me shumë emra, si Vellai Vishnugraham, Vellai Murthi Emperan, Vellaimurthi Azhwar, Rajendra Chola Vinnagar Azhwar dhe Sokka Perumal.

Pamje të kompleksit Sundaravarada Perumal

Tempulli Sundaravarada Perumal shtrihet në një sipërfaqe prej rreth 0.81 hektarësh (ose 2 akresh) dhe ka një gopuram (kullë mbi portik) me pesë kate. Tempulli është i rrethuar nga një rrethim drejtkëndor me mure të stërmëdhenj prej graniti. Ndryshe nga tempujt e tjerë të Indisë së Jugut, ku ka vetëm një shenjtërore që bujt hyjninë kryesuese, Tempulli Sundaravarada ka shenjtërore dykatëshe dhe tre faltore në drejtimet kardinale përreth shenjtërores. Shenjtërorja në katin e poshtëm bujt imazhin e Chaturbhujanga Vishnut të paraqitur me katër krahë. Kati i parë arrihet nga një palë shkallë në të dy krahët, ku zakonisht njëra përdoret për tu ngjitur dhe tjetra për të zbritur. Shenjtërorja e katit të parë bujt imazhet e Vaikuntavaradas në posturë të ulur me Sridevin dhe Bhudevin në të dy krahët e tij. Shenjtërorja është bërë prej druri dhe ka një rrethim të ngushtë përreth saj. Përreth saj ndodhen faltore për Arjunan, Krishnan dhe Yoga Narasimhan. Një palë të tjetra shkallësh të çojnë në katin e kreut që përmban shenjtëroren e Ananda Padmanabhas në posturë të shtrirë mbi gjarpërin e tij Adisesha. Në shenjtëore shihen po ashtu imazhet e Bhudevit dhe të urtit Markendeya. Vimana, kulla mbi çatinë e shenjtërores, e quajtur Padma Kosthta Ashtanga Vimana, paraqet relieve skulpturore të nëntë formave të ndryshme të Vishnut.

Tempulli Vaikunta Perumal në Uthiramerur

Faltorja e bashkëshortes së Sundaravarada Perumalit, Anandavalli, gjendet në jug të faltores kryesore në katin poshtëm. Përreth rrethimit të parë gjenden faltore të veçanta për Lakshmi Narasimhan, Raman, Andalin, Narasimhan dhe Manavala Mamunigalin. Depozita tempullore, e quajtur Vairamegha tataka, e vendosur në perëndim të tempullit, është përmendur në mjaft mbishkrime. Tempulli Vaikunda Perumal në Uthiramerur (12°52′49″N 79°42′45″E) është një tempull hindu kushtuar Vishnut, i ndërtuar në Stilin Arkitekturor Dravidian. Vishnu në këtë tempull adhurohet si Vaikunta Perumali, ndërsa bashkëshortja e tij Lakshmi si Anandavalli. Tempulli u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava, me shtesa të mëvonshme nga Dinastia Chola. Ndërtesa është shpallur një monument i trashëgimisë dhe administrohet nga Archeological Survey of India (ASI).

Faltorja kryesore e tempullit Vaikunda Perumal

Tempulli Vaikunta Perumal shtrihet në një sipërfaqe prej rreth 0.2 hektarësh (0.5 akresh). Shenjtërorja bujt imazhet e Vaikuntanathas në posturë të ulur me Sridevin dhe Bhudevin përkrahë tij. Tempulli ka një sallë mbledhjeje prej 230 m². Çatia e tempullit qëndron mbi mure dhe nuk ka kolona. Në muret e sallës së mbledhjes gjenden mbishkrimet nga periudha Chola. Çatia e sallës së mbledhjes mendohet se është ndërtuar nga Kulothunga Chola. Sipas një pikëpamjeje tjetër, e gjithë struktura fillimisht ishte një sallë mbledhjeje dhe u rrënua gjatë sundimit të Kulothunga Cholas. Ai e rindërtoi sallën e mbledhjes bashkë me tempullin që bart imazhin e Vaikunta Perumalit. Disa nga mbishkrimet tregojnë gjithashtu se fshati ishte planifikuar sipas teksteve agamike me sallën e mbledhjeve në qendrën e tij dhe tempujt të ndërtuar përreth saj.

Tempulli Atulya Nadheswarar 11°58′28″N 79°13′13″E

Gopurami i Tempullit Atulya Nadheswarar

Tempulli Atulya Nadheswarar është një tempull hindu kushtuar Shivës, i vendosur në Arakandanalluri, një qytezë panchayat në distriktin Viluppuram në Tamil Nadu. Shiva në këtë tempull adhurohet si Atulya Nadheswarari dhe është i përfaqësuar nga lingami. Bashkëshortja e tij Parvati është paraqitur si Azhagiya Ponnazhagi. Hyjnia kryesuese është lartësuar në veprën kanonike tamile të shekullit të VII, Tevaram, e shkruar nga poetët-shenjtë tamilë të njohur si nayanarë dhe për rrjedhojë klasifikohet si Paadal Petra Sthalam. Kompleksi tempullor është ndërtuar mbi një kodër graniti dhe bujt një gopuram (kulla mbi portikun e tempullit) me shtatë kate. Tempulli ka një numër faltoresh, ku ato të Atulya Nadheswararit dhe bashkëshortes së tij Azhagiya Ponnazhagi janë më të shquarat. Kompleksi mendohet se u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava, me zgjerime të mëvonshme nga Dinastia Chola, ndërsa struktura e tanishme e mureve u ndërtua gjatë Perandorisë Vijayanagara gjatë shekullit të XVI. Në sit ndodhen tre shpella të skalitura në shkëmb nga periudha e mbretërisë Pallava.

Pamje të faltores së Annamalaiyarit dhe Ammanit të kompleksit tempullor

Tempulli besohet se më parë ishte një tempull xhainist i mbyllur nga murgjit xhainistë dhe i përshtatur për praktikat adhuruese të Sambandarit. Faltorja e tanishme e Draupadi Ammanit mendohet se ka qenë një tempull i Muruganit. Në kompleks ka mjaft mbishkrime nga perandorët mesjetarë dhe të vonë Chola, nga mbretërit Pandyanë si dhe mbishkrime që tregojnë kontributet e perandorëve Vijayanagara ashtu si dhe nga Periudha Sambuvaraya.

Faltorja e vimanas në tempull

Tempulli i Shivës në Arkandanallur shtrihet në një sipërfaqe prej 8100 m² (2 akre). Raxhagopurami kryesor është në krahun perëndimor me shtatë kate dhe i vendosur në mure të mëdhenj drejtkëndorë prej graniti. Depozita tempullore (Pushkarani), Indra Theertha, gjendet 1 km nga tempulli. Tempulli është ndërtuar mbi një kodër graniti dhe brenda tempullit ndodhen dy korridore. Në të djathtë të faltores së Atulya Nadheswararit në rrethimin e dytë ndodhet një faltore e veçantë për Azhagiya Ponnazhagin. Muret e rrethimit të parë në katër krahët e shenjtërores janë të dekoruar me imazhe të nayanmarëve, navagrahave, Bhairavas, Murugan Sannadhit në veri-perëndim dhe Durga Sannadhit në veri-lindje. Dy Nandit në tempull quhen Pradosha Nandi dhe Adigara Nandi – ndodhen të vendosur pak jashtë aksit të shenjtërores. Faltorja e Annamalaiyarit është e vendosur në jug-lindje të faltores qendrore në rrethimin e dytë. Tempujt e skalitur në shkëmb nga Periudha Pallava janë të përqendruar përreth lumit Pennar, duke formuar skajin jugor të serive.

Tempulli Thiruthaleeshwarar

Tempulli Thiruthaleeshwarar është një tempull hindu i vendosur 1.5 kilometra në jug-lindje të Aranvoyalit në distriktin e Thiruvallurit në Tamil Nadu. Me këtë fshat të vogël lidhen shumë legjenda por asnjëra nuk shpjegon praninë e imazhit të Vishnut në fushat e hapura. Një imazh i bashkëshortes së Vishnut ishte gjithashtu i pranishëm në afërsi. Ky tempull u ndërtua nga sunduesi Pallava, Nandhivarmani II rreth 1200 vjet më parë. Tempulli tani është vetëm një grumbull rrënojash. Hyjnitë e pranishme përfshijnë Thiruthaleeshwararin (mishërim i Shivës), hyjneshën Marakathaambika, Shri Dakshinamurthyn (Guru Bhagwani), Prahara Ganeshin, Muruganin, Surya Bhagwanin, Shri Kailashanatharin, Shri Chandrasekarin, Shri Kasi Viswanatharin, Shri Bhairavarin, Somasakandharin, Maanikavaasagarin dhe të Urtin Pathanjali. Tempulli është i drejtuar nga jugu i ndërtuar pa gopuram kryesor. Në vitin 2012 u përfundua procesi i ndërtimit të një raxhagopurami (gopurami kryesor i hyrjes) 9,1 metra. Pas kalimit të oborrit është shenjtërorja e idhullit të Thiruthaleeshwararit e drejtuar nga drejtimi lindor. Hyjnesha Marakathaambika është e drejtuar nga jugu. Në shenjtëroren e Thiruthaleeshwararit, vimana (kullë mbi shenjtërore që simbolizon një makinë fluturuese të perëndive hindu) është paraqitur si makina fluturuese 'Gaja Bristha'. Ky tempull ka shenja në muret e tij, shenjtëroren e brendshme, statujën e Nandit dhe vimanan që mund të hedhin më tepër dritë mbi kulturën e lashtë tamile dhe sjelljen e banorëve. Ato gjithashtu mund të tregojnë detaje të hollësishme rreth historisë së këtij tempulli. Në muret e tempullit shihen edhe mjaft mbishkrime. Tempulli është i shpërndar në një sipërfaqe prej 14 akresh, nga të cilat 7 akre (afërsisht) janë të zëna nga depozita e shenjtë tempullore. Tempulli ka një sipërfaqe ndërtimi prej rreth 1524 m².

Gopurami i Tempullit Thyagaraswaramy

Tempulli Thyagaraja në Tiruvottiyur 13°9′N 80°18′E

Tempulli Thyagaraja në Tiruvottiyur (i quajtur edhe Tempulli Thiruvotriyur Thiyagaraja Swamy, Tempulli Thiyagaraja Swamy si dhe Tempulli Vadivudai Amman) është një tempull hindu kushtuar Shivës. Është i vendosur në Tiruvottiyur në pjesën veriore të Chennait në Tamil Nadu. Tempulli lartësohet nga hymnet e Tevaramit të nayanarëve shaivitë dhe për rredhojë i klasifikuar si Paadal Petra Sthalam. Tempulli ka qenë ndërtuar nga Dinastia Pallava në shekullin e VII dhe i zgjeruar nga mbretërit Chola gjatë shekullit të XI. Ai ka një kullë portiku (gopurami) me shtatë kate, një depozitë tempullore, me një sipërfaqe të përgjithshme që e kalon në 1 akre. Tempulli ngjason me Tempullin Thygaraja në Tiruvarur pasi të dy tempujt u zgjeruan nga Rajendra Chola I dhe të dy paraqesin të njëtat poza kërcimi të Shivës.

Tempulli Thyagaraswamy

Tempulli ishte qendër mësimi, me sallat brenda tempullit që funksiononin si vende për diskutime fetare në lëndë si vyakarna (përkthimi), Somasiddantha (filozofia) dhe gramatika e Paninit. Bashkangjitur me tempullin ndodhej një strehim vetmitar eremiti gjatë shekullit të IX, e kryesuar nga Caturananas Pandithari. Tempulli zhvillonte gjithashtu diskutime filozofike dhe mbi gramatikën. Brenda tempullit gjendet një numër mbishkrimesh që datojnë nga Periudha Pallava. Mbishkrimi që daton nga viti 1046 tregon se 64 statuja bronxi nayanmar u vendosën në tempull. Në tempull kishte një numër prej 64 vajzash kërcimtare të quajtura Devadasi, që ndaheshin në dy grupe - valankai dasis kërcente për Thyagarajan dhe idangai dasis kërcente për Vadivudai Ammanin. Gjatë mbretërimit të Malik Kafurit, një pjesë e tempullit u shkatërrua dhe idhujt prej bronxi të pranishëm tani në tempull u vendosën gjatë Periudhës Vijayanagara në shekullin e XV.

Faltorja e Vadivudai Ammanit

Hyjnia kryesuese është Aadhipureeswarari, që paraqitet në formën e një pirgu balte i mbuluar nga një armaturë. Gjatë ditës së hënës së plotë të muajit tamil të karthigait, armatura hiqet dhe paraqitja e perëndisë bëhet e dukshme për besimtarët. Në krahun verior të tempullit ndodhet një faltore kushtuar Durgës. Brenda kompleksit të tempullit kryesor – pikërisht përkundrejt faltores kryesore gjendet faltorja e Nataraxhas dhe në koshta është faltorja e Ganapatit. Ganapati është i njohur si Gunalaya Ganapati (banesa e lumturisë) dhe pasi ecën në mënyrë rituale përreth faltores gjendet statuja e Adi Shankaras – pak mbrapa faltores kryesore brenda kompleksit. Të vendosura aty gjenden edhe hyjni si Subrahmanya. Statuja e Dakshinamurthyt është në koshtan veriore e drejtuar nga jugu dhe duke shkuar te nënkompleksi i faltores së Kalit. Emri i hyjneshës në këtë tempull është Vadivudai Amman e mbiquajtur Tripurasundari. Hyjnesha bujtet në një faltore të veçantë brenda kompleksit tempullor. Hyjni të tjera të pranishme në tempull janë Thiruptheeswarari, Kuzhandhai Eesari, Jaganadhari, Annamalayari, Jambukeswarari, Nagalingari, Meenakshi, Sundareswarari, Sagasralingami, Amirthakandeesari, Gowrieeswarari dhe Ekapaadhari. Në këtë tempull besohet se janë adhuruar njëzet e shtatë yjet e kalendarit tamil.

Tempulli Dandeeswarar 12°50′46″N 80°03′53″E

Tempulli Dandeeswarar është një tempull hindu kushtuar Shivës i vendosur në Velachery, një lagje e Chennait në Tamil Nadu. Ai u ndërtua gjatë sundimit Pallava dhe u riparua dhe rikonstruktua gjatë sundimit Chola. Kompleksi tempullor konsiston në një kompleks tempullor kryesor dhe një depozitë tempullore dhe gjendet 2 kilometra në lindje nga Guru Nanak College gjatë rrugës kryesore të Velacheryt. Ai administrohet nga Departamendi i Besimit Hindu dhe Përkrahjes së Bamirësisë së Qeverisë së Tamil Nadusë. Mitet e tempullit janë të lidhur me mitologjinë e hyjnisë Yama (perëndia e vdekjes). Tempulli është ndërtuar në Arkitekturën Dravidiane dhe ka një Vimana me pesë kate dhe ka po ashtu faltore të veçanta për Ganapatin, Subrahmanyan dhe Shastan. Në këtë kompleks gjenden idhujt e Suryas dhe hyjnive të tjera duke përfshirë edhe 63 shenjtët nayanmarë. Thuhet se rrezet e diellit bien mbi lingam saktësisht në ditën e vitit të ri tamil, por kjo tani nuk mund të ndodh për shkak të ndërtesave të larta që janë ndërtuar përreth tempullit.

Tempulli Parthasarathy në Triplicane 13.05395°N 80.27675°E / 13.05395; 80.27675

Gopuram i Tempullit Parthasarathy

Tempulli Parthasarathy në Triplicane (I quajtur edhe Tempulli Venkatakrishna Parthasarathy Perumal në Triplicane, Tempulli Sri Parthasarathy Perumal, ose Thiruvallikēñi Venkatakrishna Parathasarathy Perumal Thirukoil; në gjuhën tamile திருவல்லிக்கேணி அருள்மிகு வெங்கதக்ரிஷ்ணா பார்தசாரதி பெருமாள் திருக்கோவில் ose thjesht பார்த்தசாரதி திருக்கோயில்) është një tempull vaishnavit i shekullit të VIII kushtuar Krishnas, i vendosur në Triplicane të Chennait. Tempulli është lartësuar nga Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shenjtëve alvarë nga shekujt e VI-IX dhe për rrjedhojë është klasifikuar midis 108 Divya Desamëve kushtuar Vishnut. Emri 'Parthasarathy', në sanskritisht do të thotë 'karrocieri i Arjunas', duke iu referuar rolit të Krishnas si një karrocier i Arjunas në eposin Mahabarata. Tempulli u ndërtua fillimisht nga Dinastia Pallava në shekullin e VIII nga mbreti Narasimhavarmani I. Tempulli ështënjë nga strukturat më të vjetra në Chennai. Në kompleks ndodhen edhe faltore për VedavalliThayarin, Ranganathan, Raman, Gajendra Varadarajan, Narasimhan, Andalin, Hanumanin, shenjtët alvarë, Ramanujan, Swami Manavala Mamunigalin dhe Vedanthachariarin. Tempulli është pjesë e Vaikhanasa agamas dhe ndjek traditën e sektit Thenkalai. Në kompleks ka hyrje të veçanta për tempujt e Krishnas dhe Narasimhas. Gopuramët (kullat) dhe mandapat (salla me kolona) janë dekoruar me skalitje të rafinuara, një veçori standard e Arkitekturës Tempullore Indiano-Jugore.

Tempulli Parthasarathy në Triplicane

Zgjerimi i parë arkitekturor i tempullit mori udhë gjatë mbretërimit të Dinastisë Pallava (Tondaiyar Kon) siç përshkruahet gjallërisht nga Tirumangai Azhwari. Reminishent i këtij zgjerimi ëshë mbishkrimi i mbretit Pallava, Dantivarman (796-847), që është ruajtur në tempull. Tempulli ka mjaft mbishkrime që datojnë nga shekulli i VIII në gjuhën tamile dhe telugu me gjasa nga periudha e mbretit Dantivarman, që ishte një ndjekës i përkushtuar i Vishnut. Thirumangai Alvari, shenjti i shekullit të IX ia atribuon gjithashtu tempullin këtij mbreti Pallava. Gopurami i tempullit u ndërtua gjithashtu nga një mbret Pallava - Tondaiman Chakravarthy. Për njëfarë kohe tempulli u administrua nga East India Company. Tempulli u zgjerua mjaft gjatë periudhës Chola dhe mjaft mbishkrime datojnë nga kjo periudhë. Ai u zgjerua më pas edhe nga mbretërit Vijayanagara në shekullin e XV. Në tempull shihen mbishkrime nga Dantivarman Pallava i shekullit të VIII, nga mbretërit Chola dhe Vijayanagara. Mbishkrimet në tempull regjistrojnë kontributet e mbretërve Chola, Raja Raja dhe Kulottunga III, mbreti Pandya, Maravarman dhe shumë sundues të tjerë të Dinastisë Vijayanagara, duke përfshirë Ramaraja Venkatapathirajan dhe Vira Venkatapathyn. Nga referencat e brendshme të tempullit, duket se tempulli u restaurua gjatë vitit 1564 kur u ndërtuan faltore të reja.

Statuja hyjnish në Tempullin Parthasarathy në Triplicane

Tempulli pa një zgjerim të rëndësishëm gjatë sundimit të mbretërve Vijayanagara si Sadasiva Raya, Sriranga Raya dhe Venkatapati Raya II (shekulli i XVI). Gjatë kësaj kohe u shtuan shumë faltore të vogla dhe pavjone (mandapa) si Tiruvaimozhi Mandapa. Mandapa e jashtme është e mbushur me skulptura të formave të ndryshme të Vishnut, veçanërisht avatarët e tij. Pushkarani (depozita tempullore) quhet Kairavani dhe rrethohet nga pesë teerthamë të shenjtë (depozita të shenjta) - Indra, Soma, Agni, Meena dhe Vishnu. Shtatë rishi - Bhrigu, Atri, Marichi, Markandeya, Sumati, Saptaroma dhe Jabali – këtu kryen pendesa. Të pesë hyjnitë në tempull janë lartësuar nga Tirumangai Azhvari.

Hyrja perëndimore e tempullit të Tiruvallikenit

Tempulli ka dy gopuramë (kulla portikësh), njëra në hyrjen lindore, tjetra në atë perëndimore. Ai ka pesë vimanam, përkatësisht Anatha Nilaya Vimana mbi faltoren e Parthasarathyt, Ranganathar Sannidhi Vimana, Ramar Sannathy Vimana, Narasimha Sannidhi Vimana dhe Andal Sannidhi Vimana. Depozita tempullore e quajtur "Thiruallikeni", ka rrjedhur nga vendi ku bashkëshortja e Vishnut, Lakshmi i lindi vetë si Vedavalli të urtit Bhrigu. Depozita përmban pesë puse dhe qëndron përballë hyrjes lindore të tempullit. Tempulli ka dy faltore kryesore të ndërtuara në shpinën e njëra-tjetrës. Ky është një nga tempujt e Krishnas ku ai është i pranishëm bashkë me tre brezat e tij. Faltorja e Narasimhas (Thellia Singhari) është drejtuar nga perëndimi dhe si shenjtërorja kryesore, ka një hyrje të veçantë dhe shtyllë flamuri (Dwajasthambam) për Narasimhan.

Gopuram i veshur me statuja hyjnish në Tempullin Parthasarathy në Trilplicane

Dy shenjtëroret gjenden shpinë më shpinë me një kalim shumë të ngusht në mes. Në kalimin për te shentërorja kryesore ndodhet një faltore për Ranganathan (Sri Mannanathari) dhe Raman (një avatar i Vishnut). Faltorja e bashkëshortes së tij, Vedavalli Thayaar, gjendet paralel me shenjtëroren kryesore, e drejtuar nga lindja. Në kompleks ndodhen edhe faltore për Gajendra Varadarajan, për Raman, këtu të njohur si Chakravarthi Thirumagani. Në tempull ndodhet gjithashtu edhe një faltore e veçantë për Andalin, që konsiderohet gjithashtu si një bashkëshorte e hyjnisë kryesore. Është një nga shumë pak faltoret në vend kushtuar Krishnas si Parthasarathy, karrocieri i Arjunas dhe që përmban idhujt e tre avatarëve të Vishnut: Narasimhas, Ramas dhe Krishnas. Për shkak të lidhjes së tempullit me Krishnan, Tiruvallikeni u konsiderua si Vrindavana Jugore.

Vendi ku Ramanuja u iniciua në Pancha Samskaram (rrokjen hyjnore) në Tempullin Eri-Katha Ramar

Tempulli Eri-Katha Ramar 12°29′11″N 79°53′28″E

Tempulli Eri-Katha Ramar apo Tempulli Yeri Katha Raamar (në gjuhën tamile: ஏரி காத்த ராமர் ) është një tempull hindu kushtuar Ramas i vendosur në qytetin e Maduranthakamit në Tamil Nadu. Tempulli është gjithashtu i njohur me emra të tjerë si Mathuranthaka Chaturvedi Mangalam, Vaikunda Varthanam, Thirumathurai, Thirumanthira Tirupathi dhe Karunagara Vilagam. Hyjnia kryesore e tempullit është Rama me bashkëshorten e tij Sita dhe vëllain e tij Lakshmana. Statujat e hyjnive janë bërë me stuko si në rastin e disa tempujve të tjerë si Tempulli Ulagalantha Perumal në Kanchipuram. Përreth shenjtërores ndodhen faltore të ndryshme dhe njëra prej tyre është ajo e Sitas që adhurohet si Janakavalli.

Gopurami i Tempullit Yeri Katha Ramar

Ky tempull është i vendosur pranë bregut të liqenit të Madhuranthakamit. Maduranthakami është në autostradën Trichy-Chennai (Autostrada Kombëtare 45) në një largësi prej 89 km nga Chennai dhe 25 km nga Chengalpattu. Ky është sthalami (vendi) ku Udayavari (hyjnia kryesore e tempullit) u emërtua Ramanuja. Thirumalisai Alvari në këtë sthalam (vend) arriti siddhin (ndriçimin). Gjithashtu, Sri Ramanuja në këtë vend arriti Pancha Samskara Mantramin. Tempulli u ndërtua gjatë sundimit Pallava dhe vlerësohet se është rreth 1600 vjeçar. Vendi ishte dikur i famshëm gjatë sundimit të Dinastisë Chola që sundonin këtë vend si Maduranthaga Chaturvedi Mangalam pas sunduesit Chola, Madurantaga Uttama Chola (973-85). Besohet se Gandaraditya ia dhuroi fshatin vedikëve të vendit dhe kështu u bë i njohur si Chaturvedi Mangalam (Chaturvedi do të thotë ai që njeh të katërta vedat). Ai ka mbishkrime që tregojnë dhurime bujare nga mbreti Chola, Parantaka I.

Tempulli Pataleeswarar

Tempulli Pataleeswarar në Cuddalore

Tempulli Pataleeswarar është një tempull hindu kushtuar Shivës në qytetin e Cuddalores. Ai është ndërtuar gjatë Periudhës Pallava dhe i zgjeruar gjatë sundimit të Dinastisë Mesjetare Chola. Shenjti shaivit Appar besohet se në këtë tempull ka adoptuar Shaivizmin. Tempulli është 0.5 km nga stacioni hekurudhor i Thirupathiripuliyurit. Tempulli Pataleeswarar është një nga tempujt e lashtë në Tamil Nadu. Ai është një nga tempujt më të fuqishëm të perëndisë Shiva, ai luajti një rol në historinë e Besimit, Artit dhe Arkitekturës Hindu. Tempulli Pataleeswarar është një faltore hindu kushtuar Shivës i ndërtuar në Arkitekturën Dravidiane. Sipas një miti hindu duke adhuruar një herë të vetme këtë hyjni është e barabartë me adhurimin 16 herë të Shivës në Kasi, 8 herë në Thiruvannamalai dhe 3 herë në Chidambaram. Thirupathiripuliyuri në Cuddalore është një tempujt më të lashtë në Tamil Nadu. Ai është emërtuar sipas Pemës Pathiri dhe Puliyur, një shenjt me këmbë tigri që në këtë zonë arriti shpëtimin hyjnor.

Arkitektura Pallava në Sri Lanka

Skicim i Tempullit të Tenavaramit

Tempulli i Tenavaramit

Tempulli i Tenavaramit (në gjuhën tamile தென்னாவரம் கோயில்) (historikisht i njohur si Tenavaram Kovil, Tevanthurai Kovil ose Naga-Risa Nila Kovil) ishte një kompleks historik tempullor hindu i vendosur në qytetin port të Tenavaramit, Tevanthurai pranë Galles, në provincën jugore të Sri Lankës. Hyjnia i tij kryesor ishte Tenavarai Nayanari dhe në zenitin e tij ishte një nga komplekset më të shquara hindu në ishull, që përmbante tetë kovile të rëndësishme faltoresh deri në një mijë statuja hyjnish dhe dy faltore të rëndësishme për Vishnun dhe Shivën. Kompleksi, i kufizuar nga një grup i madh katërkëndësh, ishte një grumbull i mjaft faltoreve historike hindu, me faltoren kryesore të projektuar në Stilin Kerala dhe Pallava të Arkitekturës Dravidiane. Tempulli qendror kushtuar Vishnut (Tenavarai Nayanari) ishte më i shquari, më i madhi. Ai ishte popullor midis popullsisë së tij tw madhe tamile, pelegrinëve dhe mirëbërësve të besimeve të tjera si Budizmit ashtu si dhe për mbretërit dhe artizanët. Faltoret e tjera që përbënin Kovil Vattan i ishin kushtuar Ganeshit, Murukanit, Kannagit dhe Shivës, shembuj gjerësisht të ekzaltuar të ndërtimeve prej guri të stilit dravidian. Faltorja e Shivës është lavduar si Pancha Ishwarami i lashtë më jugor i Shivës (i quajtur Tondeswaram), i ndërtuar në zonën bregdetare përreth ishullit në periudhën klasike. Për shkak të patronazhit nga mbretërit e dinastive të ndryshme dhe pelegrinët nga Azia, ai u bë një nga ndërtesat më të rëndësishme të mbijetuara të Periudhës së Arkitekturës Klasike Dravidiane nga fundi i shekullit të XVI. Kompleksi i tempullit u shkatërrua nga portugezi Souza d'Arronches, që shkatërroi gjithë bregun jugor, prona pastaj ju dha katolikëve. Shkëlqimi dhe fama e Tenavaramit e rendisnin atë përkrahë komplekseve të tjera të famshme hindu të zhvilluara nga Dinastia Pallava në rajon si Koneswarami në Trincomalee. Duke pasqyruar kulminimin e ndikimit tw Artit Pallava dhe kontributet në jug të ishullit janë statujat tempullore të shekullit V-VII të Ganeshit, Lingami, skulptura e Nandit dhe Makara Thoranami (portiku prej guri) i faltores së Vishnut nga shekulli i X, korniza dhe trari i të cilës përfshin gardianë të vegjël, një Lakshmi të lustruar, kërcimtarë, muzikanë, ganat dhe kalorësit yali. Tempulli i Tenavaramit u ndërtua me harqe kupole mbi bregun që shikon Oqeanin Indian. Kulla qëndrore e gopuramit të vimanës dhe kullat e tjera gopuramë që mbizotëronin qytetin i kishin çatitë e tyre të veshura me tunxh, ar dhe bakër. Pjesa e jashtme e tyre përmbante kube të skalitura në mënyrë të stërholluara, me harqe të rafinuar dhe porta që hapeshin në veranda të të ndryshme dhe faltore të kompleksit, duke i dhënë Tenavaramit pamjen e një qyteti të artë lundruesish që vizitonin portin për të tregtuar dhe që i besonin dritës së tij që pasqyrohej nga çatitë e gopuramëve për synime lundrimi. Tenavara Naga Risa Nila Kovil – faltorja e Shivës – është ndërtuar para erës sonë, megjithëse data e saktë është e panjohur. Tenavara Ganeshwara Kovil – faltorja e Ganeshit – u ndërtua në vitin 790 nga Rama Chandra, ndërsa Tenavara Vishnu Kovil – faltorja e Vishnut – u ndërtua në vitin 790 nga Dappula Seni dhe Rama Chandra. Ptolemeu në vitin 98 të e.s. shënon qytetin si "Dagana" ose "Dana" (Hëna e shenjtë), një vend "i shenjtë për hënën", që gjeografët thonë se përputhet me Tenavaramin. Në këtë tempull hyjnia kryesuese ishte e njohur si "Chandra Maul Eshwaran". Gildat tregtare nga Tamilakkami shpesh ndërtoheshin pranë faltoreve të Shivës dhe Vishnut përgjatë Azisë Jugore dhe Azisë Jug-Lindore gjatë sundimit të mbretërve Pallava, Chola dhe Pandyanë. Gjatë pushtimit të Cejlonit nga mbreti Pallava, Narasimhavarmani I (630 - 668) dhe sundimi i këtij ishulli nga gjyshi i tij, besimtar i Vishnut, mbreti Simhavishnu (537 - 590), u ndërtuan shumë tempuj shkëmborë Pallava në rajon për hyjni të ndryshme dhe ky stil arkitekturor mbeti popullor dhe shumë ndikues edhe për disa shekuj. Kompleksi tempullor u zhvillua me një Stil Arkitekturor Pallava midis shekujve të VI dhe të VIII. Sipas traditës një faltore e tempullin të Tenavaramit u ndërtua nga mbreti Aggabodhi IV në mes të shekullit të VII, duke shkrirë ndërtimin tempullor dravidian prej guri me një interpretim vendor. Naga Risa Nila Kovili i Shivës ishte në afërsi të kësaj zone të Tenavaramit.

Vendndodhja e faltores kryesore të Tenavaram Kovilit në Thevan Thurai, Matura pranë bregut, përpara shkatërrimit të kompleksit. Skicim portugez, i publikuar rreth vitit 1650

Çatitë e realizuara me ar dhe bakër të Tenavaramit fituan famë mes pelegrinëve dhe lundruesve, për shkak të qëllimeve lundruese dhe kontributit të tij në pamjen e qytetit si një "qytet i artë". I përfshirë nga një kompleks katërkëndor që hapej nën verandat dhe tarracat në faltoret e hyjnive të ndryshme, kompleksi përmbante kopshte shkurresh dhe pemësh që priftërinjtë i përdorinin për të nxitur ofertat për hyjnitë. Rrënojat e mjaft kolonave prej granit nga një nga faltoret e Tenavaramit dhe një portë e skalitur në mënyrë të stërholluar përmbajnë ndikime të Arkitekturës Pallava, njëlloj si kolonat e rizbuluara të Tempullit të lashtë të Koneswaramit që u shkatërrua pothuajse dyzet vjet më vonë. James Emerson Tennent e përshkruan Tenavaramin si kompleksi më madhështor hindu i ishullit përpara shkatërrimit të tij. Pllakatat prej graniti, punimet në gurë dhe kolonat e rrënojave përfshinin mjaft koka elefantësh dhe skalitje të njerëzve të zhveshur dhe që tregonin adhurimin e lingamit për vizitorët. Një ndërtesë e vogël prej guri aktualisht e quajtur Galge or Galgane në Tenavaram që dikur konsiderohet se ka mbajtur një kube tulle ose kate të sipërme (Kullë Vimana) në majë të çatisë së saj paraqet një stil ndërtimi dhe arkitekture provinciale dravidiane të atribuar fundit të Periudhës Pallava me ngjashmëri të madhe me Tempullin Kailasanathar në Kanchipuram. Sikur të kishte qenë Vimana-Garbhagriha ose Sreekovili i një prej faltoreve, kjo ndërtesë u rikonstruktua/riparua në vitin 1947. Është një strukturë e thjeshtë kuboide guri me një çati të sheshtë mbi shenjtëroren e saj.

Tempulli i Koneswaramit

Porta ballore me kullën e kambanës në Tempullin e Shivës

Tempulli i Koneswaramit në Trincomalee (në gjuhën tamile: திருக் கோணேச்சரம் கோயில்) ose Tempulli Thirukonamalai Konesar – Tempulli i Njëmijë Kolonave dhe Dakshina-Then Kailasam (i njohur edhe si Thirukonamamalai Koneswaram Kovili dhe Koneswaram Kovili) është një kompleks klasik mesjetar tempullor hindu në Trincomalee, një qendër pelegrinazhi hindu në Provincën Lindore të Sri Lankës. Është një nga Pancha Ishwaramët kushtuar Shivës. Ndërtuar në mënyrë domethënëse gjatë sundimit të Dinastisë së hershme Chola dhe Periudha e Pesë Dravidianëve të Mbretërisë së Hershme Pandyane në majë të Konesar Malait, një breg i lartë në distriktin e Trincomaleet në Gjirinë e Gokarnas të Oqeanit Indian, dizajni i tij Pallava, Chola, Pandyan dhe Jaffna pasqyron ndikimin shaivit tamil në rajonin Vannimai që nga periudha klasike. Monumentet përmbajnë faltoren kryesore të Shivës në formën e Kona-Eiswaras, të shkurtuar në Konesar dhe që është një vend i rëndësishëm i pelegrinazhit hindu, i etiketuar si "Roma e të pafeve/paganëve të Lindjes". I lidhur në grykderdhjen e lumit Mahavilli Ganga me gjurmën e Shivës në Sivan Oli Padam Malai në burimin e lumit, tempulli kurorëzon simbolikisht rrjedhjen e lumit Gang nga koka e Shivës në Malin Kailash deri te këmbët e tij.

Kronologjia e Tempullit të Koneswaramit (p.e.s. - 1982)
Themelohet si një kompleks tempullor hindu kushtuar Shivës	(p.e.s.)
Përshkruhet te Mahabharata dhe Ramayana	(400-100 p.e.s.)
Zhvillohet nga Elara Manu Needhi Chola	(235 p.e.s.)
Vendlindja e Patanjalit, hartuesit të Yoga Sutrave	(200-150 p.e.s.)
Tempulli restaurohet nga mbreti Chola, Kankani ("Kullakottani")	(103 - 88 p.e.s.)
Përmendet nga Dionysios Periegetes te Orbis Descriptio	(117-138 i e.s.)
Përmendet te Vayu Purana	(300 i e.s.)
Përshkruhet nga Rufius Festus Avienus te Gjeografia e Avienus	(350 i e.s.)
Përmendet nga Sambandhari dhe Sundarari te Tevaramët	(600 – 630 të e.s.)
Përmendet te Skanda Purana - Dakshina Kailasa Manmiami	(rreth v. 650 të e.s.)
Përmendet nga Kachiyapperi te Kanda Purana	(viti 780)
Përmendet në mjaft mbishkrime në gurë	(vitet 1000 - 1200)
Përshkruhet nga Eustathiusi i Selanikut	(1115 - 1196)
Përmendet te Dakshina Kailasa Purana e hartuar nga Jeyaveera Cinkaiariyani	(v. 1380-1410)
Vizitohet nga Arunagirinathari, i cilësuar te Thiruppugazhi	(v. 1468)
Shkatërrohet nga portugezët	(v. 1622)
Ndërtohet tempulli pasues në Tampalakamam	(1650-1690)
Përmendet te Konesar Kalvettu	(1750)
Restaurohet nga Shoqëria për Restaurimin e Koneswaramit, Trincomalee	(1952)
Rekonstruktohet nga tamilët e lidhur me të	(1982)

Përmendja më e hershme e tempullit i përket shekullit të VI p.e.s., ndërsa rikonstruksioni më i fundit i përket vitit 1952. I zhvilluar nga viti 205 p.e.s., kovili zanafillor kombinonte veçori kyçe për të formuar planin e tij bazë Tempullor Dravidian, siç është salla e tij me njëmijë kolona – "Aayiram Kaal Mandapa" – dhe Jagati i zgjeruar nga mbreti Elara, Manu Needhi Cholani. I konsideruar si ndërtesa më e madhe e kohës së tij për arkitekturën, zbukurimet e rafinuara skulpturore në granit të zi, ndërsa kullat e tij të shumëfishta gopuramë të veshura me ar u zgjeruan në periudhën mesjetare. Një nga tre faltoret kryesore hindu në breg me një kullë kolosale gopurami, ajo qëndronte në mënyrë të dallueshme në pikën më të shquar të kepit. Udhëtimi për pelegrinët në qytet fillonte në nisjen e rrugës Konesar dhe vazhdonte një rrugicë përmes oborrit të kompleksit të faltoreve të Bhadrakalit, Ganeshit, Vishnu Thirumalit, Suryas, Raavanas, Ambal-Shaktit, Murukanit dhe Shivës që kryesonte në lartësinë e bregut. Festa e përvitshme e Tempullit të Koneswaramit, Ther Thiruvilah përfshinte Tempullin e Bhadrakalit në Trincomalee, Pavanasam Theerthamin në pusin e shenjtë Papanasuchunai dhe një gjirin e afërt të mbrapëm të detit (Theertham Karatkarai) që rrethonte Konesar Malain. Kompleksi u shkatërrua nga sulmet koloniale portugeze midis viteve 1622 dhe 1624 si dhe në vendin e tij u ndërtua një fortese duke përdorur mbetjet e tij. Tempulli Ati Konanayakar i ndërtuar në vitin 1632 i vendosur larg qytetit bujt disa nga idhujt e tij origjinalë. Koha e ndërtimit të Koneswaramit është vlerësuar nga krahasimi midis relieveve të skalitura të rrënojave të tempullit, literaturës mbi faltoren dhe mbishkrimeve të përdorura zakonisht në pllakatat mbretërore nga shekulli i V deri në të XV-in. Koneswarami me gjasa u themelua përpara vitit 400 p.e.s., megjithëse data e saktë e ndërtimit të tij mbetet e paqartë. Dëshmitë ekzistuese tregojnë për lashtësinë klasike të faltores. Ndërtimi i tempujve hindu u bë i mundur për shkak të besimit mbizotërues mes banorëve vendas dhe bashkësive tregtare në rajon gjatë Periudhës Sangam. Sipas arkeologëve fazën e tij fillestare e ndërtimit konsistonte në një shpell shkëmbore, faltorja shumë-shtresëshe prej tullash e ndërtuar në mënyrë popullore për hyjnitë tamile të një game besimesh gjatë Periudhës Sangam.

E Çara e të dashuruave ose E Çara e Ravanas në Shkëmbin Swami (Konamalai).

Portik i dekoruar në Koneswaram

Në shekullin e VI, një rrugë e veçantë lundruese bregdetare shkonte nga gadishulli i Jaffnas drejt jugut te Tempulli i Koneswaramit dhe më tej në jug të Batticaloas te tempulli i Thirukkovilit. Tempulli i Koneswaramit të Kona-ma-malait është përmendur në veprën Shaivite Tevaram në fundin e shekullit të VI nga Thirugnana Sambandari. Bashkë me Tempullin Ketheeswaram në Mannar, Tempulli i Koneswaramit lëvdohet në të njëjtin vepër kanonike nga shenjti nayanar i shekullit të VIII, Sundaramoorthy Nayanari në Tamilakkam. Koneswarami për rrjedhojë është lavdizuar si një nga 275 Shiva Sthalamët (banesat e shenjta të Shivës të lavdëruar në hymnet Tevaramë) e kontinentit, pjesë të grupit "Paadal Petra Sthalam". Tempulli tjetër i vetëm i shenjtë nga Eela Naduja (vendi i tempullit siç emërtohet në literaturën tamile) është Ketheeswarami.

Hyrja anësore për në tempull

Gjatë kësaj periudhe, tempulli pësoi zhvillime strukturoe në Arkitekturën shkëmbore Dravidiane të stilit të Dinastisë Pallava. Kjo ndodhi kur ushtritë e mbretit Pallava, Narasimhavarmani I (630–668) pushtuan ishullin dhe kur ishulli ishte nën sovranitetin e gjyshit të tij mbretit Simhavishnu (537–590), kur u ndërtuan shumë tempuj shkëmborë Pallava në rajon, ku ky stil arkitekturor mbeti popullor edhe për disa shekuj. Kanda Purana e shekujve të VIII-X (një literaturë epike puranike në gjuhën tamile që ishte përkthim i Skanda Puranas) të shkruar nga Kachiyappa Sivachariari Kanchipuramit përshkruan faltoren e Koneswaramit si një nga tre banesat më të shquara të Shivës në botë, bashkë me Tempullin e Chidambaramit në Tamil Nadu dhe Mali Kailash i Tibetit. Mjaft mbishkrime të shkruara në shkrimet tamile dhe Vatteluttu të përziera me gërma të shkrimit Grantha informojnë për tempullin gjatë kësaj periudhe. Tempulli i Koneswaramit është përmendur në mbishkrimet tamile të shekullit të X Nilaveli si marrës i një dhurimi toke në vendin tamil prej një mijë e shtatëqind e dhjetë akre (dy qind e pesëdhjetë e katër vèli) toke të thatë dhe nën ujë për të plotësuar shpenzimet e tij të përditshme – duke treguar rolin e tempullit në ofrimin e shërbimeve të ndryshme për bashkësinë vendore midis viteve 900—1000. Zona pjellore e Koddiyapuramit të distriktit Trincomalee paguante një qind avanamë oriz për faltoren dhe ishte e ngarkuar me rritjen e farave të vajit për Koneswaramin në mënyrë të përvitshme.

Ikonografia e Ravanës, mbretit mitik të Lankas i paraqitur mbi muret e tempullit

Në vitin 1950, statujat zanafillore prej ari dhe aliazhi bakri dhe bronxi të faltores nga shekulli i X i një figure të ulur të Shivës (në formën e Somaskandas), Shiva si Chandrasekhari, bashkëshortja e tij Parvati, një statujë e hyjneshës Mathumai Ambal dhe statuja e mëvonshme e Ganeshit u gjetën nga Këshilli Urban i Trincomaleet të varrosura rreth 460 metra larg nga siti i Koneswaramit ndërsa po gërmohej për një pus uji. Ato u çuan në procesion përreth rajonit përpara se të rivendoseshin në Koneswaram. Statujat e tjera të Koneswaramit që mbijetuan mbetën te Tempulli Ati Konanayakar. Një kolonë nga tempulli zanafillor qëndron nën një pemë të dekoruar Vilvami (Aegle marmelos) mbi Shkëmbin Swami. Në vitin 1956, ndërsa ishin duke u zhytur, fotografi Mike Wilson dhe studiuesi Arthur C. Clarke zbuluan muret e rrënuara, arkitekturën dhe statujat e idhujve të fundosura të tempullit zanafillor — duke përfshirë kolona të skalitura me emblema lulesh dhe gurë në formën e kokave të elefantëve — të përhapura në shtratin e cekët të detit. Kolona ashtu dhe rrënojat paraqesin ndikime të Arkitekturës Tamile, Pallava dhe Chola të periudhës midis shekujve të II-IX, të konfirmuara nga zbulimi i mbishkrimeve në shkrimin Pallava Grantha dhe Chola si dhe imazhet hindu të gjetura në vendin e kompleksit që sugjerojnë se dinastitë kishin një interes të fortë për tempullin. 350 vjet pas shkatërrimit të tij, popullsia hindu tamile e Trincomaleet në Sri Lanka organizoi komitetin për restaurimin e tempullit; statujat e vjetra u rivendosën mes ceremonive hapëse në faltoren e sapo restauruar më 3 mars 1963. Faltoja ishte e njohur për evropianët si Pagoda e Trincomaleet – Tempulli i Njëmijë Kolonave. Faltorja kryesore u ndërtua mbi jagati, ndërsa salla e saj me njëmijë kolona ishte Aayiram Kaal Mandapa – një platformë e veçantë me njëmijë kolona pranë vimanas së koilit që formon një pjesë të veçantë të planit të sitit të Arkitekturës tempullore Dravidiane. Rrënojat e kësaj veçorie në Koneswaram tregojnë se salloni ishte një shtesë strukturore e ndërtuar nga artizanët Pallava, midis viteve 537–668. Ajo formonte një nga nëntë prakarat ose oborret e rëndësishme të kompleksit të Koneswaramit. Dy tempuj të tjerë ishin monumente të shquara të kompleksit në breg, që përmbanin struktura të shumta gopuramësh mbi faltoret e ndërtuara për Vishnu-Thirumalin dhe hyjneshën Ambal-Shakti. Së bashku, ato u bënë të njohura si Tre Pagodat e Thirukonamalait. Kompleksi shtrihej përgjatë rrugës së Konesarit në breg dhe përfshin faltoret e Ganeshit, Murukanit dhe Bhadrakalit.

Pamja e krahut të majtë të Nalanda Gediges

Nalanda Gedige

Nalanda Gedige (në gjuhën sinhaleze: නාලන්දා ගෙඩිගේ; në gjuhën tamile: நாலந்த கெடிகே; Nālanda Gedige) është një kompleks i lashtë ndërtimor prej guri pranë Matales në Sri Lanka. Kjo ndërtesë ishte një tempull i lashtë hindu i ndërtuar midis shekujve të VIII dhe të X në Arkitekturën Dravidiane (Stili Pallava) dhe më pas mendohet se është përdorur nga budistët. Disa studiues e përshkruajnë këtë ndërtesë gjithashtu si një ndërtim dravidian kushtuar një kulti Mahayanaa me mësime të theksuara tantrike dhe të njohur për një monument të mudshëm të afërt me Budizmin Vajrayana (Tantrik). Nalanda Gedige është projektuar si një tempull hindu me një mandapë, një sallon hyrjeje (fillimisht me çati), një kalim të shkurtër në një qeli të zhveshur dhe një ambulator përreth qendrës së shenjtë. Tashmë nuk ka mbetur ndonjë shenjë e zotave hindu, pasi siç thuhet, tempulli ka qenë përdorur nga budistët. Seksionet e dekoruara pasurisht të façatës, të rikonstruktuara me mundim në vitin 1975, janë në mënyrë mbizotëruese në Stilin Jugor Indian dhe mund të jenë ndërtuar në shekujt VIII-XI, por data e saktë nuk mund të përcaktohet. Megjithatë, zoti Kubera shfaqet në krahun jugor të timpanit mbi shenjtërore dhe kjo është një veçori që gjendet vetëm në Sri Lanka.

Pamje ballore e Nalanda Gediges

Periudha e ndërtimit ishte kohë trazirash të mëdha në ishull, kur mbretërit e Indisë Jugore kërkonin të vendoseshin në vend me fillimin e rënies së monarkisë sinahaleze. Ka të ngjarë që Nalanda Gedige të ketë qenë një përpjekje e e fortë për një shkrirje të kulturave tamile dhe sinhaleze. Këtij tempulli unik i vishet një rëndësi e vaçantë duke qenë shembulli i vetëm i zbuluar deri tani në Cejlon i stileve të përzjera arkitekturore të përzierë në mënyrë të mirëmenduar për të formuar një ndërtesë të mrekullueshme homogjene. Nalanda Gedige është një hibrid kurioz i Arkitekturës Budiste dhe Arkitekturës Hindu. Disa elemente dizajni janë qartësisht hindu, siç është mandapa ose salla e pritjes. Nuk ka shenja të zotave hindu. Në të ndodhen skalitje erotike por të gërryera të Budizmit Tantrik, shumë të ngjashme me ato të famshme në Khajuraho në Indi. Seksionet e façatës të dekoruara në mënyrë të pasur janë në stilin e shekullit të VII që lulëzoi në Madras të Indisë së Jugut. Megjithatë, seksioni jugor ka një nike gjysëm-rrethore që përmban një reliev të figurës së Kuveras, zotit të pasurisë, të ulur galiç mbi një blindë zambaku – një imazh që gjendet vetëm në Sri Lanka.

Shiko edhe

• Arkitektura shkëmbore e Indisë
• Arkitektura e tempujve hindu
• Arkitektura Indiane
• Arkitektura Tamile
• Arkitektura e Tamil Nadusë
• Arkitektura Dravidiane

Bibliografia

• V. K. Agnihotri, red. (2010). Indian History (bot. 26th). Allied. ISBN 978-81-8424-568-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Aiyangar, Sakkottai Krishnasëami (2004). Ancient India: Collected Essays on the Literary and Political History of. New Delhi: Asian Educational Services. ISBN 81-206-1850-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Alexander, Jane (2009). The Body, Mind, Spirit Miscellany: The Ultimate Collection of Fascinations. New York: Duncain Baird Publishers. ISBN 978-1-84483-837-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Anantharaman, Ambujam (2006). Temples of South India. East West Books (Madras). ISBN 978-81-88661-42-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Arumugam, S. (1980). The Lord of Thiruketheesëaram, an ancient Hindu sthalam of hoary antiquity in Sri Lanka. Colombo. OCLC 10020492. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ayyar, P. V. Jagadisa (1991). South Indian shrines: illustrated. New Delhi: Asian Educational Services. ISBN 81-206-0151-3. Marrë më 7 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• John Whitchurch Bennett: Ceylon and its capabilities: an account of its natural resources, indigenous productions, and commercial facilities.
• Bhargava, Gopal K.; Bhatt, Shankarlal C. (2007). "25". Land and people of Indian states and union territories. Delhi: Kalpaz Publications. ISBN 81-7835-381-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Asoke Kumar Bhattacharyya; Pradip Kumar Sengupta (1 janar 1991). Foundations of Indian Musicology: Perspectives in the Philosophy of Art and Culture. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-273-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bradnock, Robert; Bradnock, Roma (2000). India Handbook. Trade & Travel Publications. ISBN 978-1-900949-81-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• de Bruyn, Pippa; Bain, Keith; Allardice, David (2010). Frommer's India. Frommer's. ISBN 0-470-55610-2, ISBN 978-0-470-55610-8. Marrë më 7 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• de Bruyn, Pippa; Venkatraman, Niloufer; Bain, Keith (2006). Frommer's India. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-79434-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jean Baptiste Bourguignon d' Anville (1759). A geographical illustration of the map of India; përkthyer nga frengjishtja në anglisht nga Mon. d'Anville ... me disa shënime shpjeguese. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chari, P. V. R. (1982). The Glorious Temples of Kanchi (bot. 1). Big Kancheepuram: Sri Kanchi Ambal Devasthanam - Sarada Navarathri Kalai Nigazhchi Trust. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chandramouli, Dr. C. (2003). Temples of Tamil Nadu - Kancheepuram district. Chennai: Directorate of Census Operations, Tamil Nadu. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Chatterjee, Suhas (1998). Indian Civilization and Culture. M. D. Publications Pvt. Ltd. ISBN 9788175330832. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ca. Vē Cuppiramaṇiyan̲; G. Rajendran (1985). Heritage of the Tamils: temple arts. University of Michigan: International Institute of Tamil Studies. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dalal, Roshan (2006). The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341517-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vidya Dehejia (1990). Art of the Imperial Cholas. Columbia University Press. ISBN 0231071884. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Great Monuments of India. D. K. Publishing. 21 dhjetor 2009. ISBN 978-0-7566-6561-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dobbie, Aline (2006). India: The Elephant's Blessing. Melrose Press. ISBN 978-1-905226-85-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dubey, S. P. (1996). Rays and ways of Indian culture. M. D. Publications Pvt. Ltd. ISBN 81-85880-98-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Robert Fellowes; Robert Knox (1817). The history of Ceylon: from the earliest period to the year MDCCCXV [1815]: with characteristic details of the religion, laws, & manners of the people and a collection of their moral maxims & ancient proverbs. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ghose, Rajeshwari (1996). The Tyāgarāja cult in Tamilnāḍu: a study in conflict and accommodation. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited. ISBN 81-208-1391-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gopal, Madan (1990). K. S. Gautam (red.). India through the ages. Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• E. Greig, Doreen (1987). The reluctant colonists: Netherlanders abroad in the 17th and 18th centuries. Sh.B.A.: Assen, The Netherlands; Ëolfeboro, N.H., U.S.A. OCLC 14069213. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hardy, Adam (1995). Indian temple architecture: form and transformation: the Karṇāṭa Drāviḍa tradition 7th to 13th centuries (bot. 1). New Delhi: Abhinav Publ. ISBN 8170173124. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hastings, James (2003). John A. Selbie (redaktor) (red.). Encyclopedia of Religion and Ethics, Part 21. Kessinger Publishing, LLC. ISBN 0-7661-3700-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Harvey, G. E. (2000). History of Burma. Asian Educational Services. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• J. Herramann; E. Zurcher; J. Harmatta; J. K. Litvak; R. Lonis; T. Obenga; R. Thanmar; Zhou Yiliang (1996). "Sri Lanka and South-East Asia". History of Humanity: From the seventh century BC to the seventh century AD. Vëll. III. New York: UNESCO. ISBN 92-3-102812-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jean Holm; John Bowker (2001). Sacred Place. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-62356-623-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hoiberg, Indu Ramchandani (2000). Student's Britannica: India (Set of 7 Vols.) 39. Vëll. 7. New Delhi: Encyclopædia Britannica (India) Private Limited. ISBN 0-85229-760-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hultzsch, Eugen (1890). South-Indian inscriptions, Volumes 9–10. Superintendent, Gov't press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ismail, Marina (1995). Early settlements in northern Sri lanka. New Delhi: Navrang. ISBN 978-81-7013-137-3. OCLC 243878815. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Iyengar, P. T. Srinivasa (1929). History of the Tamils from the Earliest Times to the Present Day. Madras: University of Madras. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jayapalan, N. (2008). Economic History of India. Atlantic Publishers & Dist. ISBN 9788126906970. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Jouveau-Dubreuil, Gabriel; Dikshitar, V. S. Swaminadha (1995). The Pallavas. Asian Educational Services. ISBN 9788120605749. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kamath, Rina (2000). Chennai. Orient Longman Limited. ISBN 81-250-1378-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Indrapala, Karthigesu (2007). The evolution of an ethnic identity: The Tamils in Sri Lanka C. 300 BCE to C. 1200 CE. Colombo: Vijitha Yapa. ISBN 978-955-1266-72-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Knapp, Stephen (1 janar 2009). Spiritual India Handbook. Jaico Publishing House. ISBN 978-81-8495-024-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Kuttan, Mahadevan; P. V. Arunachalam (2009). The Great Philosophers of India. Author House. ISBN 978-1-4343-7780-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Leela, S. V. (1976). Veena, self-taught: an introduction to Carnatic music. S.l.: s.n. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Let's Go India & Nepal 8th Edition. New York: Let's Go Publications. 2004. ISBN 0-312-32006-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Madhavan, Chithra (2007). Vishnu Temples of South India Volume 1 (Tamil Nadu). Chithra Madhavan. ISBN 978-81-908445-0-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Madhavan, Chitra (2008). Vishnu temples of South India, Volume 2. Chitra Madhavan. ISBN 978-81-908445-1-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Madras Tercentenary Celebration Committee (1994). The Madras Tercentenary Commemoration Volume. New Delhi: Asian Educational Services. ISBN 81-206-0537-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sachindra Kumar Maity: Masterpieces of Pallava Art.
• McRae, John R. (2000). "The Antecedents of Encounter Dialogue in Chinese Ch'an Buddhism". përmbledhur nga Heine, Steven; Wright, Dale S. (red.). The Kōan: Texts and Contexts in Zen Buddhism. Oxford University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• George Michell (1977). The Hindu Temple: An Introduction to Its Meaning and Forms. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-53230-1. Marrë më 7 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Michell, George (1 mars 1993). Temple Towns Of Tamil Nadu. Marg Publications. ISBN 978-81-85026-21-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mudiyanse, Nandasena (1967). Mahayana monuments in Ceylon. Colombo, Sri Lanka: M. D. Gunasena. LCCN sa68008358. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sreenivasa Murthy, H. V. (1990). Essays on Indian History and Culture. Mittal Publications. ISBN 9788170992110. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• R. Nagaswamy (tetor 2010). Mahabalipuram (Mamallapuram). Oxford University Press India. ISBN 978-0-19-807127-3. Marrë më 7 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Nagaswamy, R. (2003). Uttaramerur. Chennai: Tamil Arts Academy. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Navaratnam, C. S. (1964). A Short History of Hinduism in Ceylon. Jaffna. OCLC 6832704. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
• Ninan, Madathil Mammen (23 qershor 2008). The Development of Hinduism. Madathil Mammen Ninan. ISBN 978-1-4382-2820-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Padmaja, T. (2002). Temples of Kr̥ṣṇa in South India: history, art, and traditions in Tamilnāḍu. New Delhi: Shakti Malik. ISBN 81-7017-398-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pathmanathan, Sivasubramaniam (2006). Hindu Temples of Sri Lanka. Kumaran Book House. ISBN 955-9429-91-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pathmanathan, S. (1978). The Kingdom of Jaffna. Vëll. 1. University of London/Colombo: Arul M. Rajendran. OCLC 6530926. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Robert Percival (1805). An account of the island of Ceylon, containing its history, geography, natural history, with the manners and customs of its various inhabitant. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pieris, Paulus Edward (1983). Ceylon, the Portuguese era: being a history of the island for the period, 1505–1658. Vëll. 1. Sri Lanka: Tisara Prakasakayo. OCLC 12552979. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pochhammer, Wilhelm von (2005). India's Road to Nationhood: A Political History of the Subcontinent. Mumbai: Allied Publishers (P) Ltd. ISBN 81-7764-715-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Pollet, Gilbert (1995). Indian epic values: Rāmāyaṇa and its impact: proceedings of the 8th International Rāmāyaạ Conference, Leuven, 6-8 July 1991. Peeters Press & Department of Oriental Studies. ISBN 90-6831-701-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Prematilleka, Leelananda; Seneviratne, Sudharshan (1990). Perspectives in archaeology: Leelananda Prematilleke festschrift. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Raghavan, M. D. (1971). Tamil culture in Ceylon: a general introduction. Colombo: Colombo: Kalai Nilayam. OCLC 453189836. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rajaiah, Ratna (2010). How the Banana Goes to Heaven. Chennai: Manipal Press Limited. ISBN 978-93-8065-860-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ramachandran, Nirmala (2004). The Hindu legacy to Sri Lanka. Pannapitiya: Stamford Lake (Pvt.) Ltd. 2004. ISBN 978-955-8733-97-4. OCLC 230674424. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Raman, K. V. (1975). Sri Varadarajaswami Temple, Kanchi: A Study of Its History, Art and Architecture. New Delhi: Abhinav Publications. ISBN 8170170265. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ramanujam, B. V. (1973). History of Vaishnavism in South India Upto Ramanuja. Annamalai University. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ramaswamy, Vijaya (2007). Historical dictionary of the Tamils. Sh.B.A.: Scarecrow Press, INC. ISBN 978-0-470-82958-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• N. S. Ramaswami (1989). 2000 Years of Mamallapuram. Navrang. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ramesh, M.S. (1993). 108 Vaishnavite Divya Desam Volume 1. Tirupati: Tirumala Tirupati Devasthanams. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rao, A. V. Shankaranarayana (2001). Temples of Tamilnadu. Vasan Publications. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rao, P. V. L. Narasimha (2008). Kanchipuram: Land of Legends, Saints and Temples. Readworthy. ISBN 978-81-89973-54-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon (janar 1996). International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. Fitzroy Dearborn Publishers. ISBN 978-1-884964-04-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sajnani, Dr. Manohar (2001). Encyclopedia of tourism resources in India, Volume 2. Delhi: Kalpaz Publications. ISBN 81-7835-014-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!).
• Saraswati, Prakashanand (2001). The True History and the Religion of India: A Concise Encyclopedia of (bot. 1st). New Delhi, India: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-1789-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• K.A. Nilakanta Sastri (1955). A History of South India (bot. ribotuar në vitin 2003). New Delhi: Oxford University Press. ISBN 0-19-560686-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sastri, K. A. Nilakanta (1935) [1935]. The Chōlas. Madras: University of Madras. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Schreitmüller, Karen (2009). India. Gjermani: Karl Baedeker Verlag. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sewell, Robert (1882). Lists of the Antiquarian Remains in the Presidency of Madras, Volume 1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sharma, Varanasi Raj Gopal (1987). Kanchi Kamakoti Math, a myth. Ganga-Tunga Prakashan. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Silas, Sandeep (2007). Discover India by Rail. New Delhi: Sterling Publishers. ISBN 81-207-2939-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Singh, Sarina (2007). South India (bot. 4th). Lonely Planet. ISBN 9781740594219. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sarina Singh, Joe Bindloss, Paul Clammer & Janine Eberle: India.
• Sivaratnam, C. (1968). Tamils in early Ceylon. OCLC 248358279. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ślączka, Anna Aleksandra (2007). Temple consecration rituals in ancient India: text and archaeology. BRILL. ISBN 9789004158436. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Smith, Vincent Aruthur (1914). The Early History of India from 600 B.C. to the Muhammadan Conquest including the invastion of Alexander the Great (bot. 3rd). Clarendon Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Soundara Rajan, Kodayanallur Vanamamalai (1998). Rock-cut temple styles: early Pandyan art and the Ellora shrines. ISBN 9788170392187. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Soundara Rajan, Kodayanallur Vanamamalai (2001). Concise classified dictionary of Hinduism. New Delhi: Concept Publishing Company. ISBN 81-7022-857-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• K. R. Srinivasan (1964). Cave-temples of the Pallavas. Archaeological Survey of India. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Srinivasan, P. R. (1982). The Indian temple, art and architecture. University of Mysore: Prasaranga. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Subburaj, V. V. K., red. (2006). Tourist Guide to South India. Sura Books. ISBN 978-81-7478-175-8. Marrë më 30 korrik 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Subburaj, V. (2006). Tourist Guide to Chennai. Chennai: Sura Books. ISBN 81-7478-040-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sullivan, Sullivan (1997). Historical Dictionary of Hinduism. Angli: Scarecro Press INC. ISBN 81-250-2800-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tennent, James Emerson (1859). "The Northern Forests". Ceylon; an account of the island physical, historical and topographical, with notices of its natural history, antiquities, and productions. Londër: Longman, Green; Longman, Roberts. OCLC 2975965. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Thapar, Romila (2001). Early India: From the Origins to AD 1300. Kaliforni: University of California Press. ISBN 0-520-24225-4. Marrë më 15 qershor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tirumalai, R. (1994). Collected Papers: Studies in South Indian Epigraphy and History of Land Organisation, Development and Accounts and Select Chola, and Pandyan Townships. Department of Archaeology, Government of Tamilnadu. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Trainor, Kevin (2001). Buddhism The Illustrated Guide. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-517398-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Untracht, Oppi (1997). Traditional Jewelry of India. Harry N. Abrams, Inc. ISBN 978-0-8109-3886-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Daniel, Val (1984). Fluid Signs: Being a Person the Tamil Way. University of California Press. ISBN 9780520061675. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Verma, Archana (2012). Temple imagery from early mediaeval peninsular India. Ashgate Publishing. ISBN 9781409430292. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vijayalakshmy, Dr. R. (2001). An introduction to religion and Philosophy - Tévarám and Tivviyappirapantam (bot. 1st). Chennai: International Institute of Tamil Studies. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Epigraphy. Archaeological Survey of India. Southern Circle. 1903. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)