Gjendeni në njëren nga vitrinat paraqitëse të përmbjatjeve të faqeve Wikipedia:Projekti Fjalori. fresko përmbajtjen
Wikipedia
Projekti Fjalori

Wiktionary
Shiko për: A , në Fjalorin e gjuhës shqipe

Ky projekt është pjesë ndihmese për redaktorët e Wikipedia, Enciklopedia e Lirë dhe shërben që të mblidhen shprehjet nga lëmi të ndryshme të folura në ditët e përditshme dhe pas pastrimit të barbarizmave barten tekë Fjalori i gjuhës shqipe.
Vini Re! Ndër shprehjet dhe fjalët të shkruara më poshtë, ka dhe barbarizma dhe fjali që tregojnë për ndonjë veprim të caktuar dhe vetëm si të tilla e kanë kuptimin e plotë. Për këtë keni parasyshë që një shprehje përdoret në disa lëmi dhe shënimi i plotë i saj pas fjalës së parë - shërben për lidhje me kuptimin enciklopedik - është i mirëseardhur. P.sh. Akademia , Akademia e Shkencave, Akademia e Shkencave e Shqipërsë etj ...
Si funksionon?
Shtypeni shkronjën pranë numrave rendorë të seksioeve (titujve) dhe shkruajeni fjalën në fushën që do të hapet. Shtypeni Kryej ndryshimet me këtë edhe është bërë futja në regjistër. Paraqitja e ndryshimit bëhet vetëvetiu, në disa fleta që përdoren për sortime sipas lëndëve dhe sipas shkronjave.

Nëse dëshironi të shikoni ndryshimet e bëra në regjistrin e lëndës përkatëse kthehuni prapa. Kthimi nga ku keni bërë ndryshimin është i lehtë sepse në çdo fletë, lartë në anën e majtë (përfundi titullit të fletës) gjendet lidhja Wikipedia:Projekti Fjalori| pas së ciles pason lidhja për lëndën pjesë e së cilës është "shkronja"


Nëse dëshironi të shikoni ndryshimet e bëra në regjistrin e shkronjës përkatëse ju nevojitet të gjeni shkronjën përkatëse në faqen Wikipedia:Projekti Fjalori aty gjendet regjistri i plotë.

Lexo :



Hape seksionin për germën :
A B C Ç D Dh
E E F G Gj H
I J K L Ll M
N Nj O P Q R
Rr S Sh T Th U
V X Xh Y Z Zh
Terminologji proesionale
W
Vitrinat e "Projekti Fjalori" sipas:
lëmive ABC-së[1]

Gjuhë dhe Letërsi
Arkeologjia
Arsimi
Baleti
Biznes
Ekonomia
Film
Fizika
Informatika
Interneti
Inxhenieria
Judikatura
Kimia
Komunikacioni
Kopshtaria
Kuzhina
Matematika
Mitologjia
Mjekësia
Muzika
Piktura
Gjeografia

A
B
C
Ç
D
Dh
E
E
F
G
Gj
H
I
J
K
L
Ll
M

N
Nj
O
P
Q
R
Rr
S
Sh
T
Th
U
V
X
Xh
Y
Z
Zh

Lista nga kjo lëmi:

Wikipedia:Projekti Fjalori/A/Lista

Lista tjera:

Papëve
Radio Televizioneve
Skulpturave
Aparateve elektrike
Aktorëve
Biografive
Drejtimeve muzikore
Elementeve të ndërtimtaris
Festave fetare
Festave ndërkombëtare
Filmave
Filmave shqip
Insekteve
Kafëshve
Këngëtarëve dhe grupeve shqiptare
Librave
Sporteve
Video lojrave
Automjeteve
Motove kombëtare
Lista e produkteve ushqimore
Lista e programeve për PC
Përvjetoreve historike
Shfaqjeve teatrale
Shteteve
Teknologjive
Universiteteve
Bimëve
Botuesve shqiptarë
Emrave shqiptarë (f)
Emrave shqiptarë (m)
Festave
Filmave
Bibliotekave
Lëmive
Personalitetve shqiptare
Shkrimtarëve shqiptar
Wikipedias

Gjuhë dhe letërsi

A

  • Absolutj-a
    • Letërsia absolute në literaturë e njohur edhe si letërsia autonome apo letërsia e pastër janë shkrime në proza apo verse të cilat qëndrojnë pezull mbi realitetin, dhe qëndrojnë vetëm për veten e që nuk synojnë dëftimin e kuptimit të tyre.[2]
  • Abstarktj-a (Abstraktum)
    • Një substantiv i cili lidhet për një mendim, një ide, një ndjenë ose diçka tjeter të cilën materialisht nuk mund ta përthekojmë. Shembuj për abstrakten janë "Drejtësia", "Dashuria", "Fantazia", "Ëndrra" si dhe të tjera që e kundërshtojnë konkreten (konkretum).[2]
  • Adaptim-i (Adaptation) Nga latinishtja adaptare "përshtatje".
    • Ripërpunimi i një cope letrare, më së shpeshti i një vepre epike, me qëllim përshtatje një gjinije tjeter të caktuar (b.f. dramës, operës etj.) ose një mjeti tjetër komunikativ (b.f. filmit, radios, televizorit).[2]
  • Aforizëm-i
    • Shprehje që tregon për një fjali, zakonishtë të thjeshtë, e që rrjedhë nga një mendimi i shkurtë, apo nga një konkludim shpirtërorë. Në formë të ngushtë, formulohet në një shprehje nga një njohuri, nga një gjykim, apo nga një e vërtet e përgjithësuar ashtu që shprehja është e plotëfuqishme që të nxisë lexuesin të mendojë në mënyrë kritike. p.sh aforizma nga Verner Miçi (Werner Mitsch) "Mirëqenja është kur njerzit kanë më shumë Orë se sa kohë".[2] Me fjalë të tjera, një shprehje që në të njëjte kohë e afron lexuesin (dëgjuesin) me shkruesin (folësin) dhe e shtynë atë të zhytet në mendime. Në gjuhën e rrugës e njohur si "forre" si b.f. "Dy kuaj ti japë forre dhe me kali luajë"
  • Akrostik-u (Akrostichon)
    • Një vjershë, në të cilën ka hoka. Hokat ndërtohen nga shkronjat e para, rrokjet e para, ose shprehjet e para të verseve apo strofave të njëpasnjëshme ashqtu që kur të lexohen vertikalisht japin një fjalë, një emër apo edhe një fjali. Akrostiku adhurohej posaçërisht në antikë, më vonë edhe në mesjetë si dhe në letrat barokane. Në ditët tona shpeshë haset si pjesë e propagandës ekonomike.
Kosovar jam
O perendi
Sa të jem gjallë
Ora për mua le të bijë
Vajzë shqiptare
Arvanite të kem në shtëpi.[2]
  • Aksion-i
  • Akt-i
    • Akti është një copë e mbyllur në vete, copë e madhe si pjesë e një vepre tek drama e cila nëpërmjet ramjes së perdesë markohet.[2]
  • Alegorese
    • (Allegorese në gjermanisht) Dëftimi i një mendimi të fshehur prapa fjalëve të një teksti. Do me thënja e këtij mendimi mund të jetë i natyrës filozofike, nat. teologjike apo nat. morale. Thuhet se ky llojë veprimi për herë të parë është përdorur në shkrimet e Homerit. Ky veprim është zgjeruar pakë sa në shkrimet e institucioneve krishtere gjatë përkthimeve të librit të shenjtë për të mos humbur anën shpirtrore të tij të shprehur fjalë për fjalë.[2]
  • Alegori-a
    • Shprehje figurative e një përkufizimi të veprimit abstraktë të thejshtë apo kompleks, nëpërmjet figurave të kapshme (apo seri e figurave të kuptueshme). Shpesh vihet apo pasonë si personifikim si b.f. drejtësia (latinisht "iustitia") nëpërmjet një figure të një gruaje. Thuhet që alegoritë janë përdorur edhe në antikë dhe kanë qenë bukur mirë të përhapura, mirëpo edhe në mesjetë e në kohën e rilindjes evropiane nuk janë lënë pas dore. Në kohen barokane thuhet se përdorimi dhe përhapja e tyre ka arrit kulmin e alegoris në evropë. [2]
  • Aleksandrin
    • Shkrime e përgjithshme që pikë qendrore kanë Aleksandrin. [2]
  • Aliteracion-i
    • Shprehje për të treguar tingëllimen e ngjajshme të dy e më shumë fjalëve. Nëpërmjet tyre synohet të arrihet veçimi i efektit të lidhjeve të shpehjeve që përnga kuptimi shkojnë bashkë. Nëpërmjet tyre nëpër vjersha bëhen pikturime të tilla të zanoreve që mund të arrijnë efekte muzikore të gjuhës. [2]
  • Almanak-u
    • (gjermanisht: almanach) Në fillim shprehje për të treguar një lloj tablo të përdorur në orient për të vizatuar e shënuar mbi të dhënat e përdorura austronomike. Aty nga shekulli i 13-të, në Evropë, për gjëra të ngjajshme ka filluar të përdoret tabloja "kalendari". Në to, përpos të dhënave të thjeshta jepeshin edhe të dhëna më të thella si dhe elemente argëtuese. Kështu filluan të krijohen kalendare të veçanta për tema të ndryshme si b.f për teatër apo letërsi. [2]
  • Alhochdeutsch
    • Shprehje që zakonisht përdoret nga shkruesit me prejardhje anglo-saksone në shkrimet në gjuhen shqipe e, që nënkupton shkallen e parë të zhvillimit të gjuhës së shkruar gjermane d.m.th shkalla e parë në të cilen bazohet gjuha standarte e përdorur nga folsit e gjermanishtes në ditët tona. Dëshmit e para të saj, thuhet të datojnë që nga shekulli 6/7 por nuk është e rrallë të thuhet se ajo ka filluar nga shekulli 8, sipas dorshkrimeve të dëshmitarëve të asaj kohe. Koha e ashtuquajtur "Alhochdeutch" (zakonisht e lexojin si Altho'dojç) përfundonë me fillimin e kohës tjetër të quajtur "Mittelhochdeutsch" (lexo:Mitelho'dojç) e cila merret të ketë filluar aty nga mesi apo fundi i shekullit 11. "Althochdeutsch" që ndoshta mund të përkthehej diçka si gjermanishtja e lashtë e lartë ku lartë duket të ketë kuptimin letrare, thuhet që ende nuk ishte një gjuhë e përbashkët e unifikuar e shoqërisë por që u shpërnda në dialekte relativisht të pavarura të fiseve si Frankëve, Baiern (sigurisht Bavarët) dhe Alemanët.[2]
  • Aluzion-i
  • Ambiguiteti
    • (gjermanisht Ambiguiteat, nga latiishtaja "ambiguus" - "me dy kuptime - mendim dyftyrësh") Shprehje e retokrikës. Tregon si kuptimin e paqëllimt d.m.th kuptimin që merret si gabim si dhe kuptimin e dëshiruar si b.f. në kashtëlashta, hoka, gjëgjeza, shtosa, etj.[2]
  • Ambivalenc-a
    • (në gjermanisht Ambivalenz, nga latinishtja "ambi" - nga të dy anët, dhe "valens" i fuqishëm) Shprehje në literaturë dhe në shkencat e gjuhës, me të cilën shprehet paraqitja në të njëjten kohë e dy fenomeneve kundërthëse me njëra tjetren të cilat shpeshë fenomene verbuese. Flitet b.f për rryma ambivalente nëpër epoka apo për ambivalencën e këndëvështrimit të fjalëve.[2]
  • Amfibrak-u

An

  • Anaforë-a
    • anafera (gjermanisht Anapher) - një figurë retorike, tek e cila një fjalë e thejeshtë apo e përbërë përsëritet në fillim të pjesës pasuese të fjalis ose në versen pasuese. Përdoret atëherë kur duhet të ndriçohet një e futur depërtuese apo që të bëhet një pasqyrë më e kapëshme.[2]

"Uji shushërit, uji gurgullon"[3] (Gother, "Der Fischer", 1779)[2]

  • Anagramë-a
    • Pështjellimi i vendeve të shkronjave të një fjale apo një grupë fjalësh me qëllim nxjerrje së një vargu të shkronjave të cilat paraqiten si fjalë me kuptim. I tërë veprimi bëhet pa shtuar apo lënë anash ndonjë shkronjë të fjalës së pshtelluar e cila duhet të gjendet nga lexuesi.[2]
  • Anakolutë-a
  • Anakreontike
  • Anakronizëm-i
    • (gjermanisht Anachronismus nga greqishtja "anachronismos" - "ndryshimi i segmenteve kohore") Në letërsin e vargjeve, anakronizmi d.m.th thymje e rrjedhes kohore kundër rrjedhes së renditur sipas historisë për persona, gjëra ose ngjarje. Anakronizmi mund të përdoret me qëllim edhe nga ana e autorit për të arritur efekte të qëllimta. Zakonisht përdoret për të nxitur një efekt komikë. Por edhe në bynat e teatrit nuk është rrallë të vërehet përdorimi i anakronizmit. Këtu përdoret me qëllim që materiali të mbetet i përgjithëkohëshe. Kjo ndodhë b.f. kur në kohën tonë në bynë luhet një dram nga Greqia antike dhe aty paraqiten me veshje moderne. Anakronizmi i padëshiruar krijohet nëpërmjet mangësisë së njohurive mbi çështjen.[2]
  • Anakolut-i
    • Në të vërtet është një gabim në strukturen gramatikore të fjalisë, pasi që pjesa e parë dhe pjesa e fundit e fjalisë nuk kanë lidhje ndërveti. Shërben si vegël e mirë stilizuese me qëllim veçimi të një shpartallimi apo veçimin e një personi të hutuar.[2]
  • Anakreontik-a
    • (gjermanisht Anakreontik) në kuptimin e ngushtë, shprehje për imitimin (çinimini) e rreptë në Oden-et greke të cilat thuhet se janë nga shekulli i 6 p.e.sonë dhe thuhet se i kishte lënë lyriku Anakresoni. Në kuptimin e gjërë lloj vjershe e cila temat dhe motivet i ka b.f. për lartësimin e miqëve për botën dhe në jeten e tyre. Anakreonet u muarren si shembull në Francen e shekullit të 16-të, si dhe për lyrikat e ashtuquajtura "gale" (galane) në shekullin e 17 dhe 18-të. Mirëmbajtës i dalluar i tyre i dalluar ishte Voltaire. Ky stil, pos ndikimit në lyriken folklorike (natyrale) të anglishtes, patë ndikim edhe zhvillimin e anakreotikës në literaturën gjermane. Në këtë të fundit, rreth vitit 1740 depërtojë e njohur si lyrika "Rokoko". Këtu një numër i temave variohet duke u ripërsëritur: Dashuria, Verëra, Natyra, Miqësia dhe Shoqëria, Vjershtaria si dhe "dituria e mirëpritur" (e argëtuese, e çeltë). Vendet e ngjarjeve në vjershta anakreontike zakonisht janë pejsazhe natyrore të adhuruara në të cilat paraqiten figura mitologjike (Amori, Bacchus-i, Nimfet, Musen-et dhe Graciat) dhe shpeshë edhe autori me të dashurën e tij. Përfaqsues kryesorë të Anakreontikës janë anëtarët e rrethit të vjershëtorëve në Hallem: Johan Ludwig Gleim, Johan Nikolaus Geotz dhe Johan Peter Uz. Këta i përkthyen, përshtatën dhe botuan anakreontiket antike. Përfaqsues tjerë të njohur janë Fridrich von Hagedorn, Gotthold Ephraim Lessing dhe Goethe.[2]
  • Anale-t
    • (Annalen - gjermanisht nga latinistja "annus" - viti, HZ-lenanajsananash) libra vjetor, vjetarë, libra të ndodhive apo ngjarjeve historike, në të cilat bëhet radhitja e tyre sipas viteve. Paraqitja e ngjarjeve është e "pastërt" mirëpo e vërshtison lidhjen logjike të ngjarjeve, pra është lineare[4], nga gjysma e dytë e shekullit 11, analet filluan që pjesërisht të lidhen me "kronikat". [2]
  • Anapest-i
  • Rrjedhë e një lloj versi (vër si ... vargë) tre pjesorë nga koha antike, format themelore të të cilit përbëhen nga dy rrokje të shkurta pa theksuara apo një rrokje e gjatë e theksuar. Në motet antike, anapesti përdorej për marsh apo për beteja, pasi që kombinimi i rrokjeve "shkurt-shkurt-gjatë" krijon efektin me karakterë shtytës. Si e kundërta e anapestit merret Daktilusi (Daktylus)[2]
  • Anologji-a
    • Shprehje që kryesisht nënkupton "Ngjashmërin" si rrjedhë e vetive, në gjuhën shkencore ka kuptimin e "përafërsia" e dy fjalëve, e dy formave të fjalëve apo edhe e si shkruhen ato. [2]
  • Anastrof-a
    • Shprehje për rikthimin e rradhitjes së zakonshme të fjalëve. Përdoret për shkakë të ritmt, fërkimit ose për të shfaqë një mënyrë të veçant të të folurit. b.f. "Buzë tua t'kuqe" dhe "T'kuqe tua buzë".[2]
  • Anekdotë-a
    • tregim i cektë, shpeshë i nxehtë ose qesharak në të cilin zbardhet veçoria karakteristike e, një person i njohur e, një dukuri e njohur e, një tip të njerzëve. Zakonisht, anekdota neutrale përfundojnë me pikë kthese të befasueshme të tregimit, apo edhe me thënjen e një personi nga i cili nuk do të pritej. Anektodta shpeshë pshtellohet me aforizmat, barcoletat dhe epigramet.[2]
  • Anglocizmi
    • Shprehje e përdorur nga anglo-saksonet me të cilën tregojnë trashëgëmin e përkatësis gjuhësore të fjalëve të anglishtes që kanë depërtuar apo huazuar në gjuhët tjera. Me të nuk ndahet vetm një fjalë por hynë edhe fjali të përbëra si b.f. "he shook my hand". Nganjëherë bëhen dallime në mes të anglocizmit dhe amerikanizmit, pra nga cila hapsirë ka arrdhë fjala apo shprehja. [2]
  • Anonim-i
    • (anonym - gjermanisht) Shprehje për të treguar libra autorët e të cilëve nuk janë të dhënë, nuk përmenden apo edhe nuk janë të njohur. Shkaku i mos njohjes së emrit të autorit mund të qëndrojë për vetë faktin që nuk dihet (ka botues e përmbledhës të shumë të veprave në mesjetë që nuk ju dihen autorët) ose vetë autori i vepres ka dëshirë që të mbetet anonimë. Për këta të fundit thuhet pseudonim, dhe shkaqet mund të jenë të ndryshme, të rastësishme, personale (arixhi ndaj publikut), për shkakë të përmbajtjeve të vepres (përmabjtje të natyrës politike, erotike etj.), që zakonisht pseudonimi paraqitet si nevojë e kohës. [2]
  • Anotacion-i
  • Antagonist-i
    • Kundër luajtësi i herojit para së gjithash nëpër drama. Antagonisti zakonisht ka "vija" negative dhe nëpërmjet veprimeve të tij kushtëzonë katrastrofen apo së paku fatin e herojit. Në vepren "Grushti" (1808 "Faust" - Goethe) të Gëtes b.f. Mefistofelesi (gj.Mephistopheles) është antagonisti i Doktor Grushtit (Dr. Faust).[2]
  • Antitezë-a
  • Antologji-a
    • Një përmbledhje të copave të teksteve që më parë nuk kanë pas lidhje ndërmjet tyre, ose tekst i nxjerrur nga një këndëvështrimin sistemati i pikave historike. Kështu mund të përmblidhen në një vepër tekste të ndryshme të një autori, grupi të autorve, një epoke apo një gjinie letrare.[2]
  • Antonime
  • Antonomazë-a
  • Antik-a
    • (Littera abtiqua, li të terët) shprehje për gjitha llojet e shkrimit të dorës tek të cilat harqet janë të rrumbullakta dhe nuk janë harqe të thyera si b.f. tek lloji "fraktura". Lloji i shkrimit antika, u krijua paralel me llojin fraktura aty nga mesi i shekullit 15. Mirëpo në Gjermani filluan të dominojnë nga viti 1941. Shkrimi që jeni duke lexuar tani është shkrimi i shtypit i llojit antikë.[2]
  • Antipacion-i
    • (Në gjermanishtë "Antizipation") ka dy kuptime:
      1. Në shkencat e letërsisë: një teknikë tregimi sipas së cilës nëpërmjet të dhënave, paralajmrohet apo dëftohet rrjedha e tij, rrjedhë e cila shumë më vonë në përmbajtje bëhet e qartë.[2]
      2. Në retorikë: Mënyrë e fjalimit, nëpërmjetë së cilës folës i heqë apo ju merr fuqin e kundërargumenteve të fjalimit të tij.[2]
  • Antonim-a
    • (Në gjermanisht "Antonym") një fjalë e përballuar me kuptimi e kundër të saj, b.f. "i madh"/"i vogë", "gjatë"/"shkurt". [2]
  • Antrakt-i

Ap

  • Apogje-u
  • Apokrif-i
  • Apokrife
  • Apologji-a
    • (në gjermanisht "Apologie") fjalim vetëmbrojtës apo shkrim vetëmbrojtës, me të cilat tentohet arsyetimi i veprimit ose botëkuptimeve kundrejt ngacmimeve. Apologjia më e njohur është ajo e Platonit pas vdekjes së mësuesit të tij, të cilën e përmbllodhi si "Apologjia e Sokratit" para gjyqit të Athinës. [2] Tek ne shqiptarët apologjia ka pasur kulminacionin në vitet 2003-2006. Kultivuesit më të mirë të saj kanë qenë mërgimtarët në Gjermani, ndërsa konkuret e saj kanë qenë në Kosovë. Gjatë kësaj kohe, po thuaj se anjë fjalim nuk ka përfunduar pa fjalën pyetëse gjykuese "A po jo" të sakatosur në fjalën pyetëse të pa përkufizuar "A po"?
  • Apostrof-i dhe Apostrof-a
    • (në gjermanisht "Apostrophe" - Apostrofa) nënkupton kthimin përballë e të drejtëpërdrejtë të shkrimtarit apo ndonjë figure, ndaj publikut, por edhe sendeve apo personave që mungojnë. Tekstet me apostrofa zakonisht janë si të "gjalla". Bertolt Breht (Bertolt Brecht) "Aty ku dembabadem ishte një fije bari, aty tani je ulur ti, kantë vajguri". (Wo ehedem ein Gras war Da sitzest jetz du, Oltank") [2]
  • Apoteozë-a
    • (në gjermanisht "Apotheose") - ngritja e një njeriu në nivel të Zotit, sidomos rrespekti për një sundues të gjallë apo të vdekur. Ngritje e till e lartë, e veçantë i është bërë Lekës së Madhë dhe cezarëve të Romës, b.f. Augustinit .[2]
  • Apel-i
    • (në gjermanisht "Appell") Ftesë apo vërejtje e depërtueshme, e thënë me theksë të veçantë për një veprim të caktuar.[2]
  • Apendiks-i
    • (në gjermanisht "Appendix") shprehje për shtesat e ngjitura si pasqyra apo përmbajtje një libri apo një vargu të mbyllur librash.[2]
  • Argument-i
    • ... në retorikë, është shprehe për të treguar thelbin e dëshmive mbi të cilat bazohet pohimi i paraqitur si i vërtetë.[2]
    • ... shkencat e letërsisë, shprehje për fjalë hyrse në prozë apo rredhë, në të cilën hyrje jepet një llojë pasqyrimi i shkurtë përmbajtjes së tyre. Ky veprim ishte i adhuruar në antikë dhe në kohën barokane. Në epokat tjera, vihet re aty këtu nga ndonjë shkrimtarë. Ky veprim, zakonisht përdoret vetëm nëpër format e shkruara, përderisa prologu flitet, ai shpeshë e kryenë këtë funksion.[2]
  • Arkaizëm-i
  • Arkitektonikë-a
  • Artikull-i
  • Art-i
  • Asindetë-a
  • Asonancë-a
  • Avantur-a
    • Roman ngjarjesh apo avantuarave është shprehje për të treguara romanet në qendër të të cilëve gjendet një ndodhi ose përjetim.[2]
  • Autobiografi-a
  • Autograf-i
Folklorë

A

adalet ~i em. shm. ~e (or.) dhe mb. gjâ adalet, gjë e hatashme, e përbindshme; shëmtim, rrënim, e bâni adalet, bâni adalet n´tâ.[5]
açik ndf. veçmas, ndamas, at mall çka ta blejsh, açik do t´ma prujsh, mallin... veçmas (të ndarë më vete) do të ma sjellësh.[5]
ae(ta) - ta hajë.[5]
agërçak ~u (~i) em. shm. (or.) guralec, guriçkë, guriq.[5]
agjë ndf. atje; agjé te koftë! (atje te koftë), qoftë larg![5]
ahir zamani (or.) koha para fundit të botës, para qametit sipas dogmes fetare.[5]
alet -i (halet ~i) em. shm. ~e (or.) vegël, mjet, alete ushtarake, mjetet ushatrake, armët.[5]
allahile! pasth. (or.) pash zotin![5]
allahrazolla! arahllazola!) pasth. (or.) pash zotin![5]
allaqerim! pasth. (or.) vulnesa e zotit! zoti e bëftë mirë! të bëhet si të bëhet![5]
am! urdh. më jep! ama! ma jep (formë që përdoret më shpesh nga të vegjëlit).[5]
andi - andej[5]
andyt (prej) - prej andej, së andejmi.[5]
anise pasth. ndf. ani, s´ka gjë, s´ka gajle.[5]
anmi - shih: hanëm ~nmi.[5]
anza - hënëza.[5]
astall ~i em. shm. ~a (sërb.) tryezë, tavolinë.[5]
atane - atë, até[5]
avxhi ~ja, em. shm. avxhitë gjuetarë lepujsh, gjyetarë, zagarxhi.[5]
azgan ~i (azgon ~i) em. shm. ~a (or.) trim i çartun, kali azgan, kalë i furishëm, i tërbuar, i harbuar.[5]
azna - shih: haze[5]
Arkeologji

A

  • Angros
    1. Emri i vjetër i lumit Morava
Arësim

A

  • abetarja
    1. ...
    2. abetarja : Libër me shkronjat nga a deri në zh
  • administrimi
    1. ...
    2. administrim /(administration) - tërësia e procedurave dhe e teknikave që përdoren për drejtimin e një organizate arsimore në përputhje me politikat e vendosura.[6]
    3. administrim i arsimit /(educational administration) - drejtimi, kontrolli dhe menaxhimi i të gjitha çështjeve shkollore, i drejtimit, të mësimit, të financës.[6]
  • afati
    1. ...
    2. afati : kohë e limituar e një gjendje
    3. afati/ term - koha e përcaktuar për fillimin apo kryerjen e aktivitetit të caktuar.[6]
    4. afati më i rëndësishëm (Tr) / milestone: afati më i rëndësishëm është afati kyç ose pika e zgjedhur në të cilën nevojiten informacione për procesin e realizimit të projektit, vërtet për vlerësimin dhe ndërmarrjen e masave me qëllim të realizimit të suksesshëm të projektit.[6]
  • agjenti
    1. ...
    2. Agjenti
    3. agjent ndryshimi/ change agent: është një person, grup, agjenci ose një mjet që synon të ndryshojë, të ristrukturojë, të transformojë konceptet, rrethanat, proceset, shoqërinë, institucionet, veten.[6]
  • aktiviteti
    1. ...
    2. Aktiviteti
    3. aktivitet / activity (job) - veprimet e ndërmara nëpërmjet të të cilave realizohen qëllimet dhe objektivat e parapara; e gjithë ajo që duhet bërë për të realizuar atë që është planifikuar. Element i modelit rrjetor që shpreh: A} etapën e qartë të përcaktuar që kërkon kohë dhe mjete; B) pritjen (procesin që kërkon shpenzimin e kohës) dhe C) varësinë që nuk shpenzon kohë (aktiviteti fiktiv).[6]
    4. aktiviteti fiktiv / dummy activity, fiction activity : lidhja ndërmjet dy ngjarjeve, e cila nuk kërkon shpenzimin e kohës dhe paraqet varësinë teknologjike të njëkohësisë së fillimit përkatësisht përfundimit një apo të më shumë aktiviteteve.[6]
    5. aktiviteti jokritik / non critical activity: aktiviteti që nuk gjendet në rrugën kritike.[6]
    6. aktiviteti kritik / critical activity (job): aktivitetet që gjenden në rrugën kritike.[6]
  • akustika
    1. ...
    2. Akustika : Degë e fizikës
  • amëza
    1. ...
    2. Nëna
  • arsimi
    1. ...
    2. Arsimi dhe aftësimi për të rritur - nënkupton tërë arsimin dhe aftësimin publik dhe privat të ofruar për të rriturit dhe / ose për të rinjtë mbi moshën 15-vjeçare, të cilët kanë të drejtë të ndjekin programet e mësimit, të hartuara për të rriturit. [7]
    3. Arsimtari
  • arti
    1. ...
    2. Arti : Lloji
  • andragog
    1. ...
    2. Andragog do të thotë mësimdhënësi që është aftësuar për punën me të rritur.[7]
  • autori
    1. ...
    2. Autori: krijuesi, bërsi
    3. Autor i librit - shkruesi apo shkrimtari i librit, sipas ligjit autor mund të jetë edhe personi i tretë

aeroplani

Balet

A

Adagio eshte ngritja e kembes
Fizikë

A

  • a
    1. shenjë per ?
    2. A-shenjë e punë mekanike;
  • agregati
    1. zhargon për gjenerator
  • Ajrosja -
    1. 1...
  • Anomalia e ujit -
    1. 1...
  • amperi
    1. njesi e intensitetit (madhësisë) të rrymës elektrike
    2. ampermatesi- instrument për matje të intensitetit të rrymës elektrike
  • amplituda
    1. nocion: "largësia më e madhe nga pozita ekuilibruese (drejtpeshimit)"
  • anoda
    1. pllaka pozitive e një elementi elektrolitik
  • anti
    1. 1......
    2. antimateriashiko antimateria #1
  • antimateria
    1. materia e përbërë nga antigrimcat:elektronet pozitive,etj.
  • Apple
    1. Shkurtes për Ariane Passenger Payload Experiment - Satelit provues i komukimit i Indisë, i rëndë 670 kiligram, i cili më 19 qershor 1981, pas tentimit të 3-të të nisjes së bartëses evropiane "Ariane", dy ditë më pasë u soll në orbiten geostacionare.
  • Arabsat
    1. Arabsat thirret satelit për komunikim arab, i rëndë 680 kg, i cili duhej të nxitohej nga fundi i vitit 1983. Prodhues i Arabsatit është një ekip e industrialistëve amerikano-evropian.
  • Atmosfera e Tokës -
    1. 1...
  • Avullimi -
    1. 1...
Film

A

Ekonomi

A

  • AIDA - termë :Attention, Interes, Desire dhe Action (Vëmendje, Intersim, Dëshirë dhe Veprim)
  • Aktiviteti
    1. Aktiviteti i kontrollit (Control activity): Aktivitetet e kontrollit te brendshem jane politikat, procedurat, teknikat dhe mekanizmat qe ndihmojne per te siguruar se direktivat e menaxhimit po zbatohen.[8]
  • Analiza
    1. Analiza e rrezikut (risk analyse):Procesi sipas te ciles behet identifikimi, vleresimi dhe analiza e dukurive qe paraqesin rrezik lidhur me arritjen e objektivave.[8]
  • Angazhimi
    1. engagement: Nje caktim specifik i auditit te brendshem, detyre apo aktivitet rishikues, sic eshte nje audit i brendshem, rishikimi i kontrollit te vetevleresimit, ekzaminimi i shkeljeve, apo konsultimi. Nje angazhim mund te perfshije detyra te shumefishta apo aktivitete te hartuara per te permbushur disa objektiva specifike te lidhura me to.[8]
  • Ambienti
    1. Ambienti i kontrollit (Control environment): Eshte mjedisi i krijuar nga menaxhimi ne te cilin behen te mundur realizimi i kontrollit te brendshem[8]
  • Auditimi
    1. Audite (auditor): Profesioniste te auditimit te certifikuar sipas rregullave.
    2. Audit i brendshem (Internal auditor): Janë profesioniste te auditimit, te punesuar brenda subjektit ku kryejne auditmet dhe të kualifikuar sipas kërkesave të përcaktuara në ligj.[8]
    3. Audit i jashtem (External auditor): I referohet auditoreve te nje subjekti qe nuk eshte nen kontrollin e subjektit qe auditohet dhe mund te mos raportojne per objektivat e vendosura nga organizata. Te tille jane auditet e pavarur (ekspertet kontabel te autorizuar ose auditet e KLSH)[8]
  • Autorizimi
    1. Authorization: Veprime te formalizuara (me shkrim) te niveleve te menaxhimit pergjegjes me ane te cilit autorizohen nivelet e tjera me te uleta te menaxhimit ose punonjes te caktuar per kryerjen e veprimeve e transaskioneve[8]
  • Automated Teller Machines - (ATM) pajisje elektronike që lejo klientët e bankave të bëjnë tërheqjen e të hollave.
Informatikë

A

  • AFP
    1. Shqip: AFP (I) : Shkurtesa për AppleTalk Filing Protocol. Ky protokol përdoret nga makinat jo-Apple për t'u lidhur në rrjeta dhe servera AppleTalk. AFP over TCP/IP lejon lidhjen në AFP serverë përmes TCP/IP rrjetave....[9]
  • AI
    1. Shqip: IA (I) : Inteligjenca Artificiale - fushë e shkencave kompjuterike që ka të bëjë me simulimin e të menduarit, emocioneve e të mesuarit nëpër makina kompjuterike. Inteligjenca artificiale bazohet në të mësuarit e makinës,...[9]
  • algorithm
    1. Shqip: algoritëm : Procedurë, formulë apo skemë e instruksioneve të njëpasnjëshme (të fundme) për të zgjidhur një problem të caktuar. Këto instruksione, përkthehen në gjuhë përkatëse programuese në mënyrë që problemi të zgjidhet praktikisht....[9]
  • Alpha
    1. Shqip: Alpha (I) : Procesori Alpha është RISC arkitekturë e zhvilluar nga Digital. Gati gjith sistemet operative të njohura punojnë nën Alpha. UNIX, Windows, Linux, BSD dhe AmigaOS janë shembuj të OS që punojnë nën Alpha....[9]
  • ALU
    1. Shqip: ALU (Arithmetic Logic Unit) - është njësia e procesorit që bën kalkulimet aritmetike (mbledhja, zbritja etj), logjike (AND, OR, NOT etj) si dhe operacione të ngjajshme.[9]
  • AND
    1. Shqip: AND : Lloj i derës (gate) logjike rezultati është 1 vetëm atëherë kur dy hyrjet janë 1, ndërsa është 0 për gjitha tjera mundësitë tjera.[9]
  • ANSI
    1. Shqip: ANSI : American National Standards Institute është organizatë private jo-profitabile për standarde e cila krijon standarde për lëmi të ndryshme për industri në SHBA. Kjo u themelua në vitin 1918 dhe është anëtare e ISO dhe IEC....[9]
  • AO-DVD
    1. Shqip: AO-DVD : Articulated Optical Digital Versatile Disc lejon vendosjen e më shumë shënimeve në disqet optike duke lejuar ruajtjen e deri më 40 - 100 herë më shumë shënimeve me transferi 5 - 30 herë më të shpejtë sesa DVD-të e sotëm....[9]
  • AoE
    1. Shqip: AoE : ATA over Ethernet është protokol i hapur i parashikuar për transmetimin e komandave për disqe ATA përmes Ethernet. AoE është shtresë e cila qëndron mbi Ethernet dhe e cila i mbyllë (Ang: encapsulate) komandat e ATA në korniza Ethernet....[9]
  • AP
    1. Shqip: AP (I) - Shkurtesa për Access Point, pajisje harduerike ose softuer në kompjuter që luan rolion e hub-it përmes të cilit është e mundur lidhja në LAN. AP janë pika ku shfrytëzuesi lidhet me LAN në komunikime patela....[9]
  • AppleTalk
    1. Shqip: AppleTalk : Arkitekturë për LAN e ndërtuar për Apple makina dhe printer laserik. AppleTalk përkrahë skemën e kabllave për Apple LocalTalk, Ethernet dhe IBM Token Ring. Lidhja mes PC dhe Apple makinave është e mundur përmes harduerit dhe softuerit specifik si AFP....[9]
  • ARP
    1. Shqip: ARP : Address Resolution Protocol- Protokol i rrjetave që përdoret për t'a gjetur MAC adresen e një makine ne rrjetë përmes IP adresës. ARP kërkesa dërgohet në rrjetë dhe makina që ka IP adresën e duhur,...[9]
  • assembler
    1. Shqip: asembleri : Program i cili kompajllon programet të shkruara në gjuhën asembli dhe i shndërron në kode apo gjuhë të makinës, pastaj makina mundet të ekzekutoj instrukcionet të cilat ju kan japur nga programeri. Motorola ka qipa të ndryshëm që mund të programohe...[9]
  • assembly
    1. Shqip: asembli : Është gjuhë pak me e lartë në nivel se sa gjuha e makinës. Me anë të gjuhës asembli ju mund të jepni instrukcione që kanë më shumë lidhje me gjuhën angleze se sa me atë binare. Për shembull për të rruajtur akumulatorin A në adresën 0000 të memories n...[9]
Internet

A

  • Ada
  • ...
  • ASP.NET
    1. rrjete
  • ADSL - Asymmetric Digital Subscriber Line,
    1. ADSL - lloj linje ku shpejtësia e ngarkimit (upload) është e ndryshme nga ajo e shkarkimit (download) të materialeve. Kryesisht, shpejtësia e shkarkimit është më e madhe se ajo e ngarkimit.
Drejtësi

A

  • abalienation : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abalienation=tjetërsim,shitje [10]
  • abandon : ( en )
    1. ...
    2. dogana:abandon=braktisje,heqje dorë; abandon free of expences to the revenue = braktisje,(ofertë)ne dobi të shtetit pa të drejtë në kundërvlerë[10]
  • abatement : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abatement(tax)=pakësim,zvogëlim,ulje tatimi[10]
  • abbreviation : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abbreviation=shkurtesë[10]
  • ABDN
    1. buxheti shk. për : Analizat e Bashkësisë së Donatorëve Ndërkombëtar. [11]
  • abduct : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abduct=rrëmbej[10]
  • abduction : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abduction=rrëmbim[10]
  • abet : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abet=nxitje,bindje,mbush mendje[10]
  • abetment : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abetment=pjesëmarrje;abetment in crime=pjesëmarrje në krim[10]
  • ability : ( en )
    1. ...
    2. dogana: ability=zotësi,aftësi,shkathtësi; ability=aftësi,zotësi(juridike); ability of judgement=zotësi për të gjykuar[10]
  • able : ( en )
    1. ...
    2. dogana: able=i aftë,i zoti[10]
  • aboard : ( en )
    1. ...
    2. dogana: aboard=në kuvertë të anijes,aeroplanit[10]
  • abolish : ( en )
    1. ...
    2. dogana: abolish=heq,anuloj; abolition of a low=anuloj ligjin; abolition of free zone=heqje,anulim i zonës së lirë[10]
  • aborigines : ( en )
    1. ...
    2. dogana: aborigines=paraardhës[10]
  • above : ( en )
    1. ...
    2. dogana: above par=mbi paritet[10]
  • ABPK
    1. buxheti shku. për Autoriteti i Bankave dhe Pagesave të Kosovës [11]
  • absent : ( en )
    1. ...
    2. dogana: absent=që mungon,jo i pranishëm[10]
  • absolute
    1. ...
    2. dogana: absolute=absolut,i përkryer; absolute liability=përgjegjësi absolute; absolute rights=të drejta absolute; absolute decree; aktgjykim i plotëfuqishëm; absolute discharge=shkarkim absolut; absolute discretion=diskrecion i plotë; absolute rent=rentë absolute; absolute value=vlerë absolute[10]
  • absolve : ( en )
    1. ...
    2. dogana: absolve=shfajësoj,ndjej,fal[10]
  • abstenimi
    1. ...
    2. Abstenimi - heqjen dorë nga diçka.
  • afishe
    1. ...
    2. Afishe është një fletë ku shkruhet njoftimi për një shfaqje e cila ngjitet në një vend të dukshëm.
  • analiza
    1. ...
    2. buxheti : Analizat e Bashkësisë së Donatorëve Ndërkombëtar shk. ABDN. [11]
  • akuza
    1. ...
  • AMK
    1. buxheti : shkur. për Agjensioni i Mirëbesimit i Kosovës[11]
  • ankesa
    1. ...
    2. Ankesa është mjet i rregulltë juridik me anë të së cilës apelohet një vendim qoftë ai në trajtën e aktgjykimit apo të aktvendimit
  • arrestimi
    1. ...
    2. Arrestimi është term juridikë që përdore për të emërtuar veprimin e heqjes së lirisë së personave të akuzuar për vepra penale apo krim.


Kimi

A

  • atomi
    1. Atomi është pjesa më e imët e materies, që ruan strukturën e saj.
  • Anioni
    1. Anioni është jon me ngarkesë negative.
  • avulli
    1. Avulli është gaz, i cili në përgjithësi është ende në kontakt me fazën e lëngshme dhe atë të ngurrtë, i cili nga sublimimi ose avullimi del në sipërfaqe.
  • alkali
    1. Alkali është një substancë e aftë për formimin e joneve të hidroksilit (OH – ) me rastin e tretjes në ujë.
  • acidi
    1. acidi, substancë e aftë për formimin e joneve të hidrogjenit (H + ) me rastin e tretjes në ujë
    2. acid-free - (pa acid)
  • Akrilik
    1. Akrili është një material plastik i njohur për transparencën e tij, rezistentë ndaj motit dhe mprehtësisë së ngjyrës.
Komunikacion

A

Kopshtari

A

Kuzhinë

A

Matematikë

A

  • Algjebra
    1. ...
    2. Algjebra e gjykimeve - Saktësia e gjykimit të përftuar varet vetëm prej saktësisë së gjykimeve që atë e formojnë. Pikërisht kjo varësi shqyrtohet në algjebrën e gjykimeve, meqë asaj nuk i interesojnë përmbajtjet e gjykimeve të formuara, por vetëm vlera e saktësisë së tyre. [12]
Mitologji

A

  • Aborigjenët
    1. Aborigjenët, fiset që sias gojdhënave, kanë banuar në një pjesë të Lacit, në grykën e lumit Tiber. Romakët emrin aborigene e formonin nga fjalë latine aborigines (që nga fillimi, vendas). Sot aborigjenë quhen banorët vendas të një qyteti ose të një krahine, për t'u dalluar nga popullsia e ardhur.[13]
  • Agamemnoni
    1. Agamemnoni, sipas Homerit ishte biri i mbretit të Mikenës, Atre, dhe nipi i Pelopit. Njihet si person historik, si një nga princt më të rëndësihëm të periudhës Mikene. Ashtu si i vëllai, Menelau, Agamemnoni u rrit së bashku me Egjitin, birin e Tiestrit, në shtëpinë e Atreut. Kur ky i fundit u vra nga nipi i vet Egjisti dhe mbret n Mikenë u bë Tiesti, Agamemnoni dhe Menelau ikën në Spartë. Këtu ata krijuan një ushtri dhe arritë ta përzinin Tiestin. Agamenoni u bë mbret mikenës dhe një nga mbretërit më të fuqishëm të Argosit. U martua me Klitemnestrën, vajzën e mbretit të Spartës Tindar dhe pati me të tri vajza: Ifianazën (Ifigjenia), Laodikën (Elektra), Krisotemidën dhe një djalë, Orestin. Agamemnoni u zgjodh komandant i përgjithëshëm për të drejtuar fushatën e grekve (të akejve) kundër Trojes. Gjatë dy vjetëve ata ndërtuan flotën dhe mbëlodhen lftëtarët, të cilët u përqendruan në Aulidë, port i Beotisë. Këtu Agamemnoni u detyrua të bënte fli vajzën e vet, Ifligjeninë, për të qetësuar zemërimin e Artemidës dhe për të pushuar buancën që mbante floten në port. Agamemnoni ngjalli zemërimin e Akilit, sepse i mori robëreshën e re Briseidën, dhe bëri që heroi ë mos merrte pjesë në luftë. Grindja e tij me Akilin shënon shpërthimin e veprimit poetik tek "Iliada". Megjithëse komandanti i përgjithëshem i grekëve, Agamemnoni nuk është hero i Iliadës dhe paraqitet n ëtë gjitha tiparet më iferior se Akili, por më madhështor, më i fuqishëm e më me dinjitet se grekët tjerë. Pas rënies së Trojës. ai mori nga plaçka e luftës Kasandrën, vajzen e Priamit, mbretit të Trojës. Kur u kthye në Argos ai u vra nga Klitemnestra dhe i dashuri i saj, Egjisti. Klitemnestra vrau dhe Kasandrën. Kthimi i Agamemnonit dhe ati tragjik i tij jepet në poemën tjetër të Homerit, "Odiseja". Në vazo të pikturuara shumë të lashta, Agamemnoni paraqitet në Trojë, duke ndarë Ajksin me Odisenë në grindjen e tyre. Jeta e Agamemnonit është objekt i tragjedive Agamemnon të Eskilit, Ifigjenia në Aulidë e Euripidit, Ifigjenia e Rasinit, etj.[13]
  • Afërdita
    1. Afrodita - Ishte hyjneshë e dashurisë dhe e bukurisë. Pasi kishte lindur nga “shkuma e detit”, gjithnjë paraqitej e buzëqeshur. Nga mitologjia Romake, asaj i përshtatej hyjnesha VENERA.<> Afrodita i mbronte të dashuruarit. Zbavitja më e madhe e saj ishte, nxitja e marrëdhënieve dashurore në mes të Zotave. Ka qenë e pirur që të bëj shumë intriga, vetëm e vetëm t’i nxis Zotat që të dashurohen në njerëz të zakonshëm. <>Posaçërisht, ka qenë e njohur me nxitjet e bëra Zeusit, i cili, gati në çdo çast, ka qenë i angazhuar me ndonjë lidhje dashurore. Por, edhe pse i ka nxitur të tjerët, Afrodita as vetë nuk ka qenë indiferente si dashnore. <>Edhe pse ishte e martuar me Zotin e gjymtë, HEFAISTIN, ajo ka pasur marrëdhënie jashtëmartesore me ARESIN. Nga kjo lidhje, asaj i lindin fëmijët: EROSI, DEJMO, FOBI dhe HARMONIA. Por Afrodita burrin e vetë legjitim, nuk e ka tradhtuar vetëm me Aresin, por ajo ka pasur lidhje të shumta edhe të tjerët.<> Si karakteristik e Afroditës ka qenë preferenca e saj e madhe ndaj luleve e posaçërisht ndaj drandofilles. Shëtiste e hipur në karrocën të cilën e grinin qifti i pëllumbave që ajo i donte pa masë.[14]
  • Ama (gjer. Amma)
    1. Zonjë matrone veriore (nordike), e cila lindi gjinin e Karki-it (frajerit, të dashurit, bandillit). Ndoshta e përshtatur apo këthyer nga "Ama", një emër i njehësuar i Zojës së Madhe në Mesopotamien-ë dhe në Orient.[15] (Shiko dhe Kaste). [16]
  • Apoloni
    1. Apoloni - Ishte Zoti i dritës, arsyes, frymëzimit, artit, i parathënies, profetizimit. Pasi që kishte lidhur me Diellin, po ashtu, konsiderohej edhe si shërues i sëmundjeve të ndryshme.<> I takon gjeneratës së dytë të zotave nga Olimpi. Është i biri i Zeusit nga marrëdhënia e tij jashtëmartesore me LETËN, dhe vëllai binjak i hyjneshës ARTEMIDA. <>Apoloni konsiderohej si Zoti më i bukur nga të gjitha zotat tjerë të Olimpit. Me konstruksion ishte i gjatë dhe formë të bukur trupore, andaj kishte shumë aventura dashurore, si me nimfat ashtu edhe me njerëz të zakonshëm.<> Nga këto aventura dashurore, i kanë lindur shumë fëmijë.<> Apoloni, po ashtu, trajtohej si heteroseksual. Përveç me femra, ai ka pasur marrëdhënie edhe me shumë meshkuj. Dashnorët e tij më të njohur meshkuj, kanë qenë: HIJAKITI dhe KIPARISI.<> Se sa ishte Apoloni i çmuar dhe i respektuar si hyjni tek grekët e vjetër, tregon fakti se, për nder të tij, në Delfi ishte ndërtuar Orakulli i falshëm parathënës, në të cilën parathëniet e veta i tregonte priftëresha e njohur PITIJA. [14]
  • Aresi
    1. Aresi - Ishte Zoti i Luftës dhe i betejave. Nga mitologjia Romake, atij i përshtatej MARSI.<> Gjithnjë paraqitej me helmet në kokë dhe përherë në gatishmëri për luftë. Aresi gjithnjë ishte aty ku zhvillohej ndonjë luftë, betejë e përgjakur apo çfarëdo konflikti tjetër me viktima dhe përmasa të mëdha. Shpesh vinte në konflikt me Zotat tjerë. <> Edhe ky si Zotat tjerë të Olimpit, kishte marrëdhënie të shumta dashurore. <> Nga këto marrëdhënie është e njohur lidhja e tij me Afroditën.[14]
  • Artemida
    1. Artemida - Ishte hyjneshë e Hënës, e shtazëve të egra dhe e gjuetisë.<> E bija e Zeusit nga marrëdhëniet e tij me LETËN dhe motra e Apolonit.<> Në mitologjinë Romake asaj i ngjasonte hyjnesha DIANA. <>Nga Zeusi, babai i saj, Artemida kishte kërkuar që përjetë të mbetet e pamartuar dhe virgjëreshë. E armatosur me shtizë dhe shigjeta në dorë, ajo shëtiste nëpër pyje, e shoqëruar përherë nga miqtë e saj besnik, drerët dhe drenushave. <>Për nga karakteri, Artemida ishte hyjneshë tejet hakmarrëse e cila ju hakmerrej të gjithë atyre që tregoheshin si të pandershëm.<> Ishte mbrojtëse e njerëzve ndërgjegjshëm.Nje dite tek po shetiste neper pyje nje gjyetar tentoi ta gjuante me shigjete,ajo e shenderroi ate ne nje dre dhe pastaj qente e tij te gjahut filluan ta ndjeknin te zotin nga pas duke mos e ditur se kush ishte. [14]
  • Artemisa -
    1. ...
    2. Hyjnia e gjyetisë
  • Atena
    1. Atena ishte hyjneshë e luftës, urtësisë, artit, shkencës dhe zejtarisë. Sipas mitologjisë Romake, asaj i përshtatet hyjnesha MINERVA. Kishte lindur nga koka e Zeusit duke valëvitur me shigjetën e saj karakteristike.<> Edhe pse merrej si hyjneshë e luftës, ajo kurrë nuk është treguar me veti luftarake. Përkundrazi, zihej si e urtë, e mençur dhe gjithnjë e gatshme që t’i ndihmoj trimat dhe heronjtë, sikur ishin: PERSEI, AKILI, ODISEU dhe shumë t tjerë.<> Një dashuri të madhe që ajo ndjente ndaj tyre, aspak nuk kishte të bënte me erotikën. Duke mbetur virgjëreshë tërë jetën, ajo kishte vendosur që kurrë mos të martohet, edhe përpos ofertave të shumta që kishte nga zotat tjerë.<> Ju ka ndihmuar njerëzve në përkrahje të realizimit të dëshirave dhe synimeve të tyre. Nga respekti i madh që kishte, me emirin e saj emërtohet edhe qyteti Atena, ndërsa në Akropol, për nder të Atenës është ndërtuar tempulli i falshëm shenjtore - PANTENONI.[14]
  • Athinaja
    1. Athinaja ishte hyjneshe e diturise edhe e zgjuarsise.Asaj shpesh i besoheshin planifikimet e betejave dhe lufterave.Nga ajo e ka marre emrin edhe ekryeqyteti i sotem i Greqise-Athina.
Mjekësi

A

|Ambulanca
| Ambulanca ajrore - nënkupton aeroplanin, helikopterin e përdorur për transportin e pacientëve të sëmurë apo të lënduar të cilëve u nevojitet kujdesi mjekësor.[7]
| Auto ambulanca - nënkupton automjetin motorik të konstruktuar dhe të pajisur në mënyrë speciale, apo një ambulancë ajrore që parashihet të përdoret për transport emergjent të pacientëve.[7]
|Apoteka
|Arteria
| Arteria (nga greqishtja αρτηρία) është një enë gjaku nëpërmjet së cilës gjaku largohet prej zemrës.
|Asfiksia (Asphyxia) është gjendje e zvogëlimit të furnizimit të indeve me oksigjen dhe grumbullimit të shtuar të CO2.[17]
Muzikë

A

  • Absolute
  1. Absolute Musik - Muzik, që qëndronë në vete si "formë lëvizëse tonike" (E. Hanslick) dhe që për dallim nga muzika e programuar dhe muzika e praktikuar nuk është e lidhur për asgjë jomuzikore (ndër tjera: vjersha, vallëzim).[18]
  • A cappella
    1. - {Kor} Këndim pa përcjelle nga veglat muzikore.[19]
  • Acarja
    1. Acarja është një lloj zile që u varret në qafë kafshëve zakonisht qengjave dhe kecave. [20]
  • Accompagnato
    1. - formë e shkurtë për Recitativo accompagnato.[19]
  • Accompagnement
    1. - përcjelja instrumentale e një melodie të zërit.[18]
  • Aerofonia
    1. Aerofonia është një kategori e instrumeneve muzikore që si karakteristik kanë nxjerrjen e tingujve prej vibracioneve të frymës mbi instrumentin.[20]
  • AFB
    1. Ansambli i Folklorit Burimor.[20]
  • Agonotet
    1. term
  • Ahengu
    1. Ahengu është pjesë e rëndësishme e repertorit të muzikës popullore të qyteteve shqiptare të Gegërisë.[20]
  • A.K.V.P
    1. shkurtesa për Ansambli i Këngëve dhe Valleve Popullore #1
  • Akordi
    1. Akordimi është një veprim i përbërë me të cilin kuptohen dy e më tepër veprime të pëlqyera ndërmjet veti në atë mënyrë që krijohet një rrjedhëshmëri e veprimeve për kryerjen e një pune.[20]
    2. Akkord - bashkë tingëllima e së paku tre zërave me lartësi të ndryshme zëri.; sipas kuptimit të mësimeve të harmonisë klasike, forma themelore e Akkoed-it përbëhet nga zëri themelorë, nga Tert-i dhe nga Quinte, në C-Dur po ashtu në zërin C-E-G; po nëse zërat e këtij, të ashtuquajturi akord themelorë ndërrohen ashtu që zëri themelorë shtyhet lartë (E-G-C) e gjatë kësaj ndryshojnë intervalet e mardhënieve, atëherë flitet për Sextakkord; po nëse Quinte-i burimorë tenton si zë më i thellë (G-C-E) atëherë krijohet i ashtuquajturi Quartsextakkord.[18]
  • Albania
    1. Albanian Phonograph Records - apo shkurt A.P.R është shoqëria e parë diskografike shqiptare jashtë vendit e që ka regjistruar muzikë popullore shqiptare.[20]
  • Alla
    1. Allashqiptarçe - janë veprimet, dukurit apo prodhimet e ndryshme karakteristike shqiptare të kualitetit të lartë.[20]
    2. alla breve - dhënia e taktit, që tregon se njësia numerike gjegjësisht e ramja themelore e dirigjentit tek 4/4 e taktit nuk është e katërta por duhet të jetë gjysmë nota. Me çka krijohet një tempo e rrjedhëshme por që nuk do të thotë gjitësesi të jetë e shpejtë.[19]
  • Aleatorik
    1. - (nga lat. alea: zari kubik} Term na muzika e re: Pjesë të një vepre që mbesin tek kompozitori ose shfaqja i lihet rastësisë.[19]
  • Allemande
    1. - nga frëngjishtja, danse allemande (=vallëzim) së pari ishte temë për tregimin e vallëzimit gjerman i cili më vonë u kthye si pjesë e një Suite që zëvendësonte Pavane-t, me një vallzim obortar mendjemadh e të ngadalëshem.[18]
  • Alt
    1. - zëri i dytë më i lart një rradhë me katër zëra; Sot, zakonisht zëri i thellë i femrave, në të kalueren për këtë qëllim merreshin çuna, burra ose hadumët.[19]
  • Alteration
    1. - zmadhimi ose zvoglimi i një toni për një gjysmë hapi të tonit; rezulltati i saj është Chromatik. Shiko Chromatic.[19]
  • Altus - Zëri Alt i luajtur(imituar) nga një mashkull.[19]
  • Alurimi
    1. Ulërima apo ulërimë është zëri që lëshonë Ujku.[20]
  • Ansambli
    1. Ansambli i Këngëve dhe Valleve Popullore - A.K.V.P është institucion artistik shtetëror në Shqipëri.[20]
    2. Ansambli Vokalo-Instrumental - A.V.I
  • Amane
    1. Amane është lloj klasifikimi letrarë i disa këngëve popullore shqiptare me ndikim oriental.[20]
  • Argosi
    1. pjesë e lahutës.[20]
  • Arie
    1. - pjesë e këndimit solo, e mbyllur në vete nga një farë zgjerimi , shpeshë tripjesëshe.[19]
  • Arioso
    1. - pjesë e këndimit solo e përcjellur nga orkestra pa ndonjë formë të dukshme me ariosen dhe elemente recitative.[19]
  • Arixhiçe
    1. term
  • Arshiki
    1. Arshiki është term që përdoret në muzikë dhe nënkuptonë vendin ku mbështeten telat e sharkisë.[20]
  • Asqerçe
    1. Asqer - nga osmanishtja, ushtar.[20]
    2. Asqerçe janë një llojë këngësh popullore tropojane në të cilat ju këndohet veprave ushtarake apo personave ushtarak në mënyrë malësorçe.[20]
  • Atonaliteat
    1. - muzikë që nuk ka lidhje në ndonjë lloj toni qendrorë dytësorë, i cili është shmangur me vetëdije në atonaliteat-in rigorozë.[19]
Pikturë

A

  • Akuareli
    1. Akuareli (lat. aqua-ujë): - është teknikë e artit pamor-vizatimit.
Gjeografi

A

  1. Abisal, e, Që lidhet me zonën abisale, që i përket zonës abisale, i zonës abisale.[21]
  1. Ablacioni është process i zvoglimit të masës së akullnajës ose shtresës së borës, kryesisht të pjesës sipërfaqësore për shkak të shkrirjes, avullimit ( sublimacionit), shembjes dhe rrëshqitjes së orëtekëve të borës ose shkëputjes së brigjeve të akullit (ajsbergëve) nga akullnajat. [21]
  1. Abrazioni (gërryerja, bartja nëpërmjet fërkimit) është procesi dhe dukuria e veprimit të valëve të ujit të detit dhe të liqeneve në bregun e tyre.[21]
  1. Acar (mot acar-mot shum i ftohtë dhe i thatë.[21]
  1. Ada është ujdhesë ( ishull) i krijuar nga akumulimi i materialit në shtartin e lumit.[21]

1 Adaptimi është proces i adaptimit (përshtatjes) kushteve të rrethinës.

2 Adaptimi është procesi i rregullimi i hapsirës për shfrytëzim racional.

  1. Afërditë – a (trup qiellor: “ylli i Mëngjesit”: venera, venusi – planet i dytë me radhë, pas Merkurit në sitemin tonë diellor)-renditja sipas afërsisë së diellit).[21]
  1. Agu (agu i dritës – posa zë të dalë drita).[21]
  1. Agim-i:e-et (sm) ( të zbardhurit e qiellit pa gdhirë dita: para se të lind Dielli).[21]
  2. Agon,- oi, - uar (posa zbardhon dita).[21]
  1. Agushi – a (ajër i mbyllët i nxehtë: zabullinë).[21]
  1. Ahullim-i (ehoja e zbarkimebe elektrike në atmosferë: bubullim:ë-a).[21]
  1. Ajri i thatë është një përzierje gazrash e atmosferës së tokës që mbahet nga rëndesa e saj dhe përbëhet kryesisht nga dy gaze: azoti (78%) dhe oksigjeni (21%), 1% argoni, dhe dioksidi i karbonit (0,03%) dhe përbërës të tjerë në sasi më të vogla. Në gjendje natyrore ajri është i paerë dhe i pashijshëm.).[21]
  2. Ajër i amullt (ajër i qëndrushëm i palëvizshëm).[21]
  3. Ajër detar (ajër që vjen nga deti).[21]

Ak

  1. Akullac- i: at (shm. ), ( rrasë akulli).[21]
  2. Akull i vdekur (akull që nuk shkrihet).[21]
  3. Akullnaj:ë, -a deti (“iceberg” – me origjinë nga gjuhët skandinave dhe në anglishte. Blloqe të stërmëdha akulli të shkëputura nga akullnajat polare që pluskojnë në sipërfaqent e oqeaneve dhe deteve të të dy hemisferave të Tokës në gjerësitë e mëdha gjeografike.Paraqesin rrezik të madh për lundrim detar në këto vise, madje edhe në ato që ndodhen afër ekuatorit).[21]
  1. Temperaturat më të larta në botë të shënuara ndonjiher janë arritur në Al-Azizi në Libi 53 gradë C.[21]
  1. Albedobardhësi, sipërfaqe e mbuluar me borë.[21]
  1. Alpet Shqiptare Bjeshkët e Nemuna (Alpet Shqiptare) janë vazhdimësi e Maleve Dinarite shtrihen në Perendim të Kosovës. [21]
  1. Alterimi' ( Tjetërsimi) shkaktohet nga ndryshimi i temperatuarave gjatë ditës dhe natës, dhe në stinët e vitit shkëmbinjtë që janë në kontakt me ajrin shkatërrohen dhe imtësohen.[21]
  1. Alfred Wegener klimatolog gjermane dhe gjeofizikant i cili, në 1915,ka botuar versionin e zgjeruar të librit të tij 1912 Origjina e kontinenteve . Kjo punë ishte një nga të parat që sugjerojnë domethënie kontinentale dhe pllakat tektonike.[21]
  1. Allogjen ka prejardhje tjeter,më larg prej atij vendi , nuk është i atij vendi. [21]
  1. Anadet – i (bregdet- i).[21]
  1. Anamalas – i:it (shm) banor i viseve malore, banor i Anës së Malit.[21]
  2. Ana e Malit ( vis në Mal të Zi në kufi me Shqipërinë – afër Ulqinit.[21]
  1. Anas – i; - it ( shm) ( banor i një visit ë caktuar, i vjetër dhe autokton).[21]
  • Anadrini është hapsirë rreth Drinit të Bardhë . në perëndim kufizohet me regjionin e Dushkajës, kurse në lindje me Llapushën Perëndimore.[21]
  • Anemometri
  1. Anemometri është instrument për përcaktimin e shpejtësisë mesatare të erës. [21]
  1. Anemografi shërben për regjistrimin si të drejtimit, ashtu edhe të shpejtësisë së erës.[21]
  • Aneksimi
  1. Aneksimi (lat. Annectere – lidhje , ngjitje), shpallje për veti, përvetsim me dhunë të ndonjë hapsire.[21]
  1. Anieje, -a; -e,-et (shm.) ( mjet komunikacioni – lundrim në ujëra)Anuijesi, -a; -të (flotë).[21]
  1. Anuar (i, e); të – (shm.) adj. ( që anojnë apo grvitojnnë).[21]
  1. Masat ajrore me trusni të lartë atmosferike quhen maksimume barike ose anticiklone. Anticiklonet paraqesin sisteme izobarike të mbyllura, me trusni më të lartë në qendër dhe zvoglim kah periferia. [21]
  1. Antropogjen me prejardhje njerzore , e krijuar prej njerzve.[21]
  1. Anekumenë -hapësirë e pabanuar.[21]
  1. Anzusi është oganizatë (Pakt) ushtarake e krijuar në mes SHBA-ve, Australisë dhe Zelandës së Re.[21]
  1. Arakia ,- a, -të (shm) shelgu që sherben per thuarrjen e shporteve).[21]
  1. Arar-i,-ë (shm) (person i okupuar me punimin e tokës - bujk).[21]
  1. Areal metropolitan - sipërfaqe e madhe e mbuluar me qytete të lidhura në një tërësi.
  2. Argat,-i;-ë, et (punëtor kahu i paguar me meditje).[21]
  1. Argim-i;-e,et (shm) (trajtë elbasançe e kuptimit të reshjeve të holla të shiut)- shih rigim.[21]
  1. Areal- sipërfaqe në të cilën dominon ndonji kulturëose kafshë, apo lloj bime.
  1. Arkipelag - Grup ishujsh që ndodhen njëri pranë tjetrit në det dhe formojnë një bashkësi tokësore. Ishujt e arkipelagut.[21]
  • artezian
  1. Uji artezian është ujë nëntokësor në rrethana të veçanta gjeologjike dhe tektonike, që gjendet në zonën ndërmjet shtresave joujëlëshuese, më së shpeshti në sinklinale, fleksuara, monoklinale, seri të pjerrëta fundërresore etj.[21]
  1. Astenosfera është shtresa më e epërme e sferës së mesme të Tokës ose manteliit, që shtrihet në thellësi 100-350 km nën kontinente dhe 50-220 km nën fundin e oqeaneve, e trashë rreth 150 km.[21]
  1. Atoli
  1. Azimuti është këndi që formohet ndërmjet veriut dhe një pike ose objekti në hapsirë (terren) ose hartë.[21]
Islam

A

Islam

  • Adab (أدب) -
  • Abd (عبد)-
  • Adhan (أذان) -
  • Adl (عدل) -
  • Ahl al Kitab (أهل الكتاب) -
  • Ahad (أحد) -
  • Ahkam (أحكام) -
  • Ahl al Bayt (أهل البيت) -
  • Akhlaq (أخلاق) -
  • Alamin (عالمين) -
  • Alhamdulillah (الحمد لله) -
  • Adhan -
  • Allahu Akbar (الله أكبر) -
  • Al-isra (الإسراء) -
  • Akhirah (آلآخرة) -
  • Alim (عالم) -
  • Amanah (أمانة) -
  • Ameen (آمين) -
  • Amir al-Muminin -
  • Ansar (أنصار) -
  • Aqidah (عقيدة) -
  • Aql (عقل) -
  • Arba'in (اربعين) -
  • Asr (العصر) -
  • al-Asharatu Mubashsharun (العشرة المبشّرون) -
  • As-Salamu Alaykum (السلام عليكم) -
  • Astaghfirullah (أستغفر الله) -
  • Audhu billah (أعوذ بالله) -
  • Awliya (أولياء) -
  • Awrah (عورة) -
  • Ayah (آية) (shumës: ayat, آيات) -
  • Ayatollah ( آية الله) -
  • Azhan(أذان) -
  • 'Azl (عزل) -

Dëftime

  1. ^ "Skeleti" - i kësaj pjese të projektit nuk është i potë dhe gjendet në varrës të plotë me pjesën "PF sipas lëmive"
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao Vëretetuar nga dy, tre burime, përkthyer nga Hipi Zhdripi, paraqitur bazuar në serin për "duda" e "duduka" gjerman "Schuler Duden" Literatur, Ein Lexikon zum Deutschuntericht Das grundlegende Wissen zur Literatur, zu Schriftstellern und ihrem Werk, Einblicke in Theater-, Sprach- und Medienwissenschaft. Botues për duda e duduka me shpresë që më mirëkuptojnë: "DUDENVERLAG" Mannheim - Leipzig - Wien - Zurich, ISBN 3-411-05403-4.
  3. ^ Diçka qishtu, kryesorja me u kuptu Uji"
  4. ^ Pa e ditë saktësisht çka d.m.th anale edhe nuk më pëlqejke fjala "kronologjia" e kom provu me Vitviteja të krijoj një teks dixhital jolinear për të krijuar këtë "logjiken lidhëse të ngjarjeve" - qëllimi ka qenë Rilildja Kombëtare, por vështirë është për një personë, duhet së paku dy gjenerata të një klase të mesme. Njëra që gjatë nxjerrjes së shënimeve nga lëktyrat që ju jep mësuesi i dixhitalizon ato, gjenerata tjeter që i vërteton, komercialistat i bijin thikë - ahhaha. Sido që të jetë është e mundshme që të krijohet një hipertekst në gjuhën shqipe për historin pa pare, nxënsit për nxënsit.
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u PËRALLA II IAP. "RILINDJA" Prishtin 1982.
  6. ^ a b c d e f g h i Shkolla dhe komuniteti - Alush Kryeziu, në projektin Wikibooks
  7. ^ a b c d Gazeta Zyrtare e Institucioneve të Përkohshme të Vetëqeverisjes në Kosovë / PRISHTINË: VITI I/NR. 2 /1 KORRIK 2006
  8. ^ a b c d e f g Kontrolli dhe Auditimi i brendshëm Gjon Ndreja, ITAP-Shqipëri dok. në internet, prill 2007
  9. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p pr-tech
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Zhydi Axhemi : Fjalë dhe terme nga lëmia e shërbimi doganor
  11. ^ a b c d e f Nga Fjalori në Buxheti i Kosovës 2003
  12. ^ Matematika I dhe II - Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, Fakulteti Teknik në Prishtinë (1979) [f.17]
  13. ^ a b FJALOR I MITOLOGJISË, Rilindja - Prishtinë 1988, hartuar nga Doc. Todi Dhama.
  14. ^ a b c d e Adnan Abrashi në revistën dyjavore “KOSOVARJA” – janar 2005 sipas SYRI 3
  15. ^ Sipas:Turville-Petre, 147. Nxierr nga:Das geheime wissen der franun, ein lexikon von barbara g. walker, "arun" ISBN 978-3-86663-020-8. -> 666!!!
  16. ^ Sipas: Das geheime wissen der franun, ein lexikon von barbara g. walker, "arun" ISBN 978-3-86663-020-8. -> 666!!!
  17. ^ Praktikumi i Fiziologjisë Patologjike - Universiteti i Prishtinës, 2002
  18. ^ a b c d (HZh) Bibliothek der Meisterwerke, Sinfonien Koncerten Ouverteuren Manfred Joh. Beohlen dhe Johannes Jansen, "NAUMMAN UND GEOBEL" ISBN 3-625-10456-3
  19. ^ a b c d e f g h i j (HZh) Bibliothek der Meisterwerke, Oper Operette Musical Manfred Joh. Beohlen dhe Johannes Jansen, "NAUMMAN UND GEOBEL" ISBN 3-625-10456-5
  20. ^ a b c d e f g h i j k l m n o Enciklopedia e muzikës popullore shqiptare
  21. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax Planeti