Komuna e Ferizajt
Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s.(Artikull jo mirë i strukturuar, stampa të huaja, Ju lutemi ndihmoni edhe ju në përmirësimin e këtij artikulli. |
Komuna e Ferizajt është një komunë vendosur në jug të Kosovës.
Ferizaj | |
|---|---|
| Skeda:Feerizaji.png | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 108.610 |
| {{{postal_code_type}}} | 70000 |
| Faqja zyrtare | https://kk.rks-gov.net/ferizaj |
Historia
RedaktoKjo komunë ka filluar të zhvillohet që nga viti 1873, kur hekurudha dhe stacioni hekurudhor janë ndërtuar. Në kohën e të folurit ka qenë një hotel, që ka ekzistuar dhe pronari i tij ishte Feriz Shashivari. Bazuar në emër të pronarëve Feriz Shashivari këtë qytet Ferizaj emrin e poseduar. Pas luftës ky qytet u shkatërrua relativisht. Sot krahasuar me qytetet e tjera ai është konsideruar si qyteti i dytë më i zhvilluar pas Prishtinës në Kosovë dhe është qyteti i tregut në Kosovë. Disa nga fabrikat dhe ndërmarrjet që para shumë vitesh kanë qenë bazë për zgjërimin e ekonomisë në këtë komunë dhe janë ende funksionale. Disa nga këto fabrika dhe ndërmarrje janë: Fabrika e tubave të çelikut, fabrika e vajit, kombinati i drurit, fabrika për përpunimin e frutave ekzotike, fabrika e tullave etj. Siç u përmend më lart këto fabrika dhe ndërmarrje, në dritën e çdo gjë do funksionit por me shumë vështirësi si rezultat i periudhës së Privatizimit. Ferizaj është një qytet i rëndësisëm në Kosovë në shumë aspekte si p.sh: Kulturor, sportiv apo ekonomik, megjithatë organizimi i tij dhe arkitektura e bën atë një qytet shumë interesantë për t'u vizituar.
Gjeografia
RedaktoFerizaj shtrihet në jug të pjesës qendrore të Kosovës. Paraqet një udhëkryq të rëndësishëm, sepse nëpër Ferizaj kalonjë të gjitha rrugët e rëndësishme që e përshkojnë Kosovën nga veriu në jug dhe nga lindja në perëndim. Këto rrugë pastaj vazhdojnë edhe në shtetet fqinje dhe në rajon. Komuna e Ferizajt ka 345 km katrorë, ka gjithsejtë 45 fshatra, në të cilat jetojnë gjysma e popullatës së kësaj komune.
Fshatrat më mëdha janë Dardania, Gremja dhe Komogllava, në të cilat jetojnë për afersisht nga 6.000 banorë. Komuna e Ferizajt ka rreth 110,000 banorë, prej tyre gjysma jetojnë në qytet dhe gjysma në fshatra. Nga komunitetet tjera jetojnë rreth 3700 banorë, kryesisht Ashkalinjë, Romë, Goranë, Serbë, në të cilat përbëjnë rreth 3,05 % të popullatës.
Bifurkacioni është një fenomen natyror, ku rrjedha e një lumi ndahet në dy degë dhe derdhet në dy dete të ndryshme. Nuk janë vetëm dy raste si në këtë botë, kështu që njëri prej tyre është në Kosovë në lumin Nerodime. Një degë derdhet në lumin Lepenc dhe vazhdon në lumin Vardar dhe përfundon në detin Egje, flukset e tjera degë në anën tjetër derdhet në lumin Sitnicë e cila pastaj derdhet në lumin Ibër dhe në fund në Detin e Zi. Ky fenomen natyror dhe interesante mund të vizitohen çdo ditë, nëse doni ta vizitoni këtë pikë mund të gjeni lehtë nëse ti të arrish atje nëpër qytetin e Ferizajt, rruga për atje është e mirë dhe e kalueshme, rruga është e pajisur me shënja të ndryshme kështu që është gati e pamundur për të humbur rrugën, fenomeni rregullimin e ndarjes të lumit mund të shihet me të vërtetë qartë nga mulliri i cili u restaurua dhe është e hapur për turistët. Komuna e Ferizajt ka këta fshatra:
Shiko
RedaktoFerizaj është e karakterizuar nga Xhamia dhe Kisha Ortodoksetë cilat ndajnë të njëjtin oborr. Pranë këtyre ndërtesave fetare ju mund të gjeni bibliotekën .Nga kjo pikë e qytetit mund të hulumtohet edhe më tej në detaje. Arkitektura e komunës dhe ndërtesat publike ne pjesën e qendrës së qytetit, me përjashtim në këtë zonë shumë dyqane kafeje të cilat janë të vizituar shpesh nga të rinjtë janë të vendosura atje. Qyteti më së shumti ka vetëm një mënyrë rrugë, do të thotë që ju mund të jeni lehtë i orientuar për të vizituar pjesët e tjera e këtij qyteti. Mjedisi në qytetin e Ferizajt është i mbushur zakonisht me energji që të rinjtë e sjellin.
Ekonomia
RedaktoFerizaj sot është shëndruar në një qendër të rëndësishme ekonomisë dhe biznesit në Kosovë. Sot ende funksionojnë fabrikat dhe ndërmarrjet e dikurshme, të cilat ishin bazë për zhvillimin ekonomik të komunës, siq janë Fabrika e Tubave të Qelikta, Fabrika e Vajit , Fabrika e produkteve ushqimore MINEX, Kombinati i Drurit, Fabrika për Përpunimin e Frutave Ekzotike, Fabrika e Tullave,etj. Komuna kishte gjithsej 19 ndërmarrje shoqërore . Këto ndërmarrje edhe sot funksionojnë por me vështërsi edhe presin të privatizohen. Sot, ekonomia private paraqet bartësen kryesore të zhvillimit ekonomik të komunës .Në komunën e Ferizajt janë të regjistruara rreth 4100 biznese, ndërsa numri i të punësuarve në ekonominë private është mbi 7500 dhe është më i madh se numri i të punësuarve në ekonominë shoqërore. Komuna e Ferizajt ka një pjesë malore të mbuluar me drunjë dhe kjo paraqet një pasuri natyrore të saj. Më herët kishte me qindra hektare plantacion pemësh, por tash për shkak të rrethanave nëpër të cilat ka kaluar, janë lënë pas dore. Në fshatrat e Ferizajt kultivohet gruri, misri, luledielli, soja, patatja etj. Komuna e Ferizajt për vitin 2011 ka këtë buxhet komunal: 16.741.547.0 Euro.
Arsimi
RedaktoKomuna e Ferizajt është ndër komunat e mëdha të Republikës së Kosovës – gjegjësisht për nga numri i nxënësve, shkollave dhe numrit të punëtorëve e zë vendin e tretë, pas Prishtinës dhe Prizrenit. Drejtoria Komunale e Arsimit në Ferizaj çështjes së arsimit për të gjitha nivelet i ka kushtuar rëndësi të duhur dhe janë bërë përpjekjet maksimale për krijimin e një infrastrukture sa më të mirë e në përgjithësi për krijimin e kushteve sa më të volitshme për punë. Në lidhje me këtë e kishte edhe përkrahjen e strukturave të tjera udhëheqëse të komunës që nga Kryetari dhe stafi i tij. Arsimin Ferizajas e përbëjnë këto nivele:
I. Parashkollorë janë: 2189 fëmijë; II. Shkolla fillore janë: 12254 nxënës; III. Shkolla e Mesme e Ulët (klasat e 6 – 9 ) janë: 8779 nxënës ; IV. Shkollat e mesme : 8160 nxënës dhe V. Fakulteti i Shkencave Aplikative i cili numëron mbi 270 student si dhe VI. Kolegjji privat ‘’Aga Xhite’’. i cili numëron diku 110 nxënës.
Gjithësej numëron 31762 nxënës; me gjithësej punëtorë 1780 duke përfshirë edhe punëtorët administrativ e teknik- ndihmës dhe udhëheqës të shkollave.
Demografia
Redakto→ shiko gjithashtu: Ardhacakët në Komunën e Ferizajit
Kjo zonë ka një popullsi prej 108.690 banorë.
| Përbërja etnike | |||||||||||||
| Viti/Etnia | Shqiptar | % | Serbë | % | Ashkali / Romë | % | Goran / Boshnjak | % | Total | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1991 | 81,737 | 85.9 | 8,191 | 8.6 | 2,081 | 2.2 | 95,156 | ||||||
| 1999 | 120,267 | 95.1 | 26 | 0.0 | 4,700 | 4.8 | 125,067 | ||||||
| 2005 | 200,000 | 97.4 | 147 | 0.1 | 3,594 | 2.3 | 248 | 0.2 | 205,242 | ||||
| 2011 | 104,000 | 100.0 | 0 | 0.0 | 3,200 | 4.1 | 108,690 | ||||||
Kultura
RedaktoPara masave të dhunëshme serbe të viteve 1990-1999, Komuna e Ferizajt ka pasur 7 Biblioteka Publike me 60.565 libra. Biblioteka kryesore ka pasur 30.913 libra, derisa degët në Guackë, Komogllavë, Talinoc të Muhaxherëve, Nerodime, Babush dhe Shtërpcë kanë pasur 29.525 libra, por pas luftës bibliotekat dhe koleksionet e librave duke përfshirë edhe ndërtesat dhe inventarin kanë qenë shkatërruar. Për pasojë, kjo komunë tash ka vetëm 5 biblioteka me gjithësejt 26.352 libra. Dy bibliotekat në Nerodime dhe Babush dhe 34.213 libra kanë qenë shkatërruar.
Sporti
RedaktoNë Komunën e Ferizajit ka shumë klube sportive si KF Ferizaji ose KF Vullnetari UÇK-së. Pallati i sporteve mban emrin e ish presidentit Amerikan: Bill Klinton Ferizaj. Ndërsa Stadiumi i qytetit në Ferizaj ka kapacitet afro 7.500 vende dhe mban emrin: Stadiumi Ismet Shabani.
Referime
RedaktoLidhje të jashtme
Redakto- Tv "Festina"
- KK Ferizaj
- Ferizaj net
- Tv "Liria"
- Radio Furtuna Ferizaj Arkivuar 29 tetor 2011 tek Wayback Machine
- RTV "Tema" - Ferizaj
- Ferizaj24
- Fshati Guackë Arkivuar 9 janar 2010 tek Wayback Machine
- IFLA - International Federation of Library Associations and Institutions Arkivuar 15 tetor 2008 tek Wayback Machine - raport para dhe pas luftës - anglisht
Bablaku | Babushi | Balaj | Bibaj | Burrniku | Cërnilla | Doganaj | Dramjaku | Dubrava | Fshati i Vjetër | Gaçka | Grema | Gurëza | Jezerca | Kodrion | Komogllava | Kosharja | Lloshkobara | Manastirca | Mirashi | Mirosala | Muhoci | Nekodimi | Nerodima e Epërme | Nerodima e Poshtme | Papazi | Pleshina | Pojata | Prelezi i Jerlive | Prelezi i Muhaxherve | Rahovica | Rakaj | Sazlia | Slivova | Softaj | Sojeva | Surçina | Talinoci i Jerlive | Talinoci i Muhaxherve | Tankosiqi | Tërni | Varoshi | Zaskoku | Zllatari
 Stema e shtetit |
| ||||||||||||||||||
