Metalet
Më shumë se 91% e elementeve kimike janë metale. Disa nga metalet njeriu i ka njohur që në kohet e lashta, duke u njohur në vetitë e hekurit, nikelit, kromit, bakrit. Metalet me se shpeshti i hasim ne koren e tokes,por ato ne perqindje te vogel i hasim edhe te organizmat e gjallë te cilet ndihmmojne per kryerjen e proceseve jetesore.Nje numer i vogel metalesh i hasim ne gjendje elementare siç janë: ari,argjendi dhe bakri, ndersa metalet ne natyre lehte mund te lidhen me substanca tjera duke formuar okside,sulfure,karbonate etj. Ndërsa në kohet e mëvonshmeve është zbuluar edhe atomi. Metalet si : ari, argjendi, hekuri, etj. janë zbuluar më herët. Aristoteli e përmendi merkurin në shek. VII. Disa nga metalet mund të gjenden në një gjendje elementare p. sh ari, argjendi, merkuri, hekuri. Te gjitha metalet janë të ngurta me përjashtim të merkurit,franziumi dhe ceziumi qe jane te lengeta.Shume metale jane percjelles te elektricitetit.Bakri eshte nje nga metalet qe e percjellin me mire elektricitetin.Nje perzjeje metalesh quhet aliazh.
Metalet janë paraqitur me veti fizike të veçanta siç janë : shkëlqimi metalik, përcjellshmëria elektrike dhe nxehtësia, fortësia e madhe dhe qëndrueshmëria. Për nga vetitë ata ndahen në reaktiv dhe jo reaktiv. Kanë veti të përbashkëta se veprojnë me oksigjenin dhe dezertojnë okside. Oksidet që veprojnë me ujë formojnë bazat. Veti karakteristike është se mund të kombinohen dhe të formojnë aliazhe.Ne sistemin peridik gjinden ne anen e djathte ne kohet e lashta u zbulua me pare bakri por per te pasur ka pasur hekur mjaft ne natyr por njeriu nuk e ka njohur.Rusia zotëron 20% të rezervave ekzistuese në botë të metaleve të rrallë tokësorë, por nxjerrja e tyre nuk i tejkalon 2% e prodhimit të tyre botëror. Mërkuri është metali i vetëm lëng në kushte normale.Metalet mund të punohen ose lakohen pa u këputur . Metalet terhiqen nga magneti, me ane te tit ndahet hekuri. sistemi periodik ndahet ne 3 pjese : metalet, jometalet, gazet e plogeta. ne sistemin periodik pjesen me te madhe e zene metalet ose ndryshe 75% te sistemit periodik klasifikimi i metaleve, jometaleve, gazeve te plogeta behet nepermjet vetive fizike qe ato kane.
Struktura dhe lidhja
RedaktoAtomet e substancave metalike janë të pozicionuar ngushtë me atomet fqinje në një nga dy kompozimet e përgjithshme. Kompozimi i parë është e njohur si i përqendruar në trup të kubit. Në këtë kompozim, secili atom është pozicionuar në qendër të tetë atomeve të tjerë. Kompozimi tjetër njihet si i përqendruar në faqe të kubit. Në këtë kompozim, secili atom është pozicionuar në qendër të gjashtë atomeve të tjerë.
Vetit
Redakto
Metalet janë të radhitura në anën e majtë të sistemit periodik(me përjashtim të hidrogjenit që është jometal).
Kategoritë
Redakto1) Metalet alkalinë ku hyjnë te gjithë elementët e grupit lA dhe llA me përjashtim të hidrogjenit. 2) Metalet e tranzicionit ku hyjnë të gjithë elementët e grupeve l-Vlll B
Lidhjet e jashtme
Redakto
| Metalet alkaline | Metalet alkaline tokësore | Lantanoidet | Aktinidet | Metalet kalimtare | Metalet tjera | Jometale | Jometale tjera | Halogjene | Gazrat fisnike |
Ac | Ag | Al | Am | Ar | As | At | Au | B | Ba | Be | Bh | Bi | Bk | Br | C | Ca | Cd | Ce | Cf | Cl | Cm | Cn | Co | Cr | Cs | Cu | Db | Ds | Dy | Er | Es | Eu | F | Fe | Fl | Fm | Fr | Ga | Gd | Ge | H | He | Hf | Hg | Ho | Hs | I | In | Ir | K | | Kr | La | Li | Lr | Lu | Lv | Mc | Md | Mg | Mn | Mo | Mt | N | Na | Nb | Nd | Ne | Nh | Ni | No | Np | O | Og | Os | P | Pa | Pb | Pd | Pm | Po | Pr | Pt | Pu | Ra | Rb | Re | Rf | Rg | Rh | Rn | Ru | S | Sb | Sc | Se | Sg | Si | Sm | Sn | Sr | Ta | Tb | Tc | Te | Th | Ti | Tl | Tm | Ts | U | V | W | Xe | Y | Yb | Zn | Zr