Grupi i pesëmbëdhjetë i elementeve kimike
Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s. |
Ky grup përbehet nga këto elemente :
- Azoti (N)
- Fosfori (P)
- Arseni (As)
- Antimoni (Sb)
- Bismuthi (Bi)
Azoti:- pjesa më e madhë e Azotit në natyrë gjendet e lirë ku azoti i lirë është pjesa përberëse kryesore e ajrit i cili mer pjesë me 78 perqindje vëllimore, minerali më i përhapur në natyrë është nitrati i natriumit (NaNO3) i cili formon shtresa të trasha.
Azoti është elementi kimik me simbolin N dhe numrin atomik 7. Ajo u zbulua për herë të parë dhe u izolua nga mjeku skocez Daniel Rutherford në 1772. Megjithëse Carl Wilhelm Scheele dhe Henry Cavendish e kishin bërë në mënyrë të pavarur, në të njëjtën kohë, Rutherford zakonisht i akordohet kredi sepse vepra e tij u botua e para. Emri nitrogène u sugjerua nga kimisti francez Jean-Antoine-Claude Chaptal në 1790 kur u zbulua se azoti ishte i pranishëm në acid nitrik dhe nitrate. Antoine Lavoisier sugjeroi në vend të kësaj emrin azote, nga greqishtja ἀζωτικός "pa jetë", pasi është një gaz asfiksues; ky emër përdoret në vend të kësaj në shumë gjuhë, të tilla si frëngjisht, italisht, rusisht, rumunisht, portugalisht dhe turqisht dhe shfaqet në emrat anglisht të disa përbërjeve të azotit si hidrazina, azidet dhe azo.
Fosfori është një element kimik me simbolin P dhe numrin atomik 15. Fosfori thelbësor ekziston në dy forma kryesore, fosfori i bardhë dhe fosfori i kuq, por sepse është shumë reaktiv, fosfori nuk gjendet kurrë si një element i lirë në Tokë. Ka një përqendrim në koren e Tokës prej rreth një gram për kilogram. Në minerale, fosfori zakonisht paraqitet si fosfat.
Arseniku është një element kimik me simbolin As dhe numrin atomik 33. Arseniku ndodh në shumë minerale, zakonisht në kombinim me squfur dhe metale, por edhe si një kristal i pastër elementar. Arseniku është një metaloid. Ka alotropë të ndryshëm, por vetëm forma gri, e cila ka një pamje metalike, është e rëndësishme për industrinë
Antimoni është një element kimik me simbolin Sb dhe numrin atomik 51. Një metaloid gri i shkëlqyeshëm, ai gjendet në natyrë kryesisht si minerali sulfid stibniti. Përbërjet e antimonit janë njohur që nga kohërat antike dhe janë pluhurosur për t’u përdorur si ilaçe dhe kozmetikë, shpesh të njohura me emrin arab a kohl. Antimoni metalik ishte i njohur gjithashtu, por ai u identifikua gabimisht si plumb me zbulimin e tij. Përshkrimi më i hershëm i njohur i metalit në Perëndim u shkrua në 1540 nga Vannoccio Biringuccio
Bismuth është një element kimik me simbolin Bi dhe numrin atomik 83. Itshtë një metal pesëvalentësh post-tranzicion dhe një nga pnitogjenët me veti kimike që i ngjan grupit të tij më të lehtë 15 motrave dhe arsenikut dhe antimonit. Bismut elementar mund të ndodhë natyrshëm, megjithëse sulfuri dhe oksidi i tij formojnë xehe të rëndësishme tregtare. Elementi i lirë është 86% aq i dendur sa plumbi. Isshtë një metal i brishtë me një ngjyrë të bardhë argjendtë kur prodhohet rishtas, por oksidimi sipërfaqësor mund t'i japë asaj një nuancë të ylbertë në ngjyra të shumta. Bismut është elementi diamagnetik më natyrshëm dhe ka një nga vlerat më të ulta të përçueshmërisë termike midis metaleve
Sipas modelit te orbitalit te gjithë këto elemente kane 5 elektrone ne shtresën e jashtme. Azoti dhe fosfori janë jometale, arseniku, me veti shume te ngjashme me fosforin është një metaloid, antimoni dhe bismuti janë metale. Numrat e oksidimit me te zakonshëm për këto grupe janë +-3 dhe +-5 përvec azotit qe shafaq dhe +-1, +-2 dhe +-4.
Ky artikull nga Kimia është i cunguar. Ti mund të ndihmosh Wikipedian duke e përmirësuar këtë artikull.
| Metalet alkaline | Metalet alkaline tokësore | Lantanoidet | Aktinidet | Metalet kalimtare | Metalet tjera | Jometale | Jometale tjera | Halogjene | Gazrat fisnike |
Ac | Ag | Al | Am | Ar | As | At | Au | B | Ba | Be | Bh | Bi | Bk | Br | C | Ca | Cd | Ce | Cf | Cl | Cm | Cn | Co | Cr | Cs | Cu | Db | Ds | Dy | Er | Es | Eu | F | Fe | Fl | Fm | Fr | Ga | Gd | Ge | H | He | Hf | Hg | Ho | Hs | I | In | Ir | K | | Kr | La | Li | Lr | Lu | Lv | Mc | Md | Mg | Mn | Mo | Mt | N | Na | Nb | Nd | Ne | Nh | Ni | No | Np | O | Og | Os | P | Pa | Pb | Pd | Pm | Po | Pr | Pt | Pu | Ra | Rb | Re | Rf | Rg | Rh | Rn | Ru | S | Sb | Sc | Se | Sg | Si | Sm | Sn | Sr | Ta | Tb | Tc | Te | Th | Ti | Tl | Tm | Ts | U | V | W | Xe | Y | Yb | Zn | Zr